Herpeswirus typ 1 i 2

Herpeswirus typ 1 i 2

ptaków

ptaków

Agnieszka Owerko

Z

Z

akaźne zapalenie krtani i tchawicy

akaźne zapalenie krtani i tchawicy

kur

kur

(Infectious laryngotracheitis ILT)

(Infectious laryngotracheitis ILT)

•

Zakaźne zapalenie krtani i tchawicy jest ostrą

wirusową chorobą układu oddechowego kur i

bażantów, charakteryzującą się

krwotocznym

zapaleniem błony śluzowej

krtani i górnej

części tchawicy oraz

spadkiem produkcji jaj

.

•

Pierwszy przypadki zachorowań odnotowano

w USA, w 1925roku, a następnie

rozpowszechniła się na świecie, przede

wszystkim w krajach

o dużej koncentracji

intensywnie hodowanego

drobiu

.

•

ILT jest

pierwszą

chorobą wirusową drobiu,

przeciwko której opracowana

szczepionkę

.

Etiologia

Etiologia



Chorobę wywołuje wirus należący do rodziny
Herpesviridae, podrodziny Alphaherpesvirinae,
aktualnie oznaczany jako Gallid herpesvirus 1.



Kompletne cząstki wirusa mają średnicę 195-
250nm.



Zawierają

dwułańcuchowy DNA

.



Wirion z zewnątrz osłonięty jest

otoczką,

co

decyduje o wrażliwości zarazka na rozpuszczalniki
tłuszczowe.



Wykazują

duże zróżnicowanie w zjadliwości

dla

kurcząt i embrionów-od szczepów bardzo
zjadliwych powodujących

wysoką zachorowalność i

śmiertelność

do szczepów o

słabej zjadliwości

wywołujących łagodną lub niezauważalną infekcję.

Patogeneza

Patogeneza



Źródłem zakażenia są

ptaki chore

- wirus w dużych

ilościach znajduje się w wykrztusinie z tchawicy i
może być wydalany do 10 dni po zakażeniu; oraz

zakażone latentnie

- w tym stanie może pozostawać

do 15 tygodni po zakażeniu.



Ponadto w sposób pośredni wirus ILT może być
przenoszony

na odzieży czy obuwi

u przez obsługę,

a także za pośrednictwem

sprzętu do obsługi,

ściółki i paszy

.



Możliwe jest też

mechaniczne przenoszenie

wirusa

ILT przez

gryzonie i psy

.



Zakażenie następuje w wyniku

kontaktu

bezpośredniego

ptaków lub

pośrednio

drogą układu

oddechowego, rzadziej przewodu pokarmowego.

Patogeneza

Patogeneza



Na zakażenie

największą wrażliwość

wykazują

kury

(Gallus gallus). Ptaki chorują w każdym

wieku, najbardziej charakterystyczne zmiany

występują u kur dorosłych.



Chorobę stwierdzono również

u bażantów i pawi

.



Indyki

wydają się odporne na zachorowanie, ale w

ich surowicy występują przeciwciała dla wirusa

ILT.

Indyki

, a także

kaczki

mogą ulegać

zakażeniu

bezobjawowemu

i rozprzestrzeniać wirus.



Okres

wylęgania

choroby wynosi

od 6 do 12 dni

przy zakażeniu naturalnym, natomiast 2-4 dni po

zakażeniu eksperymentalnym.



Zakażenie szybko rozprzestrzenia się w obrębie

kurnika, natomiast przeniesienie się infekcji na

inne stada może trwać do kilku tygodni.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Choroba może występować w

ostrej

formie epidemicznej i

łagodnej

endemicznej.



W przebiegu ostrym

u chorych ptaków występują

nasilające się objawy oddechowe w postaci

prychania,

ciężkiego oddechu

oraz

odkrztuszania krwawego wysięku

z

tchawicy. Oddychaniu towarzyszą swoiste świszczące
odgłosy. Objawom tym często towarzyszy

ropne zapalenie

spojówek i obrzęk powiek

. Czasami spotykamy jedno- lub

dwustronny

obrzęk zatok podoczodołowych

oraz

żółte

naloty

na tylnej ścianie podniebienia i w okolicy krtani.



Chore ptaki są

osowiałe

,

nie mają apetytu

, a u niosek

spada

nieśność

.



Choroba może trwać około

2 tygodni

.



Ta postać choroby przebiega z

wysoką

zachorowalnością

(90-100%) i zróżnicowaną

śmiertelnością(średnio 10-20%).

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Przy łagodnej postaci

ILT u ptaków obserwuje się

zapalenie

spojówek, wyciek z nosa oraz obrzęk

zatok.



Chore ptaki są nieznacznie osowiałe i zwykle po 2
tygodniach wracają do zdrowia.



Chorobie może towarzyszyć

spadek produkcji

nieśnej

o 5-25%, bez zmian na skorupach. Niekiedy

nieśność spada znacznie lub całkowicie zanika.



Zachorowalność

jest zwykle

niska

(około 5%) z

jeszcze mniejszą śmiertelnością (0,1-2%).



Na przebieg choroby i śmiertelność wpływają złe
warunki chowu, niedobory witaminy A, a także
zakażenie innymi patogenami, zwłaszcza pałeczkami
E. colli i Pasteurella.

Zmiany anatomo- i

Zmiany anatomo- i

histopatologiczne

histopatologiczne



Zmiany sekcyjne

są zlokalizowane

w jamie

nosowej, krtani i tchawicy

. Błona śluzowa jamy

nosowej i górnej części tchawicy jest

przekrwiona i pokryta śluzem

. W obrzękłej i

przekrwionej

krtani

stwierdza się masy śluzowo-

włóknikowe z domieszką krwi, które

zatykają

światło

tego narządu.



W łagodnej postaci

zmiany mogą ograniczyć się

do obrzęku i przekrwienia spojówek oraz stanu
zapalnego zatok podoczodołowych.



Zmiany mikroskopowe

to powiększenie komórek

nabłonka oddechowego, zanik rzęsek,
pojawienie się syncytii.

Diagnostyka

Diagnostyka



Rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych i zmian
anatomopatologicznych jest możliwe w przypadkach
przebiegających z krwotocznym zapaleniem błony
śluzowej górnej części tchawicy.



Należy je jednak potwierdzić badaniem laboratoryjnym, do
którego pobiera się materiał od świeżo padłych lub
żywych ptaków(po eutanazji) w początkowej fazie choroby.
Rozcierem zakaża się zarodki kurze na błonę
kosmówkowo-omoczniową. Po 5-7 dniach inkubacji
obserwuje się zgrubienie błon płodowych oraz wystąpienie
na nich ognisk martwicowych.



W hodowli komórek wątroby lub nerki zarodka kurzego
wirus daje wyraźny efekt cytopatyczny.



Badanie histologiczne pozwala na szybkie rozpoznanie
zakażenia wirusem ILT ze względu na obecność ciałek
wtrętowych Seifrieda.

Diagnostyka

Diagnostyka



W badaniach serologicznych do wykrywania przeciwciał

dla wirusa ILT stosuje się immunodyfuzję w żelu

agarowym, seroneutralizację i test ELISA.



Odczyn seroneutralizacji jest najbardziej przydatny.

Mieszaniny surowicy i wirusa trzyma się co najmniej

godzinę w temperaturze pokojowej, a następnie zakaża

nimi zarodki lub hodowle komórek nerki 3-

5tygodniowych kurcząt. U ptaków o pełnej wrażliwości,

które nie zetknęły się z zarazkiem, indeks neutralizacji

ich surowicy nie przekracza 19. Indeks 20 i więcej

uważa się za dowód zetknięcia się ptaka z zarazkiem i

przebycie zakażenia.



W rozpoznaniu choroby biorą też udział szybkie testy,

takie jak technika hybrydyzacji DNA (umożliwiająca

rozpoznanie szczepów zjadliwych i niezjadliwych za

pomocą sond nukleinowych) metoda PCR, mikroskopia

elektronowa, bezpośredni odczyn immunofluorescencji.

Choroba Mareka (Marek’s

Choroba Mareka (Marek’s

disease- MD)

disease- MD)



Choroba Mareka jest wirusową chorobą

drobiu

grzebiącego

atakującą kury, przepiórki japońskie

i indyki.



Charakteryzuje się klinicznie występowaniem u
ptaków

porażeń nóg, skrzydeł lub ogona

, a

sekcyjnie obecnością

zmian nowotworowych

w

narządach wewnętrznych.



Choroba ta znana jest od dawna, po raz pierwszy
została opisana w 1907roku przez węgierskiego
uczonego Josepha Mareka pod nazwą
polyneuritis, jako porażenna choroba nóg i
skrzydeł u ptaków.

Etiologia

Etiologia



Chorobę Mareka wywołuje wirus z rodziny
Herpesviridae.



Wirus choroby Mareka(MDV) jest związanym z
komórką herpeswirusem o właściwościach
limfotropowych. W 1992 roku uległ on
reklasyfikacji i został zaliczony do podrodziny
Alphaherpesvirinae, rodziny Herpesviridae.



Heksagonalny kapsyd

ma średnicę 85-100nm, a

opłaszczone cząstki występujące w komórkach
nabłonkowych brodawek skóry mają średnicę
150-160nm.



Genom MDV stanowi linearna,

dwuniciowa

cząsteczka DNA

.

Serotypy i patotypy

Serotypy i patotypy



Wyróżnia się

3 serotypy

wirusa MD, są one

odróżnialne serologicznie, pomimo że mają także
wspólne antygeny.



Wirulencja i onkogenność

są związane tylko z

serotypem 1

MDV, do którego należą wszystkie

szczepy zjadliwe.



Do serotypu 2 należą szczepy naturalnie apatogenne
występujące u kur, natomiast serotyp 3 stanowią
apatogenne herpeswirusy izolowane od indyków.



Obecnie w serotypie 1 wyróżnia się

cztery patotypy

oznaczone jako

umiarkowane

(mild- mMDV),

wirulentne

(virulent- vMDV),

bardzo wirulentne

(vvMDV) oraz

bardzo

wirulentne plus

(vv+MDV)-

które obecnie są dominujące.

Patogeneza

Patogeneza



Zakażenie wirusem MDV przenosi się głównie poziomo.

Źródłem

zakażenia są chore kurczęta

, będące siewcami

wirusa. Ich skreatynizowane,

martwe komórki nabłonkowe

zawierające w pełni

zjadliwy wirus

, dostający się wraz ze

złuszczającym się nabłonkiem i drobinkami kurzu

do

układu oddechowego kurcząt

.



Następnie drogą krwi dostaje się

do grasicy i bursy

Fabrycjusza

, zaburza ich funkcje i rozpoczyna się

immunosupresja.



Potem namnaża się w innych narządach limfoidalnych
np.śledzionie, dostaje się

do krwiobiegu

i tą drogą do

innych narządów wewnętrznych, gdzie tworzą się różnego
rodzaju zmiany.



We krwi krążą

zakażone limfocyty

zawierające kompletne

cząstki wirusa,

powstaje trwała wiremia

, która

jest cechą

charakterystyczną

zakażenia wirusem choroby Mareka.

Patogeneza

Patogeneza



Siewstwo wirusa

rozpoczyna się już po 5 dniach od

zakażenia i trwa całe życie.



Ten stale powtarzający się cykl dotyczy zarówno ptaków
szczepionych, jak i nie szczepionych. Ptaki szczepione
mogą być nosicielami wirusa zjadliwego i jego siewcami
do środowiska.



W ściółce, kurzu i pyle

wirus pozostaje zakaźny

przez

wiele miesięcy w temperaturze 20-25°C i przez kilka lat
w temperaturze 4°C.



W przenoszeniu wirusa bierną rolę odgrywa
pleśniakowiec lśniący, który w

sposób mechaniczny

może transportować wirusa do sąsiadujących obiektów.



Najbardziej wrażliwe na zakażenie są

ptaki młode

do

6tygodnia życia, lecz możliwe jest zakażenie ptaków
między 12 a 24 tygodniem życia, a nawet starszych.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



W przebiegu choroby Mareka mogą występować różne objawy.
Wyróżniamy

poniższe postacie kliniczne

, jednakże często

jedna forma może przechodzić w drugą i w większości
obiektów mamy do czynienia z występowaniem kilku postaci w
jednym obiekcie.



Postać nadostra:

charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem,

najczęściej

bez objawów klinicznych

; atakuje ptaki do

4tygodnia życia; śmiertelność jest wysoka, do 80% ptaków w
stadzie.



Postać ostra:

okres inkubacji wynosi 2-3 tygodnie, przebiega z

wysoką śmiertelnością, nawet do 70% ptaków w stadzie; część
ptaków mimo procesu chorobowego może nie wykazywać
objawów klinicznych; obserwuje się

porażenia dotyczące

w

szczególności

nóg, skrzydeł i szyi

; występują trudności w

poruszaniu się; brak apetytu i wychudzenie; w okresie
porażennym ptak

leży w pozycji szpagatu

; widoczna jest

bladość grzebienia i dzwonków

.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Postać klasyczna:

okres inkubacji jest znacznie

dłuższy, a śmiertelność wynosi około 10-15%,
padnięcia trwają od kilku tygodni do kilku miesięcy;
występuje zwykle u kur znajdujących się na początku
sezonu nieśności; choroba zaczyna się od

objawów

porażennych

, występuje

paraliż nóg i skrzydeł

, ptaki

przyjmują charakterystyczną

postawę szpagatu

;

czasami obserwuje się kręcz szyi, a także objawy ze
strony układu oddechowego;

wychudzenie i biegunka

pojawiają się przy uszkodzeniu nerwów przewodu
pokarmowego; postaci tej mogą towarzyszyć zmiany
w gałce ocznej-

zmiany kształtu źrenicy, plamistość lub

szarość tęczówki

, utrata zdolności akomodacji oka; u

starszych ptaków pojawia się płyn w jamie brzusznej

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Paraliż przejściowy:

może wystąpić u ptaków w wieku

do 5 tygodni, zaczyna się 8-12 dni po zakażeniu i
dotyczy 50% stada; charakteryzuje się

nagłym

porażeniem szczególnie nóg i szyi

; wiele

zaatakowanych ptaków później wykazuje postać
kliniczną choroby Mareka



Przyjęty jest też podział na:



Formę nerwową

występującą u kurcząt między 12 a 20

tygodniem życia, charakteryzującą się zaatakowaniem
nerwów obwodowych, a klinicznie występowaniem
porażeń; kurczęta padają w ciągu 3 dni do 3 tygodni
od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych;
choroba trwa około 3 miesięcy.



Formę narządową

– nowotworową, występującą u kur

na początku nieśności.

Zmiany

Zmiany

anatomopatologiczne

anatomopatologiczne



Mają one

charakter nowotworowy

. Typowe są

chłoniaki

o barwie szarej lub białokremowej w tkance

narządu tuż pod jego powierzchnią.



Najczęściej

guzy nowotworowe

występują w

śledzionie, wątrobie, jajniku, nerkach, płucach i
sercu. Obserwuje się znaczne powiększenie tych
narządów, zgrubienie ścian żołądka gruczołowego, na
którego błonie śluzowej mogą występować liczne,
głębokie owrzodzenia otoczone ciemnoczerwoną
obwódką.



Przy objawach porażennych stwierdza się

zmiany w

nerwach kulszowych i splotu barkowego

,

polegających na zmianie barwy an żółtawą,
obserwowany jest ich obrzęk, zanik prążkowania oraz
guzy nowotworowe wzdłuż włókien.

Diagnostyka

Diagnostyka



Izolacja i identyfikacja wirusa MD –

do badania

przesyła się chore zwierzęta wykazujące objawy
kliniczne, materiał pobrany od ptaków padłych nie
nadaje się do badań wirusologicznych, ze względu
na ścisłe związanie wirusa z komórką, który ginie
wraz z jej śmiercią. Wirus jest izolowany z
limfocytów krwi lub komórek guzów
nowotworowych, śledziony, wątroby i innych
narządów, a także pióra, skóra ze szlaku barkowego,
ud i skrzydeł. Leukocyty lub uzyskana zawiesina
komórek służą do zakażenia hodowli komórek nerki
kurzej. Wirus MD można izolować bezpośrednio
zakładając hodowlę komórek nerki chorej kury,
wówczas wirus powoduje wyraźny efekt
cytopatyczny.

Diagnostyka

Diagnostyka



Efekt cytopatyczny charakteryzuje się początkowo
pojawieniem się dużych, okrągłych komórek, silnie
załamujących światło. Po dalszej inkubacji powstają

różnej wielkości łysinki

w zależności od szczepu wirusa

MD, w ten sposób określa się miano wirusa wyrażając je
jako TCID50 lub PFU (Plaque Forming Units).



Na podstawie okresu powstawania łysinek, ich wielkości
i kształtu możliwe jest

odróżnienie serotypów

od siebie.

Łysinki tworzone przez serotyp 3 pojawiają się wcześniej
i są większe niż łysinki tworzone przez serotyp 1.
Serotyp 2 tworzy łysinki bardzo drobne, mniejsze od
tworzonych prze serotyp 3, a także czas ich
powstawania jest znacznie dłuższy. Łysinki można także
identyfikować używając swoistych przeciwciał
znakowanych fluoresceiną lub przeciwciał
monoklonalnych.

Diagnostyka

Diagnostyka



Wirus choroby Mareka można izolować używając

zarodków

kurzych zakażonych dożółtkowo

. Jako

inokulum służą rozciery narządów
wewnętrznych. Po 9 dniach inkubacji widoczne
są na błonie kosmówkowo-omoczniowej guzki
wielkości główki szpilki. Za wynik dodatni
uznaje się występowanie zmian na błonach u co
najmniej 30% zarodków. Do potwierdzenia tych
zmian służą odczyny serologiczne, takie jak
immunofluorescencja.

Diagnostyka

Diagnostyka



Wykrywanie markerów wirusowych w tkankach-

jest

to wykrywanie wirusa bez jego izolacji w hodowlach
komórkowych, mogą służyć też do identyfikacji izolatów
wirusa MD w hodowlach komórkowych.



Wykrywanie antygenu wirusowego- wykorzystuje się
przeciwciała monoklonalne przygotowane przeciw
epitopom wspólnym dla trzech serotypów oraz
typowospecyficznym dla każdego serotypu. Antygeny
wirusowe są wykrywane w końcówkach piór, w
cytolitycznie zakażonych tkankach limfoidalnych lub
zakażonych hodowlach komórkowych. Najczęściej
stosowane są testy immunofluoroscencyjne,
immunoperoksydazowe, test precypitacji (AGID) oraz
ELISA.



Można użyć także łańcuchowej reakcji polimerazowej
(PCR), sondy DNA i mikroskopu elektronowego.

Diagnostyka

Diagnostyka



Wykrywanie przeciwciał



Test immunodyfuzji w żelu agarowym (AGID, AGP) –służy
do wykrywania przeciwciał w surowicy ptaka. Do
odpowiednich baseników w agarze nanosi się antygen
MDV, surowicę standardową dodatnią i ujemną oraz
badane surowice. Wynik dodatni to pojawienie się po 24-
48 godzinach linii precypitacyjnych między antygenem a
badaną surowicą.



Test immunodyfuzji radialnej (RID) – służy do wykrywania
antygenów wirusa MDV w końcówkach piór. Pobiera się
pióra z wewnętrznej powierzchni skrzydła, ud lub ze
szlaku barkowego. Końcówki piór wbija się w agar z
dodatkiem surowicy standardowej dodatniej anty-MDV.
Pojawienie się, po 24-48 godzinach pierścieni
precypitacyjnych wokół piór świadczy o wyniku dodatnim,
czyli obecności wirusa MD.

Diagnostyka

Diagnostyka



Odczyn immunofluorescencji (IF) – stosuje się go do
wykrywania antygenów wirusowych w tkankach
zakażonych kurcząt lub do identyfikacji przeciwciał w
surowicach ptaków. Stosowany jest odczyn pośredni i
bezpośredni. W teście bezpośrednim globuliny
pochodzące z surowicy kurcząt zakażonych MDV są
łączone z izotiocyjanianem fluoresceiny, natomiast w
teście pośrednim koniugat stanowi antykurza
gammaglobulina.



Test seroneutralizacji – zasadą tego testu jest
zobojętnienie wirusa przez swoiste przeciwciała, dzięki
czemu nie posiada on właściwości zakaźnych. Test ten
wykonywany jest dwoma sposobami: metodą alfa, przy
stałej dawce badnej surowicy i różnych rozcieńczeniach
wirusa oraz metodą beta, czyli przy stałej dawce wirusa i
różnych rozcieńczeniach surowicy.

Diagnostyka

Diagnostyka



Test immunoenzymatyczny ELISA – w teście tym
wykorzystuje się zdolność wiązania antygenu
wirusowego i swoistego przeciwciała z
koniugatem znakowanym peroksydazą
chrzanową. Zwykle jest to immunoglobulina
królicza lub kozia sporządzona przeciwko
gammaglobulinie kurzej. Swoistość reakcji, czyli
związanie kompleksu antygen-przeciwciało z
koniugatem objawia się reakcja barwną
występującą po dodani substratu. Jej natężenie
odczytuje się w spektrofotometrze. Technikę
ELISA stosuje się do wykrywania przeciwciał jak
i antygenów wirusa MD.

Szczepienia

Szczepienia



Obecnie stosowane są trzy typy szczepionek:
szczepionki heterologiczne oparte na herpeswirusie
indyczym, szczepionki oparte na szczepach
atentuowanych należących do serotypu 1 oraz
szczepionki oparte na naturalnie apatogennych
szczepach wirusa, należących do serotypu 2.



Wirus szczepionkowy namnażając się u kurcząt
prowadzi do stałej infekcji. Szczepienie zmniejsza
namnażanie szczepów terenowych i ich
rozprzestrzenianiu się u kurcząt, zapobiega
powstawaniu zmian w tkankach limfatycznych i obniża
poziom wiremii terenowego szczepu MDV.



Szczepienie nie hamuje zakażenia wirusem zjadliwym,
ani jego namnażania w organizmie, hamuje jedynie
powstawanie zmian nowotworowych.