MURY Z CEGIEŁ

Cegła jest jednym z najpopularniejszych 
materiałów stosowanych w budownictwie od 
czasów starożytnych. W 
kulturach starożytnego Wschodu znana już 
od V tysiąclecia p.n.e. Stosowana była 
początkowo jako cegła suszona na słońcu, 
wypalana z gliny pojawiła się w IVw.p.n.e., a 
silikatowa (cegła wapienno-piaskowa) w XIX 
wieku.
Od czasów babilońskich wytłaczano w 
cegłach napisy i stemple – znaki wytwórcy. 
Oznaczanie cegieł utrzymywało się 
w średniowieczu, renesansie i trwa do 
naszych czasów.

Cegła – materiał budowlany w 
kształcie prostopadłościanu (także klina, 
wycinka pierścienia kołowego lub kształtki) 
uformowany z gliny, wapna, piasku, 
cementu (bloczki betonowe) lub innych 
surowców mineralnych, który wytrzymałość 
mechaniczną i odporność na wpływy 
atmosferyczne uzyskuje poprzez 
proces suszenia, wypalania lub 
naparzania parą wodną. Cegły służą m.in. do 
wznoszenia ścian, murów, filarów, słupów, a 
także fundamentów i ścian fundamentowych. 
Cegły mogą też być wypełnieniem stropów.

Cegły produkuje się o różnych wymiarach, w 
których stosunek grubości do szerokości i 
długości wynosi najczęściej 1 : 2 : 4 (z 
uwzględnieniem grubości spoin). Najmniejsza 
powierzchnia prostopadłościanu cegły 
nazywana jest główką, wąska i długa 
powierzchnia to wozówka, największa 
powierzchnia topodstawa. Wcześniej cegły 
miały również kształt sześcianu.
Wytrzymałość mechaniczną cegieł określa za 
pomocą klasy, np. klasa 15 oznacza wyrób 
o wytrzymałości na ściskanie 15 MPa.

OPIS POWIERZCHNI 

Cegła ceramiczna – materiał 
budowlany otrzymywany 
z glin ilastych, morenowych, 
wstęgowych, łupków, mułków 
oraz lessów. Surowcami 
pomocniczymi przy 
produkcji ceramiki 
budowlanej są piasek kwarcowy
, złom suszarnikowy. 
Podstawowym składnikiem 
jest kaolin (Al

2

O

3

·2SiO

2

·2H

2

O).

Cegła wapienno-piaskowa (wapienno-
krzemianowa, silikatowa) - materiał 
budowlany otrzymywany z mieszaniny 
zmielonego piasku kwarcowego (ok. 90-92% 
masy) i wapna palonego (ok. 5 - 8% masy) z 
małą ilością wody. Mieszaninę formuje się 
pod ciśnieniem w podwyższonej 
temperaturze (autoklawizacja). Pod 
działaniem ciśnienia następuje silne 
zespolenie krzemionki z wapnem (powstają 
krzemiany wapna), z czasem następuje 
także reakcja, w wyniku której 
powstaje węglan wapnia. Otrzymany 
materiał cechuje się jasną barwą. Barwę 
można zmieniać przez dodanie pigmentów. 

Mur z bloczków 
silikatowych

Dlaczego warto budować z 
cegły

cegła jest długowieczna

Wykonana 

z 

cegieł 

elewacja, 

czyli 

zewnętrzna  warstwa  ściany,  nie  ma  sobie 
równych,  jeśli  chodzi  o trwałość.  Eksperci 
budowlani oceniają, że ceglana elewacja to 
inwestycja  nawet  na  sto  lat.  Fachowo 
wykonana  elewacja  nie  będzie  w  tym 
czasie  wymagać  w  zasadzie  żadnych 
renowacji. Co więcej, mur licowy z warstwy 
cegieł  przez  cały  okres  użytkowania 
zachowa  niezmienioną  barwę,  ponieważ 
cegła  nie  blaknie  pod  wpływem  promieni 
słonecznych 

operujących 

na 

jej 

powierzchni.  Długowieczność  samej  cegły 
idzie  więc  w  parze  z  trwałością  jej  koloru, 
co  wśród  materiałów  budowlanych  jest 
rzadkością. 

 

cegła jest wytrzymała

Cegła to materiał, który utrzyma nawet 
najbardziej skomplikowaną i ciężką 
konstrukcję, nie straszne mu też żadne 
obciążenia statyczne. Dlatego ceramikę 
budowlaną poleca się w przypadku 
przegród, które podtrzymują dach nawet 
z najcięższych pokryć dachowych 
występujących na rynku. Dzięki 
specjalnym technologiom produkcji, 
cegły charakteryzują się bardzo wysoką 
wartością wytrzymałości na ściskanie, na 
przykład klinkier ceramiczny Röben 
osiąga w tej dziedzinie wyniki powyżej 
44 N/mm².

 cegła akumuluje 
ciepło

Cegła charakteryzuje się dużą 
akumulacyjnością cieplną, co oznacza, że 
gromadzi ciepło i długo je utrzymuje. 
Optymalne parametry w tym zakresie osiągają 
ściany trójwarstwowe, z warstwą zewnętrzną w 
postaci muru licowego z cegły klinkierowej. 
Duża stabilność cieplna gwarantuje komfort 
użytkowania domu, gdyż nawet po wyłączeniu 
ogrzewania lub gwałtownym ochłodzeniu 
na zewnątrz, wnętrze jeszcze przez długi czas 
pozostaje ciepłe. Co więcej, dzięki wysokiej 
akumulacyjności cieplnej cegieł i innych 
ceramicznych materiałów wznoszeniowych, 
takich jak pustaki poryzowane, w murowanych 
domach zimą będzie ciepło, zaś w upalne lato 
pomieszczenia wypełni przyjemny chłód. 

 cegła jest odporna na 
działanie czynników 
atmosferycznych

Ze względu na bardzo niską nasiąkliwość 
(np. ok. 5% w przypadku cegły Röben 
czerwonej gładkiej), cegły klinkierowe są 
odporne na wnikanie wody. Cegła poza 
czynnikami atmosferycznymi jest 
odporna również na korozję biologiczną 
oraz działanie czynników chemicznych, 
m.in. kwasów. Tajemnica odporności 
cegły tkwi w doborze wysokiej jakości 
gliny, wypalanej według specjalnie 
do tego przystosowanego procesu 
produkcji. 

cegła jest odporna na 
uszkodzenia 
mechaniczne

Ceglana elewacja jest twarda i w 
normalnych użytkowych warunkach nie 
jest łatwo ją zarysować lub w inny sposób 
uszkodzić. Z tego powodu nawet jeśli 
inwestor zdecyduje się na elewację 
z innych materiałów, miejsca szczególnie 
podatne na uszkodzenia, takie jak 
narożniki i część cokołowa, zaleca się 
wykończyć cegłą.

Przy rozmieszczaniu cegieł w 

murze obowiązują 

następujące zasady:

- cegły powinny być układane w taki sposób, 
aby ich największe płaszczyzny leżały
w powierzchniach wspornych muru, czyli cegły 
powinny być układane na płask w stosunku do 
sił obciążających; ten sposób układania jest 
konieczny dla zachowania całkowitej równowagi 
kamieni w masie muru,

- powierzchnie podziałowe poprzeczne i 
podłużne w następujących po sobie 
warstwach cegieł powinny być usytuowane 
mijankowo. Takie rozwiązanie zapewnia 
niezbędną stateczność, gdyż ściskająca siła 
zewnętrzna rozkłada się stopniowo na coraz 
większą powierzchnię wsporną. Ponadto mur 
nie może rozdzielać się na poszczególne 
słupki, co mogłoby zachodzić, gdyby mur był 
podzielony na całej wysokości pionowymi 
powierzchniami podziału. Przy czym słupy te 
mogłyby niejednakowo osiadać, a niektóre z 
nich wyboczyć się lub pod wpływem obciążeń 
ukośnych odchylić lub przekrzywić.

Wiązanie cegieł w murach 
pełnych

Murem pełnym nazywany jest mur z cegieł 
pełnych lub otworowych (dziurawek, 
kratówek)- w którym nie ma ani kanałów, ani 
innych pustych przestrzeni między cegłami 
(wyjątek mogą stanowić niewypełnione 
zaprawą spoiny pionowe).
Układem cegieł nazywamy rozmieszczanie 
cegieł w rytmicznym porządku.

W budownictwie znane są 
następujące sposoby 
wiązaniu cegieł:

wiązanie pospolite (blokowe, 
kowadełkowe),

wiązanie krzyżykowe (weneckie),

wiązanie polskie (gotyckie),

Wiązanie wózkowe 

SPOSOBY UKŁADANIA 
CEGIEŁ W MURACH 
PEŁNYCH 

Układanie za pomocą kielni z częściowym 
nanoszeniem zaprawy na boki cegły. Metoda jest 
stosowana przy wykonywaniu murów o 
wiązaniach pospolitym względu i krzyżykowym. 
Ze względu na podnoszenie każdej cegły, 
nakładanie zaprawy i ułożenie w murze jest to 
mało wydajny sposób murowania.
Mur może być wykonany na pusto, czyli na 
niepełne spoiny, tj. z pozostawieniem 
niezapełnionych spoin na ok. 1,5 cm od lica 
zewnętrznego lub wewnętrznego, albo na pełne 
spoiny, tj. z zaprawą dochodzącą do lica ściany.

Układanie na puste spoiny. 
Murowanie polega na:
- ułożeniu warstwy zaprawy na murze,
- częściowemu zapełnieniu zaprawą spoiny pionowej w 
wyniku dociśnięcia cegły.
- zapełnieniu górnych części spoin przez zalanie rzadką 
zaprawą.
Zwiększa to nakład robocizny i powoduje wprowadzenie 
dużej ilości wody do muru, co wydłuża czas jego 
wysychania.
W murach o większej grubości po wymurowaniu 
zewnętrznych rzędów cegieł w środku pozostaje płytkie 
koryto, tzw. fola. Folę wypełnia się na 1,5-2 cm zaprawą, 
następnie osadza się na tej zaprawie cegły wciskając je 
tak, aby zaprawa wypełniła spoiny na 3 cm wysokości. 
W tej części muru można zużyć cegły pęknięte, 
uszkodzone czy połówki - co pozwala na obniżenie 
zużycia materiału. Następnie folę i całą warstwę należy 
zalać zaprawą w celu wypełnienia spoin pionowych.

Układanie na pełne spoiny. 
Zaprawa jest układana na podłożu i  nanoszona 
na cegły blisko zewnętrznych krawędzi, tak, aby 
spoiny były całkowicie wypełnione. Nadmiar 
zaprawy, który wystaje na zewnątrz spoin, 
ścinany jest kielnią.
Układanie za pomocą kielni z nanoszeniem 
zaprawy na całe boki cegły
Zaprawa jest nakładana z kielni na boczne 
powierzchnie cegły (główkę i wozówkę na całej 
ich długości, (jeżeli mają być pozostawione puste 
spoiny w licu muru, zaprawa nie dochodzi na kilka 
centymetrów do krawędzi licowej). Dzięki temu 
spoiny po osadzeniu i dociśnięciu cegły zostają 
wypełnione na pełną wysokość.

Układanie stopniami
Sposób ten polega na formowaniu muru "schodkami" - 
im dalej od murarza tym wyżej. Pod każdy rząd cegieł 
nanosi się półgęstą zaprawę i układa cegły.

Układanie na wycisk
Metoda jest stosowana przy murowaniu na puste 
spoiny. Nadaje się do murów układanych w wiązaniu 
pospolitym, krzyżykowym i wielorzędowym.
Zaprawę o plastycznej konsystencji rozściela się pod 
poszczególne rzędy cegieł pasmami o grubości 2 - 2.5 
cm z odstępem 2 - 2.5 cm od lica muru. Szerokość 
pasma dla rzędu wozówek powinna wynosić 7 - 8 cm, 
dla rzędu główek 20 - 22 cm. Zaprawa powinna być 
ułożeniu równymi pasami, bez miejsc pustych i zbyt 
grubych, aby nie trzeba było dokonywać korekt. Cegły 
mogą być układane po jednej sztuce -jedną ręką, lub po 
dwie - dwiema rękami.

Układanie na wycisk z podcięciem zaprawy
Jest on stosowany zamiast zwykłego sposobu na wycisk, 
gdy zachodzi potrzeba murowania na pełne spoiny.

Układanie na docisk kielnia
Jest on stosowany, gdy zaprawa jest mało plastyczna, 
czyli w przypadku zaprawy cementowej, zaprawy z 
grubym piaskiem (zapraw po których trudno przesuwać 
cegły   i formować spoiny przez wycisk). Za pomocą 
kielni układa się zaprawę na pionowych powierzchniach 
cegieł leżących w murze.
Zapełnienie foli na wytrysk
Po rozłożeniu na całej powierzchni foli warstwy 
miekkoplastycznej zaprawy o grubości około 2,5 cm 
układa się w niej cegły, dociskając każdą cegłę do 
poprzednio osadzonej i wpychając ją w dół, aż do 
osadzenia na właściwej głębokości. Zaprawa powinna 
wypełnić spoiny, może nawet wypłynąć nad cegły 
"wytrysnąć".

Kolejność układania cegieł w murze 
wielorzędowym
Mur w wiązaniu wielorzędowym można wznosić 
rzędami pionowymi po 4 - 6 warstw, przy czym 
najpierw układa się rzędy zewnętrzne. Ten sposób 
jest wygodny dla murarza, jednak przy pracy 
zespołowej pomocnicy nie uczestniczą w 
murowaniu.

Dziękuję

Dominik Szostak