Podstawowe zapotrzebowanie

Podstawowe zapotrzebowanie

ustroju na składniki odżywcze.

ustroju na składniki odżywcze.

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie

energetyczne i białkowe u

energetyczne i białkowe u

ludzi zdrowych.

ludzi zdrowych.

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie

energetyczne i białkowe u

energetyczne i białkowe u

chorych chirurgicznych

chorych chirurgicznych

lek. Agnieszka Białas

lek. Agnieszka Białas

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

zapotrzebowanie

zapotrzebowanie

energetyczne u ludzi

energetyczne u ludzi

zdrowych

zdrowych

Wiek

Wiek

Płeć

Płeć

Wymiary ciała

Wymiary ciała

Aktywność

Aktywność

Rasa

Rasa

Otoczenie

Otoczenie

WODA

WODA



Największy ilościowo składnik organizmu:

Największy ilościowo składnik organizmu:

ok. 75% masy noworodka (66% dorosły)

ok. 75% masy noworodka (66% dorosły)



Regulacja temperatury ciała,

Regulacja temperatury ciała,



Udział w reakcjach biochemicznych,

Udział w reakcjach biochemicznych,



Wytwarzanie energii

Wytwarzanie energii



Transport składników pokarmowych i

Transport składników pokarmowych i

produktów przemiany materii,

produktów przemiany materii,



Ze względu na jej utratę z potem,

Ze względu na jej utratę z potem,

moczem, kałem, przez skórę i płuca –

moczem, kałem, przez skórę i płuca –

konieczne jest uzupełnianie

konieczne jest uzupełnianie



Zwiększona podaż: w czasie upałów,

Zwiększona podaż: w czasie upałów,

chorób z gorączką, biegunką i wymiotami

chorób z gorączką, biegunką i wymiotami



Źródło: płyny (1500ml), pożywienie

Źródło: płyny (1500ml), pożywienie

(700ml); produkt uboczny (350ml)

(700ml); produkt uboczny (350ml)

Zapotrzebowanie na

Zapotrzebowanie na

płynny:

płynny:



Ludzie w tym wielu słabo odczuwają

Ludzie w tym wielu słabo odczuwają

pragnienie

pragnienie



Obawiają się nadmiaru płynów z powodu

Obawiają się nadmiaru płynów z powodu

zaburzeń pracy nerek i układu moczowego.

zaburzeń pracy nerek i układu moczowego.



Nieodpowiednia podaż płynów może

Nieodpowiednia podaż płynów może

doprowadzić do zaburzeń w pracy ukł.

doprowadzić do zaburzeń w pracy ukł.

nerwowego, regulacji ciepła i ograniczać

nerwowego, regulacji ciepła i ograniczać

wydalanie produktów przemiany materii.

wydalanie produktów przemiany materii.



Dlatego ludzie starsi powinni spożywać

Dlatego ludzie starsi powinni spożywać

dodatkowe ilości płynów nawet gdy nie

dodatkowe ilości płynów nawet gdy nie

odczuwają pragnienia.

odczuwają pragnienia.

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie na wodę

Podstawowe zapotrzebowanie na

Podstawowe zapotrzebowanie na

wodę dorosłych określa się wg wzoru:

wodę dorosłych określa się wg wzoru:

V

V

H

H

2

2

O

O

= 10 x 100 ml +10 x 50 ml + (m.c. - 20) x 20

= 10 x 100 ml +10 x 50 ml + (m.c. - 20) x 20

ml

ml

Lub: przyjmuje za podstawę: 35 ml/kg m.c/dobę

Lub: przyjmuje za podstawę: 35 ml/kg m.c/dobę

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie na wodę



Ocena zapotrzebowania musi

Ocena zapotrzebowania musi

uwzględniać dodatkowe straty

uwzględniać dodatkowe straty

–

Wysoka temp. otoczenia

Wysoka temp. otoczenia

–

Biegunka,

Biegunka,

–

Wymioty,

Wymioty,

–

Oparzenia

Oparzenia

–

Gorączka

Gorączka

–

Przetoka itp

Przetoka itp

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie na wodę



Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)

Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)

zawierają ~ 80% wody

zawierają ~ 80% wody



Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~

Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~

75% wody

75% wody

Przykładowo:

Przykładowo:

Podaż 1500 ml standardowej diety

Podaż 1500 ml standardowej diety

oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z

oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z

m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~

m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~

700 ml H

700 ml H

2

2

O

O

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie na wodę



Ocena zapotrzebowania musi

Ocena zapotrzebowania musi

uwzględniać dodatkowe straty

uwzględniać dodatkowe straty

–

Wysoka temp. otoczenia

Wysoka temp. otoczenia

–

Biegunka,

Biegunka,

–

Wymioty,

Wymioty,

–

Gorączka

Gorączka

–

Przetoka itp

Przetoka itp

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie na wodę



Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)

Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)

zawierają ~ 80% wody

zawierają ~ 80% wody



Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~

Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~

75% wody

75% wody

Przykładowo:

Przykładowo:

Podaż 1500 ml standardowej diety

Podaż 1500 ml standardowej diety

oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z

oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z

m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~

m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~

700 ml H

700 ml H

2

2

O

O

Wstrząs oparzeniowy jest wstrząsem

Wstrząs oparzeniowy jest wstrząsem

oligowolemicznym

oligowolemicznym



Reguła Parklanda: pierwsza 24 h

Reguła Parklanda: pierwsza 24 h

przetoczyć płyn Ringera 4ml x kg mcx x %

przetoczyć płyn Ringera 4ml x kg mcx x %

powierzchni oparzonej.

powierzchni oparzonej.



Reguła Brooka: pierwsze 24 h płyn Ringera

Reguła Brooka: pierwsze 24 h płyn Ringera

2mlx kg.mc x % powierzchni oparzonej.

2mlx kg.mc x % powierzchni oparzonej.

W ciągu pierwszych 8 godzin pacjent otrzymuje połowę

W ciągu pierwszych 8 godzin pacjent otrzymuje połowę

wyliczonej objętości a w następnych 16 godzinach

wyliczonej objętości a w następnych 16 godzinach

pozostałą połowę.

pozostałą połowę.

Podstawowa przemiana

Podstawowa przemiana

materii

materii



Oznacza najniższy poziom przemian energetycznych

Oznacza najniższy poziom przemian energetycznych

zachodzących u człowieka na czczo, w pozycji leżącej,

zachodzących u człowieka na czczo, w pozycji leżącej,

w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym, w

w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym, w

odpowiednich warunkach bytowania, zapewniających

odpowiednich warunkach bytowania, zapewniających

dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego

dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego

przebiegu procesów życiowych.

przebiegu procesów życiowych.



Na wartość PPM wpływają np. płeć, wiek, rozmiary

Na wartość PPM wpływają np. płeć, wiek, rozmiary

ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia i odżywienia,

ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia i odżywienia,

czynniki genetyczne.

czynniki genetyczne.

Średnia wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi

Średnia wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi

około 1kcal/1kg masy ciała/1h.

około 1kcal/1kg masy ciała/1h.



Podstawowa przemiana materii oznacza najniższy

Podstawowa przemiana materii oznacza najniższy

poziom przemian energetycznych, warunkujący

poziom przemian energetycznych, warunkujący

dostarczenie energii niezbędnej do zachowania

dostarczenie energii niezbędnej do zachowania

podstawowych funkcji życiowych przy zachowaniu

podstawowych funkcji życiowych przy zachowaniu

optymalnych warunków bytu.

optymalnych warunków bytu.

Podstawowa przemiana

Podstawowa przemiana

materii

materii



1 kcal/1 kg mc x 24 h

1 kcal/1 kg mc x 24 h

Najpopularniejszym wzorem zapotrzebowania energetycznego

Najpopularniejszym wzorem zapotrzebowania energetycznego

jest wzór Harrisa- Benedicta:

jest wzór Harrisa- Benedicta:

Dla kobiet:

Dla kobiet:

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

(kcal/dobę)  = 

(kcal/dobę)  = 

655,1 + (9,56 · Mc) + (1,85 • W) - (4,68 • A)

655,1 + (9,56 · Mc) + (1,85 • W) - (4,68 • A)

Dla mężczyzn:

Dla mężczyzn:

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

(kcal/dobę)  = 66,5 +

(kcal/dobę)  = 66,5 +

(13,8 · Mc) + (5,0 • W) - (6,8 • A)

(13,8 · Mc) + (5,0 • W) - (6,8 • A)

Gdzie:

Gdzie:

Mc - masa ciała wyrażona w kg

Mc - masa ciała wyrażona w kg

W- wzrost w centymetrach

W- wzrost w centymetrach

A- wiek w latach

A- wiek w latach

Współczesny wzór Toronto do

Współczesny wzór Toronto do

obliczenia zapotrzebowania

obliczenia zapotrzebowania

energetycznego

energetycznego

EE= -4343+ (10,5x%oparzonej BSA)+(0,23xCL)

EE= -4343+ (10,5x%oparzonej BSA)+(0,23xCL)

+(0,84xEREE)+(114xTemp)-(4,5xdni od urazu)

+(0,84xEREE)+(114xTemp)-(4,5xdni od urazu)

EREE spoczynkowy wydatek energetyczny obliczony

EREE spoczynkowy wydatek energetyczny obliczony

na podstawie wzoru HB

na podstawie wzoru HB

Bsa – powierzchnia ciała

Bsa – powierzchnia ciała

CL to podaż kalorii w dniu poprzednim.

CL to podaż kalorii w dniu poprzednim.

Ustalenie zapotrzebowania

Ustalenie zapotrzebowania

energetycznego

energetycznego

Metoda uwzględniająca masę ciała i empirycznie

Metoda uwzględniająca masę ciała i empirycznie

ocenione zapotrzebowanie na 1 kg m. c., w

ocenione zapotrzebowanie na 1 kg m. c., w

zależności od sytuacji klinicznej:

zależności od sytuacji klinicznej:

–

22 – 25 kcal / kg m.c. w lekkich zaburzenia stanu

22 – 25 kcal / kg m.c. w lekkich zaburzenia stanu

odżywienia i łagodnie przebiegającej chorobie,

odżywienia i łagodnie przebiegającej chorobie,

–

25 – 30 kcal/kg m. c. w umiarkowanie nasilonej chorobie,

25 – 30 kcal/kg m. c. w umiarkowanie nasilonej chorobie,

–

35 - 40 kcal/kg m. c. w stanach hipermetabolicznych

35 - 40 kcal/kg m. c. w stanach hipermetabolicznych



U otyłych zaleca się stosować korekty

U otyłych zaleca się stosować korekty

dostosowujące obliczane wartości do idealnej

dostosowujące obliczane wartości do idealnej

masy ciała:

masy ciała:

–

m.c.(otyli) = idealna m. c. + ( aktualna m. c. - idealna m.

m.c.(otyli) = idealna m. c. + ( aktualna m. c. - idealna m.

c.) * 0,5 (lub 0,25).

c.) * 0,5 (lub 0,25).

Ustalenie zapotrzebowania

Ustalenie zapotrzebowania

energetycznego

energetycznego



Przeszacowanie zapotrzebowania i

Przeszacowanie zapotrzebowania i

nadmierna podaż substancji

nadmierna podaż substancji

energetycznych:

energetycznych:

–

zwiększone zużycie tlenu,

zwiększone zużycie tlenu,

–

nadmierna produkcja CO2,

nadmierna produkcja CO2,

–

stłuszczenie wątroby,

stłuszczenie wątroby,

–

immunosupresja

immunosupresja



ryzyko niedoszacowania zapotrzebowania

ryzyko niedoszacowania zapotrzebowania

w przypadku chorych wyniszczonych.

w przypadku chorych wyniszczonych.

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

Spoczynkowy wydatek energetyczny REE

sposoby obliczania

sposoby obliczania



W sposób ciągły metodą kalorymetrii

W sposób ciągły metodą kalorymetrii

pośredniej przy pomocy odpowiedniej

pośredniej przy pomocy odpowiedniej

aparatury.

aparatury.



Wykorzystanie wzoru Harrisa-

Wykorzystanie wzoru Harrisa-

Benadicta

Benadicta

Całkowite zapotrzebowanie

Całkowite zapotrzebowanie

energetyczne (CZE)

energetyczne (CZE)

CZE= SZE x A x U x T

CZE= SZE x A x U x T

gdzie:

gdzie:

A- aktywność

A- aktywność

U- uraz

U- uraz

T- temperatura

T- temperatura

Współczynnik

Współczynnik

Aktywność chorego

Aktywność chorego

Chory leżący

Chory leżący

Chory częściowo unieruchomiony

Chory częściowo unieruchomiony

Chory w pełni aktywny

Chory w pełni aktywny

Stan chorego

Stan chorego

Niepowikłany

Niepowikłany

Po operacji lub choroba nowotworowa

Po operacji lub choroba nowotworowa

Złamanie

Złamanie

Posocznica

Posocznica

Zapalenie otrzewnej

Zapalenie otrzewnej

Uraz mnogi

Uraz mnogi

Uraz mnogi i posocznica

Uraz mnogi i posocznica

Oparzenie 30- 50 %

Oparzenie 30- 50 %

Oparzenie 50- 70 %

Oparzenie 50- 70 %

Oparzenie 70- 90 %

Oparzenie 70- 90 %

Temperatura

Temperatura

< 38

< 38

o

o

C

C

38

38

o

o

C

C

39

39

o

o

C

C

40

40

o

o

C

C

41

41

o

o

C

C

1,2

1,2

1,25

1,25

1,3

1,3

1,0

1,0

1,1

1,1

1,2

1,2

1,3

1,3

1,4

1,4

1,5

1,5

1,6

1,6

1,7

1,7

1,8

1,8

2,0

2,0

1,0

1,0

1,1

1,1

1,2

1,2

1,3

1,3

1,4

1,4

Tabela 1. Wartości współczynników katabolicznych

.

Dzienne zapotrzebowanie energetyczne - oznacza ilość energii, którą
należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć
wydatki energetyczne wynikające z:
podstawowej przemiany materii, na którą składają się procesy
fizjologiczne tj. trawienie, oddychanie, krążenie, odnowa komórek i
tkanek, itp.
aktywności fizycznej
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne podaje się najczęściej w kcal lub
rzadziej w kilodżulach. Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości
(oraz jakości) pożywienia, które pokrywa dzienne zapotrzebowanie
energetyczne, lecz go nie przewyższa, jest warunkiem utrzymania stałej i
prawidłowej masy ciała

[1]

.

Dzienne zapotrzebowanie energetyczne zależy od:
indywidualnego tempa metabolizmu
masy ciała
wzrostu
wieku
płci
poziomu aktywności fizycznej.
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne wzrasta podczas intensywnego
wysiłku fizycznego oraz podczas wzrostu i rozwoju organizmu, ciąży i
okresu karmienia oraz rekonwalescencji.
Średnie dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla osób o umiarkowanej
aktywności fizycznej wynosi:

[3]

2000 kcal dla kobiety
2500 kcal dla mężczyzny.

Zapotrzebowanie na energię:

Zapotrzebowanie na energię:

Niezależnie od czynników patofizjologicznych

Niezależnie od czynników patofizjologicznych

wymuszających zmiany sposobu odżywiania

wymuszających zmiany sposobu odżywiania

się, sam fakt zmniejszenia aktywności

się, sam fakt zmniejszenia aktywności

życiowej w miarę następującego wieku

życiowej w miarę następującego wieku

zobowiązuje do znacznego zmniejszenia

zobowiązuje do znacznego zmniejszenia

ogólnej energetyczności.

ogólnej energetyczności.



Przyjmuje się ze przy typowej dla ludzi

Przyjmuje się ze przy typowej dla ludzi

starszych aktywności fizycznej

starszych aktywności fizycznej

zapotrzebowanie na energie powinno wynosić

zapotrzebowanie na energie powinno wynosić

ok.. 1,5 x wartość PPM

ok.. 1,5 x wartość PPM



Najlepszym miernikiem prawidłowego bilansu

Najlepszym miernikiem prawidłowego bilansu

energetycznego jest masa ciała

energetycznego jest masa ciała

odpowiadająca BMI=20-25.

odpowiadająca BMI=20-25.

Etap 1
Wyliczamy tak zwane spoczynkowe
zapotrzebowanie energetyczne. Jest to ilość
kalorii jaką nasz organizm spaliłby, gdybyśmy
przez cały dzień nie wykonywali żadnych
czynności ani ruchów oraz nie podejmowali
aktywności umysłowej. Zapotrzebowanie to
wylicza się inaczej dla mężczyzn i inaczej dla
kobiet:

Spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne
kobiet:

665,09 + 9,56 x masa ciała + 1,85 x wzrost - 4,67
x wiek

Spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne
mężczyzn:

66,47 + 13,75 x masa ciała + 5 x wzrost - 6,75 x
wiek

Etap 2
Etap drugi ma na celu uwzględnienie faktu, że przeciętna
osoba nie leży nieruchomo przez cały dzień, ale jest
prawie bez przerwy aktywna - chodzi do szkoły, pracy,
myśli, rusza się, uprawia sporty itp. Aby uwzględnić to
przy wyliczaniu naszego dziennego zapotrzebowania
energetycznego, musimy spoczynkowe zapotrzebowanie
energetyczne pomnożyć przez odpowiadający nam
wskaźnik.
Występują 3 wskaźniki, z których każdy bierze pod uwagę
inny poziom aktywności. Wybierz ten wskaźnik, który
najlepiej odpowiada Twojemu poziomowi aktywności:

•1,4 - osoby nie wykonujące wysiłków fizycznych w ciągu
tygodnia;

•1,7 - Osoby wykonujące 2 do 5 razy w tygodniu
intensywne ćwiczenia przez przynajmniej godzinę;

•2 - sportowcy i osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną.

Zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie



Energia 25-35 kcal/kg mc/d /1600-

Energia 25-35 kcal/kg mc/d /1600-

1800 kcal /d

1800 kcal /d



Białko 0,9-1,2 g/kg mc/d

Białko 0,9-1,2 g/kg mc/d



Zapotrzebowanie dobowe:

Zapotrzebowanie dobowe:



węglowodany 50-55%

węglowodany 50-55%



tłuszcze do 30%

tłuszcze do 30%



białko 15-20%

białko 15-20%

Grupa

Grupa

Ilość kcal

Ilość kcal

Dzieci

Dzieci

1-3 lat

1-3 lat

1300

1300

4-6 lat

4-6 lat

1700

1700

7-9 lat

7-9 lat

2100

2100

10-12 lat chłopcy

10-12 lat chłopcy

2600

2600

10-12 lat dziewczęta

10-12 lat dziewczęta

2300

2300

Młodzież męska

Młodzież męska

13-15 lat

13-15 lat

3000-3300

3000-3300

16-20 lat

16-20 lat

3200-3700

3200-3700

Młodzież żeńska

Młodzież żeńska

13-15 lat

13-15 lat

2600-2800

2600-2800

16-20 lat

16-20 lat

2500-2700

2500-2700

Mężczyźni 21-64 lat

Mężczyźni 21-64 lat

lekka praca

lekka praca

2400-2600

2400-2600

umiarkowanie ciężka praca

umiarkowanie ciężka praca

2800-3200

2800-3200

ciężka praca

ciężka praca

3500-4000

3500-4000

bardzo ciężka praca

bardzo ciężka praca

4000-4500

4000-4500

Zapotrzebowanie energetyczne
Poniżej, w tabeli prezentujemy

dzienne normy na energię w zależności od płci, wieku i rodzaju aktywności.

Kobiety 21-59 lat

Kobiety 21-59 lat

lekka praca

lekka praca

2100-2300

2100-2300

umiarkowanie ciężka praca

umiarkowanie ciężka praca

2400-2800

2400-2800

ciężka praca

ciężka praca

2900-3200

2900-3200

Kobiety ciężarne

Kobiety ciężarne

2800

2800

Kobiety karmiące

Kobiety karmiące

3400

3400

Ludzie w podeszłym wieku

Ludzie w podeszłym wieku

mężczyźni 65-75 lat

mężczyźni 65-75 lat

2300

2300

mężczyźni powyżej 75 lat

mężczyźni powyżej 75 lat

2100

2100

kobiety 60-75 lat

kobiety 60-75 lat

2200

2200

kobiety powyżej 75 lat

kobiety powyżej 75 lat

2000

2000

Zapotrzebowanie energetyczne
Poniżej, w tabeli prezentujemy dzienne normy na energię w zależności od płci, wieku
i rodzaju aktywności.

PRAKTYKA

PRAKTYKA

W praktyce średnie

W praktyce średnie

zapotrzebowanie energetyczne

zapotrzebowanie energetyczne

określa się według tzw. „szybkiej

określa się według tzw. „szybkiej

metody” przyjmującej odpowiednio:

metody” przyjmującej odpowiednio:

25 -35kcal/kg

25 -35kcal/kg

m.c./dobę

m.c./dobę

Dobowe zapotrzebowanie energetyczne ciężko

Dobowe zapotrzebowanie energetyczne ciężko

oparzonego pacjenta obliczamy według wzoru:

oparzonego pacjenta obliczamy według wzoru:

(25 kcal

(25 kcal

x

x

mc [kg] ) + (40 kcal x %

mc [kg] ) + (40 kcal x %

oparzonej powierzchni)

oparzonej powierzchni)



20-25% energii w formie białka

20-25% energii w formie białka



75% węglowodany i tłuszcze

75% węglowodany i tłuszcze

dobowa podaż tłuszczu w [g]

dobowa podaż tłuszczu w [g]

wg. wzoru;

wg. wzoru;

całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci

całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci

tłuszczu

tłuszczu

= podaż tłuszczu [g]

= podaż tłuszczu [g]

dobowa podaż glukozy w [g]

dobowa podaż glukozy w [g]

wg. wzoru:

wg. wzoru:

całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci

całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci

glukozy

glukozy

= podaż glukozy [g]

= podaż glukozy [g]

Zapotrzebowanie na białko.

Zapotrzebowanie na białko.

Podstawowe zapotrzebowanie

Podstawowe zapotrzebowanie

na białko, zdrowego dorosłego

na białko, zdrowego dorosłego

człowieka wynosi:

człowieka wynosi:

0,8 -1 g/kg

0,8 -1 g/kg

m.c./dobę.

m.c./dobę.

Zapotrzebowanie na białko u

Zapotrzebowanie na białko u

chorych dorosłych wzrasta i

chorych dorosłych wzrasta i

średnio wynosi:

średnio wynosi:

1.2- 1.5g/ kg

1.2- 1.5g/ kg

m.c./d max do 2g.

m.c./d max do 2g.

Zalecana dobowa podaż substancji odżywczych w

Zalecana dobowa podaż substancji odżywczych w

ciężkich stanach klinicznych

ciężkich stanach klinicznych

Zapotrzebowanie na białko

Dzienny obrót białka i aminokwasów

Dzienny obrót białka i aminokwasów

Amoniak we krwi pochodzi także z amoniaku

Amoniak we krwi pochodzi także z amoniaku

utworzonego przez bakterie jelitowe.

utworzonego przez bakterie jelitowe.

W warunkach zdrowia wątroba usuwa

W warunkach zdrowia wątroba usuwa

amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew

amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew

obwodowa jest praktycznie pozbawiona

obwodowa jest praktycznie pozbawiona

amoniaku.

amoniaku.

W mózgu głównym mechanizmem usuwania

W mózgu głównym mechanizmem usuwania

amoniaku jest tworzenie glutaminy.

amoniaku jest tworzenie glutaminy.

W wątrobie głównym

W wątrobie głównym

szlakiem jest tworzenie mocznika.

szlakiem jest tworzenie mocznika.

AMINOKWASY NIEZBĘDNE

AMINOKWASY NIEZBĘDNE



ZAWSZE

ZAWSZE



LEUCYNA

LEUCYNA



IZOLEUCYNA

IZOLEUCYNA



LIZYNA

LIZYNA



WALINA

WALINA



METIONINA

METIONINA



FENYLOALANINA

FENYLOALANINA



TREONINA

TREONINA



TRYPTOFAN

TRYPTOFAN



DLA CHORYCH

DLA CHORYCH



HISTYDYNA

HISTYDYNA



ARGININA

ARGININA



KWAS ASPARAGINOWY

KWAS ASPARAGINOWY



KWAS GLUTAMINOWY

KWAS GLUTAMINOWY



GLUTAMINA

GLUTAMINA



CYSTEINA

CYSTEINA



ASPARAGINA

ASPARAGINA



PROLINA

PROLINA



SERYNA

SERYNA



TYROZYNA

TYROZYNA



TAURYNA

TAURYNA

NIEDOBÓR AMINOKWASU

NIEDOBÓR AMINOKWASU

FAZA
KOMPENSACJI

KATABOLIZM REZERW

ZABURZENIA CZYNNOŚCIOWE

ZESPÓŁ CHOROBOWY

ŚMIERĆ

Białka

Białka

Związki chemiczne złożone z aminokwasów połączonych za

Związki chemiczne złożone z aminokwasów połączonych za

pomocą wiązań peptydowych.

pomocą wiązań peptydowych.

Warunkiem wykorzystania białek ustrojowych jest ich hydroliza,

Warunkiem wykorzystania białek ustrojowych jest ich hydroliza,

która rozpoczyna się w żołądku pod wpływem pepsyny.

która rozpoczyna się w żołądku pod wpływem pepsyny.

W dwunastnicy trzustkowe enzymy proteolityczne także

W dwunastnicy trzustkowe enzymy proteolityczne także

hydrolizują wiązania peptydowe:

hydrolizują wiązania peptydowe:

trypsynogen → enterokinaza → trypsyna

trypsynogen → enterokinaza → trypsyna

chymotrypsynogen A i B → enterokinaza→ chymotrypsyna

chymotrypsynogen A i B → enterokinaza→ chymotrypsyna

elastaza

elastaza

prokarboksypeptydazy → trypsyna →karboksypeptydazy

prokarboksypeptydazy → trypsyna →karboksypeptydazy

Do głównych funkcji białek należy:

Do głównych funkcji białek należy:



Aktywność enzymatyczna i hormonalna

Aktywność enzymatyczna i hormonalna



Funkcje osmotyczne czyli równowaga

Funkcje osmotyczne czyli równowaga

pomiędzy płynem wewnątrz i

pomiędzy płynem wewnątrz i

zewnątrzkomórkowym

zewnątrzkomórkowym



Działanie buforujące

Działanie buforujące



Czynniki krzepnięcia krwi

Czynniki krzepnięcia krwi



Udział w reakcjach immunologicznych

Udział w reakcjach immunologicznych



Nośniki witamin, leków i produktów

Nośniki witamin, leków i produktów

metabolizmu

metabolizmu

Amoniak jest metabolizowany do

Amoniak jest metabolizowany do

nietoksycznego mocznika (w cyklu

nietoksycznego mocznika (w cyklu

mocznikowym) czyli głównego produktu

mocznikowym) czyli głównego produktu

końcowego katabolizmu azotu

końcowego katabolizmu azotu

aminokwasów. W przebiegu chorób

aminokwasów. W przebiegu chorób

wątroby stężenie amoniaku ulega

wątroby stężenie amoniaku ulega

wyraźnemu wzrostowi.

wyraźnemu wzrostowi.

Przyjmuje się, że człowiek przeciętnie

Przyjmuje się, że człowiek przeciętnie

wydala około 16,5 g azotu w ciągu doby

wydala około 16,5 g azotu w ciągu doby

z czego 90% stanowi azot mocznika.

z czego 90% stanowi azot mocznika.

Amoniak we krwi pochodzi także z

Amoniak we krwi pochodzi także z

amoniaku utworzonego przez bakterie

amoniaku utworzonego przez bakterie

jelitowe.

jelitowe.

W warunkach zdrowia wątroba usuwa

W warunkach zdrowia wątroba usuwa

amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew

amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew

obwodowa jest praktycznie pozbawiona

obwodowa jest praktycznie pozbawiona

amoniaku.

amoniaku.

W mózgu głównym mechanizmem

W mózgu głównym mechanizmem

usuwania amoniaku jest tworzenie

usuwania amoniaku jest tworzenie

glutaminy.

glutaminy.

W wątrobie głównym

W wątrobie głównym

szlakiem jest tworzenie mocznika.

szlakiem jest tworzenie mocznika.

Aminokwasy

Aminokwasy



Zapotrzebowanie minimalne - 0, 45 g/kg

Zapotrzebowanie minimalne - 0, 45 g/kg



Zapotrzebowanie bezpieczne – 0, 75 g/kg

Zapotrzebowanie bezpieczne – 0, 75 g/kg

Podział aminokwasów oparty na budowie

Podział aminokwasów oparty na budowie

chemicznej

chemicznej



zawierające siarkę: metionina, cysteina

zawierające siarkę: metionina, cysteina



o łańcuchach rozgałęzionych: leucyna, izoleucyna, walina

o łańcuchach rozgałęzionych: leucyna, izoleucyna, walina



aromatyczne: fenyloalanina, tryptofan, tyrozyna, histydyna.

aromatyczne: fenyloalanina, tryptofan, tyrozyna, histydyna.



glukogenne: alanina, seryna, cysteina, glicyna, walina,

glukogenne: alanina, seryna, cysteina, glicyna, walina,

metionina, prolina, arginina, histydyna, glutamina, kwas

metionina, prolina, arginina, histydyna, glutamina, kwas

glutaminowy

glutaminowy



ketogenne: tryptofan, izoleucyna, lizyna, leucyna,

ketogenne: tryptofan, izoleucyna, lizyna, leucyna,

fenyloalanina.

fenyloalanina.

Ogólny przepływ azotu w katabolizmie aminokwasów.

Ogólny przepływ azotu w katabolizmie aminokwasów.

1- transaminacja czyli usunięcie grupy

1- transaminacja czyli usunięcie grupy

aminowej.

aminowej.

2- deaminacja oksydacyjna

2- deaminacja oksydacyjna

czyli konwersja aminikwasów do ketokwasów

czyli konwersja aminikwasów do ketokwasów

i amoniaku.

i amoniaku.

3- transport amoniaku (amoniak może być

3- transport amoniaku (amoniak może być

wykorzystany do syntezy mocznika, syntezy

wykorzystany do syntezy mocznika, syntezy

nowych amonokwasów, syntazy glutaminy, do

nowych amonokwasów, syntazy glutaminy, do

regeneracji wodorowęglanów w nerkach).

regeneracji wodorowęglanów w nerkach).

4- reakcje cyklu mocznikowego i biosynteza

4- reakcje cyklu mocznikowego i biosynteza

mocznika.

mocznika.

Czynniki urazowe i ich powiązania

Czynniki urazowe i ich powiązania

Patofizjologia odpowiedzi na uraz

Ciężkość urazu a utrata azotu, masy

komórkowej i masy ciała

Przemiany białkowe

Przemiany białkowe

Szybkość rozkładu i syntezy białek

Szybkość rozkładu i syntezy białek

zależy od ich metabolicznej

zależy od ich metabolicznej

ważności. Najszybciej są odnawialne

ważności. Najszybciej są odnawialne

białka enzymatyczne, hormonalne i

białka enzymatyczne, hormonalne i

transportowe, wolniej mięśniowe a

transportowe, wolniej mięśniowe a

najwolniej białka strukturalne.

najwolniej białka strukturalne.

Należy pamiętać, że utrata azotu jest równoznaczna

Należy pamiętać, że utrata azotu jest równoznaczna

z utratą białka i prowadzi do zaburzeń

z utratą białka i prowadzi do zaburzeń

czynnościowych, powikłań, wzrostu podatności na

czynnościowych, powikłań, wzrostu podatności na

infekcje.

infekcje.

Zapotrzebowanie na azot po urazie

Przemiany białkowe

Przemiany białkowe



Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

wstrzymaniem dowozu pokarmów

wstrzymaniem dowozu pokarmów



Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zwiększonej proteolizie.

zwiększonej proteolizie.



Proteoliza białek mięśniowych

Proteoliza białek mięśniowych



Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy

Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy



Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

transportowych.

transportowych.



Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

chroniony.

chroniony.



Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Bilans azotowy a ciężkość urazu

Bilans azotowy a ciężkość urazu



Proteoliza wywołana urazem zmniejsza

Proteoliza wywołana urazem zmniejsza

powtórne użycie azotu

powtórne użycie azotu

aminokwasów,

aminokwasów,

czyli zwiększa straty azotu z moczem.

czyli zwiększa straty azotu z moczem.



Im szybszy obrót metaboliczny danego

Im szybszy obrót metaboliczny danego

białka tym mniejsza ilość aminokwasów

białka tym mniejsza ilość aminokwasów

uwolnionych w czasie proteolizy może

uwolnionych w czasie proteolizy może

być powtórnie wykorzystana do syntezy

być powtórnie wykorzystana do syntezy

nowych białek

nowych białek

Przemiany białkowe

Przemiany białkowe



Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

wstrzymaniem dowozu pokarmów

wstrzymaniem dowozu pokarmów



Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zwiększonej proteolizie.

zwiększonej proteolizie.



Proteoliza białek mięśniowych

Proteoliza białek mięśniowych



Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy

Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy



Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

transportowych.

transportowych.



Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

chroniony.

chroniony.



Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Zespół nerczycowy

Zespół nerczycowy

Zalecenia dietetyczne:

Zalecenia dietetyczne:

1. Białko

1. Białko



1.0 g/kg mc;

1.0 g/kg mc;



Wysokowartościowe;

Wysokowartościowe;



Dodatkowo 0.5 – 1.0 g białka pokarmowego

Dodatkowo 0.5 – 1.0 g białka pokarmowego

na każdy 1 g białka traconego z moczem;

na każdy 1 g białka traconego z moczem;



Gdy stężenie albumin wynosi< 20g/l

Gdy stężenie albumin wynosi< 20g/l

spożycie białka powinno wynosić 1.5-2.0

spożycie białka powinno wynosić 1.5-2.0

g/kg mc/dobę.

g/kg mc/dobę.

Zespół nerczycowy

Zespół nerczycowy

2. Bilans płynów;

2. Bilans płynów;

3. Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych

3. Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych

– sód, potas, magnez;

– sód, potas, magnez;

4. Dieta ubogotłuszczowa:

4. Dieta ubogotłuszczowa:



Cholesterol<300mg/dobę

Cholesterol<300mg/dobę



Nasycone kwasy tłuszczowe, 10%

Nasycone kwasy tłuszczowe, 10%

energii.

energii.

Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek



Jeżeli stężenie mocznika w surowicy

Jeżeli stężenie mocznika w surowicy

jest duże, zaleca się przejściowo

jest duże, zaleca się przejściowo

dietę z

dietę z

ograniczeniem białka

ograniczeniem białka

przy

przy

dostatecznej podaży energii

dostatecznej podaży energii

(minimalnie 800 kcal/dobę,

(minimalnie 800 kcal/dobę,

optymalnie 30-50 kcal/kg mc/dobę) i

optymalnie 30-50 kcal/kg mc/dobę) i

ubogosodową.

ubogosodową.

Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek



Jeśli nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniej

Jeśli nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniej

podaży energii, białka, witamin zaleca się

podaży energii, białka, witamin zaleca się

stosować żywienie parenteralne.

stosować żywienie parenteralne.



Białko 1.2-1.5 g/kgmc w postaci 6-

Białko 1.2-1.5 g/kgmc w postaci 6-

15%aminokwasów.

15%aminokwasów.



Energia 35-40kcal/kgmc, 1/3 w postaci emulsji

Energia 35-40kcal/kgmc, 1/3 w postaci emulsji

tlłuszczowych, 2/3 hipertoniczne roztwory

tlłuszczowych, 2/3 hipertoniczne roztwory

glukozy.

glukozy.



Elektrolity: Na ok. 70mmol/l, pozostałe w

Elektrolity: Na ok. 70mmol/l, pozostałe w

przypadkach zwiększonej utraty.

przypadkach zwiększonej utraty.



Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i wodzie.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i wodzie.

Przewlekła niewydolność

Przewlekła niewydolność

nerek.

nerek.

Zalecenia żywieniowe:

Zalecenia żywieniowe:

1. Okres utajony:

1. Okres utajony:

Na tym etapie nie zaleca się obecnie żadnych

Na tym etapie nie zaleca się obecnie żadnych

ograniczeń dietetycznych.

ograniczeń dietetycznych.

2. Okres wyrównany:

2. Okres wyrównany:



Białko 0.8 -1.0 g/kgmc/dobę;

Białko 0.8 -1.0 g/kgmc/dobę;



Ograniczenie spożycia fosforu;

Ograniczenie spożycia fosforu;



Ograniczenie spożycia soli jeśli występuje

Ograniczenie spożycia soli jeśli występuje

nadciśnienie tętnicze.

nadciśnienie tętnicze.



Energia 35-100 kcal/kgmc, pochodzi głównie z

Energia 35-100 kcal/kgmc, pochodzi głównie z

tłuszczów i węglowodanów.

tłuszczów i węglowodanów.

BIAŁKO

BIAŁKO



Zapotrzebowanie organizmu dziecka na

Zapotrzebowanie organizmu dziecka na

białko jest uzależnione głównie od

białko jest uzależnione głównie od

procesów wzrostu – im organizm młodszy

procesów wzrostu – im organizm młodszy

tym szybciej rośnie i tym więcej

tym szybciej rośnie i tym więcej

potrzebuje materiału budulcowego

potrzebuje materiału budulcowego



Oprócz funkcji budulcowej jest niezbędne

Oprócz funkcji budulcowej jest niezbędne

także do ciał odpornościowych,

także do ciał odpornościowych,

czerwonych krwinek, enzymów,

czerwonych krwinek, enzymów,

hormonów, itp..

hormonów, itp..

RODZAJE BIAŁEK

RODZAJE BIAŁEK

BIAŁKO ZWIERZĘCE

BIAŁKO ZWIERZĘCE

(

(

pełnowartościowe -

pełnowartościowe -

zawiera wszystkie AK w

zawiera wszystkie AK w

ilościach odpowiednich do

ilościach odpowiednich do

syntezy białek ustrojowych)

syntezy białek ustrojowych)

BIAŁKO ROŚLINNE

BIAŁKO ROŚLINNE

(niepełnowartościowe)

(niepełnowartościowe)

Mleko, ser, jaja, mięso

Mleko, ser, jaja, mięso

wszystkich gat., wędliny

wszystkich gat., wędliny

chude, ryby, itp..

chude, ryby, itp..

Nasiona roślin

Nasiona roślin

strączkowych, zboża,

strączkowych, zboża,

mąka, kasza, ziemniaki,

mąka, kasza, ziemniaki,

warzywa, itp..

warzywa, itp..

BIAŁKO

BIAŁKO

Przedział

Przedział

wiekowy

wiekowy

(lata)

(lata)

g/kg

g/kg

mc/dobę

mc/dobę

Białko

Białko

ogółem (g)

ogółem (g)

4 – 6 lat

4 – 6 lat

2,4

2,4

42,0 – 51,0

42,0 – 51,0

(25 – 30,5 białko

(25 – 30,5 białko

zwierzęce)

zwierzęce)

7 – 9 lat

7 – 9 lat

2,2

2,2

57,0 – 63,0

57,0 – 63,0

(34 – 38 białko

(34 – 38 białko

zwierzęce)

zwierzęce)

Roztwory aminokwasów częściej skalowane

Roztwory aminokwasów częściej skalowane

są w gramach azotu (N) na litr, dlatego

są w gramach azotu (N) na litr, dlatego

łatwiej posługiwać się nie masą

łatwiej posługiwać się nie masą

podawanych aminokwasów, lecz ilością

podawanych aminokwasów, lecz ilością

podawanego azotu (wyrażoną w gramach).

podawanego azotu (wyrażoną w gramach).

Pamiętając, że:

Pamiętając, że:

1 [g] azotu = 6.25 g białka

1 [g] azotu = 6.25 g białka

(aminokwasów)

(aminokwasów)

podstawowe zapotrzebowanie na białko

podstawowe zapotrzebowanie na białko

0.11g N/ kg

0.11g N/ kg

m.c./dobę

m.c./dobę

u chorych katabolicznych 0.24gN/ kg

u chorych katabolicznych 0.24gN/ kg

m.c./dobę

m.c./dobę

u chorych hiperkatabolicznych 0.3g N/ kg

u chorych hiperkatabolicznych 0.3g N/ kg

m.c./ dobę

m.c./ dobę

Zapotrzebowanie na białko i energię u

Zapotrzebowanie na białko i energię u

dzieci

dzieci

Wiek Energia (kcal/kg mc/d)

Wiek Energia (kcal/kg mc/d)

Aminokwasy (g/kg mc/d)

Aminokwasy (g/kg mc/d)

Wcześniaki

Wcześniaki

150- 120

150- 120

3.0- 2.5

3.0- 2.5

Niemowlęta

Niemowlęta

120- 90

120- 90

3.0- 2.0

3.0- 2.0

Dzieci

Dzieci

1- 7r.ż 90- 75

1- 7r.ż 90- 75

2.5- 2.0

2.5- 2.0

8- 12 r.ż. 75- 60

8- 12 r.ż. 75- 60

2.0- 1.5

2.0- 1.5

13- 18 r.ż. 60- 30

13- 18 r.ż. 60- 30

2.1- 1.0

2.1- 1.0

ENERGIA

ENERGIA

Przedział

Przedział

wiekowy

wiekowy

(lata)

(lata)

Kcal/kg

Kcal/kg

mc/dobę

mc/dobę

Energia

Energia

ogółem

ogółem

(kcal)

(kcal)

4 – 6 lat

4 – 6 lat

81

81

1400 – 1700

1400 – 1700

7 – 9 lat

7 – 9 lat

74

74

1900 - 2100

1900 - 2100

ENERGIA

ENERGIA

Płeć

Płeć

Grupa

Grupa

wiekow

wiekow

a (lata)

a (lata)

Kcal/kg

Kcal/kg

mc/dobę

mc/dobę

Ogółem

Ogółem

(kcal)

(kcal)

Dziewczęt

Dziewczęt

a

a

10 – 12

10 – 12

51 – 60

51 – 60

2100 – 2150

2100 – 2150

13 - 15

13 - 15

42 - 47

42 - 47

2200 – 2300

2200 – 2300

Chłopcy

Chłopcy

10 – 12

10 – 12

62 – 71

62 – 71

2500 – 2600

2500 – 2600

13 - 15

13 - 15

51 - 57

51 - 57

2700 - 3000

2700 - 3000

% ROZKŁAD ENERGII

% ROZKŁAD ENERGII

Grupa

Grupa

wiekowa

wiekowa

(lata)

(lata)

białk

białk

o

o

tłuszc

tłuszc

z

z

węglow

węglow

odany

odany

Dziewczęt

Dziewczęt

a

a

10 – 12

10 – 12

13

13

31- 32

31- 32

55 - 56

55 - 56

13 - 15

13 - 15

13

13

31

31

56

56

Chłopcy

Chłopcy

10 – 12

10 – 12

12

12

31

31

57

57

13 - 15

13 - 15

13

13

31 -

31 -

32

32

55 - 56

55 - 56

% ROZKŁAD ENERGII

% ROZKŁAD ENERGII

1.

1.

BIAŁKO

BIAŁKO

– 12% [2/3 (60%) - białko

– 12% [2/3 (60%) - białko

zwierzęce]

zwierzęce]

2.

2.

TŁUSZCZE :

TŁUSZCZE :



32% (4 – 6 lat),

32% (4 – 6 lat),



30% (7 – 10 lat)

30% (7 – 10 lat)

3.

3.

WĘGLOWODANY:

WĘGLOWODANY:



56% (4 – 6 lat)

56% (4 – 6 lat)



58% (7 – 9 lat)

58% (7 – 9 lat)

Składniki wydatku

Składniki wydatku

energetycznego

energetycznego

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA

NA ENERGIĘ

NA ENERGIĘ



U.S,.36 lat,

U.S,.36 lat,

166 cm, 44 kg

166 cm, 44 kg



30 kcal/kg=

30 kcal/kg=



1320 kcal

1320 kcal



BMR (H-B) =

BMR (H-B) =

1175

1175

kcal/dobę

kcal/dobę



A.S,.56lat,

A.S,.56lat,

166 cm, 83 kg

166 cm, 83 kg



30 kcal/kg =

30 kcal/kg =



2490 kcal

2490 kcal



BMR (H-B) =

BMR (H-B) =

1575

1575

kcal/dobę

kcal/dobę

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA

OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA

ENERGIĘ

ENERGIĘ



U.S,36 .

U.S,36 .

BMR

BMR

=

=



BIA=1428 kcal/dobę

BIA=1428 kcal/dobę



H-B=1175 kcal/dobę

H-B=1175 kcal/dobę



30kcal /kg-1320 kca

30kcal /kg-1320 kca

l

l



A.S.,56.

A.S.,56.

BMR

BMR

=

=



BIA = 1456 kcal/dobę

BIA = 1456 kcal/dobę



H-B = 1575 kg/dobę

H-B = 1575 kg/dobę



30 kcal/kg-2490

30 kcal/kg-2490

kcal

kcal

TBW

FAT

BCM

0

5

10

15

20

25

30

35

kg

TBW

FAT

BCM

U.S.,36,166 cm, 44 kg

A.S.,56,166 cm, 83 kg

Metoda obliczania zapotrzebowania na

Metoda obliczania zapotrzebowania na

energię

energię

%

Pokrycie zapotrzebowania na energię

Pokrycie zapotrzebowania na energię

umożliwia

umożliwia



Utrzymanie procesów fizjologicznych

Utrzymanie procesów fizjologicznych



Gojenie i wzrost

Gojenie i wzrost



Aktywność fizyczną

Aktywność fizyczną



Utrzymanie ciepłoty ciała

Utrzymanie ciepłoty ciała

MP-URAZ 12/2001

Zwiększone zapotrzebowanie na

Zwiększone zapotrzebowanie na

substancje odżywcze

substancje odżywcze



Urazy

Urazy



Urazy wielonarządowe

Urazy wielonarządowe



Operacja

Operacja



Masywne zakażenie

Masywne zakażenie

Uraz wielonarządowy

t

100
%

130 %

Glukoneogenezy

Glikogenolizy

Lipolizy

Uwalnianie

katecholamin

Stres oksydacyjny

Rozpad mięśni

Uwalnianie

glikokortykosterydów

Wtórne zakażenia

Tolerancji glukozy

Tolerancji tłuszczy

nośników
energii

Oparzeniom towarzyszy nasilenie

Przemiany węglowodanowe w urazie

Przemiany węglowodanowe w urazie

związane są ze wzrostem

związane są ze wzrostem

glukoneogenezy w wątrobie i nerkach,

glukoneogenezy w wątrobie i nerkach,

której substratami są:

której substratami są:



Aminokwasy pochodzące z proteolizy mięśni.

Aminokwasy pochodzące z proteolizy mięśni.



Przemiana glikogenu wątrobowego w glukozę.

Przemiana glikogenu wątrobowego w glukozę.



Mleczany i piorogroniany pochodzące z glikolizy w

Mleczany i piorogroniany pochodzące z glikolizy w

ranie.

ranie.



Glicerol pochodzący z lipolizy

Glicerol pochodzący z lipolizy



Przemiana cukrotwórczej glutaminy w nerkach

Przemiana cukrotwórczej glutaminy w nerkach

Bilans azotowy a ciężkość urazu

Bilans azotowy a ciężkość urazu



Proteoliza wywołana urazem zmniejsza

Proteoliza wywołana urazem zmniejsza

powtórne użycie azotu

powtórne użycie azotu

α

α

-aminowego

-aminowego

aminokwasów, czyli zwiększa straty azotu z

aminokwasów, czyli zwiększa straty azotu z

moczem.

moczem.



Im szybszy obrót metaboliczny danego

Im szybszy obrót metaboliczny danego

białka tym mniejsza ilość aminokwasów

białka tym mniejsza ilość aminokwasów

uwolnionych w czasie proteolizy może być

uwolnionych w czasie proteolizy może być

powtórnie wykorzystana do syntezy nowych

powtórnie wykorzystana do syntezy nowych

białek

białek

Przemiany białkowe

Przemiany białkowe

Szybkość rozkładu i syntezy białek

Szybkość rozkładu i syntezy białek

zależy od ich metabolicznej

zależy od ich metabolicznej

ważności. Najszybciej są

ważności. Najszybciej są

odnawialne białka enzymatyczne,

odnawialne białka enzymatyczne,

hormonalne i transportowe, wolniej

hormonalne i transportowe, wolniej

mięśniowe a najwolniej białka

mięśniowe a najwolniej białka

strukturalne.

strukturalne.

Przemiany białkowe

Przemiany białkowe



Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie

wstrzymaniem dowozu pokarmów

wstrzymaniem dowozu pokarmów



Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy

zwiększonej proteolizie.

zwiększonej proteolizie.



Proteoliza białek mięśniowych

Proteoliza białek mięśniowych



Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy

Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy



Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i

transportowych.

transportowych.



Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo

chroniony.

chroniony.



Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.

Następstwa hiperglikemii

Następstwa hiperglikemii



Proteoliza

Proteoliza



Spadek odporności

Spadek odporności



Zwiększona częstość zakażeń

Zwiększona częstość zakażeń



Złe gojenie ran

Złe gojenie ran



Diureza osmotyczna

Diureza osmotyczna



Pseudohiponatremia

Pseudohiponatremia

Głodzenie stresowe-

Głodzenie stresowe-

powikłane

powikłane



Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie

Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie

w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo

w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo

nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,

nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,

powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,

powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,

wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i

wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i

glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas

glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas

przeżycie około 2-3 tygodnie.

przeżycie około 2-3 tygodnie.



Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie

Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie

w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo

w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo

nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,

nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,

powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,

powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,

wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i

wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i

glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas

glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas

przeżycie około 2-3 tygodnie.

przeżycie około 2-3 tygodnie.

Głodzenie proste a głodzenie

Głodzenie proste a głodzenie

stresowe

stresowe

Głodzenie

Głodzenie

proste > 72h

proste > 72h

Głodzenie

Głodzenie

stresowe

stresowe

Przemiana materii

Przemiana materii

↓

↓

↑

↑

Katabolizm białek

Katabolizm białek

↓

↓

↑

↑

Synteza białek

Synteza białek

↓

↓

↑

↑

Obrót białek

Obrót białek

↓

↓

↑

↑

Bilans azotowy

Bilans azotowy

↓

↓

↓↓

↓↓

Glukoneogeneza

Glukoneogeneza

↓

↓

↑

↑

Ketoza

Ketoza

↑↑

↑↑

-

-

Obrót glukozy

Obrót glukozy

↓

↓

↑

↑

Stężenie glukozy

Stężenie glukozy

we krwi

we krwi

↓

↓

↑

↑

Zatrzymanie sodu

Zatrzymanie sodu

i wody

i wody

?

?

↑↑↑

↑↑↑

Stężenie albumin

Stężenie albumin

osocza

osocza

-

-

↓↓

↓↓