Podstawy prawne

wykonywania zawodu

Podstawowe dokumenty
regulujące działania pielęgniarki



Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodzie

piel

ę

gniarki i poło

ż

nej



Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 roku o

samorz

ą

dzie piel

ę

gniarek i poło

ż

nych



Rozporz

ą

dzenie Ministra Zdrowia i Opieki

Społecznej z dnia 17 czerwca w sprawie

trybu post

ę

powania dotycz

ą

cego

stwierdzenia prawa wykonywania zawodu

piel

ę

gniarki i zawodu poło

ż

nej oraz sposobu

prowadzenia rejestru piel

ę

gniarek oraz

rejestru poło

ż

nych

Akty prawne cd.



Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki

Społecznej z dnia 19 stycznia 1993 roku w

sprawie postępowania w przedmiocie

odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i

położnych



Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki

Społecznej z dnia 11 czerwca 1997 roku w

sprawie szczegółowych zasad orzekania o

niezdolności do wykonywania zawodu

pielęgniarki i zawodu położnej oraz

szczegółowych zasad i trybu postępowania w

sprawach zawieszania prawa wykonywania

zawodu lub ograniczenia wykonywania

określonych czynności zawodowych.

Akty prawne cd.



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z
dnia 4 kwietnia 2000 roku w sprawie
wymagań , jakim powinny odpowiadać
pod względem technicznym i
sanitarnym urządzenia i pomieszczenia
, w których można wykonywać
indywidualną praktykę, indywidualną
specjalistyczną praktykę i grupową
praktykę pielęgniarek i położnych

Akty prawne cd.



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

7 listopada 2007 roku w sprawie
zakresu świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych i
rehabilitacyjnych, wykonywanych przez
pielęgniarkę samodzielnie , bez zlecenia
lekarskiego, oraz zakresu i rodzaju takich
świadczeń wykonywanych przez położną
samodzielnie ( Dz. U.07.210.1540

)

Akty prawne cd.



Rozporządzenie Ministra Zdrowia i

Opieki Społecznej z dnia 17 grudnia

1998 roku w sprawie kształcenia

podyplomowego pielęgniarek i położnych



Rozporządzenie Ministra Zdrowia i

Opieki Społecznej z dnia 21 grudnia

1999 roku w sprawie sposobu ustalenia

minimalnych norm zatrudnienia

pielęgniarek i położnych w zakładach

opieki zdrowotnej

Akty prawne cd.



Kodeks Etyki Zawodowej
Pielęgniarki i Położnej
Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 9 grudnia 2003 roku

Ustawa o zawodach
pielęgniarki i położnej

Określa zasady i warunki wykonywania zawodu

pielęgniarki i położnej .
Wykonywanie zawodu pielęgniarki określa jako
udzielanie przez osob

ę

posiadaj

ą

c

ą

wymagane

kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi
dokumentami, świadcze

ń

zdrowotnych , a w

szczególno

ś

ci

ś

wiadcze

ń

piel

ę

gnacyjnych,

zabiegowych, diagnostycznych, leczniczych ,
rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji
zdrowia.

Udzielanie świadczeń
pielęgniarka wykonuje
przede wszystkim poprzez

:



rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych



rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych



sprawowanie opieki pielęgnacyjnej



realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki,

leczenia i rehabilitacji



samodzielne udzielanie w określonym zakresie

świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych,

leczniczych i rehabilitacyjnych



edukację zdrowotną

Za wykonywanie zawodu
pielęgniarki
uważa się

:



nauczanie zawodu pielęgniarki,



prowadzenie prac naukowo-
badawczych w dziedzinie
pielęgniarstwa



kierowanie pracą zawodową
pielęgniarek i położnych

Zawód pielęgniarki może

wykonywać osoba posiadająca
prawo wykonywania zawodu
wydane przez właściwą
Okręgową Radę Pielęgniarek i
Położnych.

Ustawa o samorządzie
zawodowym

Przekazuje pielęgniarkom prawo do

kreowania rozwoju pielęgniarstwa

poprzez:



sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym

wykonywaniem zawodu pielęgniarki i położnej



ustalenie i upowszechnianie zasad etyki

zawodowej oraz usprawnianie nadzoru nad ich

przestrzeganiem



egzekwowanie od swoich członków dostosowania

się do ustalonych reguł poprzez orzekanie w

zakresie odpowiedzialności zawodowej oraz

sprawowanie sądownictwa polubownego.

Cel i zadania
samorządu
zawodowego



samorząd zawodowy jest zrzeszeniem zawodowym

pielęgniarek i położnych, a udział w nim ma charakter

obligatoryjny



powołany został w celu reprezentowania interesów

zawodowych, społecznych i gospodarczych pielęgniarek i

położnych

zadania samorządu to:



sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem

zawodu pielęgniarki i położnej



ustalanie i rozpowszechnianie zasad etyki zawodowej



ustalanie kierunków rozwoju pielęgniarstwa



integrowanie środowiska pielęgniarek i położnych



orzekanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej

pielęgniarek i położnych

Zadania te realizowane są przez organy samorządu na

szczeblu krajowym i okręgowym

Jednostki organizacyjne
samorządu



Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych



Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych



Organami Okręgowej Izby są:

- Okręgowy Zjazd
- Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych
- Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności

Zawodowej

- Okręgowy Sąd Pielęgniarek i Położnych

-

Okręgowa Komisja Rewizyjna

Kadencja Okręgowej Izby trwa 4 lata, a

przedstawiciele organów wybierani są spośród

delegatów na Okręgowym Zjeździe

Pielęgniarek i Położnych

Organy szczebla
centralnego

Naczelna Izba Pielęgniarek i

Położnych w skład której wchodzą:



Naczelna Rada



Naczelna Komisja Rewizyjna



Naczelny Rzecznik

Odpowiedzialności Zawodowej



Naczelny Sąd Pielęgniarek i

Położnych

Siedzibą NRPiP jest Warszawa

Najwyższym organem władzy samorządu

pielęgniarek i położnych jest Krajowy Zjazd

Pielęgniarek i Położnych, który odbywa się co 4

lata i ma charakter sprawozdawczo-wyborczy

oraz merytoryczny. Biorą w nim udział delegaci

wybrani na Okręgowych Zjazdach. Zjazd

Krajowy zajmuje między innymi stanowisko w

sprawach rozwoju pielęgniarstwa, uchwala

program samorządu , wybiera członków do

poszczególnych organów oraz ustala

regulaminy ich działania , uchwala zasady

gospodarki finansowej Naczelnej Izby

Pielęgniarek i Położnych.

Kodeks etyki

Przyjęty na IV Krajowym Zjeździe

Pielęgniarek i Położnych
obradującym w Warszawie w
dniach 8 -10 grudnia 2003 roku
stanowi podstawę do
ponoszenia przez pielęgniarki
odpowiedzialności.

Kodeks składa się z :



Przyrzeczenia



Części ogólnej



Części szczegółowej, którą podzielono na sześć

podrozdziałów;



pielęgniarka /położna a pacjent



pielęgniarka/położna a praktyka zawodowa i nauka



pielęgniarka /położna a samorząd zawodowy

pielęgniarek i położnych



pielęgniarka/położna a współpracownicy



pielęgniarka/położna a zasady postępowania wobec

społeczeństwa



przypisy końcowe

Samodzielność zawodowa
pielęgniarki

Wynika z zapisów Ustawy o zawodach pielęgniarki i

położnej z dnia 5 lipca 1996 roku, która określa zawód

pielęgniarki jako zawód samodzielny i wskazuje na jej

obszar działania zawodowego. Ustawodawca stworzył

pielęgniarce możliwość samodzielnego wykonywania

niektórych czynności. Zadania te precyzuje

rozporządzenie MZ z dnia 7 listopada 2007 roku w

sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych,

diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych

wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez

zlecenia lekarskiego , oraz zakresu i rodzaju takich

świadczeń wykonywanych przez położną . Zgodnie z

nim pielęgniarka jest uprawniona do wykonania

samodzielnie bez zlecenia lekarskiego , pod warunkiem

odbycia odpowiedniego dla wykonywanych działań

kursu specjalistycznego, następujących działań:

Pielęgnowanie
samodzielne



działanie , w którym
decydowanie o sprawach
dotyczących pacjenta leży w
gestii pielęgniarki



element integracji działań
opiekuńczych , leczniczych,
terapeutycznych

Zadania zawodowe
pielęgniarki:



diagnostyczne



lecznicze



rehabilitacyjne



opiekuńcze



psychopedagogiczne

1. Świadczenia
zapobiegawcze:



prowadzenie poradnictwa w zakresie samoopieki w życiu z

chorobą i niepełnosprawnością w stosunku do człowieka chorego

i jego rodziny,



psychoedukację chorych z zaburzeniami psychicznymi i

uzależnieniami oraz ich rodzin,



prowadzenie poradnictwa w zakresie żywienia dorosłych oraz

dzieci zdrowych



prowadzenie poradnictwa w zakresie sprawowania opieki nad
dziećmi z grup dyspanseryjnych



pielęgnację skóry i błon śluzowych z zastosowaniem środków

farmaceutycznych i materiałów medycznych



wykonywanie szczepień ochronnych w ramach kalendarza

szczepień i na zlecenie właściwych jednostek organizacyjnych

służby zdrowia oraz wystawianie związanych z tym zaświadczeń.

2. Świadczenia
diagnostyczne:



wykonywanie badania fizykalnego



wykonywanie badania fizykalnego umożliwiającego wczesne

wykrywanie chorób sutka



kierowanie na badania i/lub pobieranie materiałów do badań

bakteriologicznych



wykonywanie testów diagnostycznych dla oznaczania ciał ketonowych

i glukozy we krwi i w moczu



wykonywanie EKG



wstępną ocenę ciężkości urazów i organizację bezpiecznego

transportu chorego,



ocenę stopnia i powierzchni oparzeń oraz podjęcie działań leczniczych

w ramach pomocy przed lekarskiej



ocenę świadomości chorego z wykorzystaniem właściwych metod

oceny



prowadzenie bilansu wodnego



ocenę i monitorowanie bólu oraz innych objawów u przewlekle

chorych objętych opieka paliatywną oraz ocenę wydolności fizycznej

chorego.

3. Świadczenia
lecznicze:



ustalanie diety w żywieniu ludzi chorych, w oparciu o obowiązujące w tym

zakresie wytyczne,



dobór i wykorzystywanie różnych technik karmienia u chorych



zakładanie zgłębnika do żołądka i odbarczenie treści



wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna



zakładanie cewnika do pęcherza moczowego oraz usuwanie założonego

cewnika



płukanie pęcherza moczowego



wykonywanie zabiegów doodbytniczych ( lewatywa, wlewka, kroplówka)



dobór sposobów i opatrywanie oparzeń, ran, odleżyn( do III°włącznie) oraz

przetok



zdejmowanie szwów



doraźne podawanie tlenu



tlenoterapię



wykonywanie inhalacji



stosowanie baniek lekarskich



wykonywanie kaniulacji żył obwodowych



podawanie dożylnie leków oraz kroplowe przetaczanie

dożylne w ramach postępowania w resuscytacji krążeniowo -

oddechowej według obowiązujących standardów

postępowania w stanach naglących



kroplowe przetaczanie dożylne płynów, podawanie dożylne

leków ( Heparinum, , Natrium chloratum 0,9%,

Glucosum 5%, Natrium chloratum 10% , Calcium 10%) oraz

modyfikację ich dawki w trakcie trwania dializy, zgodnie z

planem leczenia ustalonym dla danego pacjenta oraz

obowiązującymi w danym zakładzie opieki zdrowotnej

standardami



doraźną modyfikację dawki leczniczej leku przeciwbólowego i

leków stosowanych w łagodzenia innych dokuczliwych

objawów ( duszność, nudności, wymioty, lęk, delirium) u

chorych objętych opieką paliatywną



Wykonywanie intubacji dotchawiczej w sytuacjach nagłych



wykonanie defibrylacji



zastosowanie unieruchomienia przy
złamaniach kości i zwichnięciach oraz
przygotowanie chorego do transportu



zlecanie transportu chorego



prowadzenie psychoterapii podstawowej
oraz wykorzystanie elementów
psychoterapii kwalifikowanej

4. Świadczenia
rehabilitacyjne;



prowadzenie rehabilitacji przyłóżkowej w celu

zapobiegania powikłaniom wynikającym z

unieruchomienia



prowadzenie usprawniania ruchowego

( siadanie, pionizacja, nauka chodzenia, nauka

samoobsługi)



prowadzenie aktywizacji podopiecznych z

wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej



prowadzenie terapii kreatywnej i rehabilitacji

chorych wymagających opieki paliatywnej



prowadzenie instruktażu w zakresie

treningu pęcherza moczowego u chorych
z problemem nietrzymania moczu



prowadzenie instruktażu w zakresie
hartowania i kształtowania kikuta
amputowanej kończyny



rehabilitację podopiecznych z
zaburzeniami psychicznymi



wnioskowanie o objęcie opieką społeczną

Zadania zawodowe wykonywane
przez pielęgniarkę opiece nad
człowiekiem zdrowym i chorym są
wypadkową:



ustawodawstwa



wiedzy zawodowej



umiejętności nabytych w procesie
kształcenia



doskonalenia zawodowego



zakresu obowiązków i uprawnień



sytuacji społecznej, ekonomicznej i
organizacyjnej systemu ochrony zdrowia
w Polsce

Znajomość ogólnych zasad

tworzenia i stosowania prawa, a
także szczegółowych przepisów
regulujących wykonywanie
zawodu medycznego, jest
niezbędna do skutecznego
działania zawodowego.

Człowiek jako podmiot
działania zawodowego



Podmiotem działań personelu
medycznego jest człowiek.



Związane jest to z ryzykiem
konsekwencji podejmowanych decyzji i
czynności zawodowych.



Błąd czy zaniedbanie może spowodować
utratę zdrowia lub życia ludzkiego –
konieczna jest szczególna ostrożność.

Znajomość zagadnień
prawnych:



jest pomocne w procesie decyzyjnym;



daje poczucie bezpieczeństwa;



pobudza świadomość postępowania
zgodnego z obowiązującymi przepisami
prawnymi;



pozwala uniknąć zarzutu działania wbrew
obowiązującemu prawu;



wiedza przyczynia się do bezpieczeństwa
chorego.

Odpowiedzialność prawna
za działania zawodowe



pielęgniarka i położna jest
pełnoprawnym członkiem zespołu
terapeutycznego



odpowiedzialność zawodowa ma
charakter zbiorowy



istnieją różne rodzaje
odpowiedzialności: cywilna, karna,
pracownicza, zawodowa

Umiejętność
wykorzystania
przysługujących praw:

– tylko ludzie świadomi swych praw

mogą z nich skorzystać,

– ważne jest poznanie przywilejów,

które pozwolą walczyć o swoje
prawa, gwarantowane
obowiązującymi przepisami,

Podstawowe definicje w
nauce prawa (reguły):



Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa

szkodzi



Impossibilium nulla obligatio – nie ma

obowiązku czynić, co niemożliwe



Dura lex sed lex – twarde prawo, ale prawo



Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz



Pacta sunt servanda – umów należy

dotrzymywać



Lex specjalis derogat lex generalis – prawo

szczególne jest ponad prawo ogólne

Wady oświadczeń woli:



stan wyłączający świadome lub swobodne

podjęcie decyzji i wyrażenie woli



pozorność – gdy strony umówią się

potajemnie, że oświadczenie woli nie

wywoła skutków prawnych



podstęp – świadome wprowadzenie w

błąd



groźba – rozumiana jako zapowiedź

wyrządzenia zła.

Osoby prawne:



osoby fizyczne



państwowe osoby prawne



komunalne osoby prawne



gospodarcze osoby prawne

Proces stosowania
prawa



ustalenie stanu faktycznego



ustalenie norm właściwych dla
stanu faktycznego



decyzja – akt prawny

Źródła prawa

– konstytucja
– dyrektywa, rozporządzenie UE
– ustawa
– rozporządzenie
– uchwała

Publikacje aktów
prawnych



Dziennik Ustaw



Monitor Polski



Dziennik Urzędowy Ministra



Dziennik Urzędowy Wojewody



Różne przyjęte formy ogłaszania
prawa miejscowego wśród
społeczności lokalnej



Biuletyn Informacji Publicznej (BIP)

Pielęgniarki podlegają regułom

prawnym i moralnym
funkcjonującym w
społeczeństwie na zasadzie
powszechności a za swoją
działalność ponoszą
odpowiedzialność prawną i
zawodową.

Odpowiedzialno

ść

-

konieczno

ść

, obowi

ą

zek moralny

lub prawny odpowiadania za swoje
czyny i ponoszenia za nie
konsekwencji.

Odpowiedzialność
prawna

Oznacza konieczno

ść

ponoszenia

konsekwencji przewidzianych przez
przepisy prawne. W zale

ż

no

ś

ci od

kryterium mo

ż

emy mówi

ć

o

odpowiedzialno

ś

ci karnej, słu

ż

bowej,

cywilnej, materialnej, zawodowej.
Odpowiedzialno

ść

prawna jest

szczegółowo okre

ś

lona przez przepisy

w okre

ś

lonej dziedzinie prawa.

Odpowiedzialność
moralna

Jest to konieczno

ść

ponoszenia

konsekwencji za swoje czyny ,
za zachowanie niezgodne z
norm

ą

moraln

ą

przyj

ę

t

ą

przez

okre

ś

lon

ą

społeczno

ść

.

Piel

ę

gniarki ponosz

ą

odpowiedzialno

ść

za cały

zakres działalno

ś

ci

zawodowej, w tym za sfer

ę

relacji piel

ę

gniarka –

pacjent-członkowie
zespołu terapeutycznego.

Piel

ę

gniarki podlegaj

ą

regułom prawnym i

moralnym

funkcjonuj

ą

cym na

zasadzie powszechno

ś

ci

Przepisy prawne
okre

ś

laj

ą

ce

odpowiedzialno

ść

piel

ę

gniarki

1.

Kodeks Pracy

2.

Kodeks Karny

3.

Kodeks Cywilny

4.

Regulaminy zakładowe

5.

Zakresy obowi

ą

zków, uprawnie

ń

i

odpowiedzialno

ś

ci na stanowisku

pracy

Przepisy prawne
dotyczące
odpowiedzialno

ś

ci

zawodowej:

1.

Dotyczące wykonywania zawodu

( ustawa o zawodach piel

ę

gniarki i

poło

ż

nej z 5 lipca 1996 r., ustawa o

samorządzie zawodowym z 19 kwietnia

1991r., Kodeks etyki zawodowej

piel

ę

gniarki i poło

ż

nej Rzeczypospolitej

Polskiej z grudnia 2003r.)

2.

Przepisy prawa powszechnego ( Kodeks

Karny, Kodeks Cywilny)

3.

Przepisy okre

ś

lane przez pracodawc

ę

( ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z

30 sierpnia 1991 r. z pó

ź

n. zm.; Kodeks

Pracy, regulaminy zakładowe)

Odpowiedzialno

ść

karna

Związana jest z naruszeniem przez sprawcę

( pielęgniarkę) zasad
zapisanych w prawie obowiązującym
społeczeństwo. Konsekwencje i
postępowanie w razie naruszenia tych
zasad określa Kodeks Karny. Jest on
jednakowo obowiązujący dla wszystkich
obywateli.

Odpowiedzialno

ść

cywilna

Jest to obowiązek wynagrodzenia wyrządzonej

szkody lub straty przez jej sprawcę

( pielęgniarkę). Ma ona charakter majątkowy.

Pielęgniarka ponosi odpowiedzialność

cywilną za szkody wyrządzone pacjentowi,

podopiecznemu lub jego rodzinie w trakcie jej

działania zawodowego. W zakresie

odpowiedzialności cywilnej orzekają sądy

powszechne

.

Odpowiedzialno

ść

materialna

Określona przez Kodeks Pracy to konieczność

ponoszenia przez pracownika konsekwencji za

szkodę wyrządzoną zakładowi pracy.

Konsekwencje finansowe niewłaściwej

organizacji pracy powodującej powstanie

szkody nie z winy pracownika ponosi zakład

pracy. Pielęgniarka ponosi odpowiedzialność

za sprzęt, jaki został jej powierzony do

realizacji zadań zawodowych wynikających z

zakresu obowiązków czy

regulaminu pracy.

Odpowiedzialno

ść

słu

ż

bowa

Stanowi zobowiązanie pracownika do wykonywania

zadań określonych przez pracodawcę i ponoszenie

odpowiedzialności za działania w tym zakresie.

Zadania te są określone w zakresie obowiązków

pracownika na danym stanowisku pracy i w ramach

określonej funkcji. Za niewywiązywanie się z

powierzonych obowiązków i przyjętych przez

pracownika zadań pracodawca może stosować kary

dyscyplinarne, zgodne z Kodeksem Pracy lub

regulaminem zakładu pracy. Pielęgniarka ponosi

odpowiedzialność za realizację zadań związanych z

pielęgnowaniem powierzonych jej opiece osób.

Odpowiedzialno

ść

zawodowa

Jest to obowiązek moralny lub prawny

ponoszenia konsekwencji za wykonane
osobiście lub polecone innej osobie do
wykonania czynności zawodowe lub za ich
zaniedbanie bądź zaniechanie.
Odpowiedzialność zawodowa wiąże się z
przynależnością do określonej grupy
zawodowej oraz interpretacja przyjętych
przez tę grupę norm określonych między
innymi w kodeksie deontologicznym.

Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki jako

kategoria prawna pojawiła się w momencie
wydania przez władze państwowe Ustawy o
pielęgniarstwie z dnia 21 lutego 1935 roku.
Ustawa przewidywała odpowiedzialność karną
za nieprzestrzeganie przez pielęgniarki
wymagań w niej określonych. Dotyczyły one
między innymi przestrzegania tajemnicy
zawodowej.

Zakres odpowiedzialno

ś

ci zawodowej

piel

ę

gniarek rozszerzyła Ustawa z

dnia 18 lipca 1950 roku o
odpowiedzialno

ś

ci zawodowej

fachowych pracowników słu

ż

by

zdrowia. Wprowadziła ona funkcje
Rzecznika Dobra Słu

ż

by Zdrowia i

komisje kontroli zawodowej

Wraz z powstaniem samorządu pielęgniarek i

położnych ustanawianie norm i egzekwowanie

odpowiedzialności zostało przekazane w ręce

samych pielęgniarek. Członkowie samorządu

podlegają odpowiedzialności zawodowej

przed sądami pielęgniarek i położnych za

postępowanie niezgodne z zasadami etyki

zawodowej oraz zawinione naruszenie

przepisów wykonywania zawodu pielęgniarki i

położnej.

Zasadniczym aktem prawnym określającym

odpowiedzialność pielęgniarek i położnych

jest Ustawa o samorządzie pielęgniarek i

położnych, której art. 38 mówi:

„ Członkowie samorządu podlegają

odpowiedzialności zawodowej przed

sądami pielęgniarek i położnych za

postępowanie sprzeczne z zasadami etyki

zawodowej oraz za zawinione naruszenie

przepisów dotyczących wykonywania

zawodu pielęgniarki i położnej”.

Odpowiedzialność zawodową ponoszą

pielęgniarki i położne sprzed organami
samorządu pielęgniarek i położnych ( sądami
pielęgniarek i położnych) za:



zawinione naruszenie zasad wykonywania
zawodu



naruszenie przepisów regulujących
wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej



postępowanie sprzeczne z zasadami etyki
zawodowej

Odpowiedzialność prawną i
moralną pielęgniarki ponoszą za
realizację obowiązków
zawodowych



realizowanie opieki na najwyższym poziomie i

z zastosowaniem właściwych metod



ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta



informowanie pacjenta o zakresie

realizowanej opieki pielęgniarskiej



uzyskanie zgody na proponowany program

pielęgnowania



zapewnienie pacjentowi w czasie

pielęgnowania warunków zachowania

intymności, poszanowania wolności i godności

osobistej



zachowanie tajemnicy zawodowej

Wniosek o wszczęcie postępowania przeciwko

pielęgniarce może wnieść pokrzywdzony
(osoba fizyczna i prawna) lub jego
reprezentant do rzecznika odpowiedzialności
zawodowej pielęgniarek i położnych w
Okręgowej Izbie Pielęgniarek i Położnych.
Sprawy w przedmiocie odpowiedzialności
zawodowej rozpatrują okręgowe sądy
pielęgniarek i położnych, a w II instancji
Naczelny Sąd Pielęgniarek i Położnych.

Za wykroczenie zawodowe pielęgniarka może

być ukarana:



upomnieniem



naganą



zakazem pełnienia funkcji kierowniczych w
zakładach opieki zdrowotnej



zawieszeniem prawa wykonywania zawodu

Rejestr ukaranych pielęgniarek prowadzony jest

przez Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych

Przyczyny wykroczeń zawodowych:



niedostatki wiedzy i umiejętności

profesjonalnych,



rutynowe podejście do pacjenta,



brak wiedzy i świadomości zachowań etycznych,



zaburzenia współpracy pomiędzy lekarzami,

pielęgniarkami, położnymi i innymi

pracownikami medycznymi,



brak jasno sprecyzowanych obowiązków na

stanowisku pracy



przyjmowanie na siebie wielu obowiązków ze

świadomością niemożliwości ich wykonania,



„ślepe” przestrzeganie regulaminu, a nie patrzenie

przez pryzmat stanu zdrowia oraz prawa pacjenta,



obawa przed niełaską kierownictwa czy utratą

pracy,



niewłaściwa organizacja świadczeń pielęgniarskich,



niewłaściwa organizacja pracy i sposób kierowania

zespołem pielęgniarek, położnych,



nieprzestrzeganie formalnych reguł w wykonywaniu

czynności zawodowych wobec pacjenta.

Prawa pacjenta

Pacjent :



człowiek cierpiący



osoba korzystająca ze świadczeń systemu
ochrony zdrowia i powierzająca swoje zdrowie
fachowym pracownikom tego systemu



osoba korzystająca z usług medycznych i
świadczeń zdrowotnych, niezależnie od tego
czy jest zdrowa czy chora

Prawa pacjenta- stosunki istniej

ą

ce

pomi

ę

dzy pacjentem a instytucj

ą

lub osob

ą

ś

wiadcz

ą

c

ą

usługi

medyczne czy zdrowotne

Prawa pacjenta stanowi

ą

konkretyzacj

ę

praw człowieka

w okre

ś

lonych sytuacjach

zwi

ą

zanych z korzystaniem ze

ś

wiadcze

ń

medycznych

Prawa pacjenta maj

ą

go

chroni

ć

przed:



uzależnieniem od służby zdrowia



możliwością nadużyć w procesie
diagnozowania i leczenia



instrumentalnym wykorzystaniem pacjentów
( np. w zakresie testowania nowych leków)



możliwością niewłaściwego zastosowania
osiągnięć biologii i medycyny ( eksperymenty
medyczne)

Standardy deontologiczne
Światowego Stowarzyszenia
Medycznego

 Deklaracja Helsińska 1964 – dotyczy

eksperymentów medycznych

 Deklaracja z Tokio 1975 – zabrania

pracownikom medycznym udziału w
działaniach naruszających godność i dobro
człowieka

 Deklaracja Hawajska 1977 – dotyczy

pacjentów psychiatrycznych

Prawa pacjenta w
dokumentach polskich:



Konstytucja RP



Kodeks Cywilny



Kodeks Karny



Ustawa o Zakładach Opieki Zdrowotnej



Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego



Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek,

tkanek i narz

ą

dów



Ustawa o zawodach piel

ę

gniarki i poło

ż

nej



Ustawa o zawodzie lekarza



Kodeks etyki zawodowej piel

ę

gniarki i poło

ż

nej RP



Kodeks etyki lekarskiej



Kodeks etyki aptekarskiej

Akty prawne okre

ś

laj

ą

prawa pacjenta do:



rzetelnego leczenia i
piel

ę

gnowania



informacji



prywatno

ś

ci



samostanowienia o sobie



poszanowania godno

ś

ci i wolno

ś

ci

osobistej

Prawa pacjenta określane w ustawie o
zawodzie pielęgniarki i położnej

Pacjent ma prawo do:



udzielania mu świadczeń przez pielęgniarkę ,

położną zgodnie z aktualną wiedzą medyczną ,

dostępnymi jej metodami i środkami zgodnie z

zasadami etyki zawodowej oraz szczególną

starannością.



udzielania mu pomocy przez pielęgniarkę,

położną , zgodnie z posiadanymi przez nią

kwalifikacjami, w każdym przypadku

niebezpieczeństwa utraty przez niego życia

lub poważnego uszczerbku na jego zdrowiu.



uzyskania od pielęgniarki , położnej

informacji o jego prawach



uzyskania od pielęgniarki, położnej
informacji o swoim stanie zdrowia, w zakresie
związanym ze sprawowaną opieką
pielęgnacyjną



zachowania tajemnicy informacji związanych
z nim, a uzyskanych przez pielęgniarkę ,
położną w związku z wykonywaniem zawodu



wyrażania zgody lub odmowy na podawanie
przez pielęgniarkę, położną do publicznej
wiadomości danych umożliwiających
identyfikację pacjenta

Prawa pacjenta mają chronić go

przed:



uzależnieniem od służby zdrowia,



możliwością nadużyć w procesie

diagnozowania i leczenia



instrumentalnym wykorzystaniem pacjentów

(np. w zakresie testowania nowych leków)



możliwością niewłaściwego zastosowania

osiągnięć biologii i medycyny (eksperymenty

medyczne)

Prawa pacjenta w
ustawodawstwie polskim -
przegląd

Prawo do opieki zdrowotnej:

każdy ma prawo do ochrony zdrowia – art. 68

konstytucji

obywatelom niezależnie od sytuacji

materialnej władze publiczne zapewniają
równy dostęp do ochrony zdrowia,
finansowanej ze środków publicznych

władze publiczne są zobowiązane do

zapewnienia szczególnej opieki dzieciom,
kobietom ciężarnym, osobom
niepełnosprawnym oraz osobom starszym

Prawo do informacji o swoim
stanie zdrowia



Z ustawy o zawodzie lekarza:



Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu

przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia,

rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach

diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć

następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach

leczenia oraz rokowaniu.



Lekarz może udzielać informacji innym osobom tylko za zgodą

pacjenta.



Na żądanie pacjenta lekarz nie ma obowiązku udzielać

pacjentowi informacji.



W sytuacjach wyjątkowych, jeżeli rokowanie jest niepomyślne dla

pacjenta, lekarz może ograniczyć informację o stanie zdrowia

pacjenta i o rokowaniu, jeżeli według oceny lekarza przemawia za

tym dobro pacjenta. W takich przypadkach lekarz informuje

przedstawiciela ustawowego pacjenta lub osobę upoważnioną

przez pacjenta. Na żądanie pacjenta lekarz ma jednak obowiązek

udzielić mu żądanej informacji.

Prawo do informacji o swoim
stanie zdrowia c.d.



ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej



Pielęgniarka ma obowiązek poinformować pacjenta o jego

prawach oraz udzielić mu (lub jego ustawowemu

przedstawicielowi) informacji o stanie zdrowia pacjenta w

zakresie koniecznym do sprawowania opieki pielęgnacyjnej.

•

Z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej



Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia.



Kierownik zakładu zapewnia dostępność informacji o prawach

pacjenta.

•

Z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego



Pacjent ma prawo do informacji sformułowanej „w przystępny

sposób” o jego prawach oraz o celu przyjęcia do szpitala

psychiatrycznego, o stanie zdrowia, proponowanych czynnościach

diagnostycznych, leczniczych oraz dających się przewidzieć

skutkach tych działań lub ich zaniechania, przy czym lekarz jest
do tego zobowiązany niezależnie od stanu psychicznego pacjenta

.

Prawo do wyrażenia zgody na udzielenie
określonych świadczeń zdrowotnych lub ich
odmowy,
po uzyskaniu odpowiednich informacji



Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń

zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w

ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta.



Ustawa określa też sposoby postępowania w sytuacjach osób

małoletnich, nieprzytomnych bądź niezdolnych do zrozumienia

znaczenia informacji i wyrażenia zgody bądź jej odmowy.



Pacjent musi otrzymać wszelkie informacje, niezbędne do podjęcia

decyzji o wyrażeniu zgody bądź odmowie zgody na dane

świadczenie medyczne.



Swobodnie powinna wyrażać swą zgodę na umieszczenie w

szpitalu psychiatrycznym i leczenie osoba z zaburzeniami

psychicznymi, jeżeli jest zdolna do zrozumienia przekazywanej w

dostępny sposób informacji o celu przyjęcia do szpitala, jej stanie

zdrowia, proponowanych czynnościach oraz dających się

przewidzieć skutkach tych działań lub ich zaniechania.



Pacjent ma prawo cofnąć swoją zgodę na świadczenie medyczne w

dowolnym czasie i nie może być z tego tytułu narażony na żadne

konsekwencje.

Prawo do intymności i poszanowania
godności
w czasie udzielania świadczeń
zdrowotnych



Wszelkie informacje dotyczące pacjenta stanowią

tajemnicę, która obowiązuje personel medyczny także

po śmierci chorego.



Pacjent ma prawo zastrzec sobie, by informacje

dotyczące jego nie były przekazywane osobom

najbliższym – współmałżonkowi, rodzicom, dzieciom.



Pacjent ma prawo wymagać, aby przy wykonywaniu

świadczenia medycznego był przy nim obecny tylko

niezbędny personel a obecność innych osób, nawet w

celach szkoleniowych bądź naukowych wymaga jego

zgody.



Pacjent ma prawo do poszanowania jego wstydliwości i

oczekiwać, że badanie lub zabieg zostaną wykonane w

oddzielnym pomieszczeniu bądź pod osłoną parawanu

itp..

Prawo do umierania w spokoju i
godności



Pacjent ma

prawo do poszanowania jego intymności i

godności, które nabiera szczególnego znaczenia w obliczu

śmierci – należy stworzyć pacjentowi umierającemu możliwie

najbardziej komfortowe warunki.



Pacjent umierający ma prawo do osobistego i

nieskrępowanego kontaktu z najbliższymi.



Pacjent ma prawo zastrzec sobie, by po jego śmierci nie

pobierano z jego zwłok narządów, tkanek lub komórek w

celach innych, niż dla ustalenia przyczyn zgonu (prawo to

dotyczy wszystkich pacjentów, nie tylko umierających).



Pacjent, szczególnie umierający, ma prawo do opieki

duszpasterskiej ze strony duchownego wyznawanej przez

siebie religii.



Pacjent ma prawo żądać, by personel umożliwił mu

sporządzenie testamentu, co wymaga obecności notariusza

lub dwóch świadków.

W zakładzie opieki zdrowotnej
pacjent ma prawo do:



dodatkowej opieki pielęgnacyjnej
sprawowanej przez osobę bliską lub inną
osobę wskazaną przez siebie,



kontaktu osobistego, telefonicznego lub
korespondencyjnego z osobami z
zewnątrz,



opieki duszpasterskiej,



przechowywania wartościowych rzeczy
w depozycie zakładu.

Naruszenie praw pacjenta
uprawnia pacjenta do:



Interwencji u bezpośredniego przełożonego osoby

udzielającej świadczeń medycznych.



Złożenia skargi u kierownika zakładu bądź w

radzie nadzorczej, a następnie, w przypadku

niezadawalającego załatwienia, do organu który

zakład utworzył.



Zwrócenia się do Izby Lekarskiej lub odpowiednio

do Izby Pielęgniarek i Położnych, jeśli naruszenie

dotyczyło strony fachowej usługi.



Skierowania sprawy do sądu powszechnego, jeśli

pacjentowi wyrządzona została krzywda, jeśli

poniósł stratę materialną lub naruszono jego

dobro osobiste, w rozumieniu kodeksu cywilnego.

Dzi

ę

kuj

ę

za uwag

ę