PROBLEMY POLSKIEGO

PIELĘGNIARSTWA

The main problems Polish

nursing

W Europie Zachodniej i USA na przestrzeni lat
zwiększała

się

samodzielność

zawodowa

pielęgniarek

połączona

z

bezpośrednim

poszerzaniem kompetencji zawodowych, jasnym
określeniem struktury organizacyjnej, w tym
podległości służbowej pielęgniarek. Wysokość
wynagrodzenia

i

zakres

kompetencji

zróżnicowano w zależności od poziomu
wykształcenia.

przebiegała wolniej i w nieco innych
kierunkach

niż

pielęgniarstwa

zachodnioeuropejskiego i
amerykańskiego.

Ewolucja
polskiego
pielęgniarstwa

Zachodnie szkolnictwo
pielęgniarskie



rozwijało się przede wszystkim w oparciu o

model edukacyjny F. Nightingale, która
zainicjowała w 1860 r. dwustopniowy system
kształcenia przeddyplomowego.

Polski system kształcenia
pielęgniarek do końca XX w.



oferował zdobycie tytułu pielęgniarki w cyklu

nauczania na poziomie średnim licealnym oraz
pomaturalnym lub policealnym.

Studia magisterskie 4-5 letnie (stacjonarne/

niestacjonarne) przeznaczone były tylko dla osób
już posiadających dyplom pielęgniarski. To
spowodowało, że łączny cykl kształcenia do
poziomu magistra pielęgniarstwa trwał od 6 do
10 lat.



Uzyskanie przez Polskę w 2004 r.

statusu członka Unii Europejskiej
miało przyczynić się m. in. do
uregulowania

systemu

kształcenia

pielęgniarek

poprzez

jego

dostosowanie do zapisów Dyrektywy
77/453/EWG.



Niestety nie wszystkie standardy kształcenia na

poziomie

licencjata

pielęgniarstwa

były

kompatybilne z cytowaną dyrektywą, głównie w
treści zapisu dotyczącego czasu trwania nauki, tj.
4600 godzin ( 6 semestrów), z czego 50 % winno
być przeznaczone na nauczanie praktyczne, a 30
% na kształcenie teoretyczne .

Niedobory kadrowe



Wg raportu WHO prawie 57 krajów nie spełnia

granicznego kryterium liczbowego pracowników

ochrony zdrowia, poniżej którego dostęp do

podstawowych świadczeń zdrowotnych jest

niemożliwy.

Kryzys ten będzie narastał we wszystkich

państwach, które nie będą w stanie zabezpieczyć

kompleksowych

usług

pielęgnacyjno-

opiekuńczych adekwatnie do rosnącego

zapotrzebowania starzejących się społeczeństw

W latach 2001 – 2004 polskie szkoły pielęgniarskie

ukończyło 10520 absolwentów, w tym

6423

absolwentów szkół pomaturalnych,

1517

absolwentów studiów zawodowych,

2580

absolwentów

magisterskich

studiów

pielęgniarskich.

Jednak

nie

wszyscy

absolwenci

rozpoczęli

pielęgniarską pracę zawodową. Do okręgowych rad

pielęgniarek i położnych z wnioskiem o wydanie

prawa wykonywania zawodu wystąpiło

97,7 % absolwentów szkół pomaturalnych,
59,7

%

absolwentów

z

tytułem

licencjata

pielęgniarstwa,

6,2 % absolwentów z tytułem magistra

pielęgniarstwa.

Zaświadczenia o kwalifikacjach zawodowych wg

Dyrektywy 77/452/EWG i emigracja polskich
pielęgniarek



Dyrektywy 36/2005/EW - automatyczne uznanie

kwalifikacji -magistrowie pielęgniarstwa.



Licencjaci pielęgniarstwa i pielęgniarki- absolwentki
szkoły pomaturalnej mogą uzyskać zaświadczenie o
kwalifikacjach zgodnych z kryteriami unijnymi na
zasadach praw nabytych pod warunkiem posiadania
pielęgniarskiego

doświadczenia

zawodowego

w

wymiarach:



licencjat pielęgniarstwa – trzy lata stażu pracy w
ostatnich pięciu latach,

absolwent szkoły pomaturalnej- pięć lat stażu pracy w

ostatnich siedmiu latach.

nie

spełniające

kryterium

dziesięcioletniej

podbudowy

szkoły

ogólnej

dla

kształcenia

zawodowego pielęgniarki nie zostały objęte
dyrektywami

sektorowymi.

Mają

możliwość

ubiegania się o uznanie kwalifikacji w oparciu o
Dyrektywy ogólne, po odbyciu stażu adaptacyjnego
lub zdaniu egzaminu/ testu kompetencyjnego.

Taka sytuacja budzi poczucie dyskryminacji w

ostatniej grupie.

Pielęgniarki

– absolwentki liceum medycznego

Studia pomostowe -

szanse i zagrożenia

Aktualizowanie standardów kształcenia pielęgniarek

bez jednoznacznego wskazania

prawnego, że standardy te obowiązują

również studentów, którzy rozpoczęli naukę przed ich

wprowadzeniem



nie wydawanie prawa wykonywania zawodu

pielęgniarki

absolwentom

kierunków

pielęgniarskich, w ramach których kształcenie było
niezgodne z obowiązującymi standardami.

Rozbieżne

informacje

uzyskiwane

przez

zainteresowanych absolwentów z:



Ministerstwa Zdrowia,



uczelni,



okręgowych izb pielęgniarek i położnych

powodowały

poczucie

krzywdy,

dyskryminacji,

oszukania i działania na szkodę pielęgniarek.
Zainteresowane pielęgniarki zaskarżały uchwały
okręgowych rad pielęgniarek i położnych do
Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych lub sądów
administracyjnych

Tryb odwoławczy i/ lub toczące się procesy
sądowo-administracyjne wydłużały czas
oczekiwania na realne rozpoczęcie pracy
zawodowej.

Dotyczyło to przede wszystkim położnych, które

ukończyły dodatkowo kierunek pielęgniarski i tych
osób,

które

przed

rozpoczęciem

studiów

pielęgniarskich nie posiadały prawa wykonywania
zawodu pielęgniarki.

Niektóre uczelnie wychodząc naprzeciw

powyższym

problemom

wprowadziły

programy

naprawcze

kształcenia

dla

studentów

w

trakcie

nauki

i

cykl

uzupełniający do standardu kształcenia dla
absolwentów

kierunków

pielęgniarskich,

najczęściej na poziomie magisterskim

Szkoły kształcące pielęgniarki wykazywały
i nadal wykazują małą aktywność w
pozyskiwaniu środków z Europejskiego

Funduszu Społecznego na kształcenie pielęgniarek
w ramach tzw. studiów pomostowych.

W roku akademickim 2006/2007 z tej formy

finansowania skorzystało tylko 8 na 53 uczelnie,
które uzyskały akredytację KRASzM.
Konsekwencją tego jest poczucie nierówności
regionalnej.



Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 stwarza

szansę w priorytecie 6.3

Doskonalenie zawodowe kadr medycznych

służące wzrostowi konkurencyjności oraz

podniesienie jakości zarządzania w ochronie

zdrowia

pozyskania środków na kształcenie przed- i

podyplomowe pielęgniarek.

Kształcenie podyplomowe
pielęgniarek i położnych



brak zróżnicowania form kształcenia dla osób z

poszczególnymi tytułami zawodowymi, np.
wątpliwa

jest

zasadność

kończenia

kursów

kwalifikacyjnych przez magistra pielęgniarstwa,
który w ramach kształcenia realizuje większy
wymiar

godzinowy

zajęć

teoretycznych

i

praktycznych w danej dziedzinie niż przewidują to
programy kursów kwalifikacyjnych.

Ukończenie szkoleń podyplomowych w
większości przypadków nie skutkuje
wzrostem kompetencji w pracy zawodowej,

samodzielności zawodowej i
wynagrodzenia ,



Małe możliwości decyzyjne pielęgniarki w

zakresie podaży leków i wykonywania
świadczeń bez zlecenia lekarskiego.



konsekwencja braku jasnego sprecyzowania

kompetencji jakie pielęgniarka zdobywa w danej
dziedzinie i formie kursu.



Akty prawne nie wskazują jednoznacznie źródeł

finansowania zorganizowanych form kształcenia
podyplomowego, poza specjalizacją.

Czynniki ograniczające dostępność
pielęgniarek do form doskonalenia
zawodowego

współwystępujące:



problemy kadrowe w zakładach opieki

zdrowotnej,



niemożność uzyskania oddelegowania

lub urlopu szkoleniowego na kursy,



wysokie opłaty,



mała liczba organizowanych szkoleń.



mała aktywność pielęgniarek.



Środowisko pielęgniarskie nie jest

ostatecznie zdecydowane, co do

wprowadzenia

obowiązku

kształcenia

ustawicznego.



Z jednej strony opowiada się za tym, że

ustawiczne doskonalenie zawodowe powinno być

warunkiem niezbędnym do wykonywania zawodu

pielęgniarki (58%), z drugiej zaś jest przeciwne

poddawaniu okresowej ocenie według kryteriów

odbytych szkoleń i innych form doskonalenia

zawodowego (62,07% )

Niska ranga społeczna, ekonomiczna
i zawodowa polskiej pielęgniarki.

Zawód pielęgniarki nie jest zawodem atrakcyjnym

dla młodych ludzi. Niskie płace, informacje w
mediach o toczących się protestach i akcjach
strajkowych niewątpliwie nie podnoszą prestiżu
pielęgniarskiego.



Z drugiej jednak strony należy podkreślić, że

rosnące szanse zatrudnienia na stanowisku
pielęgniarskim

i

otwartość

zachodnioeuropejskiego rynku pracy dla
pielęgniarskiej grupy zawodowej przyczyniają
się

do

powolnego

wzrostu

rangi

pielęgniarstwa.

Dynamiczny rozwój teorii i badań naukowych

prowadzonych przez polskie pielęgniarki.

Zjawiskiem coraz częściej występującym w

polskim

pielęgniarstwie

jest

wypalenie

zawodowe i problemy zdrowotne pielęgniarek,

głównie:



zaburzenia rytmu snu,



przewlekłe zmęczenie,



choroby zwyrodnieniowe,



bóle kręgosłupa,



żylaki kończyn dolnych,



choroby nowotworowe,



choroby psychiczne,



choroby alergiczne,



zespół nietolerancji pracy zmianowej,



zaburzenia seksualne,



przyspieszenie procesów starzenia się itd.

Ciągłe sytuacje stresowe:



wymagania stawiane jej przez pracodawcę,

przełożonych, prawo i pacjenta,



rozbieżności między nimi a wymaganiami

stawianymi sobie przez same pielęgniarki,



konflikt

ról

i

zadań,

np.

otrzymywanie

sprzecznych

poleceń,

wykonywanie

zadań

niezgodnych z kwalifikacjami,



poczucie

niepewności

spowodowane,

np.

brakiem dostatecznych informacji, pojedynczymi

obsadami dyżurowymi i znaczną liczbą pacjentów

przypadającą na jedną pielęgniarkę,



praca w godzinach nadliczbowych oraz brak

jasno określonych granic samodzielności w

wykonywaniu czynności zawodowych.



brak równowagi pomiędzy wysiłkiem i nagrodą

za ten wysiłek, co bezpośrednio wpływa na
niski poziom zadowolenia z

pracy.
Dotyczy to przede wszystkim wykorzystania

własnych możliwości w pracy, zapewnienia
kompleksowej

opieki

nad

pacjentem,

warunków fizycznych, wsparcia

psychologicznego i
perspektyw pracy.

Polskie pielęgniarki mogą częściowo liczyć na

wsparcie ze strony kolegów ( średnia - 3,55 ) i
na słabsze wsparcie od przełożonych ( średnia
– 3,07).

Stosunki międzyludzkie:

pielęgniarki najlepiej oceniają relacje z
koleżankami,

a najgorzej z kadrą zarządzającą i administracją.

Taka sytuacja wpływa niewątpliwie na silniejsze

poczucie więzi z zawodem a nie z organizacją.

Wraz z wiekiem nasila się poczucie więzi i z zawodem

i z organizacją

Dla rozwiązania problemów w sektorze
pielęgniarskim konieczne jest



opracowanie strategii rozwoju polskiego

pielęgniarstwa bazującej na aktach prawnych
zgodnie korespondujących ze swoimi zapisami,
uwzględniającej działania korygująco- progresywne
w zakresie:



promocji zawodu,



zróżnicowania kompetencji w zależności od

poziomu wykształcenia przed- i podyplomowego,



minimalnych obsad pielęgniarskich,



podstawowych kryteriów gwarantujących

bezpieczeństwo w pracy pielęgniarki,



trybu i standardów kształcenia i doskonalenia

zawodowego,



działań

zapobiegających

powikłaniom

zdrowotnym związanym z wykonywaną pracą.

Dziękuję za uwagę