WYKORZYSTANIE 

ANALIZY RYZYKA W 

PRZYGOTOWANIU 

PLANU AUDYTU 

Definicje i podstawowe 

terminy – standardy MF

•

Obszar audytu wewnętrznego – każdy 

obszar działania jednostki, w obrębie 

którego audytor wewnętrzny 

wyodrębnił obszary ryzyka do 

przeprowadzenia zadania audytowego.

•

Obszar ryzyka – procesy, zjawiska lub 
problemy wymagające przeprowadzenia 
audytu wewnętrznego

Definicje i podstawowe 

terminy – standardy MF

•

Ryzyko – jest to prawdopodobieństwo 

wystąpienia dowolnego zdarzenia, 

działania lub braku działania, którego 

skutkiem może być szkoda w majątku 

lub wizerunku danej jednostki lub 

które może przeszkodzić w osiągnięciu 

wyznaczonych celów i zadań

•

Czynnik ryzyka –  jest to zdarzenie, 

które może spowodować wystąpienie 

ryzyka

Metody identyfikacji ryzyka  

•

samodzielna – audytor identyfikuje ryzyko 

na podstawie informacji i dokumentów 

wewnętrznych i zewnętrznych

•

przez pracowników jednostki spoza 

komórki audytu – wybrani pracownicy, 

którzy bardzo dobrze znają różne obszary 

działalności jednostki (np. właściciele 

poszczególnych procesów) 

•

metoda mieszana

•

analiza środowiskowa (zmiany 

środowiska zewnętrznego i ich wpływ)

•

scenariusze zagrożeń (ominięcie 

kontroli wewnętrznej – oszustwo, 

przypadek)

•

analiza potencjalnych strat (zasoby 

jednostki)

Techniki identyfikacji ryzyka 

Identyfikacja ryzyka – źródła 

informacji (1)

Rozporządzenie MF: 

•

cele i zadania jednostki,

•

przepisy prawne dotyczące działania 

jednostki,

•

wyniki wcześniejszych audytów lub kontroli,

•

wyniki wcześniej dokonywanej oceny 

adekwatności, efektywności i skuteczności 

systemów kontroli, w tym kontroli 

finansowej,

•

wewnętrzne i zewnętrzne czynniki ryzyka,

•

uwagi pracowników jednostki,

Identyfikacja ryzyka – źródła 

informacji (2)

Rozporządzenie MF: 

•

liczba, rodzaj i wielkość dokonywanych 
operacji finansowych,

•

możliwość dysponowania przez jednostkę 
środkami pochodzącymi ze źródeł 
zagranicznych

•

liczba i kwalifikacje pracowników jednostki,

•

działania jednostki, które mogą wpływać na 
opinię publiczną,

•

sprawozdania finansowe i budżetowe

Miara ryzyka

•

Prawdopodobieństwo – 

prawdopodobieństwo wystąpienia danego 

zdarzenia

•

Wpływ (znaczenie, skutek) – efekt 
wystąpienia zdarzenia

•

Istotność (ang. materiality) = 
prawdopodobieństwo x wpływ

•

Trudność pomiaru ryzyka w planowaniu 
audytu

Metody analizy ryzyka (plan 

audytu)

•

Metody szacunkowe: ryzyko oceniane 

subiektywnie, na podstawie 

profesjonalnego osądu audytora 

wewnętrznego:

•

Metoda delficka (grupy eksperckiej)

•

Metody matematyczne – przy 

zastosowaniu arkuszy kalkulacyjnych; 

nie są wolne od subiektywizmu

Metoda delficka (1)

•

Problem – wybór zadań do planu audytu

•

Niezbędna grupa audytorów (ekspertów)

•

Każdy audytor tworzy własną listę rankingową 

zadań audytowych biorąc pod uwagę szacowane 

przez siebie ryzyko w danym obszarze

•

Przydzielenie punktów zadaniom na 

poszczególnych listach

•

Sumowanie i prezentacja wyników

•

(klasyczna metoda delficka: udostępnienie 

wyników grupy ekspertom – ponowne 

udzielenie odpowiedzi; 3 cykle)

Metoda delficka (2)

A B C D E

zamówienia publiczne

10 9 9

9 8

45

delegacje krajowe

1 2 4

8 4

19

delegacje zagraniczne

3 5 1

4 2

15

zarządzanie kadrami

2 4 5

6 1

18

planowanie szkoleń

5 3 3

7 9

27

ochrona mienia

4 6 2 10 7

29

zabezpieczenie systemu informatycznego

9 10 10

1 10

40

windykacja należności

8 8 7

3 5

31

Zadanie audytowe

Punktacja audytorów

Suma 

pkt

Metoda delficka (3)

UWAGI:

•

wymaga od audytorów dużego 

doświadczenia zawodowego

•

audytorzy tworzą swoje własne listy 

rankingowe

•

określenie liczby zadań audytowych - z   

uwzględnieniem posiadanych zasobów

•

niezbędny kilkuosobowy zespół 

audytorów

Metoda matematyczna (1)

•

Czynnik ryzyka –  jest to zdarzenie, które 

może spowodować wystąpienie ryzyka 

(standardy MF)

•

Kryteria ryzyka - pogrupowane w kategorie 

czynniki ryzyka

•

Waga ryzyka  - wpływ danego czynnika 

ryzyka na badany system wyrażony poprzez 

przypisanie temu czynnikowi relatywnej wagi

•

Identyfikacja obszarów i czynników ryzyka

Metoda matematyczna (2)

Ocena Istotność (materialność)

Stabilność

Kontrola 

wewnętrzna

Złożoność

Wrażliwość

1

system bez implikacji 

finansowych

system bardzo 

stabilny, brak 

propozycji zmian

silna

niska

niska

2

system z implikacjami 

finansowymi

System stabilny, 

marginalne zmiany

racjonalna

umiarkowana

umiarkowana

3

syetm z dużymi 

implikacjami 
finansowymi

znaczące zmiany, 

planowane nowe 

modyfikacje

umiarkowana

wysoka

wysoka

4

znaczący system 

finansowy

nowo wdrażany 

system

słaba

bardzo wysoka bardzo wysoka

data

waga

nigdy

30%

2000

20%

2001

10%

2002

0%

priorytet

waga

wysoki

30%

średni

15%

niski

0%

Metoda matematyczna (3)

0,25

0,15 0,25 0,15 0,20

A

4

4

4

4

4

duży 2000

100,0%

120,0% 150,0%

93,8%

B

3

3

3

3

3

średni 2001

75,0%

85,0% 100,0% 62,5%

C

4

3

4

3

5

niski 2002

97,5%

97,5%

97,5% 60,9%

D

2

4

3

4

1

duży nigdy

66,3%

96,3% 126,3% 78,9%

E

2

4

4

1

2

średni nigdy

66,3%

96,3% 111,3% 69,5%

F

4

3

2

1

1

niski 2000

57,5%

77,5%

77,5% 48,4%

G

2

1

2

1

3

duży 2001

47,5%

57,5%

87,5% 54,7%

H

2

1

3

3

3

średni 2002

61,3%

61,3%

76,3% 47,7%

da

ty

 a

ud

yt

u

P

rio

ry

te

tu

 

kie

ro

w

nic

tw

a

da

ta

 o

sta

tn

ie

go

 

au

dy

tu

Ocena ryzyka

is

to

tn

oś

ć

sta

bil

no

ść

ko

ntr

ola

 

w

ew

nę

trz

na

w

ra

żli

w

oś

ć

ko

m

ple

ks

ow

o

ść

Po uwzględnieniu

K

oń

co

w

a

K

ry

te

rió

w

ob

sz

ar 

ry

zy

ka

au

dy

to

w

an

a 

ko

m

ór

ka

Kategorie czynników ryzyka

P

rio

ry

te

t 

kie

ro

w

nic

tw

a

Przygotowanie planu (1)

Audytor wewnętrzny, przygotowując plan audytu 

wewnętrznego, ustala kolejność poddania obszarów 

ryzyka audytowi wewnętrznemu, biorąc pod uwagę 

stopień ich ważności, oraz uwzględnia czynniki 

organizacyjne, a w szczególności:

•

czas niezbędny dla:

– przeprowadzenia zespołu działań podejmowanych 

w ramach audytu wewnętrznego, zwanego dalej 

"zadaniem audytowym",

– przeprowadzenia czynności organizacyjnych,

Przygotowanie planu (2)

•

czas przeznaczony na szkolenie osób 
zatrudnionych na stanowiskach 
związanych z przeprowadzaniem 
audytu wewnętrznego,

•

dostępne zasoby ludzkie i rzeczowe,

•

rezerwę czasową na nieprzewidziane 
działania,

•

koszty przeprowadzenia audytu 
wewnętrznego.

Analiza ryzyka w planowaniu 

audytu

Standardy audytu wewnętrznego MF: 

3.3. Planowanie i sprawozdawczość

•

Audyt wewnętrzny prowadzi się na 

podstawie rocznego planu audytu 

opartego na analizie ryzyka

•

Zalecane jest opracowanie planu 

strategicznego, który powinien 

obejmować obszary pracy komórki audytu 

wewnętrznego w perspektywie średnio i 

długookresowej

Identyfikacja ryzyka 

Standardy audytu wewnętrznego MF: 

4.2. Rzetelność i profesjonalizm

•

Audytor wewnętrzny powinien zwracać 

uwagę na występowanie ryzyk, które 

mogą negatywnie wpłynąć na realizację 

zadań stojących przed jednostką. 

Jednakże działania audytora 

wewnętrznego, nawet wykonywane z 

należytą starannością, nie gwarantują 

zidentyfikowania wszystkich ryzyk

Identyfikacja ryzyka 

Standardy audytu wewnętrznego MF: 

4.2. Rzetelność i profesjonalizm

•

Zmiany w obowiązującym prawie czy 

nowe zadania, jakie pojawią się przed 

jednostką mogą obszarom działania 

jednostki uważanym dotychczas za 

bezpieczne nadać charakter wysokiego 

ryzyka. Jeżeli zaistnieje taka sytuacja 

audytor wewnętrzny powinien wystąpić 

z wnioskiem o przeprowadzenie audytu 

poza planem audytu