Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
porażenia prądem, poparzeniem oraz pożarowe i
wybuchowe

Analiza i ocena zagrożeń
2008

Poziome i pionowe przemieszczanie się ludzi

stwarza zagrożenie upadkiem lub poślizgnięciem,

co może spowodować takie urazy jak:



stłuczenia;



złamania;



zwichnięcia.
Przemieszczanie się ludzi podczas pracy związane

jest z dojściem do stanowiska pracy i

opuszczeniem go oraz z wykonywaniem czynności

roboczych, konserwacyjnych i naprawczych.
Do tych celów służą wewnątrzzakładowe drogi

komunikacyjne i transportowe, otwory

przejściowe, otwory dostępu.

Otwór dojścia – otwór, który umożliwia

przemieszczanie lub przejście całego ciała

człowieka w celu umożliwienia mu wykonywania

takich zadań jak np. operowanie urządzeniami

sterującymi, nadzorowanie procesu pracy i

sprawdzanie wyników pracy.

Podane wymiary należy traktować jako

minimalne i dlatego i dlatego zaleca się , aby ze

względów bezpieczeństwa powiększać je

wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Ponadto

otwory przejścia powinny być wystarczająco

duże aby w przypadku zagrożenia , umożliwić

szybkie wyjście.

Otwory dostępu – otwory, przez które
osoba może pochylać się do przodu,
sięgać do przodu, wyprostować górna
część ciała , kończynę górną, rękę,
palec lub kilka palców, nogę lub stopę-
aby wykonać czynności w czasie
procesu pracy jak np. Operować
elementami sterowniczymi, nadzorować
proces pracy i sprawdzać wyniki pracy.

Podstawa wymiarowania różnych
otworów przejścia i otworów
dostępu są :



wymiary nagiego ciała ludzkiego



naddatek wysokości i szerokości

Dojścia i przejścia do urządzeń technicznych
Dojściami i przejściami do dźwignic i innych

urządzeń technicznych mogą być korytarze ,

pomosty, podesty, galerie, schody, drabiny i

klamry, wykonane z materiałów niepalnych.
Dojścia i przejścia do dźwignic i innych urządzeń

technicznych powinny mieć wysokość w świetle co

najmniej 1,9 m i być usytuowane nad stanowiskiem

pracy na wysokości co najmniej 2,5 m licząc od

poziomu podłogi do stanowiska.
Nawierzchnia podłogi w dojściach i przejściach nie

może być śliska.
Podłogi ażurowe nie mogą mieć otworów o

powierzchni większej niż 1700 mm2 i wymiarów

umożliwiających przejście przez nie kuli o średnicy

większej niż 36 mm.

Poziome dojścia i przejścia od strony przestrzeni

otwartej powinny być zabezpieczone balustradą o

wysokości 1,1 m z poprzeczką umieszczoną w

połowie jej wysokości i krawężnikiem o wysokości

co najmniej 0,15 m.
W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych

względami użytkowymi, jako przejście między

różnymi poziomami mogą służyć drabiny lub

klamry, trwale zamocowane do konstrukcji.

Szerokość drabin lub klamer powinna wynosić co

najmniej 0,5 m, a odstępy między szczeblami nie

mogą być większe niż 0,3 m. Od wysokości 3 m

nad poziomem podłogi, drabiny lub klamry

powinny być zaopatrzone w urządzenia

zabezpieczające przed upadkiem.

Przemieszczanie się w
pomieszczeniach produkcyjnych i
usługowych

Wszyscy pracownicy zakładu mogą,
nawet okresowo, przebywać na
stanowiskach pracy, gdzie wykonywana
jest produkcja, usługi lub obsługiwanie
maszyn i urządzeń. Szczególnie
dotyczy to pracowników wykonujących
pracę na takich stanowiskach.

Dojścia

Do każdego stanowiska pracy powinno

być zapewnione bezpieczne i wygodne

dojście.
Wysokość dojścia na całej długości nie

powinna być mniejsza w świetle niż 2m.
W przypadkach uzasadnionych

względami konstrukcyjnymi maszyn i

innych urządzeń technicznych wysokość

dojścia może być zmniejszona do 1,8

przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i

oznakowaniu znakami bezpieczeństwa

zgodnymi z Polskimi Normami.

W przestrzeniach technicznych lub w dojściach

mogą występować elementy ruchome i inne

części maszyn, stwarzające zagrożenie w razie

zetknięcia się z nimi.
Powinny one być do wysokości co najmniej 2,5 m

od poziomu podłogi( podestu) stanowiska pracy

osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne

urządzenia ochronne. Możliwe jest odstępstwo od

stosowania urządzeń ochronnych, w przypadkach

gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze

względu na funkcję maszyny.
Miejsca takie oznakowuje się barwami i znakami

bezpieczeństwa. Pracownik musi bezwzględnie

zastosować się do treści tych znaków i zachować

w tym miejscu szczególna ostrożność.

Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i
inne elementy układów napędowych
oraz części maszyn zagrażające
spadnięciem, znajdujące się nad
stanowiskami pracy lub przejściami
na wysokości ponad 2,5 m od
poziomu podłogi, osłania się co
najmniej od dołu trwałymi osłonami.

Przejścia między maszynami a innymi
urządzeniami lub ścianami przeznaczone
tylko do obsługi tych urządzeń powinny
mieć szerokość co najmniej 0,75m,
natomiast jeżeli w przejściach odbywa
się ruch dwukierunkowy, ich szerokość,
ich szerokość powinna wynosić co
najmniej 1m.

Zaleca się aby szerokość tę
powiększyć do co najmniej 0,80 m
przy ruchu jednokierunkowym, 1,2
m przy ruchu dwukierunkowym i co
najmniej 1,5 m przy konieczności
obchodzenia stanowiska pracy.

Pomieszczenia warsztatowe z
kanałami i podnośnikami

W czasie przemieszczania się między
stanowiskami pracy w
pomieszczeniach warsztatowych
wyposażonych w kanały lub podnośniki
istnieje potrzeba zachowania
szczególnej ostrożności w celu
uniknięcia zagrożeń wypadkowych.

Należy poinformować pracowników podczas

szkolenia o:



możliwości upadku w wyniku potknięcia się na

narzędziach, częściach i podzespołach

mogących znajdować się na posadzce w pobliżu

kanału warsztatowego;



możliwości wpadnięcia do niezabezpieczonych

fragmentów kanału naprawczego;



możliwości poślizgnięcia się i upadku ze

schodów do kanału;



możliwością uderzenia lub przygniecenia przez

elementy podnośników

Pomieszczenia i obszary
wykonywania pracy z urządzeniami
dźwignicowymi

Występujące w zakładzie pracy miejsca, gdzie

stosowane są urządzenia dźwignicowe ( dźwigniki,

dźwigi, wyciągi, dźwignice linowo-torowe i żurawie )

sa miejscami ze szczególnie dużym zagrożeniem

wypadkowym. Przenoszone przez te urządzenia

ładunki zawieszane na uchwytach i zawiesiach

powodują zagrożenie związane z możliwością

uderzenia przez spadające i przemieszczające się

ładunki. Należy poinformować pracowników

nieobsługujących dźwignic i urządzeń

dźwignicowych, że nie wolno przebywać w strefach

pracy tych urządzeń bez uzgodnienia tego z

osobami kierującymi pracami w danym obszarze.

Zagrożenia porażeniem prądem
elektrycznym

Porażenie prądem elektrycznym następuje na

skutek przepływu przez ciało człowieka prądu

elektrycznego.
DZIAŁANIE PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA

CZŁOWIEKA MOŻE BYĆ:



bezpośrednie, gdy następuje włączenia ciała lub

jego części w obwód elektryczny;



pośrednie, które polega na powstawaniu

uszkodzeń bez przepływu prądu przez ciało

człowiek ( np. Reakcja człowieka na porażenie

łukiem elektrycznym mogą być obrażenia na

skutek upadku z wysokości)

Wpływ rodzaju prądu na człowieka

Na człowieka może działać:



prąd stały – powodujący skutki elektrolityczne

( przemieszczanie jonów, co zmienia ich stężenia po obu

stronach błony komórkowej, prowadząc do zaburzeń

czynności komórek);



prąd przemienny – powodujący ujemne skutki przez:

działanie na krążenie krwi i oddychanie, działanie na układ

nerwowy, działanie cieplne , uszkodzenie mięśni i kości.

Stopień i zakres porażenia prądem zależy przede wszystkim

od:



natężenia



czasu przepływu prądu przez człowieka



częstotliwości



drogi przepływu prądu przez człowieka.

Napięcie dotykowe

Jest to napięcie pojawiające się między
częściami jednocześnie dostępnymi

( przewodami lub częściami przewodzącymi,

które mogą być dotknięte jednocześnie
przez człowieka) w przypadku uszkodzenia
izolacji.

Przepływający przez człowieka prąd, zwany
prądem rażenia, może spowodować
skutki patofizjologiczne.

Ochrona przed porażeniem prądem
elektrycznym

Instalacje i urządzenia elektryczne powinny
być tak wykonane i eksploatowane, aby nie
narażały pracowników na porażenie prądem
elektrycznym, przepięcia atmosferyczne,
szkodliwe oddziaływanie pól
elektromagnetycznych oraz nie stanowiły
zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie
powodowały innych szkodliwych skutków.

Organizacyjne środki ochrony przed
porażeniem

Eksploatacją urządzeń, instalacji i
sieci mogą zajmować się osoby ,
które spełniają wymagania
kwalifikacyjne dla następujących
rodzajów prac i stanowisk pracy.

Prace wykonywane przy urządzeniach
elektroenergetycznych w warunkach
szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia
ludzkiego



konserwacyjne , modernizacyjne i remontowe przy

urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod

napięciem;



wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń

elektroenergetycznych lub ich części , znajdujących się pod

napięciem;



przy wyłączonym spod napięcia, lecz nie uziemionych

urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki

sposób, że żadne z uziemień nie jest widoczne z miejsca

pracy;



przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych

spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych

w przęsłach krzyżujących drogi wodne, kolejowe i kołowe;



związane z identyfikacją i przecinaniem kabli

elektroenergetycznych;



przy spawaniu , lutowaniu, wymianie stojaków oraz

pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach;

Zasady bezpiecznego wykonania prac przy
urządzeniach i instalacjach
elektroenergetycznych



Prace w pobliżu napięcia powinny być wykonywane

przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do

występujących warunków pracy.



Prace pod napięciem należy wykonywać w oparciu

o właściwą technologię pracy i przy zastosowaniu

wymaganych narzędzi i środków ochronnych,

określonych w instrukcji wykonywania tych prac.



Wyłączenie urządzeń i instalacji

elektroenergetycznych spod napięcia powinno być

dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę

izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i

instalacje. Za przerwę izolacyjną uważa się:

Za przerwę izolacyjną uważa się:
- otwarte zestyki łącznika w odległości
określonej w Polskiej Normie lub w
dokumentacji producenta;
- wyjęte wkładki bezpiecznikowe;
- zdemontowane części obwodu
zasilającego;
- przerwanie ciągłości połączenia obwodu
zasilającego

Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy

urządzeniach i instalacjach

elektroenergetycznych wyłączonych spod

napięcia należy:
- zastosować odpowiednie zabezpieczenia przed

przypadkowym załączeniem napięcia;
- wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu

wyłączenia obwodu o treści „ Nie załączać”;
- sprawdzić brak napięcia w wyłączonym

obwodzie;
- uziemić wyłączone urządzenia;
- zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy

odpowiednimi znakami i tablicami

ostrzegawczymi.

Zagrożenie poparzeniem

Poparzenie to trwałe uszkodzenie części
miękkich organizmu człowieka na skutek
bezpośredniego działania( najczęściej w
krótkim czasie) skrajnych (wysokich lub
niskich) temperatur, skoncentrowania
różnego rodzaju energii oraz substancji
chemicznych, głównie żrących i
parzących.

W zależności od ciężkości oparzenia dzieli się na 3

stopnie:
- oparzenia powierzchniowe – całkowitemu

zniszczeniu ulega naskórek, bez uszkodzenia

cebulek włosowych, gruczołów łojowych i

potowych;

- oparzenia głębokie – zniszczona zostaje znaczna

część skóry z gruczołami;

- oparzenia całkowite – zniszczona cała warstwa

skóry

Zagrożenia

Źródłami ciepła, które mogą stworzyć
niebezpieczeństwo poparzenia w środowisku
pracy sa między innymi:



Gorące powierzchnie o temperaturze powyżej
progu oparzenia;



Gorące przedmioty znajdujące się w otoczeniu
człowieka;



Zimne powierzchnie, a także powietrze o
temperaturze około 0

0

C i poniżej;



Urządzenia energetyczne ponad 60

0

C



Źródła promieniowania jonizującego;



Niezabezpieczone źródła promieniowania

ultrafioletowego i podczerwonego;



Niezabezpieczone źródła promieniowania

laserowego;



Niezabezpieczone źródła promieniowania

elektromagnetycznego;



Przechowywanie substancji żrących i

parzących w nieodpowiednich

opakowaniach;



Niewłaściwy transport substancji żrących i

parzących;



Nieszczelności w układzie rurociągów przy

transporcie technologicznym substancji

żrących lub parzących

Sposoby ochrony przed poparzeniami

Ochronę przed poparzeniami może stanowić:
- odpowiednia konstrukcja maszyn i urządzeń;
- dobór odpowiedniego procesu

technologicznego;
- usunięcie człowieka ze strefy wpływów tych

zagrożeń
( zdalne sterowanie , automatyzacja procesu);
- odizolowanie człowieka ( stałe lub czasowe)

przez zastosowanie technicznych środków

ochrony, np. osłony, hermetyzacji itp.;
- zastosowanie środków ochrony osobistej.

Zagrożenia pożarowe i wybuchowe

Zagrożeniem pożarowym nazywamy

zespół czynników wpływających na

powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru, a

przez to zagrażających bezpieczeństwu

życia ludzi.
Zagrożeniem wybuchowym nazywamy

możliwość tworzenia przez palne gazy, pary

palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał

stałych w różnych warunkach mieszanin z

powietrzem, które pod wpływem czynnika

inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają

gwałtownemu spalaniu połączonemu ze

wzrostem ciśnienia.

Materiały palne niebezpieczne
pożarowo

- gazy palne ( acetylen, metan, etan, wodór,

propan-butan, amoniak, gaz ziemny);
- ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej

55

0

C;

- materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy

palne;
- materiały zapalające się samorzutnie na

powietrzu;
- materiały wybuchowe i pirotechniczne;
- materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub

polimeryzacji;
- materiały mające skłonności do samozapalenia

Ogólne metody zapobiegania pożarom i
wybuchom

Usunięcie materiałów palnych ze strefy zagrożenia to

ważny element prewencji, szczególnie wówczas, gdy

nawet mała ilość substancji palnej może być źródłem

przemieszczenia ognia np.
- odpylanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem pyłów;
- usuwanie odpadków ( zaolejone czyściwo)
- usuwanie trawy, liści itp. z najbliższego otoczenia

zbiorników z gazami palnymi i cieczami palnymi;
- czyszczenie z resztek substancji palnych aparatów i

rurociągów oddawanych do remontów związanych ze

spawaniem;
- spalanie w pochodni gazów odpadkowych ( rafinerie);
- wentylowanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem
(obniżanie stężenia substancji palnych gazowych.

Otwarty płomień jest najczęstszą przyczyną

pożarów.

Zapoczątkowanie pożaru może nastąpić od

ogrzanych powierzchni ogrzewczych,

powierzchni aparatury, urządzeń

elektrycznych, mechanicznych itp.

Promieniowanie elektromagnetyczne może

być źródłem zapłonu wskutek oddziaływania

fototermicznego lub fotochemicznego, przy

czym promieniowanie słoneczne oddziałuje

fotochemicznie i fototermicznie. Typowa

reakcja fotochemiczna to wybuch mieszaniny

wodoru z chlorem pod wpływem światła

Iskry mechaniczne – rozżarzone cząstki
powstałe wskutek tarcia, uderzania,
szlifowania przedmiotów metalowych lub
kamiennych.

Niebezpieczeństwo zapłonu mieszanin
wybuchowych przez iskry mechaniczne może
być powodowane przez urządzenia techniczne
( wentylatory, wirówki, młyny, urządzenia
sortujące itp.) w wyniku ich uszkodzenia,
dostania się elementów metalowych itp..

Iskry elektryczne – zdolność zapłonowa
iskier elektrycznych jest dość duża i może
spowodować wybuch praktycznie
wszystkich mieszanin wybuchowych par i
gazów palnych, a także zawiesin pyłowo-
powietrznych oraz zapoczątkować tlenie
się pyłu osiadłego.
Zapobieganie zapłonom od iskier
elektrycznych pochodzącym z przewodów i
urządzeń elektrycznych polega na
odpowiednim doborze tych urządzeń.

Elektryczność statyczna – wyładowania
iskrowe spowodowane zjawiskiem
elektryzowania się różnych materiałów
były źródłem wielu pożarów i wybuchów.
To np. chodzenie na gumowych
podeszwach, chodzenie na skórzanych
podeszwach po wełnianym dywanie, jazda
samochodem po betonie, wyciąganie z
benzyny odzieży wełnianej, wypływ z butli
sprężonego azotu, rozpylanie farby przy
malowaniu natryskowym.