Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Klinika Medycyny Rodzinnej

i Chorób Wewnętrznych

CMKP Warszawa

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Otyłość a osteoporoza ?

OTYŁOŚĆ

OSTEOPOROZ

A

choroba cywilizacyjna

+

+

choroba przewlekła

+

+

częstości występowania

+

+

cz. ryzyka:

żywieniowe

+

+

styl życia

+

+

 jakości życia

+

+

skutki:

inwalidztwo

+

+

zgon

+

+

 kosztów leczenia

+

+

profilaktyka: modyfikacja

żywienia

+

+

 ruchliwości

+

+

 używek

+

+

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

CHOROBY

SPOŁECZNE

Dane

epidemiologiczne

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Spodziewane zmiany

demograficzne

w ciągu najbliższych 20 lat (wg

WHO)

2000

2000

2020

2020

Ludność Ziemi

Ludność Ziemi

6,16 mld

6,16 mld

8,2 mld

8,2 mld

Średni wiek w Świecie

Średni wiek w Świecie

37,4 roku

37,4 roku

42,2 roku

42,2 roku

Przewidywana długość życia

Przewidywana długość życia

77,3 roku

77,3 roku

80 lat

80 lat

w Europie u kobiet

w Europie u kobiet

Przewidywana długość życia

Przewidywana długość życia

69,3 roku

69,3 roku

72 lata

72 lata

w Europie u mężczyzn

w Europie u mężczyzn

M. Rabijewski, Antyaging, Nr 2, 2, 2003

M. Rabijewski, Antyaging, Nr 2, 2, 2003

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Częstość otyłości (BMI



30)

w Europie w latach 1983-1986

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

%

o

só

b

o

ty

ły

ch

Mężczyźni
Kobiety

Wg WHO MONICA

Wg WHO MONICA

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Złamania osteoporotyczne

u mężczyzn i kobiet -

prognozowanie

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

L

ic

zb

a

zł

am

ań

(m

ili

o

n

y)

1990

2025

Mężczyźni
Kobiety

E. Seeman, Medicographia, Vol 24, 4,2002

E. Seeman, Medicographia, Vol 24, 4,2002

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

20

1,0

25

30

35

40

1,5

2,0

2,5

Wskaźnik śmiertelności

i wskaźnik masy ciała

W

sk

a

źn

ik

ś

m

ie

rt

e

ln

o

śc

i

Wskaźnik masy ciała (BMI)

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Zarówno złamania szyjki kości

udowej,

jak i złamania kręgów zwiększają

śmiertelność

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Złamania kręgów

Złamanie sz.k.u

Względne ryzyko
śmiertelności

Cauley JA et al,

Cauley JA et al,

Risk of mortality following clinical fractures. Osteoporos Int. 2000;

Risk of mortality following clinical fractures. Osteoporos Int. 2000;

11(7):

11(7):

556-61

556-61

.

.

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Obniżenie jakości życia

Silverman et al, Arth and Rheum, 2001.

Ś

re

d

n

i

w

y

n

ik

u

zy

sk

a

n

y

w

k

w

e

st

io

n

a

ri

u

sz

u

O

PA

Q

Liczba złamań kręgów

1 złamanie kręgów

2 złamania kręgów

3 złamania kręgów

ponad 4 złamania kręgów

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

S

ta

n

e

m

o

cj

o

n

a

ln

y

S

p

ra

w

n

o

ść

fi

zy

cz

n

a

Ja

ko

ść

ży

ci

a

B

ó

l



niska samoocena



okresy występowania depresji



izolacja społeczna



kłopoty z zatrudnieniem



„wczesna” renta (zmniejszenie

dochodów)



brak akceptacji własnego

wyglądu

otyłość

osteoporoza

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Koszty leczenia rosną wraz z BMI

0

10

20

30

40

50

60

70

80

w

zr

o

st

w

s

to

su

n

ku

d

o

w

ar

to

śc

i

w

yj

śc

io

w

ej

30-34,9

>35

leczenie ambulatoryjne

leczenie szpitalne

całkowite koszty

Wg J Arch Intern. Med. 1993, 158, 466

Wg J Arch Intern. Med. 1993, 158, 466

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Czynniki

żywieniowe

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Czynniki ryzyka osteoporozy

u osób otyłych



mała aktywność fizyczna



mała ekspozycja na światło słoneczne



błędy żywieniowe (głównie
niedostateczne spożycie mleka)



zbyt duże spożycie produktów
zwiększających wydalanie wapnia z
moczem

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Zwiększone wydalanie

wapnia:



dieta bogata w sód

dieta bogata w sód

wzrost zawartości sodu w diecie o

wzrost zawartości sodu w diecie o

100

100

mmol powoduje zwiększenie

mmol powoduje zwiększenie

wydalania

wydalania

wapnia w moczu o

wapnia w moczu o

1,3 mmol/dobę.

1,3 mmol/dobę.



nadkonsumpcja białka

nadkonsumpcja białka

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Wydalanie wapnia z moczem

w zależności od podaży białka i

sodu

Wg Nordin B.E., Nutrition 1997, 7/8

Wg Nordin B.E., Nutrition 1997, 7/8

C

a

-

a

b

so

rp

c

ja

l

u

b

w

yd

a

la

n

ie

0

0

5

5

-5

-5

0

0

200

200

-200

-200

10

10

400

400

mmol

mmol

mg

mg

Ca - podaż

mg

mg

mmol

mmol

0

0

0

0

15

15

21

21

33

33

50

50

600

600

840

840

1320

1320

2000

2000

Wchłanianie Ca

Wchłanianie Ca

Wysokie białko lub

Wysokie białko lub

sód

sód

Normalne białko i

Normalne białko i

sód

sód

Niskie białko

Niskie białko

lub sód

lub sód

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Zmiany hormonalne

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Zaburzenia hormonalne w

otyłości prostej - osteoporoza

wtórna



insulinooporność zaburzenia gospodarki
i hiperinsulinemia

węglowodanowej



nadczynność osi

czynnościowy

hiperkortycyzm

podwzgórze- przysadka- nadnercza ( 17OHCS )



 PRL u kobiet

zaburzenia miesiączkowania

 T u mężczyzn

zaburzenia płodności



niedobór GH



 SHBG

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Zaburzenia hormonalne

w otyłości -

osteoprotekcja

w następstwie hiperinsulinemii:

 synteza wątrobowa IGFBP-1

 IGF-1 w osoczu

pobudzenie proliferacji

osteoblastów

 synteza wątrobowa SHBG

 SHBG w osoczu

 wolnych hormonów płciowych:

estrogeny u K:  resorbcja

 kościotworzenie

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

BMI a BMD

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Osteoprotekcyjne działanie



masy ciała



obciążenie mechaniczne (siła grawitacji)

stymulacja

osteoblastów

(kręgosłup, szyjka ale i przedramię)



tkanka tłuszczowa

konwersja androstendion E1/E2



dodatnia korelacja między masą tkanki tłuszczowej a BMD –
przez
leptynę?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Leptyna

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Leptyna a masa kostna



osteoblasty i adipocyty powstają z tych samych
komórek macierzystych szpiku



leptyna pobudza różnicowanie komórek macierzystych
szpiku do osteoblastów a hamuje ich różnicowanie do
adipocytów i osteoklastów

(

Thomas 1999)

Thomas 1999)

(

Holloway 2000)

Holloway 2000)

ale:



u myszy leptyna hamuje kościotworzenie poprzez

wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

(Ducy 2000)

(Ducy 2000)

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Leptyna a masa kostna



obwodowe podanie leptyny działanie anaboliczne
na kość



podanie leptyny do OUN

hamowanie

kościotworzenia

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Leptyna a masa kostna



korelacja leptyna - BMD

dodatnia

(Goulding 1998, Odabasi 2000)

(Goulding 1998, Odabasi 2000)

brak korelacji

(R

(R

auch 1998, Ruhl 2002)

auch 1998, Ruhl 2002)



korelacja leptyna - markery resorbcji kostnej:

ujemna

(Thomas 2001,Blain 2002,Iwamoto

(Thomas 2001,Blain 2002,Iwamoto

2000)

2000)

brak korelacji

(Goulding 1998)

(Goulding 1998)

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Homeostaza Ca-P-Mg

witamina D

OTYŁOŚĆ OSTEOPOROZA

?

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Otyłość a osteoporoza ?

OTYŁOŚĆ

OSTEOPOROZ

A

Ca

s

PTH

25 (OH)D

1,25 (OH)

2

D

BMD

Markery

biochemiczne

przemian kostnych

Złamania kości

?

?

?

N

N

N

N

Klinika

Medycyny Rodzinnej

i

Chorób Wewnętrznych

Otyłość - leczenie

chirurgiczne

Homeostaza Ca-P-Mg, BMD

PRZED

PO LECZENIU

Ca

s

PTH

25 (OH)D

1,25 (OH)

2

D

BMD

Markery

biochemiczne

przemian kostnych

Złamania kości

?

?

?

?