ORGANIZACJA

NARODÓW

ZJEDNOCZONYCH

Geneza ONZ

ONZ powstała na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych

podpisanej 26 VI 1945 w San Francisco, a weszła w życie 24 X

1945. Utworzenie ONZ zapowiadały następujące akty:

•Karta Atlantycka z 14 VIII 1941
•Deklaracja Narodów Zjednoczonych z 1 I 1942
•Deklaracja Moskiewska z 1 XII 1943
•Projekt Karty NZ z VIII/IX 1944
•Postanowienia Konferencji w Teheranie 28 IX - 1 XII
1943
•Postanowienia Konferencji w Jałcie 4-11 II 1945
•Konferencja założycielska w San Francisco 25 IV-26
VI

Istota ONZ i podstawy

prawne funkcjonowania

Kartę Narodów Zjednoczonych

sporządzono w 5 językach:

• Angielskim
• Francuskim
• Hiszpańskim
• Rosyjskim
• Chińskim

Godło, Flaga i Siedziba

ONZ

• Obecne godło ONZ Zgromadzenie Ogólne zatwierdziło 7

grudnia 1946r.

• Flaga ONZ, zatwierdzona przez Zgromadzenie Ogólne 20

października 1947 r.

• Siedzibą ONZ jest Nowy York

Sala Obrad, Genewa
Główna kwatera ONZ,
Nowy York

                                    

Cele ONZ

• Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa

międzynarodowego

• Popieranie rozwoju społeczno-gospodarczego

i przyjaznych stosunków miedzy państwami

• Popieranie współpracy międzynarodowej w

dziedzinie: gospodarczej, społecznej,
kulturalnej, humanitarnej oraz ochrony praw
człowieka

• Tworzenie warunków współpracy

międzynarodowej

Zasady działania ONZ

• Suwerenna równość
• Nieinterwencja
• Wykonywanie zobowiązań międzynarodowych
• Pokojowe załatwianie sporów
• Wyrzeczenie się siły
• Bezpieczeństwo zbiorowe

Członkostwo w ONZ

• Członkiem ONZ, wg artykułu 4. Karty NZ może

być "każde państwo miłujące pokój, które
przyjęło zobowiązania zawarte w Karcie" i –
zdaniem ONZ – "jest w stanie je wypełniać"

• Przyjęcie następuje na podstawie uchwały

Zgromadzenia Ogólnego podjętej na zalecenie
Rady Bezpieczeństwa

• Za członków pierwotnych lub członków

założycielskich ONZ uznanych jest 51 państw

• Obecnie członkami ONZ są 192 państwa

Do ONZ nie należą :

• Watykan (status obserwatora),

•  Palestyna (status obserwatora),

•  Niue (państwo stowarzyszone z Nową Zelandią)

•  Wyspy Cooka (terytorium stowarzyszone z Nową Zelandią)

•  Republika Chińska (Tajwan) - uznawana za część ChRL,

•  Kosowo - uznawane za autonomiczną część Serbii pod

zarządem międzynarodowym,

•  Sahara Zachodnia - terytorium o nieustalonym statusie

międzynarodowym (roszczenia zgłaszają Maroko i Front

Polisario)

•  Somaliland - uznawany za część Somalii,

•  Abchazja - uznawana za część Gruzji,

•  Górski Karabach - uznawany za część Azerbejdżanu,

•  Naddniestrze - uznawany za część Mołdawii,

•  Cypr Północny - uznawany za część Cypru.

Wystąpienie i wykluczenie z

ONZ

• Karta NZ nie określa konkretnych

procedur wystąpienia z ONZ,
wystąpienie takie jest możliwe na
mocy jednostronnej deklaracji

• Za uporczywe łamanie zasad Karty

NZ państwo członkowskie może być
usunięte z ONZ przez Zgromadzenie
Ogólne na wniosek Rady
Bezpieczeństwa

Struktura ONZ

Zgromadzenie Ogólne

• To jeden z sześciu organów głównych ONZ. Ma swoją

siedzibę w Nowym Jorku w USA

• Składa się ze wszystkich członków ONZ, któremu

przysługuje 1 głos, a każdy członek może mieć nie

więcej niż pięciu przedstawicieli

• Podejmuje decyzje w formie uchwał, które mają

charakter obowiązujący w kwestiach wewnętrznych, a

zalecający, czyli nieobowiązkowy, dla państw

członkowskich

• Do kompetencji Zgromadzenia należy omawianie

wszelkich zagadnień i spraw wchodzących w zakres

działalności ONZ lub dotyczących funkcji i

kompetencji któregokolwiek organu ONZ, jak również

wydawanie zaleceń we wszystkich tych sprawach pod

adresem państw członkowskich i organów ONZ

Rada Bezpieczeństwa

• Odpowiada za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie

• Rada Bezpieczeństwa składa się z 5 stałych członków oraz 10

członków niestałych, wybieranych na 2 lata zgodnie z tzw.

kluczem regionalnym

• Przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków.

Wśród uchwał wyróżnia się uchwały dotyczące spraw

proceduralnych oraz uchwały dotyczące innych spraw

Sala posiedzeń Rady

Bezpieczeństwa

Rada Gospodarcza i Społeczna

ONZ

•

Obraduje w Genewie oraz w Nowym Jorku

•

Tworzy ją 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie

Ogólne ONZ na trzyletnią kadencję

•

Rada zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i

kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty

konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych i

wyspecjalizowanych agencji

•

Uchwały Rady Gospodarczej i Społecznej są

podejmowane zwykłą większością głosów

Rada Gospodarcza i Społeczna ONZ

Ciała pomocnicze Rady

Gospodarczej i Społecznej

• Komisje Regionalne
Komisja Gospodarcza ds. Afryki

(Economic Commission for Africa - ECA)

Komisja Gospodarcza ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów

(Economic Commission for Latin America and the Caribbean - ECLAC)

Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji i Pacyfiku

(Economic and Social Commission for Asia and the Pacific - ESCAP)

Komisja Gospodarczo - Społeczna ds. Azji Zachodniej

(Economic and Social Commission for Western Asia - ESCWA)

Komisja Gospodarcza ds. Europy

(Economic Commission for Europe - ECE)

• Komitety Stałe
Komitet Programu i Koordynacji

(Committee for Programme and Coordination)

Komitet do spraw Organizacji Pozarządowych

(Committee on Non-Governmental Organizations)

Komisja do spraw Osiedli Ludzkich

(Commission on Human Settlements)

Komisja do spraw Negocjacji z Agencjami Międzyrządowymi

(Commission on Negotiations with Intergovernmental Agencies)

• Organy ad hoc
Otwarta Grupa Robocza do spraw Informatyki (Ad hoc Open-ended Working Group on

Informatics)

Ciała pomocnicze Rady

Gospodarczej i Społecznej

• Komisje Funkcjonalne (między innymi)
Komisja Statystyczna

(Statistical Commission)

Komisja ds. Ludności i Rozwoju

(Commission on Population and Development)

Komisja Rozwoju Społecznego

(Commission for Social Development)

Komisja Praw Człowieka

(Commission on Human Rights)

Komisja ds. Środków Odurzających

(Commission on Narcotic Drugs)

Komisja ds. Statusu Kobiet

(Commission on the Status of Women)

• Organy specjalistyczne złożone z ekspertów rządowych, między innymi:
Grupa ad hoc Ekspertów do spraw Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków

(Ad Hoc Group of Experts on International Cooperation in Tax Matters)

Komitet do spraw Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturowych

(Committee on Economic, Social and Cultural Rights)

Komitet do spraw Energii i Zasobów Naturalnych dla Rozwoju

(Commitee on Energy and Natural Resources for Development)

Stałe Forum do spraw Ludów Tubylczych

(Permanent Forum on Indigenous Issues)

• Organy pokrewne (między innymi)
Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających

(International Drug Control Board)

Rada Powiernicza

• Składała się z pięciu stałych członków

Rady Bezpieczeństwa

• Powołana ona została do kontroli nad

terytoriami powierniczymi do momentu

ich usamodzielnienia, działająca w

interesie ich mieszkańców

Rada powiernicza ONZ

Międzynarodowy Trybunał

Sprawiedliwości

• Główny organ sądowy ONZ. Został utworzony w 1945. Siedzibą

Trybunału jest Haga

• Wszyscy członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych są stronami

Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

• Składa się z 15 sędziów wybieranych na dziewięcioletnie kadencje

• Orzeka zgodnie z prawem międzynarodowym. Trybunał wydaje wyroki

w sporach międzypaństwowych oraz wydaje opinie doradcze

• Wydaje opinie doradcze na żądanie Zgromadzenia Ogólnego ONZ,

Rady Bezpieczeństwa oraz Rady Gospodarczej i

Społecznej, a także upoważnionych
organizacji wyspecjalizowanych

Siedziba MTS w

Hadze

Sekretariat

• Siedzibą Sekretariatu jest Nowy Jork
• Pracami Sekretariatu kieruje sekretarz

generalny ONZ; zatrudnionych jest około
15 tysięcy pracowników

• Do zadań Sekretariatu obok bieżącego

nadzoru prac zaliczono także
sygnalizowanie Radzie Bezpieczeństwa o
zagrożeniach dla świata i pokoju

Budżet ONZ

• Funkcjonowanie ONZ finansowane jest przez

kraje członkowskie

• Budżet ONZ składa się z budżetu zwyczajnego

oraz z budżetów dotyczących operacji
pokojowych i międzynarodowych trybunałów
karnych ustanowionych przez Radę
Bezpieczeństwa

• Budżet zwyczajny jest przyjmowany na

dwuletnie okresy przez Zgromadzenie Ogólne

• W latach 2006- 2007 budżet zwyczajny ustalony

był na poziomie 3,79 mld USD

.

Kryzys finansowy ONZ

• Wiele krajów członkowskich nie płaci należnych

składek w terminie i w całości z bardzo wielu

powodów, tj.: nie jasności budżetowe czy też

ubóstwo

• W 2005 roku zadłużenie wynosiło 2,2 mld USD,

przy czym tylko 72 państwa członkowskie

wnosiły swoje wkłady do budżetu zwykłego

• Największym dłużnikiem są Stany Zjednoczone-

zalęgają z opłatami na sumę 1,6 mld USD

Operacje pokojowe

• Misje pokojowe ONZ jest to część sił zbrojnych państw

oddanych do dyspozycji ONZ w celu przeprowadzenia

konkretnych operacji pokojowych

• Siły pokojowe stanowią – dla państw w nich

uczestniczących – nieprzymusowy instrument kontroli

konfliktów zbrojnych.

• Decyzji o przeprowadzeniu misji nie podejmuje Sekretarz

generalny, ale 15 Krajów Członkowskich Rady

Bezpieczeństwa, planując jej również przebieg i cele

• Misje pokojowe dzielą się na dwie kategorie: wojskowe

misje obserwacyjne i siły pokojowe

• Żołnierze biorący udział w misjach pokojowych ONZ

otrzymują wynagrodzenie z rąk własnego rządu, przy

uwzględnieniu realiów płacowych obowiązujących w ich

kraju

Misje trwające

Europa

•

1964 – UNFICYP – Siły Pokojowe ONZ na Cyprze – 935

•

1993 – UNOMIG – Misja Obserwacyjna ONZ w Gruzji – 134 (7 Polaków)

•

1999 – UNMIK – Misja Tymczasowej Administracji ONZ w Kosowie – 1965 (101 Polaków)

Bliski Wschód

•

1948 – UNTSO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Nadzorowania Rozejmu – pierwsza akcja w ramach sił

pokojowych ONZ w Palestynie – celem było i nadal jest kontrolowanie arabsko-izraelskiego porozumienia o

przerwaniu walk – 155

•

1974 – UNDOF – Siły ONZ ds. Nadzoru Rozdzielenia Wojsk na Wzgórzach Golan – 1046 (353 Polaków)

•

1978 – UNIFIL – Tymczasowe Siły ONZ w Libanie – 1990 (214 Polaków)

Azja

•

1949 – UNIMOGIP – Grupa Obserwatorów Wojskowych ONZ w Indiach i Pakistanie – 43

Afryka

•

1991 – MINURSO – Misja ONZ na rzecz Referendum w Saharze Zachodniej – 213 (1 Polak)

•

1999 – MONUC – Misja ONZ w Demokratycznej Republice Konga – 17 692 (3 Polaków)

•

2000 – UNMEE – Misja ONZ w Etiopii i Erytrei – 3369 (6 Polaków)

•

2003 – UNMIL – Misja ONZ w Liberii – 15 825 (5 Polaków)

•

2004 – UNOCI – Operacja ONZ na Wybrzeżu Kości Słoniowej – 7621 (2 Polaków)

•

2004 – ONUB – Operacja ONZ w Burundi – 3514

•

2005 – UNMIS – Misja ONZ w Sudanie – 10 224 (2 Polaków)

Ameryka Łacińska

•

2004 – MINUSTAH – Misja Stabilizacyjna ONZ na Haiti – 7998

Do tego należy doliczyć 4 misje polityczne ONZ:

•

2002 – UNAMA – Misja ONZ w Afganistanie – 18

•

2003 – UNAMI – Misja ONZ w Iraku – 145 (głównie żołnierzy z Fidżi, ochraniających placówki ONZ w Iraku)

•

2005 – UNOTIL – Misja ONZ na Timorze Wschodnim – 39

•

2006 – UNIOSIL – Misja ONZ w Sierra Leone – 27

Polacy w misjach ONZ dziś

(stan - styczeń 2008)

Konferencje ONZ

• Odgrywają kluczową rolę w wyznaczaniu

celów działań ONZ

• Ogólnoświatowe konferencje ONZ-owskie

służyły jako forum dyskusyjne dla
poszukiwania nowych rozwiązań i
osiągania porozumienia

• Koszty megakonferencji w latach 90 jakie

z tego tytułu poniosła ONZ były dość
niskie i wynosiły od 1,7 do 3,4 mln USD na
jedną konferencje

Konferencja klimatyczna

ONZ w Poznaniu

• 1-12.12.2008r. w Poznaniu
• Dyskusja polityczna w zakresie ochrony klimatu
• Uzupełnienie protokołu z Kyoto
• Konferencja jest z kolei 14 szczytem 192 państw stron Ramowej

Konwencji NZ w sprawie zmian klimatu i 4 spotkaniem 183
państw- sygnatariuszy protokołu z Kyoto

• Udział wzięło około 9 tyś. Delegatów ze 185 państw
• Koszt konferencji wyniósł co najmniej 90 mln zł

Polska w ONZ

Polacy wnieśli wkład w :

- organizowanie współpracy
gospodarczej
- ściganie i karanie zbrodniarzy
wojennych
- w pracach związanych z ochroną
praw człowieka
-kodyfikację prawa międzynarodowego

Czy świat potrzebuje

jeszcze ONZ?

Bibliografia

• W. Materski: „Narodziny ONZ”
• Symonides: ,, ONZ- bilans i perspektywy”
• M. Schooyans: „Ukryte oblicze ONZ”
• W. Morawiecki: „ Narody zjednoczone: zamierzenia

i rzeczywistość”

• Pod. Red. Naukowa D. S. Kozerawskiego: „Działania

wojenne, pokojowe i stabilizacyjne prowadzone w
warunkach szczególnych w XX i XXI wieku”

• R. Zapałowski: „ Operacje pokojowe ONZ”
• E. J. Osmańczyk: „ Encyklopedia ONZ i stosunków

międzynarodowych”

• Internet