Metody analizy
Metody
demograficznej
" Stan w danym momencie
lub okresie, np. roku
(można więc oceniać
natężenie określonego
Przedmiot
procesu, strukturę lub
analizy
korelację cech badanej
populacji)
demograficznej
" Dynamika, rozumiana
jako wszechstronna
ocena zmian w czasie
Analiza demograficzna
" Wielkości absolutne:
 jeśli odnoszą się do zbiorowości to nazywamy je zasobami (np.
ludność Polski, mężczyz
ni, nowożeńcy)
 Jeśli odnoszą się do zdarzeń zachodzących w zbiorowościach 
to nazywamy je strumieniami (np. urodzenia, małżeństwa)
" Odsetki (dane wyrażane w procentach)
" Do pełnej analizy potrzebne są także wielkości względne, a więc
wzajemne relacje zasobów i strumieni (współczynniki
demograficzne - rates):
 Zasób do zasobu (np. współczynnik feminizacji, będący
stosunkiem liczby kobiet do liczby mężczyzn)
 Strumień do strumienia (np. współczynnik rozwodów, stosunek
liczby rozwodów do liczby małżeństw
 Strumień do zasobu (najczęstszy, np. ogólny współczynnik
zgonów, stosunek liczby zgonów do liczby ludności)
Dane procentowe
Budowa współczynnika
demograficznego
Obliczenie prostego współczynnika
Obliczenie prostego współczynnika
Liczba ludności
" Roczniki demograficzne ONZ zalecają, aby przy budowaniu
współczynników demograficznych stosować liczbę ludności ze środku
roku (szacunek z dnia 30 czerwca) lub średnią arytmetyczną ze stanu
ludności z początku i końca roku.
" GUS stosuje także liczbę ludności szacowaną w ostatnim dniu roku
(31 grudnia).
Średnioroczne tempo zmian liczby ludności
gdzie:
T - średnioroczny współczynnik tempa zmiany wyrażony w %,
L0, Lt - liczba ludności w roku 0 i t.
Współczynniki można podzielić ze względu
na szczegółowość ujęcia badanego
zjawiska:
" Współczynniki ogólne (surowe)
" Współczynniki cząstkowe (grupowe)
Współczynniki można podzielić ze względu
na zasoby znajdujące się w mianowniku
współczynnika:
" Pierwszej kategorii (w mianowniku są osoby,
które mogą uczestniczyć w zdarzeniu)
" Drugiej kategorii (w mianowniku występują
zarówno osoby uczestniczące w zdarzeniu, jak
i osoby, które w zdarzeniu nie uczestniczyły
Współczynniki można podzielić ze względu
na rodzaj analizy:
" Współczynniki przekrojowe
" Kohortowe (wzdłużne)
Siatka demograficzna (Lexisa)
" Służy do jednoczesnego wyznaczania daty
urodzenia, daty zgonu, i wieku poszczególnych
osób. Posługując się nią, można łatwo ustalić
liczby osób żyjących w dowolnym momencie i o
określonym wieku lub roku urodzenia oraz liczby
zmarłych w dowolnym okresie w powiązaniu z ich
wiekiem lub rocznikiem urodzenia.
" Stanowi także narzędzie analizy kohortowej
polegającej na śledzeniu zmian zachodzących w
czasie w wybranej zbiorowości ludzi.
Analiza kohortowa
" Kohorta  podzbiorowość ludzka, wyodrębniona ze
zbiorowości na podstawie zdarzenia demograficznego
lub społecznego wspólnego wszystkim członkom
podzbiorowości w ściśle określonym miejscu i czasie.
Wyodrębnienia dokonujemy celem obserwacji i
analizy wyróżnionych faktów demograficznych i
społecznych w ciągu życia członków podzbiorowości,
poczynając od wspólnego im zdarzenia.
" Generacja  kohorta, której wspólnym zdarzeniem
było urodzenie
" Analiza kohortowa to ocena procesów zachodzących
w czasie w kohorcie czy generacji.
Analiza kohortowa a poprzeczna
" Analiza wzdłużna (kohortowa) służy badaniu
procesów demograficznych tak, jak one powstają i
układają się z upływem czasu wraz ze wszystkimi
towarzyszącymi zmianami sytuacji materialnej,
społecznej, kulturowej danej kohorty. (analiza
kalendarza zdarzeń)
" Analiza poprzeczna ułatwia ocenę różnych procesów
demograficznych w danym odcinku czasu
Podstawowy model cyklu życia rodziny
nuklearnej
Wydarzenia charakteryzujące
Faza cyklu życia
rodziny początek fazy koniec fazy
Urodzenie pierwszego
Formowanie się Zawarcie małżeństwa dziecka
Urodzenie pierwszego Urodzenie ostatniego
Powiększanie się dziecka dziecka
Zakończenie Urodzenie ostatniego Pierwsze dziecko opuszcza
formowania dziecka dom
Pierwsze dziecko opuszcza Ostatnie dziecko opuszcza
Kurczenie się dom dom
Zakończenie kurczenia Ostatnie dziecko opuszcza
się dom Zgon pierwszego małżonka
Zanik Zgon pierwszego małżonka Zgon drugiego małżonka
Kryteria podziału ludności na miejską i
wiejską
" Kryterium statystyczne  określona liczba ludności
(najczęściej 2 tys. mieszkańców) przesądza o
zaliczeniu ludności danej miejscowości do ludności
miejskiej.
" Kryterium administracyjne  fakt nadania
miejscowości urzędowych praw miejskich.
" Czasem kryterium gęstości zaludnienia czy liczby
ludności skupionej w centrum miejscowości w
granicach zwartej linii zabudowy.