ODWODNIEN

IE

Aleksy Adamus
Mateusz Dwojak
Mateusz Biernat
Paweł Ogryzek
Paweł Czajka

Woda stanowi ok. 60% masy ciała dorosłego

człowieka. 40% zawarte jest w przestrzeniach

śródkomórkowych, natomiast pozostałe 20% w

przestrzeniach pozakomórkowych.

BILANS WODY

POBÓR WODY

UTRATA WODY

Płyny

1500

ml

Nerki

1500

ml

Woda w

pokarmach

stałych

700 ml

Skóra

500 ml

Tzw.

oksydacyjna

300 ml

Płuca

400 ml

Jelita

100 ml

Razem

2500

ml

Razem

2500

ml

Objętość płynów ustrojowych jest

uwarunkowana głównie ilością wody i

sodu w organizmie.

Ciśnienie osmotyczne w płynach

ustrojowych we wszystkich

przestrzeniach wodnych jest

jednakowa i wynosi ok. 290 mmol/kg

H2O.

Czym jest

odwodnienie?

Odwodnienie jest wynikiem ujemnego
bilansu wodnego lub zmniejszeniem
molalności płynu zewnątrzkomórkowego.
U ludzi zdrowych jest skutkiem braku
dostępu do wody. W przypadku zaburzeń
chorobowych może być spowodowane
niedostatecznym spożyciem,
zaburzeniem wchłaniania lub
nadmiernym wydalaniem wody.

Kontrola nawodnienia

organizmu

• Pragnienie
• ADH
• Receptory: osmoreceptory, sercowo-

naczyniowe, r. przewodu
pokarmowego i krażenia wrotnego

Ogólne przyczyny

odwodnienia

•przyjmowania zbyt małej ilości wody w stosunku do
zapotrzebowania organizmu,

•spożywania dużej ilości środków o działaniu
odwadniającym, np. alkoholu, kofeiny

•spożywania zbyt dużej ilości NaCl, co prowadzi do
hipernatremii

•stosowania diety małosolnej lub bezsolnej, prowadzącej
do hiponatremii

•gorączka i hipertermia,

•biegunki, wymioty,

•utraty znacznej ilości krwi – wstrząs hipowolemiczny i
anafilaktyczny

•oparzenia

•przebywanie w warunkach ekstremalnych, wysiłek
fizyczny

•dieta wysokobiałkowa, odchudzanie

Objawy

• uczucie silnego pragnienia

• suchość w ustach

• suchy język

• suche i popękane usta

• zmniejszona ilość mocno stężonego moczu, aż do pojawienia się bezmoczu
• uczucie osłabienia
• skurcze i bóle mięśni

• utrata elastyczności skóry (skóra uszczypnięta i puszczona wyrównuje się

bardzo powoli)

• utrata siły, wycieńczenie

• zawroty i bóle głowy rozdrażnienie

• zaburzenia widzenia
• utrudniona mowa

• zapadnięte oczy

• omdlenie, tachykardia, niedociśnienie

• przyspieszony oddech

• zmniejszenie pocenia

• zaparcie

Podział owodnień

•Odwodnienie izotoniczne
•Odwodnienie hipotoniczne
•Odwodnienie hipertoniczne

Odwonienie izotoniczne

Zaburzenia gospodarki wodnej, w
którym dochodzi do niedoboru wody
w organizmie, przebiegające z
prawidłową molalnością płynów
ustrojowych. Wywołane jest w
wyniku:

Utraty wody przez nerki
Utrata wody drogą pozanerkową

Utrata wody przez nerki

Pierwotna:

• utrata Na+ i H2O może być

następstwem fazy wielomoczu u chorych
chorobą nerek.

Wtórna:

• spowodowana podawaniem diuretyków

lub niedoborem hormonów kory
nadnerczy (choroba Addisona)

•

Przez przewód pokarmowy (wymioty,
biegunki)

•

utrata krwi

•

Do „trzeciej przestrzeni” ( np. u
chorych z zapaleniem trzustki)

•

Przez skórę ( oparzenia)

Utrata wody drogą

pozanerkową

Odwodnienie izotoniczne

doprowadza do niedoboru krążących
płynów ustrojowych , w przypadkach
znacznego niedoboru może
doprowadzić do rozwoju

wstrząsu

hipowolemicznego.

Objawy

•

Obniżenie ciśnienia tętniczego

•

Tachykardia

•

Skąpomocz

•

Suchość błon śluzowych i
zmniejszenie elastyczności skóry

Leczenie polega na nawadnianiu

pacjenta aż do ustąpienia objawów

ODWODNIENIE HIPOTONICZNE

(zespół niedoboru sodu

)

Odwodnienie hipotoniczne jest
najczęściej uwarunkowane
utratą

płynów izotonicznych

wyrównywaną podawaniem
płynów bezelektrolitowych.

Hipotonia płynu
pozakomórkowego jest
przyczyną przemieszczania
wody do komórek.

PATOGENEZA

W następstwie zmniejszenia się
przestrzeni wodnej pozakomórkowej
stymulacji ulega

sekrecja

wazopresyny (ADH).

Wywołuje on

retencję wody przez nerki. W
następstwie dochodzi do
przemieszczenia

wody do komórek

i

do ich obrzęku ( głównie mózgu).

PRZYCZYNY

Wszystkie stany chorobowe

wymienione przy

odwodnieniu

izotonicznym

(nadmierna utrata soli

przez nerki, przewód pokarmowy lub

skórę)

Utrata sodu przez nerki

,

uwarunkowana organicznymi

zmianami w ośrodkowym układzie

nerwowym
Może być

następstwem podawania

wody

(bez elektrolitów) i herbaty,

lemoniady

lub roztworów glukozy

chorym odwodnionym, tj. w stanach

odwodnienia izo- i hipertonicznego.

Objawy kliniczne

Obraz kliniczny odwodnienia hipotonicznego

jest

następstwem

hipowolemii oraz obrzęku

komórek

,

szczególnie nerwowych. Dlatego też

dominującymi objawami tego typu odwodnienia

są

zmiany krążeniowe

i mózgowe

(zawroty

głowy, osłabienie, apatię, bóle głowy, wymioty,

zaburzenia świadomości, spadek ukrwienia

nerek)

Chorzy nie skarżą się na pragnienie.

Często

odczuwają metaliczny smak w ustach. Do

innych objawów należą: skurcze mięśni,

zmniejszone napięcie gałek ocznych i

elastyczności skóry, brak łaknienia oraz stany

gorączkowe.

Leczenie

Odwodnienie hipotoniczne wymaga
podawania

chlorku sodu

lub

wodorowęglanu sodu.

Aktualne

stężenie Cl

-

oraz HCO

2

decyduje o

podawaniu sodu w postaci chlorku
lub (i) wodorowęglanu.

Odwodnienie hipertoniczne

Przyczyny

• Zmniejszone przyjmowanie płynów
• Moczówka prosta
• Przyjmowanie leków
• Podaż alkoholu
• Wysiłek fizyczny
• Gorączka

Czym charakteryzuje się

odwodnienie hipertoniczne?

• Niedoborem wolnej wody ze

zmniejszeniem objętości ECF oraz ICF

• Etiologia: j.w

Przy niedostatecznej ilości wody
zachodzie

zwiększenie osmolarności

płynów ustrojowych.

Objawy odwodnienia

hipertonicznego

• Silne pragnienie, suche błony

śluzowe, gorączka, majaczenie,
skąpomocz

• Wzrost osmolarności osocza, stężenia

hemoglobiny i hematokrytu

Czym się różni woda

mineralna od źródlanej?

• Woda mineralna jest bogata w minerały, co

najmniej 1000 mg/l, jest to woda
pochodząca z udokumentowanych zasobów
podziemnych, czerpana z ujęć
zabezpieczonych przed czynnikami
zewnętrznymi, pierwotnie czysta pod
względem chemicznym i mikrobiologicznym,
mająca stały skład chemiczny podany na
etykiecie. Nie może być uzdatniania ani
zawierać żadnych dodatków.

• Woda źródlana o łącznej zawartości

rozpuszczonych minerałów poniżej 500 mg/l,
jest to woda pochodząca z
udokumentowanych zasobów podziemnych,
czerpana z ujęć zabezpieczonych przed
czynnikami zewnętrznymi, pierwotnie czysta
pod względem chemicznym i
mikrobiologicznym. Jej skład chemiczny i
właściwości mogą ulegać niewielkim
wahaniom w zależności od sytuacji
geologicznej podłoża. Nie może być
uzdatniania ani zawierać żadnych dodatków.

Bibliografia

• „Fizjologia człowieka” Podręcznik dla

studentów medycyny Konturek S.

• „Choroby wewnętrzne" Szczeklik A.
• „Patofizjologia kliniczna” Podręcznik

dla studentów medycyny Zahorska-
Markiewicz B.