POSTAWY, 

POLITYKA PAŃSTW, 

AKTORÓW SCENY 

MIĘDZYNARODOWEJ      

            SĄ POCHODNE 

SĄ POCHODNE 

PREFEROWANYM 

PREFEROWANYM 

WIZJOM ŁADU ŚWIATA 

WIZJOM ŁADU ŚWIATA 

ORAZ PRZYJMOWANEJ 

ORAZ PRZYJMOWANEJ 

FILOZOFII MYŚLENIA O 

FILOZOFII MYŚLENIA O 

NIM I O SOBIE

NIM I O SOBIE

-  współcześnie:  szkoła  liberalna;  -aksjomat  harmonijności 
interesów ludzi, państw; - dążenie do porządku i pokoju leży 
w naturze jednostek

- anarchiczny stan natury motywem pierwotnym stosunków 
m.narodowych;  -  stan  ten  można  ujarzmiać  bądź 
cywilizować przez rozmaite urządzenia międzynarodowe

- rękojmią porządku m.narodowego czyni aprioryczne reguły 
rządzące  postępowaniem  aktorów;  współcześnie  :  szkoła 
transnarodowa

wzrusza  

naiwnością…

przekonuje 

świadectwem 

historycznym…

urzeka 

intelektualnie,         

ale niepokoi 

dowolnością       i 

abstrakcją …

Każda z wizji wnosi jakieś pierwiastki dobra i zła. 

Dzieje świata wskazują na istnienie pewnych 

reguł, norm mitygujących egoizm i agresywność 

aktorów. Nawet jeśli reguły te nie są jasno 

artykułowane dają się jednak rozpoznać i 

stosować, chociażby w milczącym porozumieniu.

Ganz J.S., Rules: a System Study

Na takich właśnie regułach postępowania – ani 

nadmiernie rygorystycznych i skrupulatnie 

przestrzeganych, ani całkiem zrelatywizowanych i 

pogrążonych w anarchii – opierały się wszystkie 

postaci ładu międzynarodowego znane z 

historycznego doświadczenia i projektowane w 

czasach współczesnych.

 

         

Stefanowicz J., Ład 

międzynarodowy

 

H. Morgenthau. Politics among Nations. The Struggle for Power and Peace. 

Ńew York 1967.

1. Podstawa życia politycznego tkwi w ludzkiej 

naturze

2. Pojęciem integrującym politykę międzynarodową 

jest interes narodowy definiowany w 

kategoriach potęgi i siły

3. Interes narodowy stanowi obiektywną i 

powszechną normę             w stosunkach 

międzynarodowych

4. Między porządkiem moralnym i politycznym 

istnieje nieuniknione napięcie

5. Żadna wartość lub ideologia nie stanowią 

uniwersalnej recepty polityki

6. Polityka zagraniczna państwa posiada pewną 

autonomię, a jej specyfika pochodzi z 

poszukiwania interesu narodowego

REALIZM  (NEOREALIZM)

 państwa są najważniejszymi uczestnikami  stosunków    

międzynarodowych

 państwa zachowują się racjonalnie,  wybierają rozwiązania   

najkorzystniejsze dla siebie

 podstawą bezpieczeństwa jest relatywna siła 

 państwa są unitarne - jednogłośnie wewnętrznie,  w zintegrowanym 

otoczeniu

 system międzynarodowy jest anarchiczny, z natury konfliktowy  -  

bez  instytucji regulującej

nie ma państw dobrych i złych, są „kule bilardowe”  o różnej 

wielkości

 pole rywalizacji wyznaczone jest przez  system   równowagi sił,

   w którym naczelną zasadą  jest  niedopuszczenie  do hegemonii

 rozbieżność interesów i naturalna konkurencja  podważają  

możność  współpracy  międzynarodowej  

„dzisiejsi partnerzy mogą 

stać się jutrzejszymi przeciwnikami”

  

motorem działania instytucji międzynarodowych jest „ukryty 

interes państw dominujących”

 bezpieczeństwo jest nadrzędne wobec bieżących  problemów  

politycznych i ekonomicznych

 neorealizm - rozróżnia poziomy : jednostka, państwo, system,   

koncentrując się na systemie międzynarodowym (strukturze)

N E O L I B E R A L I Z M

N E O L I B E R A L I Z M

 wzrost współzależności, nasilenie procesów integracyjnych

    i transnarodowych powoduje rozproszenie siły  i ograniczenie 

suwerenności

 państwo nie jest aktorem unitarnym, a otoczenie - 

zintegrowane

 istotny jest wpływ niepaństwowych uczestników stosunków

    międzynarodowych (korporacje,organizacje, partie, związki)

analiza rzeczywistości przez pryzmat potencjalnego pokoju

 państwa dążą do kompromisu, uwzględniają interesy innych

 prawo - regulatorem stosunków międzynarodowych

 siła militarna jako narzędzie polityki ustępuje potędze gospod.

 We współpracy m.narodowej decydują zyski absolutne, 

   a nie relatywne - „każdy dostanie porcję tortu”

 

„współpraca nie jest bezproblemowa, ale bez niej jesteśmy

    straceni, /.../nie ma współpracy bez instytucji”

 R.O.Keohane

 nawet anarchia może wytwarzać postawy kooperatywne:

   „poprzez trzymanie w związku wszystkich razem neutralizuje 

się,

     krępuje i wiążże samolubne interesy każdego”

 W.Gladstone

 instytucje wpływają na interesy państw, tworząc możliwości

    i ograniczenia, legitymizując zbiorowe normy i zasady

Z

a

: 

J.

C

za

p

u

to

w

ic

z,

 S

y

s

te

m

 c

z

y

 

n

ie

ła

d

, 

P

W

N

, 

W

a

rs

za

w

a

 1

9

9

8

, 

s.

4

7

-5

1

NEOREALIZM

NEOREALIZM

NEOLIBERALIZ

NEOLIBERALIZ

M

M

PODMIOT

STOSUNKÓW 

M.NARODOWYCH

PODMIOT

STOSUNKÓW 

M.NARODOWYCH

STOSUNEK  DO

WSPÓŁPRACY

M.NARODOWEJ

STOSUNEK  DO

WSPÓŁPRACY

M.NARODOWEJ

CHARAKTER

STOSUNKÓW 

M.NARODOWYCH

CHARAKTER

STOSUNKÓW 

M.NARODOWYCH

ZNACZENIE

INSTYTUCJI

M.NARODOWYCH

ZNACZENIE

INSTYTUCJI

M.NARODOWYCH

SPOSÓB

PROWADZENIA

POLITYKI

SPOSÓB

PROWADZENIA

POLITYKI

PRIORYTETY

DZIAŁANIA

PAŃSTWA

PRIORYTETY

DZIAŁANIA

PAŃSTWA

CHARAKTER 

PAŃSTWA

CHARAKTER 

PAŃSTWA

PAŃSTWO   I

INSTYTUCJE

OPTYMISTYCZNY

„ROSNĄCY TORT”

KOOPERATYWNY

(współzależność)

ZASADNICZE

WSPÓŁPRACA;

SAMOOGRANICZANIE

WZROST  GOSP;

BEZP. SOCJALNE

PLURALISTYCZNY

PAŃSTWO

PESYMISTYCZNY

(gra o sumie zerowej)

ANARCHICZNY

(brak rządu światowego)

MARGINALNE

   (arena dla interesów państw)

POLITYKA   SIŁY,

POLEGANIE NA SOBIE

SIŁA,

BEZPIECZEŃSTWO

UNITARNY

Za:  J.Czaputowicz,                       

System  czy nieład

,                  PWN, Warszawa 1998, s,52