Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Ćwiczenie 1  Miednica, wymiary itp.
Kości kończyny dolnej:
- kości obręczy kończyny dolnej (obręczy miednicznej)
- kości części wolnej kończyny dolnej
Kości miedniczne
- parzyste
- budują kości obręczy kończyny dolnej
- tworzą miednicę
- składają się z:
o kość biodrowa
wielkość: największa składowa kości miednicznej
budowa:
" trzon
o powierzchnie:
wewnętrzna
zewnętrzna
o wytwarza 2/5 panewki
" talerz
o powierzchnie:
pośladkowa
" kresa pośladkowa tylna
" kresa pośladkowa przednia
" kresa pośladkowa dolna
" kresy ograniczają miejsca przyczepów
trzech mięśni pośladkowych
krzyżowo-miedniczna
" dół biodrowy
o utworzony przez tę powierzchnię
" powierzchnia uchowata
o ku tyłowi od dołu biodrowego
" guzowatość biodrowa
o ku tyłowi od dołu biodrowego
o brzegi:
przedni
tylny
o grzebień biodrowy:
górne ograniczenie talerza
budowa:
" warga zewnętrzna
" kresa pośrednia
" warga wewnętrzna
brzeg przedni:
" kolec biodrowy przedni górny
o początek grzebienia biodrowego
" kolec biodrowy przedni dolny
brzeg tylny:
" kolec biodrowy tylny górny
o koniec grzebienia biodrowego
" kolec biodrowy tylny dolny
" wcięcie kulszowe większe
o oddziela kość biodrową od
kulszowej
" oddzielone są kresą łukowatą
kliniczne:
" złamania awulsyjne miednicy
o inaczej: z pociągania
o zaliczamy:
oderwanie kolca przedniego górnego
oderwanie kolca przednie dolnego
części przedniej grzebienia kości biodrowej
" pobieranie wiórów kostnych
o służą do uzupełnienia ubytków
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
1
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o są to przyczepy własnopochodne
" miejsce punkcji szpiku
o kość kulszowa
trzon:
" brzegi:
o przednio-dolny
guzek zasłonowy tylny
o tylny
kolec kulszowy
wcięcie kulszowe większe
" powyżej kolca kulszowego
wcięcie kulszowe mniejsze
" między kolcem a guzem kulszowym
gałąz
:
" odchodzi od trzonu pod kątem prostym
" powierzchnie:
o zewnętrzna
o wewnętrzna
o powierzchnie stanowią miejsce przyczepu mięśni obręczy
kończyny dolnej, dna miednicy i uda
wytwarza 2/5 panewki
o kość łonowa
trzon:
" tworzy 1/5 panewki
" tworzy wyniosłość biodrowo-łonową
o wraz z trzonem kości biodrowej
gałąz
górna:
" powierzchnie:
o górna:
brzegi:
" tylny: grzebień
" górny: guzek łonowy
o dolna: przechodzi w bruzdę zasłonową
" kończy się powierzchnią spojeniową
o służy do połączenia z przeciwległą kością łonową
gałąz
dolna:
" powierzchnie:
o zewnętrzna
o wewnętrzna
" brzegi: przyśrodkowy
o tworzy kresę łonową
o ściany miednicy kostnej:
przednia:
" najniższa
" ograniczenia:
o kości łonowe
tylna:
" najdłuższa
" ograniczenia:
o kość krzyżowa
o kość guziczna
boczne:
" nieco niższe
" ograniczenia:
o kości biodrowe
o kości kulszowe
właściwa jama miednicy:
" stanowi światło miednicy mniejszej
o inaczej: kanał miednicy
o klinicznie:
złamania:
" przyczyna:
o bezpośredni uraz miednicy
np. wypadek komunikacyjny
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
2
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o przeniesienie zbyt dużych obciążeń z kończyn dolnych na
kości miedniczne
u skoczków spadochronowych
" miejsca  miejsca zmniejszonej oporności miednicy:
o gałęzie kości łonowych
o panewki stawów biodrowych
+ kości je otaczające
o okolice stawów krzyżowo-biodrowych
o talerze kości biodrowych
- podział:
o miednica większa (górna)
ograniczenia:
" główne:
o talerze kości biodrowych
" z przodu:
o więzadła pachwinowe
od kolca biodrowego przedniego górnego
do guzka łonowego
rozstęp wspólny
" utworzony przez:
o więzadło pachwinowe
o brzeg przedni kości biodrowej
o grzebień kości łonowej
" podzielony:
o przez:
łuk biodrowo-łonowy
o na:
rozstęp mięśni
" położenie: bocznie
" zawartość:
o m. biodrowo-lędz
wiowy
o n. udowy
rozstęp naczyń
" położenie: przyśrodkowo
" zawartość:
o t. udowa
o ż. udowa
o gałąz
udowa n. płciowo-udowego
z miednicy większej na udo
o miednica mniejsza (dolna)
ściany:
" utworzone z elementów kostnych:
o otwór zasłonione  w przednio-bocznej części
ograniczenie:
" od dołu i od tyłu: przez struktury tworzące dno miednicy
wyjście z miednicy:
" ograniczenia:
o od przodu: łuk podłonowy
o od tyłu: guzy kulszowe i kolce kulszowe
o klinicznie:
guzy kulszowe są wyczuwalne:
" u pacjentki leżącej na grzbiecie
" w bocznych częściach okolicy kroczowej
" odległość między nimi: 10-11 cm
zawartość:
" pęcherz moczowy
" miednicze części moczowodów
" początkowa część cewki moczowej
" odbytnica
" u kobiet:
o pochwa
o macica
o jajniki
o jajowody
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
3
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" u mężczyzn:
o gruczoł krokowy
o pęcherzyki nasienne
o nasieniowody
o podzielna przez kresę graniczną
przebieg:
" wzdłuż grzebieni kości łonowych
" wzdłuż prawej i lewej kresy łukowatej
" w kierunku wzgórka kości krzyżowej
- panewka:
o głęboka
o kubkowata
o skierowana: bocznie, do przodu, w dół
o utworzona przez:
kość biodrowa  2/5
kość kulszowa  2/5
kość łonowa  1/5
o wcięcie panewki
przerwanie ciągłości panewki w dolnej części
prowadzi do dołu panewki
" leży w dnie panewki
o obrąbek panewki
przyczepa się do brzegu panewki
" stanowi obwodową wargę powierzchni księżycowatej
tworzy więzadło poprzeczne panewki
" ponad wcięciem panewki
o powierzchnia księżycowata: powierzchnia stawowa w stawie biodrowym
- otwór zasłoniony
o położenie:
między kością kulszową
a łonową
o błona zasłonowa
przyczepia się do brzegów otworu zasłonowego
nie dochodzi do górno-bocznego kąta otworu zasłonowego
" tworzy kanał zasłonowy
o ograniczony:
guzek zasłonowy przedni
guzek zasłonowy tylny
- płaszczyzny miednicy:
o ogólnie:
przechodzą przez wyczuwalne punkty kostne
każda ma wymiary: prosty, poprzeczny i dwa skośne
znaczenie: umożliwia ginekologowi-położnikowi sprawdzenie, czy kanał
miednicy jest u kobiety dostatecznie obszerny, aby mógł pomieścić
przechodzący w czasie porodu płód
" największa: głowa
o wymiar poprzeczny
inaczej: międzyciemieniowy
9,5 cm
" wymiary płaszczyzn muszą być ok. 10 cm
o niestosunek porodowy  gdy są mniejsze, niż wymiar
międzyciemieniowy płodu
o płaszczyzna wejścia
inaczej: płaszczyzna wchodu miednicy
równoznaczna z otworem górnym miednicy
ograniczenia:
" kresa graniczna
wymiary:
" prosty:
o inaczej: sprzężna wejścia
o inaczej: sprzężna prawdziwa
o od wzgórka
o do spojenia łonowego (najkrótsza odległość)
o długość: 11,5 cm
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
4
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o trudno zmierzyć przyżyciowo
" wymiar przekątny:
o inaczej: sprzężna przekątna
o od wzgórka
o do dolnego brzegu spojenia łonowego
o długość: 13 cm
" wymiar poprzeczny płaszczyzny wchodu:
o między prawą i lewą kresą graniczną
o płaszczyzna próżni miednicy:
przebieg:
" środek spojenia łonowego
" środki panewek obu stawów biodrowych
" granica pomiędzy S2 a S3
o płaszczyzna cieśni miednicy
przebieg:
" dolny brzeg spojenia łonowego
" prawy i lewy kolec kulszowy
" koniec kości krzyżowej
o płaszczyzna wyjścia miednicy
inaczej: płaszczyzna wychodu miednicy
równoznaczna z otworem dolnym miednicy
ograniczenia:
" dolny brzeg spojenia łonowego
" oba guzy kulszowe
" wierzchołek kości guzicznej
wymiary:
" prosty:
o od dolnego brzegu spojenia łonowego
o do wierzchołka kości guzicznej
o 9,5-12,5 cm
" poprzeczny:
o najmniejsza odległość między guzami kulszowymi
o 11 cm
o inne wymiary (zewnętrzne):
największa szerokość miednicy
" między najbardziej oddalonymi od siebie punktami prawego i
lewego grzebienia biodrowego
" 28-29 cm
szerokość międzykolcowa miednicy:
" między kolcami biodrowymi przednimi górnymi
" 25-26 cm
szerokość międzykrętarzowa:
" między najbardziej bocznymi punktami obydwu krętarzy większych
" 31 cm
sprzężna zewnętrzna:
" między górnym brzegiem spojenia łonowego
" a wierzchołkiem wyrostka kolczystego L5
" 18-21 cm
o różnice płciowe
kobiety:
" większa pojemność statyczno-czynnościowa
o umożliwia prawidłowy rozwój płodu i poród drogami natury
" delikatniejsza budowa poszczególnych kości
" rozluz
nianie połączeń łącznotkankowych
o między kośćmi miednicy
o pod wpływem hormonów sterydowych
wydzielanych przez jajniki i łożysko
o w Ii połowie cyklu jajnikowego oraz w Ii połowie ciąży
o umożliwia dostosowanie się elementów kostnych kanału
rodnego do warunków podczas porodu
" zmniejszenie wygięcia lędz
wiowej części kręgosłupa u ciężarnych
o lordoza lędz
wiowa
o dumny chód ciężarnych
" szersze ustawienie kości
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
5
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o szczególnie szeroko: talerze kości biodrowych
" większa odległość między stawami biodrowymi
o powoduje fizjologiczne dla płci żeńskiej ustawienie kończyn
w kształcie litery X  kolana koślawe
" niższa niż mężczyzn
" kąt podłonowy  większy u kobiet
" wzgórek  płaski  nie wystaje do światła miednicy tak silnie, jak u
mężczyzn
" spojenie łonowe u kobiet jest niższe niż u mężczyzn
Połączenia miednicy
- staw krzyżowo-biodrowy
o typ:
płaski
o powierzchnie stawowe:
powierzchnie uchowate kości biodrowej
powierzchnie uchowate kości krzyżowej
o więzadła:
krzyżowo-biodrowe przednie
krzyżowo-biodrowe tylne
krzyżowo-biodrowe międzykostne
biodrowo-lędz
wiowe
" od wyrostków poprzecznych L4-L5
" do talerza i grzebienia biodrowego
o ruchomość:
niewielka
- spojenie łonowe
o powierzchnie:
powierzchnie spojeniowe kości łonowych
pokryte chrząstką szklistą
o krążek międzyłonowy
znajduje się między powierzchniami spojeniowymi
zbudowany z chrząstki włoknistej
o więzadła:
łonowe górne
łonowe łukowate
" biegnie wzdłuż kąta podłonowego
o znajduje się między gałęziami dolnymi kości łonowych
- więzozrosty:
o błona zasłonowa
zamyka otwór zasłonowy
przyczepia się do brzegów otworu zasłonionego
w jej górnych odcinkach znajduje się kanał zasłonowy
" zawartość:
o t. zasłonowa
o ż. zasłonowa
o n. zasłonowy
o więzadła:
krzyżowo-guzowe
" dłuższe i silniejsze niż krzyżowo-kolcowe
" pasma: szerokie, włókniste
" przyczepy:
o od bocznego brzegu kości krzyżowej
o do przyśrodkowego brzegu guza kulszowego
" przebieg: bocznie i grzbietowo w stosunku do więzadła krzyżowo-
kolcowego
krzyżowo-kolcowe
" ogólnie: od kości krzyżowej do kolca kulszowego
" przyczepy:
o od brzegu bocznego dolnej części kości krzyżowej i górnych
kręgów guzicznych
o do kolca kulszowego
" przykryte: m. guzicznym
" zamyka wcięcie kulszowe większe i mniejsze
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
6
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" ogranicza otwory:
o otwór kulszowy większy
o otwór kulszowy mniejszy
więzadła krzyżowo-guzowe i krzyżowo-kolcowe:
" krzyżują się wzajemnie
" zamykają miednicę
" przekształcają wcięcia kulszowe w otwory kulszowe: większy i
mniejszy
pachwinowe
Miednica:
- kształt: nieckowaty
- pośredniczy w połączeniu kręgosłupa z kończynami dolnymi
- silna budowa
o dz
wiga ciężar całej górnej części ciała człowieka
przenosi ten nacisk na kończyny dolne
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
7
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Ćwiczenie 2  Praktycznie: punkty kostno-mięśniowe brzucha: wyrostek mieczykowaty mostka,
łuki żebrowe, grzebień biodrowy, guzek biodrowy, spojenie łonowe, grzebień kości łonowej, kolce
biodrowe przednie (górny i dolny), więzadło pachwinowe, więzadło zagięte, więzadło rozstępowe.
Rzutowanie trzew na przednią ścianę jamy brzusznej. Przebieg naczyń i nerwów skórnych.
Oglądanie przyczepów mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego oraz pierścienia pachwinowego
powierzchownego. Trójkąt lędz
wiowy i ścięgnista przestrzeń lędz
wiowa. Teoretycznie: Ograniczenie
jamy brzusznej. Podział brzucha na kwadranty oraz okolice topograficzne (nadbrzusze, śródbrzusze
i podbrzusze). Linie topograficzne brzucha: podżebrowa, międzyżebrowa, przezodz
wiernikowa,
pępkoa  ich przebieg i rzutujące się na nie narządy. Powięzi brzucha: podskórna, powierzchowna i
głęboka. Więzadła: wieszadłowe i procowate prącia i łechtaczki. Unerwienie skóry brzucha. Żyły
powierzchowne brzucha (piersiowo-nadbrzuszne i nadbrzuszne powierzchowne) i ich połączenia.
Tętnica nadbrzuszna powierzchowna i okalająca biodro powierzchowna. Mięsień skośny brzucha
zewnętrzny. Ograniczenia i zawartość kanału pachwinowego oraz pierścienia pachwinowego
powierzchownego. Przepukliny pachwinowe.
Ograniczenie jamy brzusznej
- od góry: przepona
- od dołu: płaszczyzna wejścia miednicy
- od przodu i od boku:
o częściowo żebra (do 4 przestrzeni międzyżebrowej)
o mięśnie i rozcięgna
o od góry: wyrostek mieczykowaty mostka i łuki żebrowe
o od dołu: grzebienie biodrowe, więzadło pachwinowe i górny brzeg spojenia
łonowego
- od tyłu: odcinek lędz
wiowy kręgosłupa
Płaszczyzny brzucha
- poprzeczne
o podżebrowa
dolne brzegi 10 żeber
L3
o pępkowa
pępek
krążek L3/L4
o międzyguzkowa
guzki biodrowe
" położenie:
o w przedniej części grzebienia biodrowego
o 5 cm ku tyłowi od kolca biodrowego przedniego górnego
trzon L5
o nadgrzebieniowa
najwyższe punkty grzebieni biodrowych
- strzałkowe
o pośrodkowa
od wcięcia szyjnego mostka
do spojenia łonowego
o środkowo-obojczykowa
przez środek obojczyka
przez środek więzadła pachwinowego
o przezodz
wiernikowa
połowa odległości między pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym
L1
narządy:
" odz
wiernik
" wnęki nerek
" zgięcie dwunastniczo-czcze
" połączenie 9 i 10 żebra
" stożek rdzeniowy
o stanowi dolny poziom rdzenia kręgowego
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
8
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Kwadranty brzucha
Kwadrant prawy górny Kwadrant lewy górny
prawy płat wątroby lewy płat wątroby
pęcherzyk żółciowy śledziona
odz
wiernik żołądek
dwunastnica jelita czcze i część jelita krętego
głowa trzustki trzon i ogon trzustki
prawe nadnercze lewe nadnercze
prawa nerka lewa nerka
prawe zgięcie okrężnicy lewe zgięcie okrężnicy
okrężnica wstępująca (część górna) okrężnica zstępująca (część górna)
okrężnica poprzeczna (prawa połowa okrężnica poprzeczna (lewa połowa)
Prawy dolny kwadrant Lewy dolny kwadrant
kątnica okrężnica esowata
wyrostek robaczkowy
jelita kręte
okrężnica wstępująca (dolna część) okrężnica zstępująca (dolna część
prawy jajnik lewy jajnik
prawy jajowód lewy jajowód
prawy moczowód (część brzuszna) lewy moczowód (część brzuszna)
prawy nasieniowód (odcinek brzuszny) lewy nasieniowód (odcinek brzuszny)
macica (jeśli jest powiększona) macica (jeśli jest powiększona
pęcherz moczowy (jeśli jest wypełniony) pęcherz moczowy (jeśli jest wypełniony)
Okolice brzucha
Okolica podżebrowa prawa Nadpępcze (dół nadbrzuszny) Okolica podżebrowa lewa
- główna część wątroby (płat - główna część żołądka - część lewego płata wątroby
prawy, ogoniasty i - dwunastnica - śledziona
czworoboczny) - początkowa część jelita - dno i część trzonu żołądka
- pęcherzyk żółciowy czczego - lewe zgięcie okrężnicy
- prawe zgięcie okrężnicy - część lewego płata wątroby - górna część okrężnicy
- górna część okrężnicy - trzustka (położona ku tyłowi zstępującej
wstępującej od żołądka)
- górna część nerki prawej
Okolica boczna prawa Okolica pępkowa Okolica boczna lewa
- okrężnica wstępująca - pętle jelita czczego i krętego - okrężnica zstępująca
- dolna część nerki prawej - okrężnica poprzeczna - dolna część nerki lewej
- moczowód prawy - moczowód lewy
Okolica pachwinowa prawa Okolica łonowa Okolica pachwinowa lewa
- kątnica - pęcherz moczowy - okrężnica esowata
- wyrostek robaczkowy
Powięzie brzucha
- powierzchowna
o budowa: dwie blaszki: powierzchowna i głęboka
o zawartość:
tkanka tłuszczowa, naczynia i nerwy
o w górnej części brzucha:
obydwie warstwy łączą się
o w dolnej części:
warstwa głęboka (błoniasta) łączy się z:
" powięzią szeroką uda
" z błoną kurczliwą moszny
" z powięzią powierzchowną krocza
- głęboka
o bardzo cienka
o łączy się z powięzią m. skośnego brzucha zewnętrznego
o przestrzeń potencjalna:
między blaszką głęboką powięzi powierzchownej a powięzią powierzchowną
może do niej napływać mocz po urazach cewki moczowej
nie rozprzestrzenia się na uda
" bo blaszka głęboka zrasta się z powięzią szeroką uda
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
9
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
- poprzeczna
o pokrywa:
powierzchnię tylną m. poprzecznego brzucha
o ku górze:
przedłuża się w tkankę łączną podotrzewnową przepony
o ku tyłowi:
przedłuża się w powięz
m. czworobocznego lędz
wi
o u mężczyzn:
przedłuża się poprzez kanał pachwinowy do moszny jako wyrostek
pochwowy
otacza powrózek nasienny i jądro
tworzy powięz
nasienną wewnętrzną
o u kobiet:
obejmuje więzadło obłe macicy
- sierp pachwinowy i więzadło międzydołkowe
o położenie: powyżej więzadła pachwinowego
o utworzony przez włókna ścięgniste
o wzmacnia powięz
poprzeczną
Więzadła
- procowate prącia
o zbudowane z włókien sprężystych
o powstaje powyżej spojenia łonowego
z powięzi podskórnej
z kresy białej
o dzieli się na dwa ramiona
obejmują obustronnie ciało jamiste prącia
przechodzą w powięz
prącia
- procowate łechtaczki
o ukształtowane jak poprzednie
o bardzo słabe
o mało sprężyste
- wieszadłowe prącia i łechtaczki
o leży głębiej od procowatego
o początek: powierzchnia przednia spojenia łonowego
o koniec: powierzchnia tylna ciała jamistego prącia lub łechtaczki
o otrzymuje włókna od
ścięgna m. prostego brzucha
rozcięgna m. skośnego zewnętrznego
Unerwienie skóry brzucha
- powyżej pępka:
o gałęzie nerwów międzyżebrowych Th7-Th9
- w okolicy pępka:
o gałęzie nerwu międzyżebrowego Th10
- poniżej pępka:
o gałęzie nerwów międzyżebrowych Th11, Th12 oraz L1
Żyły powierzchowne brzucha
- żyły skórne brzucha w tkance podskórnej wytwarzają sieć naczyń
- odpływ krwi:
o powierzchownymi naczyniami
ku górze: w kierunku szyi
bocznie: do jamy pachowej
ku dołowi: do rozworu odpiszczelowego
o głębokimi naczyniami przeszywającymi
do klatki piersiowej:
" do żż. piersiowych wewnętrznych
" do żż. międzyżebrowych przednich
do jamy brzusznej:
" do żż. przypępkowych
do żył przedniej ściany brzucha:
" do żż. nadbrzusznych górnych
" do żż. nadbrzusznych dolnych
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
10
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
- żyły powierzchowne:
o żż. piersiowo-nadbrzuszne
biegną wzdłuż przednio-bocznej ściany tułowia
od pachy do rozworu odpiszczelowego
posiadają zastawki ujściowe: kierują krew do:
" jamy pachowej: do ż. piersiowej bocznej
" rozworu odpiszczelowego: do ż. nadbrzusznej powierzchownej
o żyły żebrowo-pachowe
o ż. nadbrzuszna powierzchowna:
dopływ ż. udowej
odprowadza krew z dolnej połowy skóry przedniej ściany brzucha
uchodzi w rozworze odpiszczelowym do ż. udowej lub ż. odpiszczelowej
Tętnica nadbrzuszna powierzchowna
- początek: przedni obwód t. udowej
o miejsce: tuż poniżej więzadła pachwinowego
- przebieg:
o przebija brzeg sierpowaty rozworu odpiszczelowego lub powięz
pępka
- gałęzie:
o gałązki skórne do ściany brzucha
o gałązki mięśniowe do m. skośnego zewnętrznego brzucha
o gałązki do węzłów chłonnych pachwinowych powierzchownych
- zespolenia:
o t. powierzchowna okalająca biodro
o t. nadbrzuszna dolna
Tętnica okalająca biodro powierzchowna
- początek: przedni obwód t. udowej
o miejsce: nieco niżej niż t. nadbrzuszna powierzchowna
o czasem rozpoczyna się wspólnym pniem z t. nadbrzuszną powierzchowną
- przebieg:
o przebija powięz
szeroką
o kieruje się bocznie i ku górze  równolegle do więzadła pachwinowego
o dochodzi do kolca biodrowego przedniego górnego
- gałęzie:
o do powłok ściany brzucha
Mięsień skośny brzucha zewnętrzny
- PP:
o powierzchnia zewnętrzna żeber 5-12
- PK:
o kresa biała
o więzadło pachwinowe
guzek łonowy
kolec biodrowy przedni górny
o warga zewnętrzna grzebienia biodrowego
- N:
o nerwy międzyżebrowe 5-12
o n. podżebrowy
o n. biodrowo-podbrzuszny
o n. biodrowo-pachwinowy
- CZ:
o jednostronnie:
zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok
obraca w stronę przeciwną
o obustronnie:
zgina kręgosłup do przodu
pociąga klatkę piersiową w dół
mięsień wydechowy
- włókna:
o PP  wplatają się we włókna m. zębatego przedniego i m. piersiowego większego
o przebiegają ku dołowi i przyśrodkowy
o przechodzą w szerokie, płaskie rozcięgno na poziomie linii środkowo-obojczykowej
o włókna górne krzyżują się pośrodku z włóknami przeciwległego mięśnia
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
11
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
tworzą kresę białą
" silne, włókniste pasmo w linii pośrodkowej
o dolny brzeg
grubieje
zagina się ku tyłowi wokół własnych włókien
tworzy więzadło pachwinowego
" od kolca biodrowego przedniego górnego
" do guzka łonowego
" zagina się ku tyłowi
o tworzy dolną ścianę kanału pachwinowego
" część włókien  przebiega ku górze
o krzyżuje kresę białą
o wplata się we włókna przeciwległego rozcięgna m. skośnego
brzucha zewnętrznego
jest to więzadło zagięte
o najbardziej tylne włókna  kończą się na wardze zewnętrznej grzebienia
biodrowego
Kanał pachwinowy
- ogólnie:
o skośna, wąska przestrzeń
o położenie: w dolnej części przednio-bocznej ściany brzucha
o przechodzi przez niego jądro i powrózek nasienny lub więzadło obłe macicy
- położenie:
o powyżej i skośnie w stosunku do więzadła pachwinowego
- początek:
o pierścień pachwinowy głęboki
inaczej: wewnętrzny
położenie:
" ok. 2 cm powyżej środkowej części więzadła pachwinowego
" bocznie od t. nadbrzusznej dolnej
o stanowi podłoże fałdu pachwinowego bocznego
" w miejscu dołu pachwinowego bocznego
jest to zagłębienie powięzi poprzecznej brzucha, która wpukla się do kanału
pachwinowego
- ograniczenia:
o ściana przednia
rozcięgno mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego
włókna mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego
o ściana tylna
powięz
poprzeczna
ścięgno łączące
" wzmacnia sierp pachwinowy
o ściana górna
włókna mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha
włókna mięśnia poprzecznego brzucha
o ściana dolna
więzadło pachwinowe
więzadło rozstępowe
- koniec:
o pierścień pachwinowy powierzchowny
inaczej: zewnętrzny
szczelinowaty otwór
w obrębie rozcięgna m. skośnego zewnętrznego brzucha
" rozcięgno tworzy odnogi: przyśrodkowa i boczna
" pomiędzy odnogami: włókna międzyodnogowe
ograniczenia:
" od przodu: włókna międzyodnogowe
" od tyłu i od dołu: włókna od więzadła pachwinowego
- pasmo biodrowo-łonowe
o położenie:
w dolnym odcinku
ku tyłowi od więzadła pachwinowego
o utworzone przez powięz
poprzeczną brzucha
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
12
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
jest wzmocniona i pogrubiała
o przebieg:
ku tyłowi i równolegle od więzadła pachwinowego
o znaczenie:
wzmacnia tylną ścianę kanału pachwinowego
otacza naczynia biodrowe zewnętrzne
oddziela:
" dolny brzeg pierścienia pachwinowego głębokiego
" do górno-przyśrodkowego brzegu kanału udowego
o rozciąga się:
od łuku biodrowo-łonowego
do górnej gałęzi kości łonowej
- rozwój:
o tworzy się wraz ze zstępowaniem jąder do miednicy
o około 12 tygodnia
o w 28 tygodniu jądra znajdują się w pobliżu pierścienia pachwinowego głębokiego
o wraz z jądrami zstępuje:
nasieniowód
najądrze
naczynia krwionośne
o struktury otoczone są osłonkami odpowiadającymi warstwom bocznj ściany brzucha
- zawartość:
o u mężczyzn:
powrózek nasienny
" nasieniowód
" t. jądrowa
" t. nasieniowodu
" m. dz
wigacz jądra
o utworzony przez włókna:
m. skośnego brzucha wewnętrznego
m. poprzecznego brzucha
" t. m. dz
wigacza jądra
" żylny splot wiciowaty
o przedłuża się w ż. jądrową
" gałąz
płciowa n. płciowo-udowego
" włókna autonomiczne
" naczynia chłonne
n. biodrowo-pachwinowy
" bocznie od powrózka
o u kobiet:
więzadło obłe macicy
n. biodrowo-pachwinowy
" bocznie od powrózka
- osłonki otaczające powrózek nasienny:
o powięz
nasienna zewnętrzna  rozcięgno m. skośnego brzucha zewnętrznego
o powięz
m. dz
wigacza jądra  powięz
m. skośnego zewnętrznego brzucha
o powięz
nasienna wewnętrzna  powięz
poprzeczna brzucha
o osłonka pochwowa  otrzewna
- przepukliny pachwinowe:
o stanowią 90% wszystkich przepuklin
przepukliny przyśrodkowe (proste) przepukliny boczne (skośne)
- 75% przepuklin pachwinowych, 20 x częściej u mężczyzn
wychodzą przyśrodkowo do naczyń nadbrzusznych wpuklają się do kanału pachwinowego boczne od naczyń
dolnych nadbrzusznych dolnych, w miejscu pierścienia pachwinowego
powierzchownego
worek przepuklinowy otoczony jest przez powięz
worek przepuklinowy  otoczony wszystkimi osłonkami
poprzeczną powrózka
przebiegają przyśrodkowo w sąsiedztwie pierścienia przechodzą przez cały kanał
pachwinowego powierzchowne
wychodzą poprzez ścięgno łączące lub w jego pobliżu, wychodzą przez pierścień pachwinowy powierzchowny
osiągając pierścień pachwinowy powierzchowny, gdzie
otacza je powięz
nasienna zewnętrzna
prawie nigdy nie wchodzą do moszny; jeśli już wnikają, wnikają najczęściej do moszny
przebiegają bocznie od powrózka nasiennego
Klinicznie: pierścień pachwinowy powierzchowny  badamy bocznie i ku górze od guzka łonowego, poprzez wpuklenie skóry
górnej części moszny palcem wskazującym, który przesuwamy wzdłuż powrózka nasiennego. Jeżeli jest poszerzony: możemy
palcem przesunąć głębiej. Przy kaszlu: możemy wyczuć worek przepuklinowy.
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
13
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 3 - Mięśnie ściany przednio-bocznej i tylnej brzucha  przyczepy, czynność,
unerwienie. Pochewka mięśnia prostego brzucha  budowa, zawartość. Rozcięgna mięśni brzucha i
kresa biała. Miejsca zmniejszonej oporności jamy brzusznej i przepukliny brzuszne. Nerwy:
podżebrowy, biodrowo-podbrzuszny, biodrowo-pachwinowy i płciowo udowy  ich przebieg i zakres
unerwienia. Tętnice: nadbrzuszna górna i dolna  początek, przebieg. Fałdy pępkowe i doły na
powierzchni wewnętrznej przedniej ściany brzucha. Położenie i podział odcinka podprzeponowego
przewodu pokarmowego.
Mięśnie ściany przednio-bocznej brzucha
- m. skośny zewnętrzny brzucha
- m. skośny wewnętrzny brzucha
o PP:
powięz
piersiowo-lędz
wiowa
kresa pośrednia grzebienia biodrowego
boczne 2/3 części więzadła pachwinowego
o PK:
dolne brzegi żeber 10-12
kresa biała
grzebień kości łonowej
" przez ścięgno łączące
o N:
nn. międzyżebrowe 5-12
n. podżebrowy
n. biodrowo-podbrzuszny
n. biodrowo-pachwinowy
o CZ:
jednostronnie:
" zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok
" obraca w tę samą stronę
obustronnie:
" zgina kręgosłup do przodu
" pociąga klatkę piersiową w dół
" (mięsień wydechowy)
- m. poprzeczny brzucha
o PP:
powierzchnie wewnętrzne chrząstek żebrowych 7-12
powięz
piersiowo-lędz
wiowa
warga wewnętrzna grzebienia biodrowego
1/3 część boczna więzadła pachwinowego
o PK:
kresa biała wspólnie z rozcięgnem m. skośnego wewnętrznego brzucha
grzebień kości łonowej
" przez ścięgno łączące
o N:
nn. międzyżebrowe 5-12
n. podżebrowy
n. biodrowo-podbrzuszny
n. biodrowo-pachwinowy
n. płciowo-udowy
o CZ:
zwęża klatkę piersiową
(mięsień wydechowy)
główne zabezpieczenie ściany przednio-bocznej jamy brzusznej
- m. prosty brzucha
o PP:
powierzchnia zewnętrzna chrząstek żebrowych 5-7
wyrostek mieczykowaty
o PK:
spojenie łonowe
grzebień łonowy
o N:
nerwy międzyżebrowe 7-12
o CZ:
zgina tułów do przodu
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
14
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
przy ustalonym tułowiu: unosi miednicę
mięsień wydechowy
- m. piramidowy
o PP:
gałąz
górna kości łonowej
spojenie łonowe
o PK:
kresa biała
o N:
n. podżebrowy
o CZ:
napina kresę białą
Pochewka mięśnia prostego brzucha  budowa, zawartość:
- otacza m. prosty brzucha
- zbudowana z blaszki przedniej i tylnej
o powyżej linii łukowatej (3-4 cm poniżej pępka)
blaszka przednia - utworzona przez:
" rozcięgno m. skośnego brzucha zewnętrznego
" połowę rozcięgna mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego
blaszka tylna  utworzona przez:
" połowę rozcięgna m. skośnego wewnętrznego
" rozcięgno m. poprzecznego
o poniżej linii łukowatej
blaszka przednia  utworzona przez:
" rozcięgna wszystkich mięśni płaskich brzucha
tylna powierzchnia m. prostego pokryta powięzią poprzeczną brzucha
- blaszka przednia  zrasta się ze smugami ścięgnistymi
- blaszka tylna  luz
na
o na tylnej powierzchni m. prostego brzucha przebiegają:
naczynia nadbrzuszne górne (od t. piersiowej wewnętrznej)
naczynia nadbrzuszne dolne (od t. biodrowej zewnętrznej)
Rozcięgna mięśni brzucha
- od mięśni:
o m. skośny zewnętrzny brzucha
o m. skośny wewnętrzny brzucha
o m. poprzeczny brzucha
- ważny składnik przedniej ściany brzucha
- wytwarzają:
o pochewkę m. prostego brzucha
o kresę białą
Kresa biała
- rozciąga się:
o od wyrostka mieczykowatego
o do spojenia łonowego
o w linii pośrodkowej
- utworzona przez:
o krzyżujące się rozcięgna mięśni płaskich brzucha
- powyżej pępka: szersza
- w miejscu pępka: wzmocniona przez powięz
pępkową
o tworzy tutaj pierścień pępkowy
o łączą się tutaj wszystkie warstwy ściany przedniej brzucha
Mięśnie ściany tylnej brzucha
- m. czworoboczny lędz
wi
o PP:
warstwa przednia:
" wyrostki żebrowe kręgów L2-L5
warstwa tylna:
" warga wewnętrzna grzebienia biodrowego
" więzadło biodrowo-lędz
wiowe
o PK:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
15
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
brzeg dolny 12 żebra
trzon Th12
wyrostki żebrowe L1-L5
o N:
n. podżebrowy
gałęzie splotu lędz
wiowego L1-L4
o CZ:
jednostronnie: zgina tułów w bok
obustronnie: stabilizuje część lędz
wiową kręgosłupa
- m. lędz
wiowy większy
o PP:
warstwa powierzchowna: powierzchnie boczne trzonów kręgów Th12-L1
warstwa głęboka: wyrostki żebrowe L1-L4
o PK:
krętarz większy kości udowej
o N:
gałęzie krótkie splotu lędz
wiowego
n. udowy
o CZ:
wspólnie z m. biodrowym zgina udo
samodzielnie: zgina w bok odcinek lędz
wiowy kręgosłupa
- m. lędz
wiowy mniejszy
o PP:
trzony kręgów Th12-L1
o PK:
powięz
biodrowo-lędz
wiowa
o N:
gałęzie krótkie splotu lędz
wiowego
n. udowy

o CZ:
napina powięz
biodrową I łuk biodrowo-łonowy
powiększa rozstęp mięśni
- m. biodrowy
o PP:
dół biodrowy
kolce biodrowe przednie
więzadło krzyżowo-biodrowe przednie
o PK:
krętarz mniejszy kości udowej
o N:
gałęzie krótkie splotu lędz
wiowego
o CZ:
zgina udo
stabilizuje staw biodrowy
Przepukliny brzuszne
- miejsca zmniejszonej oporności:
o kresa biała
o rozcięgna mięśni
o pępek
o trójkąty lędz
wiowe
o kanał pachwinowy
o kanał udowy
- przepukliny:
o nadbrzuszne
miejsce: kresa biała, powyżej pępka
kiedy: po 40 roku życia
u kogo: często osoby otyłe
worek przepuklinowy stanowi:
" otrzewna
" tkanka tłuszczowa
" tkanka podskórna
" skóra
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
16
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o pępkowe
miejsce: w pierścieniu pępkowym
u kogo: u noworodków
dlaczego: przednia ściana jamy brzusznej jest bardzo słaba
wielkość: małe
o podbrzuszne
o pachwinowe przyśrodkowe (proste) oraz boczne (skośne)
o udowe
o lędz
wiowe
o nadpęcherzowe
wychodzą przez dołu nadpęcherzowe
o przeponowe
Trójkąt lędz
wiowy i ścięgnista przestrzeń lędz
wiowa
- trójkąt lędz
wiowy:
o ograniczenia:
podstawa: grzebień biodrowy
ramię przyśrodkowe: rozcięgno m. najszerszego grzbietu
ramię boczne: brzeg tylny m. skośnego zewnętrznego brzucha
o dno:
m. skośny wewnętrzny brzucha
o znaczenie:
możliwość powstawania przepuklin lędz
wiowych dolnych
ropnie zaotrzewnowe mogą tędy kierować się na zewnątrz
- ścięgnista przestrzeń lędz
wiowa:
o położenie: powyżej trójkąta lędz
wiowego
o ograniczenia:
od góry:
" dwunaste żebro
" dolny brzeg m. zębatego tylnego dolnego
przyśrodkowo: prostownik grzbietu
bocznie: mm. skośne zewnętrzny i wewnętrzny
o dno: rozcięgno m. poprzecznego brzucha
przechodzą przez nie naczynia i nerwy podżebrowe
o przykryta: m. najszerszy grzbietu
o znaczenie:
możliwość powstawania przepuklin lędz
wiowych górnych
Nerw podżebrowy
- przebieg:
o poniżej 12 żebra
podobnie jak n. biodrowo-podbrzuszny
- gałęzie:
o skórna boczna
o skórna przyśrodkowa
Nerw biodrowo-podbrzuszny
- początek:
o gałąz
przednia L1
o ukazuje się ku tyłowi od więzadła łukowatego przyśrodkowego
- przebieg:
o ukośnie na m. czworobocznym lędz
wi
o przebija m. poprzeczny brzucha
o biegnie między m. poporzecznym brzucha a m. skośnym wewnętrznym brzucha
o dochodzi do kolca biodrowego przedniego górnego
o wchodzi pod m. skośny brzucha zewnętrzny
o przebija m. skośny brzucha zewnętrzny jako gałąz
skórna przednia
- zakres unerwienia:
o skóra brzucha w okolicy pachwinowej i nadłonowej
- gałęzie:
o gałąz
skórna przednia
o gałąz
skórna boczna
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
17
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Nerw biodrowo-pachwinowy
- przebieg:
o poniżej n. biodrowo-podbrzusznego
o ponad grzebień biodrowym
o w kanale pachwinowym
bocznie od powrózka nasiennego lub więzadła obłego macicy
Nerw płciowo-udowy
- początek: gałęzie przednie L1 i L2
o ukazuje się na powierzchni przedniej m. lędz
wiowego większego
- dzieli się na gałęzie:
o gałąz
płciowa
przebieg:
" wchodzi w skład powrózka nasiennego
" lub biegnie wspólnie z więzadłem obłym macicy
zakres unerwienia:
" skóra okolicy łonowej
o gałąz
udowa
przebieg:
" towarzyszy t. i ż. biodrowej wspólnej
" przechodzi przez rozstęp naczyń
zakres unerwienia:
" skóra w górnej przyśrodkowej powierzchni uda
Tętnica nadbrzuszna górna
- początek: gałąz
końcowa t. piersiowej wewnętrznej
- przebieg:
o w dół w przedłużeniu t. piersiowej wewnętrznej
o przechodzi przez trójkąt mostkowo-żebrowy
o kieruje się na tylną powierzchnią m. prostego brzucha
o wnika w tkankę m. prostego brzucha
o zstępuje do okolicy pępka
o łączy się z t. nadbrzuszną dolną
połączenie t. podobojczykowej z t. udową
Tętnica nadbrzuszna dolna
- początek: przyśrodkowy obwód t. biodrowej zewnętrznej
o powyżej więzadła pachwinowego
- przebieg:
o skośnie przyśrodkowo
o stromo ku górze
o krzyżuje nasieniowód lub więzadło obłe macicy
o ku tyłowi od rozcięgna m. poprzecznego brzucha
o na powierzchni tylnej m. prostego brzucha
o tworzy fałd pępkowy boczny
o wnika w tkankę m. prostego brzucha
o zespala się z t. nadbrzuszną górną
Fałdy pępkowe i doły na powierzchni wewnętrznej przedniej ściany brzucha
- powierzchnia wewnętrzna przedniej ściany brzucha
o pokryta jest otrzewną
- fałdy pępkowe:
o fałd pępkowy pośrodkowy
położenie:
" od wierzchołka pęcherza moczowego
" do pępka
utworzony przez:
" więzadło pępkowe pośrodkowego
o pozostałość po moczowniku
łączy omocznię z pępkiem
o fałdy pępkowe przyśrodkowe
utworzone przez:
" więzadła pępkowe przyśrodkowe
o pozostałość po zarośniętych tt. pępkowych
o fałdy pępkowe boczne
zawierają naczynia nadbrzuszne dolne
- doły:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
18
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o doły nadpęcherzowe
miejsce: pomiędzy fałdem pępkowym pośrodkowym a przyśrodkowym
o doły pachwinowe przyśrodkowe
miejsce: pomiędzy fałdami pępkowymi przyśrodkowymi a bocznymi
inaczej: trójkąty pachwinowe
miejsca przepuklin pachwinowych przyśrodkowych
o doły pachwinowe boczne
miejsc: bocznie od fałdu pępkowego bocznego
miejsca przepuklin pachwinowych bocznych
- więzadło sierpowate wątroby
o położenie:
w części nadpępkowej
na powierzchni tylnej ściany przedniej brzucha
ułożone strzałkowo
- więzadło obłe wątroby:
o pozostałość po ż. pępkowej
doprowadza krew z łożyska do płodu
o rozciąga się od pępka
o leży w dolnej części więzadła sierpowatego
o dochodzi do wątroby
Położenie i podział odcinka podprzeponowego przewodu pokarmowego
- część brzuszna przełyku
- żołądek:
o wpust
o dno
o trzon
o część odz
wiernikowa
- jelito cienkie
o dwunastnica
część górna
część zstępująca
część pozioma
część wstępująca
o jelito czcze
o jelito kręte
- jelito grube
o jelito ślepe (kątnica)
o okrężnica
wstępująca
poprzeczna
zstępująca
esowata
o odbytnica
- narządy:
o wątroba
o pęcherzyk żółciowy
o śledziona
o trzustka
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
19
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 4 - Budowa ściany przewodu pokarmowego i różnice w budowie w poszczególnych
częściach przewodu. Narządy wewnątrz- i zewnątrzotrzewnowe. Jama otrzewnej i jej zachyłki.
Budowa, topografia, unaczynienie i unerwienie żołądka oraz wątroby. Pęcherzyk żółciowy. Drogi
żółciowe. Pień trzewny. Odcinek brzuszny pni błędnych. Splot trzewny  budowa, sploty wtórne,
zakres unerwienia. Żyła wrotna  topografia, połączenia.
Budowa ściany przewodu pokarmowego
- przełyk:
o błona śluzowa:
nabłonek wielowarstwowy płaski
blaszka właściwa
blaszka mięśniowa
o tkanka podśluzowa (gruba i luz
na)
gruczołu przełykowe (śluzowe)
o błona mięśniowa
warstwa zewnętrzna  włókna okrężne
" przedłużenie mięśniówki okrężnej gardła
" łączy się z włóknami okrężnymi i skośnymi mięśniówki żołądka
warstwa wewnętrzna - podłużna
" przyczep górny: chrząstka pierścieniowata
o brak łączności z mięśniówką gardła
" łączy się z włóknami podłużnymi mięśniówki żołądka
1/3 górna  poprzecznie prążkowana
1/3 środkowa  mieszana
1/3 dolna  gładka
o błona zewnętrzna  luz
na tkanka łączna
łączy przełyk z tworami sąsiednimi
- żołądek:
o błona śluzowa:
odz
wiernik: różowa
poza odz
wiernikiem: czerwono-brązowa
tworzy 8-10 fałdów żołądkowych
" ułożone wzdłuż krzywizny mniejszej
o znajduje się tam kanał żołądkowy
jest to droga pokarmów
pólka żołądkowe
" znajdują się w nich dołeczki żołądkowe
o w nich są ujścia gruczołów żołądkowych
o błona mięśniowa:
warstwa zewnętrzna  podłużna
" głównie wzdłuż krzywizn
warstwa środkowa  okrężna
" silnie ukształtowana w odz
wierniku
o tworzy m. zwieracz odz
wiernika
warstwa wewnętrzna  skośna
" głównie w dnie i trzonie
- jelito cienkie
o dwunastnica:
błona śluzowa:
" wysokie, gęsto ułożone fałdy okrężne
" kosmki jelitowe
" liczne gruczoły dwunastnicze
" brodawka większa dwunastnicy  w części zstępującej dwunastnicy
o uchodzi na niej:
przewód żółciowy wspólny
przewód trzustkowy
" brodawka mniejsza dwunastnicy
o powyżej i nieco do przodu od brodawki większej
o uchodzi na niej: przewód trzustkowy dodatkowy
o jelito czcze i kręte:
błona śluzowa:
" liczne fałdy okrężne i kosmki jelitowe
o zwiększają powierzchnię wchłaniającą jelita cienkiego
" gruczoły jelitowe
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
20
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" grudki chłonne: samotne i skupione
błona mięśniowa:
" zewnętrzna warstwa  podłużna - cieńsza
" wewnętrzna warstwa  okrężna  grubsza
o tworzy dachówkowato zachodzące na siebie fałdy
" ruchy błony mięśniowej:
o ruchy wahadłowe
przemienne wydłużanie i skracanie poszczególnych
odcinków pętli jelitowej
o ruchy odcinkowe
wykonywane przez warstwę okrężną błony
mięśniowej
służą one do mieszania treści pokarmowej
o ruchy perystaltyczne
inaczej: robaczkowe
zachodzą pod wpływem obu warstw mięśniowych
przesuwają treść pokarmową w kierunku odbytu
- jelito grube
o wyrostek robaczkowy:
błona śluzowa:
" liczne skupione grudki chłonne
" migdałek jelitowy
o okrężnica:
taśmy okrężnicy:
" utworzone przez warstwę podłużną błony mięśniowej
" tworzą 3 pasma biegnące od wyrostka robaczkowego do odbytnicy
" wymień:
o taśma swobodna
o taśma krezkowa
o taśma sieciowa
wypuklenia okrężnicy oraz fałdy półksiężycowate:
" wynik pogrubiałej odcinkowo warstwy okrężnej błony mięśniowej i
napięcia taśm
" wypuklenia ściany okrężnicy na zewnętrz  wypuklenia okrężnicy
" wpuklenia do światła jelita  fałdy półksiężycowate
przyczepki sieciowe:
" utworzone przez wypustki błony surowiczej pokrywającej okrężnicę
" wypełnione tkanką tłuszczową
o odbytnica:
błona śluzowa:
" część miedniczna:
o fałdy poprzeczne
" część odbytowa:
o pionowe słupy odbytu
błona mięśniowa:
" zewnętrzna  podłużna
" wewnętrzna  okrężna
o w części odbytowej tworzy zwieracz wewnętrzny odbytu
" zwieracz zewnętrzny odbytu:
o obejmuje błonę mięśniową części odbytowej
o poprzecznie prążkowany
Otrzewna:
- błona surowicza
- błyszcząca, surowicza
- podział:
o otrzewna ścienna:
wyściela jamę brzuszną i miednicę
o otrzewna trzewna:
okrywa narządy
o jama otrzewnej  pomiędzy blaszkami
zawartość: niewielka ilość płynu
zapobiega tarciu podczas ruchów trzewi
u mężczyzn: zamknięta
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
21
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
u kobiet: komunikuje się ze światem zewnętrznym poprzez ujścia brzuszne
jajowodów, jajowody, macicę i pochwę
" potencjalna droga infekcji
- rozwój:
o początkowo: jama ciała
ulega podziałowi na:
" jamy opłucnej
" jamę osierdzia
" jamę otrzewnej
o narządy na początku:
otoczone otrzewną
zawieszone na krezce brzusznej i grzbietowej
o w miarę rozwoju i obrotu trzewi:
część narządów zbliża się do tylnej ściany jamy brzusznej
traci położenie wewnątrz otrzewnej
staje się narządami leżącymi wtórnie zewnątrzotrzewnowo
- narządy wewnątrzotrzewnowe:
o otoczone ze wszystkich stron otrzewną
o posiadają krezkę
z wyjątkiem jelita ślepego
o wymień:
żołądek
górna część dwunastnicy
jelito czcze i kręte
kątnica i wyrostek robaczkowy
okrężnica poprzeczna i esowata
górna część odbytnicy
śledziona i wątroba
" z wyjątkiem części tylnej powierzchni przeponowej
pęcherzyk żółciowy i przewód żółciowy wspólny
- narządy zewnątrzotrzewnowe:
o część brzuszna przełyku
o dwunastnica  część zstępująca, pozioma i wstępująca
o okrężnica wstępująca i zstępująca
o odbytnica
o trzustka
- przebieg otrzewnej w jamie brzusznej
o skomplikowany
o wytwarza ona fałdy, zdwojenia blaszek i zagłębienia (zachyłki)
o wymień struktury:
fałdy:
" zagięcia otrzewnej nad naczyniami lub przewodami będącymi
pozostałościami po rozwoju płodowym
" np. fałdy pępkowe
więzadła
" składają się z 2 blaszek otrzewnej
" przebiegają od narządu do ściany brzucha
" łączą narządy wewnątrz jamy brzusznej
" wymień:
o sierpowate wątroby
od przedniej ściany jamy brzusznej
do powierzchni przeponowej
w płaszczyz
nie strzałkowej
o wieńcowe wątroby
między przeponą
a powierzchnią przeponową wątroby
w płaszczyz
nie czołowej
o przeponowo-śledzionowe
o przeponowe-okrężnicze
od przepony
do lewego zgięcia okrężnicy
o wątrobowo-żołądkowe
od powierzchni trzewnej wątroby
do krzywizny mniejszej żołądka
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
22
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o wątrobowo-przełykowe
o wątrobowo-dwunastnicze
od powierzchni trzewnej wątroby
do części górnej dwunastnicy
o wątrobowo-okrężnicze
o śledzionowo-okrężnicze
o żołądkowo-śledzionowe
od krzywizny większej żołądka
do śledziony
o żołądkowo-okrężnicze
stanowi część sieci większej
od krzywizny większej żołądka
do okrężnicy poprzecznej
o śledzionowo-nerkowe
o wątrobowo-nerkowe
od wnęki wątroby
do prawej nerki
sieci
" pozostałości po krezce grzbietowej i brzusznej żołądka
" sieć mniejsza
o od powierzchni trzewnej wątroby
o do krzywizny mniejszej żołądka
o do górnej części dwunastnicy
o utworzona przez więzadła:
wątrobowo-żołądkowe
wątrobowo-dwunastnicze
" sieć większa
o składa się z 4 blaszek
o 2 blaszki schodzą z powierzchni przedniej i tylnej żołądka
o przebiegają ku dołowi
o zaginają się
o otaczają okrężnicę
o przechodzą w jej krezkę
o blaszki przednie stanowią więzadło żołądkowo-okrężnicze
o wszystkie blaszki sieci poniżej krzywizny większej żołądka
zrastają się
o między blaszkami może występować zachyłek dolny torby
sieciowej
o zawartość:
tkanka tłuszczowa
o w postaci fartucha okrywa trzewa jamy brzusznej
o oddziela trzewa od przedniej ściany
o w przypadku zapalenia jelita lub narządu, otacza ten
narząd, izoluje go, zapobiega rozprzestrzenianiu się zapaleń
o określana bywa jako policjant jamy brzusznej
krezki
" zdwojenia blaszek otrzewnej trzewnej
" zawieszają narządy lub jelita do ściany tylnej jamy brzusznej
" zapewniają dużą ruchomość narządom
" zawierają naczynia oraz nerwy
" nasada krezki:
o przyczep krezki do tylnej ściany jamy brzusznej
o stanowi przejście otrzewnej trzewnej w ścienną
o jelito cienkie:
od strony lewej, od poziomu L2
do prawego dou biodrowego
krzyżuje narządy i naczynia leżące
pozaotrzewnowo:
" dwunastnica: część pozioma i wstępująca
" aorta brzuszna
" żyła główna dolna
" prawy moczowód
" prawy mięsień lędz
wiowy większy
" prawe naczynia jądrowe lub jajnikowe
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
23
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o okrężnica poprzeczna:
wzdłuż dolnego brzegu trzustki
na poziomie L2
o okrężnica esowata:
kształt odwróconej litery V
najpierw: przyśrodkowo i ku górze
" wzdłuż naczyń biodrowych zwnętrznych
następnie: przyśrodkowo i ku dołowi
" od podziału naczyń biodrowych wspólnych
na końcu: przedniej powierzchni kości krzyżowej
krzyżuje: lewy moczowód
zachyłki
" podział jamy otrzewnej:
o jama otrzewnej właściwa
o zachyłki
" podział 2 jamy otrzewnej:
o przez okrężnicę poprzeczną i jej krezkę:
o część nadokrężnicza
torba sieciowa
zachyłki podprzeponowe (prawy i lewy)
zachyłek podwątrobowy
o część podokrężnicza
zachyłki przyokrężnicze (prawy i lewy)
zachyłki krezkowo-okrężnicze (prawy i lewy)
" torba sieciowa:
o największy zachyłek jamy otrzewnej
o położenie: ku tyłowi od żołądka
o ograniczenia:
przód:
" sieć mniejsza
" tylna powierzchnia żołądka
" więzadło żołądkowo-okrężnicze
tył:
" otrzewna pokrywająca tylną ścianę jamy
brzusznej
" trzustka
o zachyłki:
górny: w górnej części sieci mniejszej
dolny: pomiędzy blaszkami sieci większej
lewy (śledzionowy): pomiędzy więzadłem
żołądkowo-śledzionowym i żołądkowo-nerkowym a
śledzioną
o otwór sieciowy:
łączy torbę sieciową z właściwą jamą otrzewnej
ograniczenia:
" od góry: płat ogoniasty wątroby
" od przodu: więzadło wątrobowo-
dwunastnicze
" od dołu: część górna dwunastnicy
" od tyłu: żyła główna dolna i więzadło
wątrobowo-nerkowe
" zachyłki podprzeponowe:
o położenie: pomiędzy powierzchnią przeponową wątroby a
przeponą
o ograniczenia:
od tyłu: więzadło sierpowate
o przedzielone więzadłem sierpowatym wątroby
na prawy i lewy
o pozycja leżąca:
zachyłki te stanowią najniższe punkty jamy
otrzewnej
" iniekcje z różnych miejsc jamy otrzewnej
mogą przemieszczać się do tych zachyłków
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
24
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o ropień podprzeponowy może przebić się do jamy
osierdziowej lub opłucnej
" zachyłek podwątrobowy:
o inaczej: zachyłek wątrobowo-nerkowy
o położenie: po prawej
pomiędzy powierzchnią trzewną wątroby
górną częścią dwunastnicy
prawą nerką
o łączy się z torbą sieciową i innymi zachyłkami otrzewnej
" zachyłki przyokrężnicze
o położenie: pomiędzy ścianą boczną jamy brzusznej
a okrężnicą wstępującą oraz zstępującą
" zachyłki krezkowo-okrężnicze:
o inaczej: bruzdy przyokrężnicze
o położenie:
pomiędzy okrężnicą wstępującą a nasadą krezki
jelita cienkiego
pomiędzy okrężnicą zstępującą a nasadą krezki
jelita cienkiego
" łączy się z jamą miednicy
" w miejscach połączeń poszczególnych części jelita znajdują się
również zachyłki otrzewnej, do których mogą wnikać pętle jelita
" w okolicy dwunastnicy:
o dwunastniczy górny
o zadwunastniczy
o przydwunastniczy
o zachyłki dwunastniczo-czcze górny i dolny
w miejscu przejścia części wstępującej dwunastnicy
w jelito czcze
o zachyłki krętniczo-kątnicze  górny i dolny
w miejscu ujścia jelita krętego do grubego
o dół zakątniczy
pomiędzy kątnicą a ścianą jamy brzusznej
w prawym dole biodrowym
zawartość: wyrostek robaczkowy
Żołądek
- poszerzona część przewodu pokarmowego pomiędzy przełykiem i dwunastnicą
- kształt i położenie: różne, zależą od pozycji ciała i wypełnienia narządu
- mieści 2-3 litrów pokarmu
- części:
o wpust
połączenie części brzusznej przełyku z częścią wpustową żołądka
topografia: w lewo od linii pośrodkowej, na wysokości Th10
" odpowiada nasadzie wyrostka mieczykowatego
o dno
cześć trzonu żołądka
leży po lewej strony
powyżej płaszczyzny wpustu
wcięcie wpustowe  między dnem a przełykiem
inaczej: sklepienie żołądka
topografia: lewe podżebrze
o trzon
zstępuje ku dołowi
przechodzi w część odz
wiernikową
kolano żołądka  miejsce przejścia trzonu w część odz
wiernikową
o część odz
wiernikowa
jama odz
wiernikowa
kanał odz
wiernikowy
odz
wiernik
" zaopatrzony w grubą warstwę włókien okrężnych
o tworzą zwieracz odz
wiernika
" topografia: po stronie prawej L1
- budowa zewnętrzna:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
25
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o ściana przednia
wątroba
przepona
przednia ściana brzucha
o ściana tylna
przepona
śledziona
lewa nerka
lewe nadnercze
t. śledzionowa
okrężnica poprzeczna
o krzywizna mniejsza
o krzywizna większa
topografia: w pozycji pionowej sięga do poziomu L3
- tętnice:
o t. żołądkowa lewa
o t. wątrobowa wspólna
o t. śledzionowa
- żyły:
o biegną wspólnie z tętnicami
o uchodzą do ż. wrotnej
- chłonka:
o węzły chłonne żołądkowe
o węzły chłonne odz
wiernikowe
o węzły chłonne trzustkowo-śledzionowe
o -> węzły trzewne
-> pnie jelitowe
- unerwienie:
o splot żołądkowy od splotu trzewnego
o pnie błędne
Wątroba:
- największy gruczoł organizmu (1500g)
o stanowi 2,5% ciężaru ciała dorosłego
- położenie: prawe podżebrze, nadpępcze, lewe pożebrze
- powierzchnie:
o przeponowa:
gładka, wypukła, dostosowana do kopuły przepony
więzadło sierpowate wątroby
" w płaszczyz
nie strzałkowej
" rozdziela prawy płat od lewego
" biegnie od przedniej ściany brzucha
" blaszki ku górze przechodzą w otrzewną ścienną przepony
" ku tyłowi blaszki tworzą blaszkę przednią więzadła wieńcowego
więzadło wieńcowe
" w płaszczyz
nie czołowej
" w tylnej części powierzchni przeponowej
" składa się z dwóch więzadeł trójkątnych
" pole nagie:
o znajduje się pomiędzy blaszkami więzadła wieńcowego
o nie jest pokryte otrzwną
dzieli się na:
" przednia
" górna
" tylna
" prawa
o trzewna:
inaczej: tylno-dolna
bruzda strzałkowa prawa
" w części przedniej: znajduje się w niej dół pęcherzyka żółciowego
" w części tylnej: bruzda ż. głównej dolnej
bruzda strzałkowa lewa
" z przodu:: więzadło obłe wątroby
o pozostałość po ż. pępkowej
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
26
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" z tyłu: więzadło żylne
o pozostałość po przewodzie żylnym
bruzda poprzeczna
" łączy obie bruzdy strzałkowej
" tworzy wrota wątroby
o wchodzą przez nie:
ż. wrotna
t. wątrobowa właściwa
nerwy
o wychodzą przez nie:
przewody wątrobowe
naczynia chłonne
przyleganie:
" część górna dwunastnicy
" pęcherzyk żółciowy
" zgięcie prawe okrężnicy
" prawa część okrężnicy poziomej
" prawa nerka
" prawe nadnercze
o rozdzielone: brzegiem dolnym
rzutowanie:
" linia łopatkowa prawa  XI żebro
" linia sutkowa prawa  wzdłuż łuku żebrowego
" opuszcza łuk żebrowy prawy
" dochodzi do łuku żebrowego lewego  u końca VIII żebra
" koniec: 5 przestrzeń międzyżebrowa w linii sutkowej lewej
- płaty:
o prawy
o czworoboczny
należy autonomicznie do płata prawego
położenie: między bruzdami strzałkowymi i poprzeczną (na dole)
o ogoniasty
należy autonomicznie do płata prawego
położenie: między bruzdami strzałkowymi i poprzeczną (na górze)
o lewy
- podział czynnościowy:
o część prawa
o część lewa
płat ogoniasty
większa część płata czworobocznego
o są jednakowej wielkości
o posiadają własne zaopatrzenie w krew tętniczą od gałęzi t. wątrobowej
o własną dystrybucję krwi żylnej żyły wrotnej
o oddzielny spływ żółci
o na powierzchni trzewnej: części oddzielone są bruzdą strzałkową prawą
o na powierzchni przeponowej: części oddzielone linią poprowadzoną od dołu
pęcherzyka żółciowego do ż. głównej dolnej
o wątroba produkuje ok. 800 ml żółci na dobę
- segmenty naczyniowe wątroby:
o utworzone przez rozgałęzienia ż. wrotnej wątroby i t. wątrobowej właściwej
o pomiędzy segmentami znajdują się dopływy żył wątrobowych (żż.
międzysegmentowe)
o można usunąć 1 część lub 1 segment chirurgicznie
o wymień:
część lewa:
" 1  płat ogoniasty
" 2  lewy boczny
" 3  lewy przedni boczny
" 4  przyśrodkowy lewy
część prawa:
" 5  przedni przyśrodkowy
" 6  prawy przedni boczny
" 7  tylny boczny
" 8  tylny przyśrodkowy
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
27
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Pęcherzyk żółciowy
- długość: 7-10 cm
- położenie: dół pęcherzyka żółciowego
- budowa:
o dno
od góry: przylega do wątroby
od dołu: sąsiaduje z częścią górną dwunastnicy
rzutowanie: wierzchołek chrząstki 9 żebra
o trzon
sąsiaduje z okrężnicą poprzeczną i z opuszką dwunastnicy
o szyjka
- pokryty otrzewną: z wyjątkiem powierzchni przylegającej do wątroby
- wychodzi z niego przewód pęcherzykowy
Drogi żółciowe
- wewnątrzwątrobowe:
o kanaliki żółciowe włosowate
o przewody żółciowe międzyzrazikowe
o przewody płatowe (prawy, lewy, prawy i lewy płata ogoniastego)
o przewód wątrobowy wspólny
- zewnątrzwątrobowe:
o przewód wątrobowy wspólny + przewód pęcherzykowy
-> przewód żółciowy wspólny
" przebiega w więzadle wątrobowo-dwunastniczym
" do części zstępującej dwunastnicy
" uchodzi na brodawce większej dwunastnicy
o końcowy odcinek: część śródścienna (2 cm)
przebija ukośnie tylno-przyśrodkową ścianę części
zstępującej dwunastnicy
ściana: grubsza
światło: węższe
zwieracz przewodu żółciowego wspólnego:
" utworzony przez włókna okrężne
o często wspólnie z przewodem trzustkowym
tworzy bańkę wątrobowo-trzustkową
" długość: 4-8 cm
" wypukły w prawą stronę
" topografia:
o krzyżuje ż. wrotną
od tyłu i lewej
Pień trzewny
- początek: aorty
o miejsce: poziom L1
- przebieg: krótki
- gałęzie:
o t. żołądkowa lewa
o t. śledzionowa
o t. wątrobowa wspólna
Odcinek brzuszny pni błędnych:
- wchodzi do jamy brzusznej jako pień błędny przedni i tylny
- przedni
o biegnie w pobliżu krzywizny mniejszej żołądka
o oddaje gałęzie: wątrobowe, żołądkowe, trzewne (do splotu trzewnego)
- tylny
o gałęzie: żołądkowe i wątrobowe
o dochodzi głównie do splotu trzewnego
- zakres unerwienia:
o odpowiada zakresowi unaczynienia pnia trzewnego oraz t. krezkowej górnej
Splot trzewny
- inaczej: splot słoneczny
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
28
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
- położenie: wokół początkowego odcinka pnia trzewnego oraz t. krezkowej górnej
- ograniczenia:
o od góry: przepona
o od dołu: poziom tętnic nerkowych
o od boków: nadnercza
- budowa:
o znajdują się tu liczne zwoje:
dwa zwoje trzewne
" znajdują się po bokach pnia trzewnego
zwój krezkowy górny
" znajduje się w początkowym odcinku t. krezkowej górnej
zwoje aortowo-nerkowe
" leżą powyżej początku tętnic nerkowych
+ szereg drobnych zwojów
- włókna:
o współczulne:
odcinek piersiowy pnia wspólnego:
" n. trzewny większy, mniejszy, najmniejszy
dwa górne nerwy trzewne lędz
wiowe
o przywspółczulne:
pnie błędne, zwłaszcza tylny
o czuciowe: nn. przeponowe
- zakres unerwienia:
o podobny do zakresu unaczynienia pnia trzewnego i t. krezkowej górnej
- sploty wtórne:
o wątrobowy
o żołądkowy
o śledzionowy
o krezkowy górny
o trzustkowy
o nerkowe
o nadnerczowe
o położenie: wzdłuż rozgałęzień pnia trzewnego i t. krezkowej górnej
Żyła wrotna
- zbiera krew z narządów części brzusznej układu pokarmowego
- krew uboga w tlen, bogata w składniki odżywcze
- transportuje ją do wątroby
- początek:
o ż. krezkowa górna
o ż. śledzionowa
o ż. krezkowa dolna
o ż. żołądkowa lewa
- początek  wariacje:
o 60% - (ŻKD -> ŻŚ) -> ŻKG
o 40% - (ŻKD -> ŻKG) -> ŻŚ
- początek - miejsce:
o poziom L1
o poza głową trzustki
- przebieg:
o wstępuje do więzadła wątrobowo-dwunastniczego
w obrębie więzadła uchodzi do niej ż. pęcherzyka żółciowego
o pomiędzy t. wątrobową właściwą a przewodem żółciowym wspólnym
ku tyłowi od nich
- gałęzie:
o podział: gałąz
prawa i lewa
o żyły zrazikowe
o naczynia zatokowe
o żyły środkowe zrazików
o żyły podzrazikowe
o żyły wątrobowe
o ż. główna dolna
- połączenia:
o (nazwa, co się łączy, co się dzieje w przypadku utrudnienia przepływu)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
29
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o przełykowe:
ż. żołądkowa lewa
+ żyły odcinka piersiowego przełyku uchodzące do ż. nieparzystej
możliwość powstawania żylaków przełyku  możliwy krwotok
o odbytnicze:
żż. odbytnicze górne (do ż. krezkowej dolnej)
+ żż. odbytnicze środkowe (do ż. sromowej wewnętrznej -> do ż.
biodrowej wewnętrznej)
żylaki odbytu
o okołopępkowe:
żż. okołopępokwe (-ż. więzadła obłego wątroby> ż. wrotnej)
+ żż. powierzchowne klatki piersiowej i brzucha (-> żż. głównych)
głowa meduzy
o pozaotrzewnowe:
żż. okrężnicze (do ż. wrotnej)
+ żż. lędz
wiowe (do ż. głównej dolnej)
- ż. wrotna prowadzi do wątroby 70% krwi, t. wątrobowa tylko 30%
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
30
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 5  Budowa, topografia, unaczynienie oraz unerwienie jelita cienkiego i grubego,
trzustki oraz śledziony. Unaczynienie tętnicze, żylne i chłonne trzew jamy brzusznej. Unerwienie
trzew jamy brzusznej.
Jelito cienkie
- położenie: od żołądka do jelita grubego
- części:
o dwunastnica
początkowy odcinek jelita cienkiego
kształt: podkowa
stosunek do otrzewnej:
" opuszka: wewnątrzotrzewnowo
o dochodzi do niej więzadło wątrobowo-dwunastnicze
" pozostałe części: zewnątrzotrzewnowo
połączenia:
" górny koniec  odz
wiernik
" dolny koniec  jelito czcze
części:
" górna (opuszka)  5 cm
" zstępująca  7-10 cm
" pozioma (dolna)  6-8 cm
" wstępująca 5 cm
rzutowanie - pozycja leżąca:
" opuszka: nieco w prawo od linii pośrodkowej na poziomie L1
" część zstępująca: po stronie prawej na wysokości L2
" część pozioma: na wysokości L3, krzyżuje kręgosłup, przebiega w
stronę lewą
" część wstępująca: koniec  poziom L2 po lewej
rzutowanie  pozycja leżąca:
" zstępuje 1-2 kręgi niżej
o jelito czcze i jelito kręte
położenie: wewnątrzotrzewnowe
wykazują znaczną ruchomość
" dzięki posiadaniu krezki
trudno ustalić ich dokładne położenie
" czcze: lewa część jamy brzusznej
" kręte: prawa część jamy brzusznej + miednicy mniejszej
korzeń krezki jelita czczego i krętego:
" od L2 po stronie lewej
" do prawego stwu krzyżowo-biodrowego
początkowy odcinek jelita czczego: zgięcie dwunastniczo-czcze (L2 po
stronie lewej)
jelito czcze przechodzi w kręte bez wyraz
niej granicy
końcowy odcinek jelita krętego: linia międzykolcowa, 8 cm od kolca
biodrowego przedniego górnego prawego
" zastawka krętniczo-kątnicza
Cecha Jelito czcze Jelito kręte
Kolor czerwony różowy
Średnica 2-4 cm 2-3 cm
Ściana gruba cieńsza
Unaczynienie obfite mniej obfite
Naczynia proste długie krótkie
Arkady pojedyncze, duże liczne, małe
Fałdy okrężne duże, wysokie, gęste niskie, mniej liczne
Grudki chłonne samotne skupione
Jelito grube
- początek: ujście jelita cienkiego do jelita grubego
- koniec: odbyt
- części:
o kątnica
wewnątrzotrzewnowa, nie posiada krezki
położenie: prawy dół biodrowy
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
31
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" poniżej ujścia jelita cienkiego
" najniższy punkt: pośrodku więzadła pachwinowego
wyrostek robaczkowy:
" odchodzi od strony przyśrodkowej i tylnej
" zwisa ku dołowi
" położenie  zmienne  zajmuje różne pozycje w stosunku do
kątnicy i końcowego odcinka jelita krętego
" wewnątrzotrzewnowy, posiada krezkę
o okrężnica
wstępująca
" położenie: po prawej stronie jamy brzusznej
" początek: prawy dół biodrowy
" koniec: zgięcie wątrobowe
o topografia: 8 żebro, linia pachowa środkowa
poprzeczna
" posiada krezkę, wykazuje dużą ruchomość
" położenie: na wysokości pępka
" koniec: zgięcie śledzionowe
o położenie: nieco wyżej od zgięcia wątrobowego
o topografia: 7 żebro, linia pachowa środkowa
zstępująca
" położenie: po lewej stronie jamy brzusznej
" koniec: na wysokości grzebienia biodrowego lewego
esowata
" posiada krezkę, wykazuje dużą ruchomość
" tworzy pętlę
" kończy się na wysokości S2/S3, w linii pośrodkowej
o odbytnica
przedłużenie okrężnicy esowatej
kończy się odbytem
części:
" miedniczna
o otrzewna: pokryte nią są:
górne odcinki powierzchni przedniej i bocznych
części miednicznej
otrzewna przechodzi na sąsiednie narządy
" wytwarza zagłębienie odbytniczo-
pęcherzowe u mężczyzn
" wytwarza zagłębienie odbytniczo-maciczne
u kobiet
o dolny odcinek części miednicznej: bańka odbytnicy
o położenie: w miednicy mniejszy
do przodu od kości krzyżowej i guzicznej
o tworzy łuk wypukły ku tyłowi
zgięcie krzyżowe
" odbytowa
o inaczej: kanał odbytu
o tworzy łuk wypukły ku przodowy
zgięcie kroczowe
tętnice:
" t. odbytnicza górna (od t. krezkowej dolnej)
" t. odbytnicza środkowa (od t. biodrowej wewnętrznej)
" t. odbytnicza dolna (od t. sromowej wewnętrznej, od t. biodrowej
wewnętrznej)
o przebiega w dole kulszowo-odbytniczym
o unaczynia dolną część odbytnicy i kanał odbytu
" tętnice te tworzą liczne zespolenia wokół odbytnicy i w jej ścianie
Trzustka
- wydłużony narząd jamy brzusznej
- położenie: poprzecznie na tylnej ściany jamy brzusznej
o w przestrzeni zaotrzewnowej
o poziom L1/L2
- części:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
32
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o głowa
najszersza część narządu
objęta przez dwunastnicę
wyrostek haczykowy
" wychodzi z dolnej części głowy
" rozciąga się ku stroni lewej
" znajduje się ku tyłowi od t. krezkowej górnej
topografia:
" ku tyłowi: ż. główna dolna, prawa nerka, naczynia nerkowe prawe
o szyjka
topografia:
" z tyłu, poniżej: naczynia krezkowe górne
" z przodu: odz
wiernik
o trzon
przebieg:
" ku przodowi od kręgu L2
" krzyżuje aortę, t. krezkową górną, lewe nadnercze, lewą nerkę
o leżą ku tyłowi od trzonu
z przodu:
" pokryty otrzewną
" stanowi tylne ograniczenie torby sieciowej
o ogon
z tyłu: lewa nerka
biegnie między blaszkami więzadła śledzionowo-nerkowego
dochodzi do wnęki śledziony
- powierzchnie:
o przednio-górna
o przednio-dolna
o tylna
- brzegi:
o górny
o przedni
o dolny
- funkcja:
o narząd wewnątrzwydzielniczy
wyspy Langerhansa
" w trzonie i w ogonie trzustki
" wydzielają insulinę i glukagon
o narząd zewnątrzwydzielniczy
sok trzustkowy
" ilość: 1200-1500 ml dziennie
" odpływa przewodami trzustkowymi do części zstępującej
dwunastnicy
" przez przewód trzustkowy
o początek: ogon trzustki
o przebieg: cała długość narządu
o ujście: czasem wspólnie z przewodem żółciowym wspólnym
tworzy bańkę wątrobowo-trzustkową
" otwiera się w dolnej części zstępującej
dwunastnicy na brodawce większej
" wokół końcowej części bańki włókna
mięśniowe tworzą zwieracz Oddiego
" także: przewód trzustkowy dodatkowy:
o zbiera sok z dolnej części głowy i z wyrostka
haczykowatego
o wstępuje ku górze i uchodzi na brodawce mniejszej
leży powyżej brodawki większej
Śledziona
- największy narząd układu chłonnego
- położenie:
o okolica podżebrowa lewa
o między 9 i 11 żebrem
o długa oś narządu  wzdłuż 10 żebra
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
33
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
- powierzchnie:
o przeponowa
sąsiaduje przez przeponę z żebrami, z opłucną i z płucem lewym
o trzewna
od przodu: żołądek
od tyłu: lewa nerka
od dołu: lewe zgięcie okrężnicy
wnęka śledziony - w części środkowej
" znajdują się w niej naczynia i nerwy
" przylega do niej ogon trzustki
" wychodzą z niej więzadła:
o żołądkowo-śledzionowe
o śledzionowo-nerkowe
ograniczają zachyłek lewy torby sieciowej
- brzegi:
o górny  karbowany
o dolny  gładki
- końce:
o górny
o dolny
zaokrąglony
bywa określany jako brzeg przedni
- długość: 12 cm
- szerokość: 7 cm
- otoczona torebką
o wnikają od niej beleczki w głąb narządu
w beleczkach  naczynia krwionośne doprowadzające krew do miazgi
śledziony
" znajdują się w niej liczne limfocyty i leukocyty
- tętnica śledzionowa:
o wchodzi do wnęki
o dzieli się na 5 lub więcej gałęzi
wchodzą do śledziony
nie łączą się między sobą
" możemy wyróżnić dzięki temu segmenty śledziony
Unaczynienie przewodu pokarmowego
- aorta brzuszna
o pień trzewny
t. żołądkowa lewa
" gałęzie do odcinka brzusznego przełyku
" gałęzie do powierzchni przedniej i tylnej żołądka
t. śledzionowa
" gałęzie trzustkowe
" t. żołądkowo-sieciowa lewa
" tt. żołądkowe krótkie
t. wątrobowa wspólna
" t. żołądkowa prawa
" t. żołądkowo-dwunastnicza
o t. żołądkowo-sieciowa prawa
o t. trzustkowo-dwunastnicza górna
gałąz
przednia
gałąz
tylna
" -> t. wątrobowa właściwa
o t. pęcherzyka żółciowego
o gałąz
prawa
o gałąz
lewa
o t. krezkowa górna
t. trzustkowo-dwunastnicza dolna
" przednia
" tylna
tętnice do jelita czczego i krętego
t. okrężnicza prawa
" gałąz
górna
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
34
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" gałąz
dolna
t. okrężnicza środkowa
t. krętniczo-okrężnicza
" gałęzie okrężnicze
" gałęzie kątnicze
" t. wyrostka robaczkowego
o t. krezkowa dolna
t. okrężnicza lewa
tt. okrężnicy esowatej
t. odbytnicza górna
Tętnica żołądkowa lewa
- przebieg:
o zaotrzewnowo w kierunku rozworu przełykowego przepony
o wchodzi między blaszki więzadła wątrobowo-żołądkowego
o biegnie wzdłuż krzywizny mniejszej żołądka
o łączy się z t. żołądkową prawą (od t. wątrobowej wspólnej)
- gałęzie:
o do odcinka brzusznego przełyku
zespalają się z odgałęzieniami lewej dolnej tętnicy przeponowej
o gałązki do powierzchni przedniej i tylnej żołądka
Tętnica śledzionowa
- przebieg:
o kręty
o pozaotrzewnowy
o wzdłuż górnego brzegu trzustki w stronę lewą
o wchodzi między blaszki więzadła śledzionowo-nerkowego
o wnika do wnęki śledziony
o oddaje gałęzie trzustkowe
do trzonu, ogona trzustki
o oddaje t. żołądkowo-sieciową lewą
biegnie w sieci mniejszej
wzdłuż krzywizny większej żołądka w stronę prawą (1 cm poniżej
krzywizny)
łączy się z t. żołądkowo-sieciową prawą
- gałęzie:
o gałęzie trzustkowe
o t. żołądkowo-sieciowa lewa
o tt. żołądkowe krótkie
dochodzą do dna żołądka
" w więzadle żołądkowo-śledzionowym
ważne unaczynienie żołądka w przypadku resekcji
Tętnica wątrobowa wspólna
- przebieg:
o w prawo
o ku tyłowi od odz
wiernika i górnej części dwunastnicy
o do więzadła wątrobowo-dwunastniczego
- gałęzie:
o oddaje t. żołądkową prawą
dochodzi do krzywizny mniejszej żołądka
łączy się z t. żołądkową lewą
o t. żołądkowo-dwunastnicza
przebiega ku tyłowi od połączenia żołądkowo-dwunastniczego
poniżej górnej części dwunastnicy dzieli się:
" t. żołądkowo-sieciowa prawa
o biegnie w sieci większej
o łączy się z t. żołądkowo-sieciową lewą wzdłuż krzywizny
większej żołądka
" t. trzustkowo-dwunastnicza górna
o dzieli się na gałęzie:
przednia
tylna
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
35
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
przebiegają między dwunastnicą i głową trzustki
" unaczyniają te narządy
zespalają się one z tt. trzustkowo-dwunastniczymi
dolnymi od t. krezkowej górnej
- po oddaniu tych gałęzi przebiega jako t. wątrobowa właściwa
o biegnie w więzadle wątrobowo-dwunastniczym
o wspólnie z:
przewodem żółciowym wspólnym
" leży po prawej stronie tętnicy
żyłą wrotną
" położona ku tyłowi od tętnicy
o oddaje t. pęcherzyka żółciowego
o wchodzi do wnęki wątroby
o dzieli się na gałąz
prawą i lewą
Tętnica krezkowa górna
- początek: aorty
- początek  miejsce: tuż poniżej pnia trzewnego, na poziomie L1
- przebieg:
o po lewej stronie ż. krezkowej górnej
o ku tyłowi od trzonu trzustki
o ku przodowi od części poziomej dwunastnicy
o wchodzi do krezki jelita cienkiego
o biegnie łukiem wypukłym ku dołowi i w stronę lewą
o w kierunku prawego dołu biodrowego
- gałęzie:
o ku górze:
t. trzustkowo-dwunastnicza dolna
" dzieli się na przednią i tylną
" łączy się z odpowiednimi gałęziami t. trzustkowo-dwunastniczej
górnej
o obwód lewy (wypukły):
tt. do jelita czczego i krętego (12-18)
" przebiegają w krezce jelita cienkiego
" tworzą łukowate połączenie zwane arkadami
o odchodzą od nich tętnice proste
do ściany jelita cienkiego
o obwód prawy (wklęsły):
t. okrężnicza prawa
" przebiega pozaotrzewnowo do okrężnicy wstępującej
" gałąz
górna zespala się z gałęzią t. okrężniczej środkowej
" gałąz
dolna łączy się z gałęzią okrężniczą t. krętniczo-okrężniczej
t. okrężnicza środkowa
" wstępuje między blaszki krezki okrężnicy poprzecznej
" unaczynia 2/3 prawe tej okrężnicy
" zespala się z gałęziami t. okrężniczej prawej i lewej
- koniec: t. krętniczo-okrężnicza
o biegnie wzdłuż nasady krezki jelita cienkiego
o oddaje:
gałęzie okrężnicze
gałęzie kątnicze
t. wyrostka robaczkowego
" przebiega w krezce wyrostka
" należy o niej pamiętać podczas zabiegu usunięcia wyrostka
robaczkowego
- koniec  miejsce: prawy dół biodrowy
Tętnica krezkowa dolna
- początek: aorta brzuszna
- początek  miejsce: na wysokości kręgu L3
- przebieg:
o zstępuje pozaotrzewnowo po lewej stronie aorty
o wchodzi do nasady krezki okrężnicy esowatej
- gałęzie:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
36
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o t. okrężnicza lewa
przebiega ku stronie lewej
unaczynia 1/3 lewą okrężnicy poprzecznej oraz okrężnicę zstępującą
o tt. okrężnicy esowatej
przebiegają w krezce okrężnicy esowatej
unaczyniają ją a także dolną część okrężnicy zstępującej
o t. odbytnicza górna
gałąz
końcowa t. krezkowej dolnej
zstępuje pozaotrzewnowo do górnej części odbytnicy
zespala się z pozostałymi tętnicami odbytniczymi
Naczynia i węzły chłonne układu pokarmowego
- węzły regionalne:
o żołądkowe lewe i prawe
lewe:
" położenie: wzdłuż krzywizny mniejszej
prawe:
" położenie: wzdłuż krzywizny większej
odz
wiernikowe  w okolicy odz
wiernika
-> węzły chłonne trzewne
" położenie: przestrzeń zaotrzewnowa na aorcie, wokół pnia
trzewnego i t. krezkowej górnej
o trzustkowe i śledzionowe
określane jako trzustkowo-śledzionowe
położenie:
" od wnęki śledziony
" wzdłuż naczyń śledzionowych na górnym brzegu trzustki
trzustkowe górne i dolne  w obrębie głowy trzustki
spływ chłonki z:
" trzustki
" śledziony
" dna żołądka
odpływ chłonki do:
" węzłów trzewnych
o wątrobowe
położenie: we wnęce wątroby i w więzadle wątrobowo-dwunastniczym
spływ chłonki z:
" powierzchnia trzewna wątroby
" naczynia głębokie wątroby
odpływ chłonki:
" do węzłów trzewnych
powierzchnia przeponowa wątroby -> przez przeponę -> węzły mostkowe,
śródpiersiowe przednie i tylne
węzeł chłonny pęcherzykowy:
" położenie: po lewej stronie szyjki pęcherzyka żółciowego
" odpływ: do węzłów trzewnych
o krezkowe górne
liczba: 150
położenie: w krezce jelita cienkiego
sploty śródścienne
" utworzone przez naczynia chłonne z kosmków jelita cienkiego
" uchodzą do węzłów krezkowych
odpływ:
" węzły trzewne
" pnie jelitowe
" pnie lędz
wiowe
o krętniczo-okrężnicze
przedkątnicze
zakątnicze
wyrostka robaczkowego
odpływ:
" do węzłów krezkowych górnych
" wzdłuż t. krętniczo-okrężniczej
o okrężnicze
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
37
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
spływ:
" z jelita grubego
położenie: w krezce okrężnicy poprzecznej
" wzdłuż poszczególnych części okrężnicy w tkance podotrzewnowej
odpływ:
" do węzłów krezkowych górnych i dolnych
o krezkowe dolne
położenie: w krezce okrężnicy esowatej
" wzdłuż t. odbytnczej górnej
spływ chłonki z:
" okrężnicy esowatej
" górnej częściej odbytnicy
odpływ chłonki do:
" węzłów krezkowych dolnych
o odbytowo-odbytnicze i przyodbytnicze
położenie: wzdłuż bańki odbytniczej
spływ:
" dolna część odbytnicy
" odbyt
odpływ:
" węzły biodrowe wewnętrzne
" pachwinowe powierzchowne (z okolicy odbytu)
Unerwienie trzew jamy brzusznej
- przełyk:
o pnie błędne
o nn. trzewne
o splot trzewny
- żołądek
o splot żołądkowy przedni i tylny
o sploty okołonaczyniowe
- jelito cienkie  splot trzewny
- jelito grube
o jelito ślepe i wyrostek robaczkowy  pień współczulny, n. X
o okrężnica
do 2/3 prawych okrężnicy poprzecznej  n. X
reszta: część krzyżowa
o odbytnica
przywspółczulnie  część krzyżowa
współczulnie: splot krezkowy i odbytniczy
(ogólnie: splot odbytniczy górny od międzykrezkowego, splot odbytniczy
środkowy i dolny od miednicznego)
- wątroba:
o współczulnie: splot wątrobowy (od splotu trzewnego)
o n. przeponowy (błona surowicza)
o przywspółczulnie: n. X
- trzustka:
o splot trzustkowy od splotu trzewnego
- śledziona:
o splot śledzionowy od splotu trzewnego
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
38
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 6  Przestrzeń zaotrzewnowa. Topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie nerek,
nadnerczy oraz moczowodów. Aorta brzuszna i jej odgałęzienia. Żyła główna dolna i jej dopływy.
Odcinek lędz
wiowy pnia współczulnego. Splot międzykrezkowy. Węzły chłonne ścienne jamy
brzusznej. Pnie lędz
wiowe. Splot lędz
wiowy  budowa, topografia, odchodzące nerwy.
Przestrzeń zaotrzewnowa  ograniczenia i zawartość.
- ograniczenia:
o otrzewna ścienna pokrywająca tylną ścianę jamy brzusznej
o tylna ściana jamy brzusznej
odcinek lędz
wiowy kręgosłupa
odnogi przepony
mięśnie ściany tylnej brzucha:
" m. lędz
wiowy większy
" m. lędz
wiowy mniejszy
" m. czworoboczny lędz
wi
" m. poprzeczny brzucha
" m. biodrowy
o od góry: przepona
o ku dołowi: łączy się z przestrzenią zaotrzewnową miednicy
- zawartość:
o narządy układu pokarmowego leżące pozaotrzewnowo:
dwunastnica (część zstępująca, pozioma i wstępująca)
okrężnica (wstępują i zstępująca)
odbytnica
trzustka
o narządy układu moczowego (nerki i moczowody)
o gruczoły nadnerczowe
o nerwy splotu lędz
wiowego + n. podżebrowy
o tętnice odchodzące od aorty
o żyły uchodzące do ż. głównej dolnej + ż. wrotna
o pnie współczulne i sploty przedkręgowe jamy brzusznej
o węzły chłonne lędz
wiowe i trzewne + pnie lędz
wiowe i jelitowe
Nerka
- położenie:
o na powierzchni tylnej jamy brzusznej
o prawa: od poziomu Th12 do krążka L2/L3
o lewa: od poziomu Th11 do L2
- długość: 10-12 cm
- szerokość: 5-6 cm
- grubość: 2-3 cm
- powierzchnie: przednia i tylna
- brzegi: przyśrodkowy (wklęsły) i boczny (wypukły)
- koniec: górny i dolny [bieguny]
- wnęka nerki:
o znajduje się w obrębie brzegu przyśrodkowego
o prowadzi do zatoki nerkowej
naczynia nerkowe
nerwy
miedniczka nerkowa
kielichy nerkowe większe i mniejsze
o zawartość:
t. nerkowa i jej pierwszorzędowe rozgałęzienia
ż. nerkowa
naczynia chłonne
nerwy
moczowód
- osłonki:
o torebka włóknista
przylega do powierzchni nerki
składa się z dwóch blaszek
" wewnętrzna:
o zawiera włókna mięśniowe gładkie
o otaczają wierzchołki piramid
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
39
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o torebka tłuszczowa
stanowi ciągłość z tkanką tłuszczową przestrzeni zaotrzewnoej
otacza nerkę wspólnie z nadnerczem
o powięz
nerkowa
dwie blaszki
wnikają od nich włókna łącznotkankowe do torebki tłuszczowej
blaszki ku górze przechodzą w powięz
przepony
blaszki ku dołowi nie są połączone
rozdziela nerkę od nadnercza
o ciało tłuszczowe przynerkowe
znajduje się na zewnątrz powięzi nerkowej
- stosunki topograficzne nerek:
o tył:
ku górze:
" przepona + ostatnie żebro
przyśrodkowo: do m. lędz
wiowego większego
pośrodkowo: do m. czworobocznego lędz
wi
bocznie: do m. poprzecznego brzucha
o na końcu górnym, na powierzchni przedniej: gruczoły nadnerczowe
o przód:
nerka prawa:
" wątroba
" część zstępująca dwunastnicy
" pęcherzyk żółciowy
" okrężnica wstępująca
nerka lewa:
" żołądek
" śledziona
" ogon trzustki
" zgięcie lewe okrężnicy
- unaczynienie nerek:
o przepływa przez nią 25% pojemności wyrzutowej krwi z serca
o aorta brzuszna
o -> tt. nerkowe
o dzielą się na 2-3 gałęzie
przebiegają wzdłuż bocznych powierzchni piramid jako tt. międzypłatowe
zaginają się wzdłuż podstawy piramid jako tt. łukowate
" -> tt. międzyzrazikowe
o -> tętniczki doprowadzające do kłębków nerkowych
o -> tętnice proste wnikające do piramid
o żyły odpowiadają tętnicom
o tętnice nerkowe dodatkowe
dochodzą zwykle do końców nerek
ważne są te, które dochodzą do końca dolnego
" mogą blokować odpływ moczu poprzez zawieszenie moczowodu
o tętnice nerkowe mają liczne zespolenia z tętnicami przebiegającymi w sąsiedztwie
nerek
o segmenty naczyniowe:
górny
przedni górny
przedni dolny
dolny
tylny
- budowa nerki
o istota korowa
pod torebką włóknistą
wnika pomiędzy rdzeń nerki w postaci słupów nerkowych
zbudowana jest głównie z nefronów
o istota rdzenna
utworzony przez piramidy nerkowe
" posiadają na przekroju kształt trójkąta
" podstawa: zwrócona do obwodu nerki
" wierzchołki (brodawki) otoczone są przez kielichy nerkowe mniejsze
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
40
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" w obrębie piramid znajdują się główne cewki zbiorcze oraz części
pętli Henlego
" ujścia cewek łączą się tworząc przewody brodawkowe
o uchodzą na wierzchołkach piramid
kielichy nerkowe mniejsze (7-12) łączą się w kielichy nerkowe większe (3-
5)
kielichy nerkowe większe uchodzą do miedniczki nerkowej
przedłużają się w moczowód
płat nerkowy
" odcinek miąższu nerki, który obejmuje piramidę i przyległy odcinek
kory
" dobrze widoczne w okresie płodowym
kielichy nerkowe mniejsze i większe oraz miedniczka nerkowa znajdują się
w zatoce nerkowej
Gruczoł nadnerczowy
- położenie: górny koniec, przednia powierzchnia nerki
- kształt:
o prawy: trójkątny
o lewy: łukowaty
- obficie unaczynione (kilka lub kilkanaście tętnic)
o tt. nadnerczowe górne (od tt. przeponowych dolnych)
o tt. nadnerczowe środkowe (od aorty)
o tt. nadnerczowe dolne (od tt. nerkowych)
o żyły uchodzą do żyły głównej dolnej (prawe) oraz do ż. nerkowej lewej (lewe)
- budowa:
o rdzeń  z ektodermy
o kora
Moczowód
- wychodzi w przedłużeniu miedniczki nerkowej
- łączy się z pęcherzem moczowym
- długość: ok. 30 cm (u kobiet ok. 29 cm)
- budowa:
o błona śluzowa:
podłużne fałdy
wyściela wnętrze moczowodu
światło: wygląd gwiaz
dzisty
nabłonek: przejściowy
o tkanka łączna
o błona mięśniowa:
górna część:
" warstwa wewnętrzna  włókna podłużne
" warstwa zewnętrzna  włókna okrężne
dolna część:
" j/w
" + najbardziej zewnętrzna  włókna podłużne
o przydanka
- przebieg:
o odcinek brzuszny
ukośnie na m. lędz
wiowym większym
ku tyłowi od naczyń jądrowych lub jajnikowych
k przodowi od n. płciowo-udowego
lewy: krzyżuje od tyłu nasadę krezki okrężnicy esowatej
prawy: biegnie ku tyłowi od nasady krezki jelita cienkiego
krzyżuje naczynia biodrowe wspólne
krzyżuje kresę graniczną
wchodzi do miednicy mniejszej
biegnie po ścianie miednicy do kolca kulszowego (część ścienna)
biegnie do przodu
dochodzi do tylnej ściany pęcherza moczowego (część trzewna)
u mężczyzn: krzyżuje od tyłu nasieniowód
u kobiet: przebiega w więzadle szerokim macicy
" ku tyłowi od naczyń macicnych
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
41
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o odcinek miedniczny
- przewężenia:
o górne  miejsce przejścia miedniczki w moczowód
o środkowe  na poziomie przejścia do miednicy mniejszej
o dolne  w miejscu wejścia do pęcherza moczowego
- tętnice:
o tt. nerkowe
o aorta brzuszna
o tt. jądrowe lub jajnikowe
o tt. biodrowe wewnętrzne
o tt. pęcherzowe
- żyły:
o towarzyszą tętnicom
Aorta brzuszna
- początek: przednia powierzchnia trzonu Th12
- przebieg:
o po lewej stronie od trzonów kręgów lędz
wiowych
- topografia:
o z przodu:
trzon trzustki
ż. śledzionowa
ż. nerkowa lewa
część pozioma dwunastnicy
pętla jelita cienkiego
o po prawej:
ż. główna dolna
- gałęzie:
o trzewne:
parzyste:
" tt. nadnerczowe środkowe
o początek: L1
o przebieg: bocznie w kierunku nadnerczy
" tt. nerkowe
o początek: L1
o przebieg: prawa przebiega ku tylowi od ż. głównej dolnej
" tt. jądrowe lub jajnikowe
o początek: boczny obwód aorty, L2
o przebieg:
bocznie i ku dołowi
na m. lędz
wiowym większym
ku przodowi od moczowodu
u kobiet: dochodzą do jajnika
" leży na ścianie bocznej macicy
u mężczyzn: wchodzą w skład powrózka nasiennego
nieparzyste:
" pień trzewny
o początek: Th12 lub L1
" t. krezkowa górna
o początek: L1, tuż poniżej pnia
" t. krezkowa dolna
o początek: L3
o ścienne:
t. przeponowa dolna
" początek: na poziomie Th12
" rozgałęzia się na powierzchni brzusznej przepony
" oddaje 6-8 tt. nadnerczowych górnych
tt. lędz
wiowe
" ilość: 4
" przebieg: bocznie
t. podżebrowa
" początek  miejsce: ku tyłowi od więzadła łukowatego bocznego
o wspólnie z n. podżebrowym
- koniec: podział na dwie tt. biodrowe wspólne oraz t. krzyżową pośrodkową
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
42
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
- koniec  miejsce: na poziomie L4
Żyła główna dolna
- początek: połączenie żył biodrowych wspólnie
o miejsce:
poziom L5, po prawej
poniżej rozwidlenia aorty
- przebieg:
o wstępuje po stronie prawej aorty
o na powierzchni przedniej m. lędz
wiowego większego
o na powierzchni trzewnej wątroby w tylnej części bruzdy strzałkowej prawy
o wchodzi do klatki piersiowej
przez otwór ż. głównej dolnej w środku ścięgnistym przepony
- długość: 7 cm dłuższa niż aorta (odcinek brzuszny)
- dopływy:
o ścienne:
żż. lędz
wiowe
żż. przeponowe dolne
o trzewne:
prawa ż. jądrowa lub jajnikowa
prawa ż. nadnerczowa
żż. nerkowe
" wychodzą z wnęki nerki
o leżą najbardziej do przodu
" przebieg  lewa: ku przodowi od aorty brzusznej
" uchodzą do nich:
o lewa ż. jądrowa lub jajnikowa
o lewa ż. nadnerczowa
żż. wątrobowe:
" zbierają krew żylną z wątroby
" uchodzą w miejscu przebiegu ż. głównej dolnej na powierzchni
wątroby
Pień współczulny  odcinek lędz
wiowy
- przebieg:
o na powierzchni przednio-bocznej trzonów kręgów lędz
wiowych
o przyśrodkowo od m. lędz
wiowego większego
- budowa:
o zawiera 4-6 zwojów
- gałęzie:
o odchodzą od zwojów i gałęzi międzyzwojowych
o gałęzie łączące do nerwów rdzeniowych lędz
wiowych
o nerwy trzewne lędz
wiowe
dwa górne oddają gałęzie do splotu trzewne
wszystkie dochodzą do splotu międzykrezkowego
Splot międzykrezkowy
- położenie:
o poniżej splotu trzewnego i tętnic nerkowych
o sięga ku dołowi poniżej rozwidlenia aorty aż do promontorium
- włókna:
o współczulne:
odcinek lędz
wiowy pnia współczulnego
o przywspółczulne:
odcinek krzyżowy rdzenia kręgowego (S2-S4)
" wychodzą z rdzenia w składzie korzeni przedniech
" oddzielają się do gałęzi przednich nerwów rdzeniowych krzyżowych
o jako nerwy trzewne miedniczne
o dochodzą do splotów miednicznych
z tych splotów wstępują drogą nn. podbrzusznych
do splotu międzykrekowego
- sploty wtórne:
o wzdłuż tętnic
o splot jądrowy lub jajnikowy (parzysty)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
43
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o splot krezkowy dolny
o splot moczowodowy
o splot aorty brzusznej (także: ze splotu trzewnego)
- zwoje:
o najważniejsze i największe: jądrowe lub jajnikowe
o krezkowe dolne
- gałęzie:
o włókna do splotu nerkowego
- dzieli się na nerwy podbrzuszne
o dochodzą do nich nerwy trzewne krzyżowe (z odcinka krzyżowego pnia
współczulnego)
o dochodzą do splotów miednicznych
o dolny odcinek splotu międzykrezkowego bywa określony jako splot podbrzuszny
górny
Węzły chłonne ścienne jamy brzusznej
- towarzyszą naczyniom krwionośnym
o przedaortowe:
położenie: początkowy odcinek tętnic nieparzystych aorty
wymień: trzewne, krezkowe górne, krezkowe dolne
o aortowe:
wymień: lędz
wiowe
położenie: wokół aorty i ż. głównej dolnej
otrzymują naczynia chłonne z węzłów biodrowych
- zlokalizowane są w pobliżu narządów:
o żołądkowe, wątrobowe, trzustkowo-dwunastnicze, trzustkowo-śledzionowe,
krezkowe górne i dolne, przyokrężnicze
- pnie jelitowe:
o wychodzą z węzłów chłonnych przedaortowych
o uchodzą do zbiornika mleczu
położenie: poza aortą, poziom L1
- pnie lędz
wiowe:
o wychodzą z węzłów chłonnych lędz
wiowych
o uchodzą do zbiornika mleczu
- przewód piersiowy:
o wychodzi ze zbiornika mleczu
o wchodzi do klatki piersiowej przez rozwór aortowy
o uchodzi w lewym kącie żylnym do lewej ż. ramienno-głowowej
Splot lędz
wiowy
- utworzony przez: gałęzie przednie nerwów rdzeniowych L1-L4
- położenie: pomiędzy warstwami m. lędz
wiowego większego
- wszystkie nerwy splotu przebijają m. lędz
wiowy większy:
o brzeg boczny:
n. biodrowo-podbrzuszny
n. biodrowo-pachwinowy
n. skórny uda boczny
" początek: gałęzie przednie L2-L3
" przebieg:
o ukośnie po mięśniu biodrowym
o w kierunku kolca biodrowego przedniego górnego
o przebija więzadło pachwinowe
o biegnie na bocznej powierzchni uda
n. udowy
" początek: L2-L4
" przebieg:
o między m. lędz
wiowym wiekszym a m. biodrowym
o przez rozstęp mięśni
o wchodzi do dołu biodrowo-łonowego
" gałęzie:
o skórne
o mięśniowe
" zakres unerwienia: mięśnie grupy przedniej uda i skórę
o powierzchnia przednia:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
44
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
n. płciowo-udowy
o brzeg przyśrodkowy:
n. zasłonowy
" początek: gałęzie przednie L2-L4
" przebieg:
o do przodu od kresy granicznej
o równolegle do kresy granicznej
o poniżej kresy kranicznej
o wspólnie z naczyniami zasłonowymi
o wychodzi na powierzchni przyśrodkowej uda
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
45
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 7  Narządy płciowe wewnętrzne żeńskie. Aparat wieszadłowy macicy. Naczynia
biodrowe. Sploty miedniczne, nerwy podbrzuszne. Pęcherz moczowy, odbytnica, moczowód.
Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne
- jajniki
o kształt: migdały
o wymiary: 4 x 2 x 1 cm
o masa: 7-14 g
o pokryte otrzewną
o położenie:
dołki jajnikowe
tylna powierzchnia więzadła szerokiego macicy
przytwierdzone do tylnej blaszki tego więzadła
o powierzchnie: przyśrodkowa i boczna
o brzegi: tylny (wolny), przedni (krezkowy)
o koniec: górny (jajowodowy) i dolny (maciczny)
o wnęka jajnika  na brzegu przednim
naczynia i nerwy
o otoczony:
błona biaława
o budowa:
kora:
" zawiera pęcherzyki jajnikowe  rozwijają się z nich komórki płciowe
" komórki wytwarzające estrogeny
rdzeń:
" tkanka łączna wiotka, naczynia i nerwy
" komórki wytwrzające androgeny
o aparat wieszadłowy:
krezka jajnika
" część tylnej blaszki więzadła szerokiego macicy
" zstępuje do wnęki jajnika
więzadło wieszadłowe jajnika
" od końca jajowodowego jajnika do ściany bocznej
więzadło właściwe jajnika
" od końca macicznego jajnika do brzegu macicy w górnej części
trzonu
o tętnice: t. jajnikowa (+ gałąz
jajnikowa t. macicznej)
przebiega w więzadle wieszadłowym jajnika
o żyły: ż. jajnikowa + gałąz
jajnikowa ż. macicznej
o chłonka: w lędz
wiowe i przymacicze
o nerwy: splot jajnikowy
- jajowody
o położenie: w górnej części fałdu otrzewnowego, tworzącego więzadło szerokie
macicy
o łączą jamę macicy z jamą otrzewnej
o długość: 11-14 cm
o budowa:
ujście miedniczne
część maciczna (inaczej: śródścienna)
" przebija mięsień maciczny
" tworzy kąt jajowodu
cieśń jajowodu
" wąski odcinek leżący w pobliżu trzonu macicy
bańka jajowodu
" miejsce zapłodnienia
lejek jajowody
" znaczna ruchomość - umożliwia bezpośrednie zbliżenie się ujścia
macicznego jajowodu do powierzchni jajnika w pobliże miejsca, w
którym podczas jajeczkowania pojawi się wolna, dojrzała komórka
jajowa.
" zakończony strzępkami
ujście brzuszne
o ściany:
błona śluzowa  nabłonek z rąbkiem migawkowym
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
46
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
środkowa błona mięśniowa (warstwa okrężna + podłużna)
błona surowicza
o tętnice: t. jajnikowa + t. maciczna
o żyły: splot żylny jajnika, splot żylny maciczny
o chłonka: węzły lędz
wiowe
o nerwy: splot jajnikowy i maciczno-pochwowy
- macica
o masa: 40-60 g
o budowa:
trzon macicy
" powierzchni: pęcherzowa i jelitowa
" brzegi: prawy i lewy
" ściany: mięsień maciczny
o mięśnie gładkie + liczne komórki tkanki łącznej
o podczas ciąży: zwiększa się zawartość białek kurczliwych
" pokryty otrzewną (omacicze)
cieśń macicy
" miejsce przejścia trzonu w szyjkę
" znajduje się tu ujście wewnętrzne kanału szyjki
" tworzy kanał rodny (wspólnie z szyjką) podczas porodu
szyjka macicy
" budowa:
o część pochwowa
o część nadpochwowa
" ujście macicy:
o nieródki  okrągłe
o rodzące  szeroki otwór (warga przednia i tylna)
" ściana:
o błona śluzowa: nabłonek walcowaty + gruczoły śluzowe
śluzowy czop zamyka kanał szyjki macicy
po stosunku - zbiornik gromadzący plemniki
o błona mięśniowa: 8% masy mięśnia macicznego
o ściana:
błona śluzowa  śródmacicze  wyściela jamę macicy
" warstwa podstawna
o nie złuszcza się ani podczas cyklu miesiączkowego, ani
podczas wydalania płodu
o wytwarza się z niej błona śluzowa macicy
" warstwa czynnościowa
o pokryta jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym
o złuszczanie się pod wpływem hormonów
o położenie:
przodozgięcie - kąt między osią trzonu macicy i osią szyjki
przodopochylenie  kąt między osią szyjki a osią pochwy
o tętnice: t. maciczna
o żyły: splot maciczny (-żż. maciczne-> ż. biodrowa wewnętrzna)
o chłonka: węzły lędz
wiowe (dno), węzły przymacicze (trzon, szyjka)
- pochwa
o granica między narządami płciowymi żeńskimi zewnętrznymi a wewnętrznymi
o oddzielona od przedsionka pochwy błoną dziewiczą
o końce:
górny  tworzy sklepienia pochwy, obejmuje szyjkę macicy
dolny  przekrój poprzeczny ma kształt litery H
o ściana:
błona śluzowa:
" nabłonek:
o wielowarstwowy płaski nierogowaciejący (od światła)
o w górnej warstwie  zmiany pod wpływem hormonów
" marszczki pochwowe  drobne fałdy u nieródek
o po porodzie: grubsze, zbierają się w słup przedni i tylny
błona mięśniowa:
" włókna podłużne i okrężne + włókna sprężyste tkanki łącznej
o tętnice: t. pochwowa, t. pęcherzowa dolna, t. odbytnicza środkowa
o żyły: splot pochwowy (-> ż. biodrowa wewnętrzna)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
47
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o chłonka: węzły biodrowe wewnętrzne i pachwinowe
o nerwy: splot podbrzuszny dolny -> splot maciczno-pochwowy
Aparat wieszadłowy macicy
- zapewnia stałe położenie i ograniczają ruchomość względem siebie
- przymacicze:
o między blaszką przednią i tylną więzadła szerokiego macicy
o więzadła krzyżowo-maciczne
początek: powierzchnia miedniczna kości krzyżowej
obejmują obu stron odbytnicę
dochodzą do macicy na wysokości cieśni
o więzadła podstawne (podstawowe)
początek: wachlarzowato, na bocznych ścianach miednicy mniejszy
biegną w kierunku cieśni i szyjki macicy
między jego włóknami biegną naczynia zaopatrujące macicę
o łonowo-pęcherzowe
przechodzi w więzadła pęcherzowo-maciczne
wiąże dolną część macicy z pęcherzem moczowym
o zawartość:
górna część: jajowody
dolna część: pęczki włókien tkanki łącznej, końcowa czść mowczowodu,
naczynia zaopatrujące macicę
- aparat więzadłowy macicy:
o więzadła obłe macicy
początek: okolica rogów macicy
przechodzą przez kanały pachwinowe
koniec: górne gałęzie kości łonowych i utkanie warg sromowych większych
znaczenie: utrzymanie w przodopochyleniu i przodozgięciu
o więzadła właściwe jajników
od jajników do rogów macicy, nieco poniżej jajowodów
o więzadła wieszadłowe jajnika
od końców jajowodowych jajników do ścian miednicy (w nich: naczynia)
o strzępek jajnikowy
przytwierdza ujście brzuszne jajowodu do końca jajowodowego jajnika
- otrzewna:
o nie odgrywa zasadniczej roli w utrzymywaniu narządów płciowych żeńskich
wewnętrznych we właściwym dla nich położeniu
o umożliwia im przesuwanie się względem siebie
o pokrywa:
trzon macicy i jajowody  tworzy wyraz
ny fałd przebiegający czołowo
dno i część trzonu macicy  inaczej: omacicze
przechodząca z trzonu na wewnętrzną powierzchnię bocznych ścian
miednicy tworzy więzadło szerokie macicy
o zagłębienia:
pęcherzowo-maciczne (przedni dół Douglasa)
odbytniczo-maciczne (tylny dół Douglasa)
Tętnice biodrowa wspólna
- początek: gałęzie końcowe aorty brzusznej; poziome L4/L5
- przebieg:
o tuż pod otrzewną ścienną
o ograniczają od tyłu wejście do miednicy mniejszej
o dochodzą do poziomu stawów krzyżowo-biodrowych
- gałęzie:
o drobne do otrzewnej, węzłów chłonnych i m. lędz
wiowego większego
- koniec:
o t. biodrowa zewnętrzna
o t. biodrowa wspólna
o pomiędzy tętnicami znajduje się dół jajnikowy
Żyła biodrowa wspólna
- początek: połączenie ż. biodrowej zewnętrznej z ż. biodrową wewnętrzną
- przebieg:
o ku tyłowi od analogicznych tętnic
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
48
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o prawa:
ku tyłowi od t. biodrowej wspólnej prawej
o lewa:
przyśrodkowo od t. biodrowej lewej
krzyżuje się od tyłu z t. biodrową wspólną prawą
- dopływy:
o ż. krzyżowa pośrodkowa
o żż. biodrowo-lędz
wiowe
- koniec: obie żż. biodrowe wspólne tworzą ż. główną dolną (niżej, ku tyłowi, na prawo od
miejsca podziału aorty brzusznej)
Tętnica biodrowa zewnętrzna
- początek: gałąz
końcowa t. biodrowej wspólnej
- przebieg:
o do przodu, w dół i w bok
o biegnie bocznie w stosunku do ż. biodrowej zewnętrznej
o na m. lędz
wiowym większym i na powięzi biodrowej
o krzyżuje się od przodu i przyśrodkowo z moczowodem
o krzyżuje się od boku z naczyniami jajnikowymi lub jądrowym
o krzyżuje się od przodu z nasieniowodem lub więzadłem obłym macicy
o krzyżuje się od przodu z gałęzią płciową n. płciowo-udowego
o wchodzi pod więzadło pachwinowe
o wchodzi do rozstępu naczyń
- gałęzie:
o drobne do węzłów chłonnych, m. lędz
wiowego większego i moczowodu
o t. nadbrzuszna dolna
o t. okalająca biodro głęboka
- koniec: przechodzi w t. udową
- tętno: w połowie długości więzadła pachwinowego
Żyła biodrowa zewnętrzna
- początek: przedłużenie ż. udowej (więzadło pachwinowe)
- przebieg:
o wzdłuż kresy granicznej
o przyśrodkowo od jednoimiennych tętnic
o do wysokości stawu krzyżowo-biodrowego
- koniec: łączy się z ż. biodrową wewnętrzną (tworzy ż. biodrową wsólną)
- dopływy:
o ż. okalająca biodro głęboka
o ż. nadbrzuszna dolna
ż. dz
wigacza jądra
Tętnica biodrowa wewnętrzna
- początek: t. biodrowa wspólne (na wysokości stawu krzyżowo-biodrowego)
- przebieg:
o kieruje się do miednicy mniejszej
- gałęzie:
o pień przedni  biegnie do otworu podgruszkowego, oddaje g. ścienne i trzewne
trzewne:
" t. pępkowa
" t. pęcherzowa dolna
" t. maciczna (t. nasieniowodu)
o t. pochwowa
o gałęzie maciczne
o gałąz
jajnikowa
o gałąz
jajowodowa
" t. odbytnicza środkowa
o gałęzie pęcherzowe
o gałęzie mięśniowe (do m. dz
wigacza odbytu)
o gałęzie pochwowe (gałęzie do pęcherzyków nasiennych)
" t. sromowa wewnętrzna
o t. odbytnicza dolna
o t. kroczowa
o t. opuszki prącia (t. opuszki przedsionka pochwy)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
49
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o t. cewki moczowej
o t. głęboka prącia (t. głęboka łechtaczki)
o t. grzbietowa prącia (t. grzbietowa łechtaczki)
ścienne:
" t. pośladkowa dolna
o gałąz
zaopatrująca n. kulszowy
" t. zasłonowa
o gałąz
łonowa
o pień tylny  biegnie ku tyłowi, oddaje gałęzie ścienne
t. biodrowo-lędz
wiowa
" gałąz
biodrowa
" gałąz
lędz
wiowa
tt. krzyżowe boczne
" t. krzyżowa boczna górna
" t. krzyżowa boczna dolna
t. pośladkowa górna
- zakres unaczynienia:
o ściany miednicy mniejszej
o wszystkie zawarte w niej narządu + narząd płciowe zewnętrzne
Żyła biodrowa wewnętrzna
- przebieg:
o wzdłuż bocznej części kości krzyżowej
o ku tyłowi i przyśrodkowo od jednoimiennej tętnicy
- koniec: łączy się z ż. biodrową zewnętrzną -> ż. biodrową wspólną
o na poziomie stawu krzyżowo-biodrowego
- dopływy:
o ścienne
ż. biodrowo-lędz
wiowa
żż. krzyżowe boczne
żż. pośladkowe górne
żż. pośladkowe dolne
żż. zasłonowe
o trzewne
ż. sromowa wewnętrzna
" żż. głębokie prącia (żż. głębokie łechtaczki)
" żż. opuszki prącia (żż. przedsionka pochwy)
" żż. mosznowe tylne (żż. wargowe tylne)
" żż. odbytnicze dolne
" ż. grzbietowa prącia (ż. grzbietowa łechtaczki)
o żż. okalające prącie
" żż. grzbietowe powierzchowne prącia (łechtaczki)
splot żylny odbytniczy
" część wewnętrzna i zewnętrzna
" odpływ:
o górna część: ż. krezkowa dolna
o środkowa część: ż. biodrowa wewnętrzna
o dolna część: ż. sromowa wewnętrzna
o
splot żylny pęcherzowy
" żż. nasieniowodu (ż. grzbietowa łechtaczki)
splot żylny sterczowy
splot żylny maciczny
splot żylny pochwowy
Splot miedniczny
- parzysty
- położenie: na dnie miednicy mniejszej
o sięgają od kości krzyżowej do pęcherza moczowego
o łączą się ze sobą poprzecznymi włóknami przebiegającymi za odbytnicą
- zwoje miedniczne  znajdują się w oczkach sieci
- włókna współczulne:
o splot podbrzuszny górny (dolna część splotu międzykrezkowego)
przez nn. podbrzuszne
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
50
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o zwoje krzyżowe pnia współczulnego
przez nn. trzewne krzyżowe
- włókna przywspółczulne:
o nn. trzewne miedniczne
o splot podbrzuszny górny
- sploty wtórne:
o odbytnicze
środkowy (ze splotu miednicznego)
dolny (z n. sromowego)
o pęcherzowe:
z nn. pęcherzowych górnych i dolnych
o u mężczyzn:
splot sterczowy
splot nasieniowodowy
sploty jamiste prącia
" nerwy jamiste prącia
o u kobiet:
splot maciczno-pochwowy
" nn. pochwowe
" sploty jamiste łechtaczki
o nerwy jamiste łechtaczki
Pęcherz moczowy
- położenie: miednica mniejsza, przestrzeń załonowa
o z tyłu za spojeniem łonowym
- budowa:
o trzon
przechodzi w szczyt
o dno:
ujście moczowodów
ujście cewki moczowej
- pęcherz opróżniony:
o szczyt i ściana górna opadają
o wpuklają się do światła pęcherza
o tworzą miseczkowate zagłębienie
- pęcherz wypełniony:
o napięte ściany
o kształt owalnej poduszki
o górny brzeg wystaje powyżej spojenia łonowego
- ściana:
o błona śluzowa:
nabłonek wielowarstwowy przejściowy
trójkąt pęcherza:
" fałd międzymoczowodowy
" języczek pęcherza  zamyka ujście cewki moczowej
liczne fałdy  z wyjątkiem trójkąta pęcherza
o błona mięśniowa:
warstwa zewnętrzna
warstwa środkowa  okrężna
warstwa wewnętrzna  podłużna
m. zwieracz wewnętrzny cewki moczowej:
" utworzony przez włókna warstwy zewnętrznej mięśni pęcherza
" okrężny przebieg
" w zamykaniu biorą udział sploty żylne powodujące obrzmienie błony
śluzowej
" niezależny od woli
m. zwieracz zewnętrzny cewki
" łączy się z mięśniem poprzecnym krocza głębokim
" współtworzy przeponę moczowo-płciową
o otrzewna:
pokrywa: ścianę trzonu pęcherza od jego szczytu aż do wysokości ujścia
moczowodów
tworzy fałd rezerwowy  gdy pęcherz jest opróżniony
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
51
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o tętnice: tt. pęcherzowe górne (od t. pępkowej) i dolne (od t. biodrowej
wewnętrznej), prawe i lewe
o żyły: żż. pęcherzowe ze splotu żylnego pęcherzowego  w przestrzeni
przypęcherzowej -> splot żylny sromowy lub do ż. grzbietowej głębokiej prącia lub
łechtaczki
o chłonka: węzły chłonne biodrowe wewnętrzne
o nerwy: nn. pęcherzowe (od splotów pęcherzowych)
Moczowód
- wychodzi w przedłużeniu miedniczki nerkowej
- łączy się z pęcherzem moczowym
- długość: ok. 30 cm (u kobiet ok. 29 cm)
- budowa:
o błona śluzowa:
podłużne fałdy
wyściela wnętrze moczowodu
światło: wygląd gwiaz
dzisty
nabłonek: przejściowy
o tkanka łączna
o błona mięśniowa:
górna część:
" warstwa wewnętrzna  włókna podłużne
" warstwa zewnętrzna  włókna okrężne
dolna część:
" j/w
" + najbardziej zewnętrzna  włókna podłużne
o przydanka
- przebieg:
o odcinek brzuszny
ukośnie na m. lędz
wiowym większym
ku tyłowi od naczyń jądrowych lub jajnikowych
k przodowi od n. płciowo-udowego
lewy: krzyżuje od tyłu nasadę krezki okrężnicy esowatej
prawy: biegnie ku tyłowi od nasady krezki jelita cienkiego
krzyżuje naczynia biodrowe wspólne
krzyżuje kresę graniczną
o odcinek miedniczny
wchodzi do miednicy mniejszej
biegnie po ścianie miednicy do kolca kulszowego (część ścienna)
biegnie do przodu
dochodzi do tylnej ściany pęcherza moczowego (część trzewna)
u mężczyzn: krzyżuje od tyłu nasieniowód
u kobiet: przebiega w więzadle szerokim macicy
" ku tyłowi od naczyń macicnych

- przewężenia:
o górne  miejsce przejścia miedniczki w moczowód
o środkowe  na poziomie przejścia do miednicy mniejszej
o dolne  w miejscu wejścia do pęcherza moczowego
- tętnice:
o część brzuszna: tt. nerkowe, aorta brzuszna, tt. jądrowe lub jajnikowe, tt. biodrowe
wewnętrzne, tt. pęcherzowe
o część miedniczna: t. jądrowa lub jajnikowa, t. biodrowa wspólna, t. biodrowa
wewnętrzna, t. biodrowo-lędz
wiowa, t. pośladkowa górna, t. odbytnicza środkowa
- żyły:
o towarzyszą tętnicom + splot żylny pęcherzowy, sterczowy, maciczny,
bezpośrednio: ż. biodrowa wewnętrzna i ż. jądrowa lub jajnikowa.
- chłonka: węzły biodrowe wewnętrzne i biodrowe wspólne
- nerwy: splot miedniczny -> sploty pęcherzowe
- przepływ moczu przez moczowód: dzięki skurczom mięśni gładkich
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
52
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 8  Narządy płciowe męskie wewnętrzne
Wymień:
- parzyste:
o jądro
o najądrze
o nasieniowód
o przewód wytryskowy
o pęcherzyk nasienny
o gruczoł opuszkowo-cewkowy
o (powrózki nasienne wraz z osłonkami)
- nieparzyste:
o gruczoł krokowy (sterczowy)
Jądro
- położenie:
o w obrębie moszny
- końce: górny i dolny
- powierzchnie: boczna i przyśrodkowa
- brzegi: przedni i tylny
- otoczone: błoną białawą
o dzieli jądro na płaciki (200-300)
o poprzez przegródki jądra (wnikają promieniście do śródjądrza)
- budowa:
o każdy z płacików zawiera 1-4 kanaliki nasienne kręte
histologia: błona własna + nabłonek plemnikotwórczy z komórkami
Sertoliego
otoczone są włóknami nerwowymi i naczyniami
między nimi: komórki Leydiga
o kanaliki nasienne kręte łączą się w kanaliki nasienne proste
w okolicy szczytu płacika
tworzą sieć jądra w obrębie śródjądrza
o przewodziki odprowadzające jądra (10-20) wychodzą z sieci jądra
kończą się wewnątrz głowy najądrza
- funkcje:
o plemnikotwórcza
o gruczoł dokrewny (produkuje testosteron)
- tętnice: t. jądrowe (od aorty brzusznej)  tworzy gęsty splot naczyniowy pod błoną
białawą; od splotu odchodzą tętniczki międzypłacikowe
- żyły: splot żylny wiciowaty
- chłonka: węzły chłonne lędz
wiowe -> pnie lędz
wiowe -> zbiornik mleczu
- nerwy: splot jądrowy
Najądrze
- części:
o głowa
utworzona przez przewodziki odprowadzające jądra
" tworzą płaciki najądrza
o wierzchołki: skierowane do śródjądrza
o podstawy: przechodzą w przewód najądrza
o trzon utworzone przez
o ogon przewód najądrza
- położenie:
o przylega do jądra od końca górnego, wzdłuż tylnego brzegu do dolnego końca
o przedłuża się w nasieniowód
- funkcje:
o zbiornik nasienia  dojrzewanie plemników
- pozostałości rozwojowe:
o przyczepek jądra niewielkie, owalne struktury leżące na powierzchni bocznej
o przyczepek najądrza w części górnej jądra
o przyjądrze parzyste, położone w dolnej części powrózka nasiennego
o przewodziki zbaczające
parzyste, ślepo zakończone
1  w głowie najądrza (przewodzik zbaczający górny)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
53
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
2  w ogonie najądrza (przewodzik zbaczający dolny)
o łagiewka sterczowa
- tętnice:t. jądrowa (głowa i górna część trzonu), t. nasieniowodu (dolna część trzonu i ogon)
- żyły: splot żylny wiciowaty
- chłonka: węzły chłonne pachwinowe
- nerwy: splot jądrowy
Osłonki jądra
- osłonka pochwowa jądra
o odpowiada: otrzewna trzewna i ścienna
o blaszka trzewna: zrasta się z błoną białAwą
o blaszka ścienna
o blaszki ograniczają jamę surowiczą moszny, wypełnioną płynem surowiczym
o szczątek wyrostka pochwowego  pozostałość po przejściu jądra przez kanał
pachwinowy, leży w górnej części powrózka nasiennego
o otacza całe jądro, z wyjątkiem brzegu tylnego (tam jest najądrze)
o krezka jądra: przejście blaszki trzewnej w blaszkę ścienną
wnikają tu naczynia i nerwy
o zatoka najądrza:
utworzona przez blaszkę trzewną osłonki pochwowej, która wpukla się
między gonadę a trzon najądrzy
ograniczona więzadłem najądrza górnym i dolnym
- powięz
nasienna wewnętrzna
o odpowiada: powięz
poprzeczna
o obejmuje jądro z najądrzem oraz dystalną część powrózka nasiennego
- m. dz
wigacz jądra
o odpowiada: m. skośny wewnętrzny i m. poprzeczny brzucha
o jego skurcz powoduje zbliżanie jąder do ściany jamy brzusznej
- powięz
m. dz
wigacza jądra
o odpowiada: powięz
i rozcięgno m. skośnego zewnętrznego brzucha
- powięz
nasienna zewnętrzna
o odpowiada: powięz
powierzchowna brzucha
o otacza zawartość moszny oraz powrózek nasienny
o dzięki połączeniu między PNZ a PMDJ skóra moszny jest łatwo przesuwalna
- błona kurczliwa
o odpowiada: tkanka podskórna
o komórki mięśniowe gładkie, układają się w pęczki o róznokierunkowym przebiegu
o kurcząc się marszczy i zmniejsza powierzchnię skórny moszny (zmniejsza
oddawanie ciepła na zewnątrz)
- skóra moszny
o odpowiada: skóra brzucha
o ciemniej zabarwiona, bogato unaczyniona, liczne gruczoły łojowe, brak tłuszczowej
o rozwojowo u kobiet: wargi sromowe większe
o szew moszny i przegroda moszny  świadectwo powstania z parzystych zawiązków
Nasienie
- galaretowata, mlecznobiała wydzielina
- pH= 7,2-7,8 ; objętość: 2-4 ml
- skład:
o plemniki  200-300 mln
o wydzielina gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych, gruczołów opuszkowo-
cewkowych, gruczołów cewki moczowej
o elementy morfotyczne  złuszczone komórki nabłonka dróg nasiennych + leukocyty
Nasieniowód
- przedłużenie przewodu najądrza
o miejsce: na wysokości dolnego końca jądra
- długość: 50-60 cm
- przebieg: w obrębie powrózka nasiennego
- części:
o część zewnątrzbrzuszna (wężykowaty przebieg)
część mosznowa
część powrózkowa
o część pachwinowa (biegnie w obrębie powrózka nasiennego)
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
54
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o część miedniczna (wewnątrzbrzuszna)
krzyżuje się z naczyniami nadbrzusznymi dolnymi
biegnie do bocznej ściany miednicy mniejszej
biegnie do przodu i przyśrodkowo od naczyń biodrowych zewnętrznych,
moczowodu, avn zasłonowych oraz av pęcherzowych górnych
w kierunku tylnej powierzchni pęcherza moczowego
przechodzi między pęcherzem a moczowodem
krzyżuje się od przodu z moczowodem
- bańka nasieniowodu  końcowa część części miednicznej nasieniowodu
o uchodzi do niej przewód wydalający pęcherzyka nasiennego
o dalej: przewód wytryskowy
przebijają gruczoł krokowy
otaczają łagiewkę sterczową
" odpowiada pochwie
uchodzą w sterczowej części cewki moczowej na wzgórku nasiennym
- ściana:
o błona zewnętrzna  tkanka łączna włóknista
o gruba błona mięśniowa  zew-p, środkowa-o, wew-p
o błona śluzowa  fałdy podłużne
- funkcja: transport nasienia z najądrza do cewki moczowej
- tętnice: t. nasieniowodu (od t. biodrowej wewnętrznej lub od t. pępkowej lub t. pęch. dol.)
- żyły: splot żylny wiciowaty i splot żylny pęcherza moczowego
- chłonka: węzły chłonne lędz
wiowe -> pnie lędz
wiowe -> zbiornik mleczu
- nerwy: splot nasieniowodu
Splot żylny wiciowaty
- powstaje z żył wewnątrzjądrowych oraz z żył drenujących najądrze i nasieniowód
- występują liczne zespolenia żylno-żylne
- okrywa dystalną część t. jądrowej
- znaczenie: utrzymuje stają temperaturę krwi doprowadzanej do jądra, ciśnienie i tętno
- odchodzi od niego ż. jądrowa (-> ż. główna dolna (prawa) lub ż. nerkowa lewa (lewa))
Gruczoł pęcherzykowy
- kształt: podłużne, podobne do gruszki
- położenie:
o od przodu: pęcherz moczowy
o od tyłu: odbytnica
- stanowi pojedynczą, poskręcaną cewę:
o koniec dystalny: ślepo zamknięty
o koniec proksymalny: przechodzi w przewód wydalający
- funkcja: wytwarzanie płynnej wydzieliny o zasadowym odczynie;pobudza plemniki do ruchu
- zawartość wydzieliny:
o fruktoza (materiał energetyczny dla plemników)
- tętnice: t. pęcherzowa górna, t. nasieniowodu, t. odbytnicza środkowa i dolna
- żyły: splot żylny pęcherzowy i odbytniczy
- nerwy: splot podbrzuszny dolny
Gruczoł krokowy
- położenie: przestrzeń podotrzewnowa miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego
o od dołu: styka się z przeponoą moczowo-płciową
- powierzchnie:
o przednia - do spojenia łonowego
o tylna - do przedniej ściany odbytnicy
o dolno-boczne  graniczą z m. dz
wigaczem odbytu i splotem żylnym pęcherzowym
- otoczki:
o torebka gruczołu krokowego
o splot żylny gruczołu krokowego
o powięz
stercza
- budowa:
o 2 płaty  prawy i lewy, połączone węziną (zwana też płatem środkowym)
o podstawa gruczołu krokowego  powierzchnia górna zwrócona do pęcherza
o wierzchołek gruczołu krokowego  przylega do przepony moczowo-płciowej
o miąższ  30-50 samodzielnych gruczołów
wytwarza wydzielinę  mętna, płynna, pH 6,5
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
55
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
" odprowadzana do cewki moczowej przez 20-25 przewodzików
gruczołu krokowego
o po 4 płaciki w każdym płacie:
dolno-tylny, dolno-boczny, górny-przyśrodkowy, przednio-przyśrodkowy
o 3 strefy:
część obwodowa  płaciki dolno-tylny i dolno-boczny i węzina
część środkowa  płacik górno-przyśrodkowy
część okołocewkowa  płacik przednio-przyśrodkowy
o część sterczowa cewki moczowej
biegnie w głębokie rynience między płatami a węziną
uchodzą do niej przewody wytryskowe
uchodzą przewodziki stercza
- tętnice: tt. pęcherzowe dolne, t. odbytnicza dolna.
- żyły: splot sterczowy -> splot żylny pęcherzowy i odbytniczy oraz do ż. sromowej
wewnętrznej i ż. biodrowej wewnętrznej
- chłonka: węzły chłonne biodrowe wewnętrzne
- nerwy: splot sterczowy od splotu miednicznego
Gruczoły opuszkowo-cewkowe
- położenie: w obrębie przepony moczowo-płciowej
o otoczone włóknami mięśnia poprzecznego głębokiego krocza
o powyżej opuszki prącia, z tyłu od brzegów mięśni opuszkowo-gąbczastych
- odpowiadają u kobiet: gruczołom przedsionkowoym większym
- każdy posiada własny przewód gruczołu opuszkowo-cewkowego
o uchodzi do cewki moczowej (na granicy części błoniastej i gąbczastej)
- wydzielina:
o zwilża cewkę moczową i żołądz
prącia na krótko przed wytryskiem nasienia
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
56
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 9  Krocze  ograniczenia i podział. Mięśnie dna miednicy. Powięzie miednicy. Dół
kulszowo-odbytniczy i kanał zasłonowy. Naczynia ścienne miednicy. Węzły chłonne miednicy.
Krocze
Mięśnie dna miednicy
- przepona miednicy
o mm. dz
wigacze odbytu
PP:
" kość łonowa
" powięz
zasłonowa
" wzdłuż łuku ścięgnistego m. dz
wigacza odbytu
PK: kolec kulszowy
podział:
" m. łonowo-odbytniczy
o tworzy ramiona m. dz
wigacza odbytu
o częściowo wnika w obręb m. zwieracz zewnętrzny odbytu,
o częściowo otacza kanał odbytu od tyłu
o częściowo wplata się w środek ścięgnisty krocza
o przechodzi na stronę przeciwną, tworzy pętlę
o ogranicza wrota dz
wigacza
zawartość u kobiet: cewka moczowa i pochwa
zawartość u mężczyzn: cewka moczowa
o część włókien dochodzi do pochwy i tworzy m. łonowo-
pochwowy (inaczej: m. dz
wigacz pochwy)
u mężczyzn: m. dz
wigacz stercza
" m. łonowo-guziczny
o współtworzy m. dz
wigacz pochwy (stercza)
" m. biodrowo-guziczny
" 2 ostatnie stanowi tylną część m. dz
wigacza odbytu;
o przyczepiają się do więzadła odbytowo-guzicznego i do
wierzchołka kości guzicznej
o
o m. kulszowo-guziczny
od brzegu bocznego kości krzyżowej i guzicznej
do kolca kulszowego i więzadła krzyżowo-kolcowego
o m. zwieracz zewnętrzny odbytu
część podskórna
część powierzchowna
część głęboka
o N: splot krzyżowy  S3-S5
- przepona moczowo-płciowa
o chroni wrota dz
wigacza (miejsce zmniejszonej oporności)
o mięśniowo-łącznotkankowa płyta wypełniająca przestrzeń głęboką krocza
m. poprzeczny głęboki krocza
" PP: brzegi gałęzi dolnych obu kości łonowej
" PK: środek ścięgnisty krocza
" obejmuje cewkę moczową i pochwę
" u kobiet jest to m. zwieracz cewkowo-pochwowy i m. zaciskający
cewkę moczową
" przechodzi ku przodowi: w więzadło poprzeczne krocza
o tworzy przednią część przepony moczowo-płciowej (razem z
więzadłem łukowatym łonowym)
m. zwieracz cewki moczowej zewnętrzny
błona krocza (powięz
dolna przepony moczowo-płciowej)
- przestrzeń powierzchowna krocza:
o m. poprzeczny powierzchowny krocza
położenie: pod błoną krocza
PP: guzy kulszowe
PK: środek ścięgnisty krocza
o mm. opuszkowo-gąbczaste
o mm. kulszowo-jamiste
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
57
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
Powięzie miednicy
- powięz
górna przepony miednicznej
o PP: łuk ścięgnisty powięzi miednicy (łuk ścięgnisty powięzi zasłonowej, łuk
ścięgnisty m. dz
wigacza odbytu)
przebiega w obrębie powięzi ściennej miednicy
o łączy się:
od tyłu:
" powięz
pokrywająca m. gruszkowaty
" powięz
przebiegająca na miednicznej powierzchni kości krzyżowej
- powięz
dolna przepony miednicznej
o przechodzi w nią powięz
górna przepony miednicznej
wzdłuż brzegów przyśrodkowych m. łonowo-odbytniczych
- (górna i dolna  pochodne powięzi ściennej miednicy, łączą się z powięziami otaczającymi
odbytnicę oraz pochwę, a one wchodzą w skład powięzi trzewnej miednicy)
- powięz
górna przepony moczowo-płciowej
o często nie występuje
o przechodzi w pdpm
- powięz
dolna przepony moczowo-płciowej (inaczej: błona krocza)
- powięz
zasłonowa
o dwie blaszki
o w dolnej części oddalają się od siebie i ogoraniczają kanał sromowy
- powięz
krocza
o położenie: pokrywa m. poprzeczny powierzchowny krocza, m. kulszowo-jamisty i
m. opuszkowo-gąbczasty
o tylne brzegi powięzi krocza i błony krocza są ze sobą zrośnięte
o przestrzeń powierzchowna krocza:
między łukiem łonowym a tylnym brzegiem przepony moczowo-płciowej
o przestrzeń podskórna
między powięzią krocza a warstwą błoniastą utkania podskórnego krocza
może gromadzić się w niej: krew, płyn wysiękowy, przesiękowy lub ropa
o ku górze: przechodzi w powięz
głęboką łechtaczki (prącia)
o ku dołowi: przechodzi w powięz
udową
Dół kulszowo-odbytnicze
- powstałe dlatego, że ściany boczne miednicy wysłane są powięzią wewnętrzną miednicy
- położenie: w tylnej części jamy miednicy
- powięz
ścienna miednicy przechodzi tam w podprzeponową część powięzi zasłonowej
-
Kanał zasłonowy
- ograniczenia:
o od góry: bruzda zasłonowa (od guzka zasłonowego przedniego do tylnego)
o od dołu: błona zasłonowa, górny brzeg mięśni zasłaniaczy
- zawartość: t. zasłonowa, ż. zasłonowa, n. zasłonowy
Kanał sromowy
- zawartość:
o t. sromowa wewnętrzna
o ż. sromowa wewnętrzna
o n. srmowy
Naczynia ścienne miednicy
Węzły chłonne miednicy
- ścienne
o biodrowe wspólne: przyśrodkowe, pośrednie, boczne, podaortowe, wzgórka
o biodrowe zewnętrzne: przyśrodkowe, pośrednie, boczne, rozstępu,
międzybiodrowe, zasłonowe
o biodrowe wewnętrzne: pośladkowe górne i dolne, krzyżowe
- trzewne
o przypęcherzowe: przedpęcherzowe, zapęcherzowe, pęcherzowe boczne
o przymaciczne
o przypochwowe
o przyodbytnicze
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
58
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
ĆWICZENIE 10  Narządy płciowe zewnętrzne męskie i żeńskie. Cewka moczowa. Splot krzyżowy.
Nerwy miedniczne. Naczynia i nerwy sromowe.
Narządy płciowe zewnętrzne męskie
- prącie
- cewka moczowa męska
- moszna
Prącie
- budowa:
o parzyste ciała jamiste prącia
położenie: grzbietowa część prącia
kształt: walec
otoczone grubą na 3 mm błoną białawą ciał jamistych
przegroda prącia  zrośnięta błona biaława obydwu ciał jamistych
ż. grzbietowa głęboka prącia  przebiega w rowku między ciałami
jamistymi, na grzbiecie; towarzyszą jej tt. i nn. grzbietowe prącia
dalsze końce: wnikają pod koronę żołędzi, wypełniają ją
bliższe końce: (inaczej: odnogi) przytwierdzają się do przyśrodkowych
brzegów gałęzi dolnych kości łonowych.
wolna powierzchnia odnóg pokryta mm. kulszowo-jamistymi
zawierają liczne jamki ciał jamistych, oddzielone beleczkami ciał jamistych
" jamki: wysłane śródbłonkiem, komunikują się ze sobą dzięki
szczelinom w przegrodzie prącia; nie łączą się z c. gąbczastym
" beleczki: zawierają włókna sprężyste i komórki mięśniowe gładkie
do każdej odnogi dochodzi t. głęboka prącia (od t. sromowej wew)
tt. ślimakowate  gałęzie t. głębokiej prącia, zaopatrują c. jamiste
o nieparzyste ciało gąbczaste prącia
położenie: zagłębienie między ciałami jamistymi, od strony dolnej
części:
" tylna  opuszka prącia
o jej górna powierzchnia zrasta się z przep. moczowo-płciową
o jej dolną powierzchnię otacza m. opuszkowo-gąbczasty
" przednia  tworzy żołądz
prącia
otoczona: błoną białawą ciała gąbczastego
" błona wnika w głąb miąższu, tworzy przegrodę żołędzi
o otoczone osłonkami
- części:
o nasada
inaczej: korzeń prącia
przytwierdzona: mocno do gałęzi kości łonowych
" z gałęziami zrośnięta jest błona biaława odnóg prącia
o odnogi  tylne zakończenia ciał jamistych
o wzmocnione więzadłem wieszadłowym prącia
biegnie między błoną białawą a spojeniem łonowym
o wzmocnione więzadłem procowatym prącia
od pochewki m. prostego brzucha, obejmuje odnogi
opuszka prącia  tylna część ciała gąbczastego
o trzon
owalny przekrój poprzeczny
powierzchnie: górna (grzbiet prącia), dolna (cewkowa)
o żołądz
prącia
podstawa żołądzi jest wklęsła, nałożona jak naparstek na przednie końce
ciał jamistych prącia
utworzona z przedniej, wyraz
nie zgrubiałej części ciała gąbczastego
na wierzchołku: ujście zewnętrzne cewki moczowej
korona  utworzona przez tylny brzeg żołędzi
szyjka żołędzi  oddziela żołądz
od trzonu
napletek  fałd skórny utworzony przez przechodzącą z trzonu prącia na
żołądz
skórę; może się swobodnie przesuwać do tyłu
wędzidełko napletka  przytwierdza napletek do dolnej powierzchni żołędzi
skóra  nabłonek wielowarstwowy płaski, gruczoły łojowe
mastka  wydzielina gruczołów łojowych gromadząca się pod napletkiem
- fizjologia  wzwód:
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
59
Maciej Tomczak
Anatomia  Brzuch i miednica
([e-mail])
o t. ślimakowate  silnie wykształcona błona mięśniowa; mogą przystosowywać się
do zmiennych rozmiarów prącia
śródbłonek  poduszeczkowate zgrubienia  mogą zmieniać światło naczyń
o najpierw: impulsy z ośrodka erekcyjnego w części krzyżowej rdzenia kręgowego
o mięśnie gładkie beleczek ciał jamistych i ścian tt. ślimakowych  wiotczeją
o spłaszczają się poduszeczkowate uwypuklenia śródbłonka
o krew napływa do ciał jamistych i ciała gąbczastego
o silne napięcie błony białawej -> zaciskanie żył odprowadzających krew z jamek
o zwiotczenie rozpoczyna się, gdy zwężają się tt. ślimakowate
o pomagają mm. kulszowo-jamiste (uciskają odnogi prącia, tłoczą krew do przednich
części ciał jamistych)
o ciało gąbczaste  mniejszy udział, pozostaje miękkie
- osłonki prącia:
o skóra (cienka, pozbawiona tkanki podskórnej, owłosienie tylko na nasadzie; szew
prącia  widoczny na powierzchnie cewkowej, ciemniej zabarwiony)
o cienka warstwa mięśniowa -> błona kurczliwa moszny
o powięz
powierzchowna (odp: powięz
podskórna brzucha i powięz
nasienna zew)
o powięz
głęboka (otacza ciało jamiste i gąbczaste, zespala je w jedną całość;
docierają do niej więzadła procowate i więzadłowe;
- tętnice:
o skóra: gałęzie tt. sromowych zewnętrznych (od t. udowej)
o ciało gąbczaste i cewka: t. cewki moczowej i t. opuszki prącia (od t. srom. wew.)
o ciało jamiste: t. grzbietowa prącia i t. głęboka prącia
- żyły:
o ż. grzbietowa głęboka prącia (żołądz
, ciała jamiste i gąbczaste)
do ż. sromowej wew. i do splotu sterczowego -> żż. pęch. dolne
o żż. głębokie prącia (odnogi i opuszka) -> ż. srom. wew.
o żż. grzbietowe powierzchowne prącia (żołądz
) -> ż. srom. zew.
- chłonka:
o węzły chłonne pachwinowe i biodrowe wewnętrzne
- nerwy:
o włókna somatyczne: n. sromowy (ze sploty krzyżowego)
ruchowo: m. kulszowo-jamisty i m. opuszkowo-gąbczasty
czuciowo: skóra prącia i błona śluzowa cewki moczowej
o włókna autonomiczne: nn. jamiaste prącia (ze splotów miednicznych)
dochodzą do mięśni gładkich w beleczkach ciał jamistych i do ciała
gąbczastego
Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne
- wargi sromowe większe
- wargi sromowe mniejsze
- przedsionek pochwy
- łechtaczka
- opuszki przedsionka
- gruczoły przedsionkowe większe
- wzgórek łonowy
Szpara sromu
- otoczona wargami sromowymi większymi
- po ich rozchyleniu można zobaczyć przedsionek pochwy
Wargi sromowe większe
- bruzdy płciowo-udowe
o oddzielają wargi sromowe większe od przyśrodkowej okolicy obu ud i od okolicy
odbytowej
o przedłużenie bruzd pachwinowych
o ku tyłowi przechodzą w bruzdy pośladkowe
- spoidło przednie warg sromowych większych
o położenie: w linii pośrodkowej, poniżej wzgórka łonowego
- spoidło tylne warg sromowych większych
o położenie: ku przodowi do okolicy odbytowej
- wędzidełko warg sromowych
o biegnie od spoidła tylnego warg sromowych większych do przedsionka pochwy
Anatomia  Brzuch i miednica - 2006-06-16 - 17:47
60