Kokaina i jej

Kokaina i jej

metabolity

metabolity

Kokainowiec



Czerwik kokainy, krzew kokainy, Erytroxylon cocca
L., krzew krasnodrzewu



Zawiera wiele alkaloidów, z których kokaina jest
najbardziej znanym i klasycznym alkaloidem
tropanowym o działaniu typowo narkotycznym



Krzew podobny do tarniny



Uznawany przez Indian za drzewo święte



Występuje w Ameryce Południowej głównie w Peru i
Boliwii, a także w innych krajach tropikalnych



Farmakologicznie silniej działa odmiana lewoskrętna,
odmiana prawoskrętna tzw. pseudokokaina
występuje w liściach w niewielkich ilościach

Historia zastosowania



Indianie w celach obrzędowych, podczas dalekich

wypraw



Zastosowanie w celach medycznych, znieczulenia

miejscowe



Leczenie uzależnienia morfinowego



Rozrywka – Zygmunt Freud



Środek na ból zęba, głowy, napoje, papierosy,

czekolada



Napój- „Vin Mariani” stosowany przez premierów,

szlachtę i papieży



Coca-cola



Uzależnienie związane ze stosowaniem czystej kokainy

zamiast żucia liści czy przyjmowania ich ekstraktu

Kokaina



Synonimy: benzoilometyloekgonina,

metylobenzoiloekgonina



Nazwy slangowe: koka, koks, gram, porcja, śnieg, charlie,

biała dama, witamina C



Postacie:



wyizolowana z liści kokaina jest bezbarwnym

krystalicznym proszkiem o gorzkim smaku, trudno

rozpuszczalnym w wodzie



jako lek miejscowo znieczulający i narkotyk używany jest

chlorowodorek kokainy- biały, krystaliczny proszek dobrze

rozpuszczalny w wodzie



„crack”- krystaliczna postać wolnej zasady kokainy- ma

postać białych kawałeczków przypominających płatki

mydlane lub jasnobrązowych kuleczek pakowanych często

do fiolek

Drogi przyjmowania kokainy



Przyjmowana jest zazwyczaj wziewnie do nosa, gdzie jest

wchłaniana przez śluzówkę i niemal natychmiast wywołuje wpływ

na ośrodki przyjemności w mózgu (po pewnym czasie dochodzi

do uszkodzenia przegrody nosa i martwicy)



Bywa też wcierana w dziąsła lub w środek małżowiny usznej



Podawana doustnie działa znacznie słabiej, jednocześnie

znieczulając błonę śluzową żołądka i znosząc w ten sposób

uczucie głodu



Stosowana na błonę śluzową języka powoduje porażenie

zakończeń smakowych



Kokaina jest także palona poprzez dodanie jej do papierosów lub

do skrętów z marihuany



Iniekcje (zastrzyki) należą raczej do rzadkości



Pasta kokainowa (siarczan kokainy) jest pierwotnym produktem

w procesie otrzymywania kokainy z liści koki. Środek ten jest

zażywany wyłącznie poprzez palenie, a zawarte w nim

substancje wykorzystywane w procesie przetwarzania liści, mogą

w poważnym stopniu uszkodzić płuca



Crack– można go palić w fajce wodnej lub specjalnie

wydrążonych tulejkach, albo wdychać opary cracku

podgrzewanego na łyżce lub kawałku folii aluminiowej

Działanie



Wywołuje zespół sympatykomimetyczny



Hamuje wychwyt zwrotny NA przez neurony
ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego,
co powoduje:



Silny skurcz naczyń krwionośnych i wzrost
ciśnienia tętniczego krwi



Rozszerzenie źrenic



Rozkurcz mięśniówki oskrzeli



Zahamowanie perystaltyki przewodu
pokarmowego



Zahamowanie wydzielania śliny

Działanie cd.



Hamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy w mniejszych
dawkach powoduje:



Pobudzenie psychoruchowe



Uczucie euforii i omamy



W większych dawkach:



Depresja ośrodka oddechowego w pniu mózgu



Pobudzenie rec. Beta na obwodzie co powoduje:
Dodatni efekt chronotropowy, dromotropowy i inotropowy
Wzrost ciśnienia tętniczego krwi i zaburzenia rytmu serca
Miażdżyca, choroba wieńcowa i niewydolność mięśnia
sercowego
Nadczynność tarczycy

Wygląd i zachowanie osób
używających



nadpobudliwość i wzmożona aktywność



gadatliwość



wychudzenie, osłabienie



diametralna zmiana zachowania



niepokój psychoruchowy



zachowania agresywne



rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło



katar (w przypadku używania poprzez śluzówki

nosa), bladość twarzy



czerwony nos z krostkami i objawami egzemy

(zaczerwieniona, łuszcząca się skóra,

swędzenie)

Wchłanianie



Podanie kokainy doustnie powoduje pojawienie

się stężenia max. Po ok. 1h. (ma znaczenie w

przypadku osób przemycających kokainę w

przewodzie pokarmowym- tzw. Boby packers)



Szybkie przechodzenie do płodu



Podanie donosowe max. stężenie we krwi

pojawia się po ok. 50-60 min.



Czas osiągnięcia stężenia max. W przypadku

palenia kokainy jest porównywalny z czasem

po podaniu dożylnym i wynosi ok. 5 min



Łatwo przechodzi przez OUN osiągając po 15

min. znacznie większe stężenie niż we krwi

Metabolizm



Posiada kilkanaście metabolitów



W moczu ilość metabolitów maleje w szeregu od

benzoiloekgoniny (30-90%) estru metylowego

ekogoniny, ekgoniny, kokainy, norkokainy do

kokaetylenu



Spontaniczna hydroliza kokainy do benzoiloekgoniny

odpowiada za powstawanie znacznie większej części

tego metabolitu niż procesy enzymatyczne przy

udziale karboksyesteraz



Podczas hydrolizy uwalnia grupę metylową, co

prowadzi do powstania benzoiloekgoniny, dalsza

hydroliza prowadzi do powstania ekgoniny i kwasu

benzoesowego



Przy jednoczesnej obecności etanolu i kokainy

dochodzi do transestryfikacji i powstania kokaetylenu

bardziej toksycznego dla serca i mózgu niż kokaina

Wydalanie



Szybko eliminowana z organizmu



Klirens wynosi 2l/min



Okres połowicznego wydalania 0,5-4h, u

noworodków – 11-12 h



Okres połowicznego wydalania benzoiloekgoniny

i estru metylowego ekgoniny jest dłuższy niż

kokainy i wynosi odpowiednio 6 i 4h



Kokaetylen ma dłuższy okres połowicznego

wydalania niż kokaina



Największe ilości kokainy wydalane są z

organizmu w ciągu 5-6h od jej przyjęcia, a

całkowite wydalanie może trwać kilka dni

Materiał do badań



Mocz



Krew



Włosy



Paznokcie



Skóra po wkłuciach



Materiał pośmiertny

Stężenie w płynach ustrojowych i
tkankach



Dawka toksyczna we krwi ok. 200 ng/ml, we krwi
większe stężenia metabolitów niż kokainy



Stężenie kokainy we włosach uzależnionych wynosi 1-
5 ng/ml, jej metabolity są wykrywane w mniejszym
stopniu



W przypadku zatruć śmiertelnych stężenie kokainy w
wątrobie wynosi 7 mikrog/kg, a w sercu 6 mikrog/kg,
natomiast benzoiloekgoniny w wątrobie 21 mikrog/kg



Stężenie benzoiloekgoniny w moczu znacznie
przewyższa stężenie kokainy i wynosi ok. 10mg/ml,
jednak w przypadku nagłej śmierci, stężenie kokainy
może być wyższe niż BE

Sposoby oznaczania i
badania



Ilościowe oznaczenie kokainy przeprowadza się

metoda chromatografii gazowej lub

cienkowarstwowej



Metodami tymi wykrywa się również kokainę w

tabaczkach



Badania dodatkowe:



Morfologia, elektrolity, BUN/kreatynina, glukoza,

troponina



Badanie moczu



EKG i monitorowanie rytmu serca, prześwietlenie

klatki piersiowej

Przykładowe publikacje analizy
materiału

(na podstawie sekcji zwłok 35-letniego mężczyzny)



Materiał sekcyjny potraktowano rutynowo (krew, żołądek

z treścią, fragment wątroby i nerki)



Próbki odbiałczono met. siarczanowo-amonową



Zastosowano ekstrakcję ciągłą typu ciecz-ciecz, eterowo-

kwaśną i chloroformowo alkaliczną



Oznaczenie wykonano met. chromatografii

cienkowarstwowej (TLC), spektrofotometrii w nadfiolecie

(UV) i wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC)



Potwierdzenie Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie

met. chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią

masową wykazały w ekstrakcie z żołądka obecność

kokainy i BE, a ponadto w małych ilościach EME,

norkokainę i etylobenzoiloekgoninę

Cd.. Wnioski



Kokaina jest stabilna w środowisku kwaśnym, w

środowisku alkalicznym w miarę upływu czasu

rozkłada się do BE



Jest mało stabilna w tkankach i płynach

biologicznych



Mittlemen i Wetli wykazali na podstawie badań

26 osób, że jest brak zależności stężenia

śmiertelnego i sposobem przyjęcia kokainy (0,1-

20,9 mikrog/ml po iniekcji dożylnej i 0,6-16,6

mikrog/ml po zastosowaniu tabaczki). Stężenie w

narządach wewnętrznych zmarłych osób

zatrutych wynosi 0,1-51,3 mikrog/g w wątrobie,

10,2-58 mikrog/g w nerce



Na tej podstawie rozpoznano ostre doustne

zatrucie kokainą

Test kontroli oznaczania środków uzależniających
we włosach jako miernik jakości analizy

toksykologicznej



Światowe Towarzystwo Badania Włosów w 2004 roku po

raz czwarty było organizatorem testu kontroli jakości

wyników analizy środków uzależniających we włosach



Do testu przystąpiło 23 laboratoria toksykologiczne, w tym

Pracownia Toksykologii Katedry Medycyny Sądowej CM UJ



Przysłano do analizy pięć próbek włosów celem

oznaczenia w nich ksenobiotyków - kokainy i jej

metabolitów (benzoiloekgoniny, kokaetylenu) oraz innych



Uzyskano pozytywne wyniki we wszystkich grupach

oznaczanych ksenobiotyków



Do analizy badanych próbek zastosowano metodę

chromatografii cieczowej sprzężonej z tandemową

spektrometrią mas w opcji chemicznej jonizacji pod

ciśnieniem atmosferycznym (LC-APCI-MS-MS) i

chromatografii gazowej sprzężonej z tandemową

spektrometrią mas (GC-EI-MS-MS) z jonizacją elektronową

Cd.. Wnioski



Włosy należy pobrać z potylicznej okolicy głowy

w okolicy karku



Zastosowano 5 próbek włosów poddanych

segmentacji na 1 cm kawałki i oznaczonych od

A-E



A i D wolne od narkotyku, w próbkach B, C i E

oznaczono kokainę i benzoiloekgoninę, w próbce

B i C stwierdzono śladowe ilości kokaetylenu



Sposób izolacji włosa jest bardzo skomplikowany



Analizy próbki włosów muszą być poparte

innymi badaniami



Włosy dostarczają informacji o dłuższej historii

używania narkotyku

Ogólne Postępowanie w zatruciu



Płukanie żółądka lub wywołanie
wymiotów



Silne pobudzenie psychomotoryczne
zwalczać krótko działajacymi
barbituranami lub beznzodiazepinami
(Relanium)



W razie potrzeby stosować tlenoterapię
lub sztuczne oddychanie

Bibliografia

1)

„Podstawy Tosykologii”- pod red prof. dr. hab. J.K.Piotrowskiego,

wyd. drugie, WNT Warszawa, Warszawa 2008, s. 392-393

2)

„Zarys toksykologii klinicznej”- pod red J. Pacha, wyd.1., WUJ,

Kraków 2009, s. 405-407

3)

„Toksykologia Współczesna”- pod red W. Seńczuka, wyd. 1.

(dodruk), PZWL, Warszawa 2006, s. 303, 328-330, 815

4)

„Toksykologia”- pod red W.Seńczuk, wyd. IV, PZWL, Warszawa

2002, s. 414-415

5)

„Farmakologia Kliniczna”- M. Wielosz, wyd. Czelej, Lublin 2001,

strona 603

6)

„Podstawy Farmakologii” pod red. prof. dr. hab. A. Danysza i prof.

dr. hab. Z.Kleinroka, Volumed, Wrocław 1996, s. 902

7)

„Test kontroli oznaczania środków uzależniających we włosach

jako miernik jakości analizy toksykologicznej”- S. Rojek, M. Kłys,

M. Ścisłowski, Arch. Med. Sąd. 2005: 55 (3) s.195-205

8)

„Śmiertelne zatrucie kokainą”- M.Kiszka, Arch. Med. Sąd. 2001:

51 (3) s.279-286

9)

Strona internetowa:

http://narkotyki.esculap.pl/kokaina.htm