•Wymień 3 funkcje

wakuoli

Biologia
komórki

Zakład Biologii

Roślin

Dr Anna Wilczek

Ćwiczenia 6.

Budowa błony biologicznej i

transport

Turgor i plazmoliza w komórce

roślinnej

Budowa plazmalemmy

Wakuola

• Otoczona tonoplastem.
• Lekko kwaśne pH – zwykle ok. 5.
• Komórka roślinna zawiera

przynajmniej dwa typy wakuoli, z
których każda pełni odmienne
funkcje.

• To wyjaśnia problem występowania

przeciwstawnych reakcji w wakuoli.

Typy wakuoli w komórce

roślinnej

• Wakuola lityczna (wegetatywna),

zawierająca enzymy hydrolityczne

• Wakuola gromadząca materiały

zapasowe, najlepiej poznano wakuolę
gromadzącą białka:

– Wakuola prosta, z bezpostaciowym matriks,

np. groch

– Wakuola złożona, zawierająca matriks,

krystaloidy i globoidy, np. u Brassicaceae

Pozostałe funkcje wakuoli

• Funkcje spichrzowe:

– Barwniki:

• Antocyjany, czerwone w pH kwaśnym, niebieskie w

zasadowym, np. maliny, jeżyny, winogron, kapusta
czerwona

• Flawonoidy (barwnik, przeciwutleniacz i

przeciwinsektycyd), rozmaita budowa chemiczna i różne
działanie. Np. Jasnota, fołek, skrzyp, pietruszka, brzoza,
miłorząb , cytrusy, pomidory, brokuły i in)

• Betalainy – o kolorze od żółtego do fioletu, np.

betalanina w buraku czerwonym

– Jony
– Sacharydy, kwasy organiczne, aminokwasy

• Rola w tworzeniu turgoru
• Funkcje obronne, dwa mechanizmy obronne:

– Konstytutywny, np. gromadzenie substancji

odstraszających, nadających gorzki smak itd.

– Indukowany:

• produkcja fitoaleksyn,
• Reakcja nadwrażliwości

• Gromadzenie substancji obronnych:

– Toksoalbuminy, np. rycyna
– Lektyny

• Gromadzenie metabolitów wtórnych:

– Morfina (mak)

Pozostałe funkcje wakuoli

Biosynteza w wakuolach

• Alkaloidy magazynowane są w

wakuolach o niskim pH (3):

– Winblastyna, lek przeciwbiałaczkowy
– Winkrystyna, zmniejsza ciśnienie krwi

• Końcowy etap biosyntezy etylenu.
• Sacharydy, w tym szczególnie

fruktany (np. inulina)

Rola w grawitropizmie

• Skrobia statolitowa w komórkach

czapeczki korzenia

• Skrobia amyloplastów pędu, przez

oddziaływanie na tonoplast również
bierze udział w reakcji
grawitropicznej.

Rola w programowanej śmierci

komórki

• Rola wakuolarnego enzymu

przetwarzającego VPE

• Magazynowanie enzymów litycznych
• Rozrost wakuoli litycznej aż do pęknięcia

tonoplastu

• Liza komórki.

Transport przez błonę

•Bierny (brak wydatku energii,

zgodnie z gradientem stężęń):

–Dyfuzja prosta (małe cząstki

niejonowe: O

2

, CO

2

, N

2

)

–Dyfuzja ułatwiona (Cl

-

, Na

+

, K

+

)

–Osmoza (H

2

O)

Dyfuzj

a

Dyfuzja

przez błonę

Dyfuzja ułatwiona

Nośnik

Kanał

Kanały mogą być stale

otwarte

Lub ich aktywność zależy od określonych

czynników

kanały bramkowane

Kanał sodowo-potasowy zależny od

substratu

Transport dotyczy nie tylko

substancji rozpuszczonych, ale i

rozpuszczalnika

•Akwaporyny

Transport aktywny

Pierwotny

Transport aktywny pierwotny >>

uniport

Pompa protonowa – główny mechanizm

polaryzacji błony w komórkach roślinnych

Transport aktywny pierwotny >>

Antyport

- Pompa sodowo potasowa

-

główny mechanizm polaryzacji

plazmalemmy

w komórkach zwierzęcych

Transport wtórny – rozdział

wydatku energii od transportu

substratu

Osmoz

a

Gradient osmotyczny prowadzi

do powstania ciśnienia

hydrostatycznego

Osmoza a ciśnienie
hydrostatyczne

Ciśnienie
osmotyczne

Przyłożone
ciśnienie
hydrostatyczne

Osmoza

Równowag

a

osmotyczn

a

Odwrócona

osmoza

Typy

plazmolizy

Wklęsł

a

Wypuk

ła

Kątow

a

Epiderma liścia spichrzowego

cebuli barwiona błękitem

metylenowym