Włosy

klinika i

pielęgnacja

część I

Budowa włosa

Dr Wacław Pawliszyn
Małopolska Wyższa Szkoła Zawodowa

w Krakowie

• W wielu kulturach, w tym i w naszej ładne

włosy są symbolem młodości i atrakcyjności

• Dlatego dla wielu ludzi jest to nie tylko

problem kosmetyczny

• W wielu przypadkach gorszej jakości włosy

są źródłem kompleksów, niezadowolenia,

braku pewności siebie, poczucia braku

atrakcyjności, smutku i złego samopoczucia

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Włosy zaliczamy do przydatków skóry

• Oprócz włosów do przydatków skóry

zaliczamy też:

paznokcie, gruczoły

łojowe i gruczoły potowe

• Pomimo , że wszystkie przydatki skóry są

pochodzenia

nabłonkowego,

to tkwią

głęboko w

skórze właściwej

• W przeciwieństwie do zwierząt,

współcześnie włosy u człowieka nie

spełniają aż tylu funkcji fizjologicznych –

była to

ochrona przed zimnem,

przegrzaniem, działaniem

promieniowania słonecznego i ochrona

przed insektami

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Krótka charakterystyka włosów:

• Zmodyfikowane komórki naskórka

• Mają różną grubość, długość i barwę

• Pokrywają całe ciało z wyjątkiem:

– dłoni

– podeszew stóp

– błon śluzowych warg i narządów

płciowych

– wewnętrznych powierzchni palców

– grzbietowych powierzchni paliczków

paznokciowych

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Pełne typowe owłosienie

występuje tylko na skórze głowy

• Stwierdza się tu zwykle od

100.000 do 150.000 włosów

,

czyli około 200 – 300 / cm

2

• Nieco inny charakter owłosienia

stwierdza się

pod pachami i w

okolicach narządów płciowych

• Pozostałe regiony ciała pokryte

są włosami sporadycznie i mają

one inny charakter

• Ogólną ilość cebulek włosowych

u dorosłego człowieka określa

się na 1 do 5 milionów

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Bujne i mocne włosy, podobnie jak gładka i

silnie elastyczna skóra, są cechą

charakterystyczną młodego wieku. W dużej

mierze wpływają one na młody wygląd i

urodę człowieka

• Z wiekiem

skraca się okres wzrostu włosów

i stają się one krótsze i słabsze

• Twardniejący z wiekiem mieszek włosowy

doprowadza go

gorszego ukrwienia

. W

efekcie powstaje nie tylko słabszy włos, ale

upośledzona jest też produkcja barwnika,

co manifestuje się pojawiającą się

siwizną

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Każdy włos tkwi

w mieszku

włosowym

, będącym

wgłębieniem naskórka o

lejkowatym kształcie

• Cebulka włosa

tkwi

głęboko w skórze właściwej

• Cebulka leży bezpośrednio

nad

brodawką włosa

• Brodawka zawiera

naczynia krwionośne

zaopatrujące włos

• Cebulka włosa odpowiada

za tworzenie komórek

włosowych

• Łodyga włosa

jest częścią

włosa wyrastającą ponad

powierzchnię skóry

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Do mieszka włosowego

zawsze uchodzą

gruczoły

łojowe,

a ich wydzielina

wydostaje się z mieszka

włosowego na

powierzchnię skóry. Nadaje

ona włosom lekko tłustawy,

błyszczący odcień

• Czasem do mieszka

włosowego uchodzą też

gruczoły potowe

apokrynowe

• Każdy włos ma własny

mięsień przywłosowy

. Nie

mają takich mięśni włosy

brwi i rzęs

Budowa włosa

wiadomości podstawowe

• Włos zbudowany jest z całego

szeregu

włókien keratynowych

poskręcanych (jak włókna w

linie) w wiązki

• Stałe podziały komórek w

cebulce włosa powodują

przesuwanie włosa ku górze. W

tym czasie

keranocyty stopniowo

rogowacieją

• Skręcone w wiązki włókna

keratynowe otoczone są

korą

(cortex)

• Całość włosa otoczona jest

łuskowatą

osłonką (cuticula)

.

Powstaje ona z podziałów

komórkowych ponad cebulką

włosa z komórek o płytkowatym

kształcie

Budowa włosa

osłonka włosa

• Łuskowata

osłonka

włosa ustawiona jest

dachówkowato i jedna

łuska lekko zachodzi na

drugą

• Jest ona coraz cieńsza w

miarę długości włosa

• Często na samym końcu

włosa

nie ma już osłonki

lub ma tylko szczątkowy

charakter

• Dlatego

końce włosów

są słabsze i wrażliwe na

uszkodzenia

Budowa włosa

przekrój włosa

• Włókno włosa

(kora)

• Rdzeń włosa

• Gruczoł łojowy

• Rejon

wybrzuszony

• Wewnętrzna

osłonka włosa

• Zewnętrzna

osłonka włosa

• Brodawka i

cebulka włosa

Budowa włosa

przekrój włosa

• x

Budowa włosa

przekrój włosa

• Patrząc się na przekrój

podłużny włosa, można

wyraźnie zauważyć kilka

warstw:

• Z komórek epidermalnych,

nazywanych

komórkami

macierzy

powstaje

najbardziej zewnętrza,

silnie skeratynizowana

warstwa nazywana

warstwą

korową (cortex)

(K)

i

otaczającą dookoła włos

błonka zwana

osłonką

włosa)

(O)

• Centralnie usytuowany jest

rdzeń włosa

(M)

O
K

M

Budowa włosa

przekrój włosa – osłonka

wewnętrzna

• Komórki otaczające włos

w warstwie wewnętrznej

znajdującej się do

wewnątrz od osłonki

włosa układają się w

trzy warstwy:

• Najbardziej na zewnątrz

leżącą cieniutką

blaszkę

(cuticle)

(C)

• Leżącą pośrodku grubą

warstwę Huxleya

(Hu)

• Najbardziej do

wewnątrz leżącą

warstwę Henlego

(He)

He Hu

C

Budowa włosa

przekrój włosa – osłonka

wewnętrzna

• Osłonka wewnętrzna włosa

rozciąga się w dół od ujścia

przewodu łojowego i otacza

włos poniżej tej granicy

• Powyżej ujścia przewodu

łojowego przestrzeń ta jest

pusta i służy wyprowadzaniu

łoju

• Wydzielina gruczołów

łojowych zawiera

kwas

oleinowy, estry glicerolu,

wolne kwasy tłuszczowe,

cholesterol i łój

• Określamy ją mianem

łoju

skórnego

(sebum)

Budowa włosa

budowa włosa -

podsumowanie

• Osłona włosa:

• warstwa zewnętrzna włosa

• Najbardziej zewnętrzne łuskowate

komórki skierowane są ku końcowi włosa

• Przeźroczysta

• Kora:

• Warstwa wewnętrzna

• Komórki okrągłe, nieco wydłużone

• Zawierają barwnik

• Rdzeń:

• Komórki okrągłe

• Może nie występować w cienkich włosach

Budowa włosa

brodawka włosa

• x

Budowa włosa

brodawka włosowa

• Brodawka włosa zawiera rozrodczą

generację komórek (hair follicle)

odpowiedzialną za wzrost i rozwój włosa

• Wysoka aktywność komórek brodawki

włosa odpowiedzialna jest głównie za

produkcję wiązek włókien, będących

podstawową strukturą włosa

• W brodawce włosa znajduje się również

nieliczna grupa fibroblastów wywodzących

się z mezodermy. Pomagają one budować

cienką błonę podstawną (błonę gładką)

• Błona gładka (podstawna) rozdziela

ektodermalne komórki naskórka od

mezodermalnych komórek skóry

Budowa włosa

brodawka włosowa

• Cała błona gładka stanowi rolę bariery (również

immunologicznej), chroniącej wewnętrzną część

brodawki włosa

• Pełna strukturę wnętrza brodawki tworzącą

charakterystyczny pęcherzyk nazywamy

ciałkiem Arao – Perkinsa

• Włókna nerwowe i kapilary (naczynia

włosowate) wnikają do wnętrza brodawki przez

niewielkie otwory w tej błonie

• Wielkość brodawki

włosa jest zmienna i

zależy

od fazy wzrostu

. Jeżeli jest potrzebna produkcja

dużej ilości włókien brodawka jest większa, w

stanie spoczynku jest pomniejszona i nieaktywna

• Odrywające się od brodawki komórki w

połączeniu z komórkami naskórka mogą tworzyć

nowe brodawki włosowe

Budowa włosa

kolor włosów

• Barwniki włosa umieszczone

są w jego

warstwie korowej

• Tworzą je dwa rodzaje

melaniny:

– eumelanina

o pigmentach

czarnych i brązowych

– feomelanina

o pigmentach

żółtych i czerwonych

• Włosy na głowie zwykle są

niejednorodne

i mają 100 –

150 odcieni, ale postrzegamy

je jako

jednolity kolor

Uwaga praktyczna:

określając kolor włosów

musimy określić głębię

koloru i odcień koloru

Budowa włosa

kolor włosów

•

U wielu ludzi (częściej u

mężczyzn) pierwsze objawy

utraty barwnika obserwuje się w

wieku około dwudziestu -

trzydziestu lat

•

Zmiany pigmentacji często są

spowodowane

czynnikami

genetycznymi

•

Włosy mogą tracić swój barwnik

czasami

bardzo wcześnie

z

zupełnie niewyjaśnionych

przyczyn

•

Przyczyną utraty barwnika

mogą też być

czynniki nerwowe

(bardzo silne przeżycia) i

czynniki chorobowe

Budowa włosa

podstawowe wiadomości

kosmetyczne

• O miękkości i elastyczności włosa decyduje

szereg elementów, z których najważniejsze,

to:

• Ilość

wody

we

włóknach

keratyny

• Ilość

wody

w

substancji

wewnątrzkomórkowej

• Ilość i charakter

wiązań pomiędzy włóknami

keratyny

• Włosy odradzają się

stale

, ale proces ma

charakter trudnopostrzegalny

• W prawidłowych warunkach wypadanie i

wzrost włosów powinny być

zrównoważone

• Cykl włosowy przebiega

asynchronicznie

Budowa włosa

cykl włosowy

• Wzrost włosa odbywa się x z szybkością

0,3 do

0,5 mm na dobę

• Oznacza to, że w ciągu 1 miesiąca przyrasta od

1 do 1,5 cm włosa

• Wzrost odbywa się przez okres

2 – 6 (czasem

nawet 7) lat

i wtedy starzejący się włos wypada

• Mieszek włosowy odpoczywa do

3 miesięcy

i

potem cały cykl wzrostu

rozpoczyna się od

nowa

• Włos nie strzyżony osiąga bardzo różna długość

– zwykle jest to około

50 cm u mężczyzn i 100

cm u kobiet

Budowa włosa

cykl włosowy

• Włosy

nie rosną bezustannie

• Ich cykl wzrostu dzieli się na

3 fazy:

• Faza

aktywnego wzrostu (anagen)

trwa

średnio 5 lat (2 do 6 lat), włos w tym czasie

rośnie około 1 cm miesięcznie

• Po tym okresie następuje trwający dwa tygodnie

okres przejściowy

(

katagen),

nazywany też

okresem inwolucji

• W trzeciej fazie włos wchodzi w

fazę spoczynku

(telogen)

trwającą od 2 do 6 miesięcy, w czasie

której włos naprzód

obluzowuje się

w mieszku, a

potem ostatecznie

wypada

• Po 1 – 3 miesiącach od tego momentu

rozpoczyna się powtórnie faza wzrostu (anagen)

Budowa

włosa

cykl

włosowy

• x

• W fazie wzrostu

(anagen) jest

zwykle

około 85-90%

wszystkich włosów

• W fazie

przejściowej

(katagen) jest

zwykle

tylko 1% włosów

• Pozostałe 10-15%

włosów znajduje

się w

fazie spoczynku

(telogen)

Ciekawostka: w

ciągu miesiąca

komórki brodawek

produkują ponad

kilometr keratyny

Budowa włosa

cykl włosowy

• Wybrane prawidłowe wartości dotyczące wzrostu

włosów u dorosłego człowieka

(wg Christophers i Ständer

„Zarys dermatologii”):

• Włosy u mężczyzn rosną

szybciej

, niż u kobiet

• Szybkość wzrostu zależy od pory dnia i pory roku

• Średnia szybkość wzrostu to

0,35 mm na dobę

• Wiek najszybszego wzrostu włosów to

od 15 do 30

r.ż.

• Wiek spowolnionego wzrostu włosów to

po 50 – 60

r.ż.

• Grubość łodygi włosa to

0,1 – 0,025 mm

• Liczba włosów na owłosionej części głowy to

100 000

• Gęstość porastania włosów

od 175 do 300 na cm

2

• Dzienna fizjologiczna utrata włosów

od 80 do 100

Budowa włosa

rodzaje włosów

• Rozróżniamy trzy rodzaje włosów:

• Włosy meszkowe

stanowiące delikatne

owłosienie występujące u płodu i u

noworodka

• Drobne owłosienie ciała

o przejściowym

charakterze, w różnych regionach ciała. Po

osiągnięciu pełnej dojrzałości płciowej jest

ono zastępowane owłosieniem typu

męskiego lub żeńskiego

• Owłosienie główne (włosy dojrzałe)

do

których zaliczamy włosy głowy, brwi, rzęsy i

owłosienie łonowe

Budowa włosa

rodzaje włosów

• Czasem stosuje się też nieco odmienny (chociaż

w rzeczywistości bardzo podobny) podział na:

• meszek-

pokrywający skórę tułowia, kończyn i

twarzy,

• włosy długie-

na głowie, w okolicach

pachowych i wzgórka łonowego, brody u

mężczyzn,

•

włosy szczeciniaste-

obejmujące rzęsy i brwi.

Budowa włosa

włosy meszkowe

• Płód pokryty jest bardzo drobnym,

delikatnym włosem określanym jako

meszek płodowy

• Meszek płodowy zamienia się we

włos

meszkowy

jeszcze przed urodzeniem

• Włosy meszkowe pokrywają ciało płodu w

ostatnim okresie życia płodowego i ciało

niemowlęcia

• U dorosłego stwierdzamy je na

policzkach

i

tam, gdzie włos jest

puszysty i miękki

• Włos meszkowy

nie zawiera barwnika

• Jest

cienki, delikatny i puszysty

• Często ma wspólnie mieszek włosowy i

gruczoł łojowy

Budowa włosa

włosy meszkowe

•

W niektórych sytuacjach

włos meszkowy

może stać się włosem dojrzałym

•

Najczęstszą przyczyną jest:

•

Uaktywnienie się

gruczołów dokrewnych

•

Miejscowe powtarzające się

drażnienie włosa

Budowa włosa

włos dojrzały

• Pokrywa skórę głowy, wytwarza owłosienie

łonowe, brwi i rzęsy

• Często występuje na przedramionach

• U mężczyzn często występuje na klatce

piersiowej, brzuchu i czasem na plecach

• Występuje tam, gdzie włos jest grubszy i

twardszy

• Zawiera

barwnik

, różny w zależności od

koloru włosa

(eumelaninę lub feomelaninę)

• Ma typową, trójwarstwową budowę

• Ma

dobrze rozwinięty korzeń i brodawkę

włosa

• Gruczoł łojowy występuje samodzielnie i

uchodzi do mieszka włosowego

Budowa włosa

gruczoły potowe apokrynowe

• Gruczoły

potowe

apokrynowe

związane są z

mieszkami włosowymi

• Występują

pod pachami

i

w okolicy

narządów

płciowych

• Wydzielina jest

bogatsza w

tłuszcze

(stąd

nieprzyjemny zapach potu)

• Wzrost wydzielania pod

wpływem takich

czynników, jak:

• Wysoka temperatura

• Ćwiczenia fizyczne

• Emocje

• Niektóre leki i inne

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Osłonkę włosa potrafi zniszczyć bardzo

wiele czynników:

• Promieniowanie UV (nadfioletowe)

• Używane zbyt często silne szampony

• Zbyt szybkie suszenie wilgotnych włosów

(na przykład zbyt mocna suszarka

elektryczna)

• Chemiczne zabiegi upiększające włosy

• Upinanie fryzury zbyt silnie ściągającej

włosy (na przykład mocny kok)

• Zbyt intensywne czesanie włosów

(szczególnie włosów wilgotnych)

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki uszkadzające włosy:

• Używanie niewłaściwych mydeł

(otwierających łuski włosa)

• Farby do włosów zawierające amoniak

(powodują odchylanie się łusek włosa)

• Środki utleniające i redukujące (w

farbach do włosów i w preparatach do

trwałej ondulacji)

• Zatrucia środowiskowe (szczególnie

pestycydy, ołów, arsen i tal)

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki uszkadzające włosy:

• Czynniki dietetyczne (niedobory białkowe,

deficyt kaloryczny – objawy mogą zacząć

się pojawiać już po 15 dniach i niedobory

pierwiastków – Fe, Zn, Cu)

• Czynniki psychiczne i stresy (szczególnie

ważne u dzieci)

• Gorączka i ciężkie infekcje (do 3 miesięcy

od choroby)

• Niektóre leki (a szczególnie cytostatyki)

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki potencjalnie powodujące

wypadanie włosów w fazie anagenowej:

• Czynniki i choroby genetyczne

, rzadko

spotykane

• Zaburzenia hormonalne

: niedoczynność

przysadki mózgowej, niedoczynność lub

nadczynność tarczycy, nadczynność nadnerczy i

zespoły Cushinga, czasami cukrzyca typu I

• Błędy i zaburzenia żywienia

: maksymalny

niedobór miedzi, żelaza, cynku, biotyny,

nasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy C

• Leczenie przeciwnowotworowe

• Naświetlanie

promieniami X lub γ

• Substancje toksyczne

: tal, arsen, ołów, bizmut,

witamina A, niektóre lekarstwa

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki potencjalnie powodujące

wypadanie włosów w fazie telogenowej:

• Niedobory żywieniowe

, zwłaszcza braki

witamin, minerałów i niedobór żelaza

• Ciąża i poród

– nienormalny poziom

hormonów u kobiet w czasie ciąży i

niedobór składników żywieniowych

wskutek przekazywania ich do

rozwijającego się płodu

• Wysoka gorączka

– wysoka ciepłota siała w

wielu chorobach infekcyjnych powoduje

częściowe uszkodzenie cebulki włosa i w

efekcie zmniejszoną jej aktywność

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki potencjalnie powodujące

wypadanie włosów w fazie telogenowej:

• Promieniowanie UV

– nawet niskie dawki

UV uszkadzają bardziej wrażliwe komórki

włosa i powodują spowolnienie wzrostu

włókna

• Ostre krwotoki

– nagła utrata krwi

powoduje niedożywienie brodawek

włosowych i niedobór składników

żywieniowych spowalnia ich aktywność

• Leki

, zwłaszcza kumaryna, heparyna,

propranolol, czasami witamina A i inne

• Diety głodowe

, powodujące przejściowo

olbrzymie braki żywieniowe

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki potencjalnie powodujące

wypadanie włosów w fazie telogenowej:

• Choroby tarczycy

, przebiegające zarówno z

nadczynnością, jak i niedoczynnością,

ponieważ hormony tarczycy wpływają na

aktywność brodawek włosowych

• Bardzo duże stresy i uszkodzenia fizyczne i

chirurgiczne

mogą również wywoływać

łysienie telogenowe

• Czynniki psychiczne

– długotrwałe, silne

przeżycia lub nagły szok mogą spowodować

nagle zablokowanie cebulek włosowych,

dokładny mechanizm tego zjawiska nadal

jest nieznany

Budowa włosa

czynniki uszkadzające włosy

• Czynniki potencjalnie powodujące

wypadanie włosów w fazie telogenowej:

• Ciężkie choroby

o ostrym lub przewlekłym

przebiegu, nawet jeżeli nie powodują

zaburzeń pracy większości narządów, mogą

negatywnie wpływać na pracę brodawek

włosowych i na inne przydatki skóry

• Łysienie noworodków

nie jest zjawiskiem

patologicznym – noworodki w czasie

pierwszych kilku miesięcy swojego życia

mogą tracić znaczną część włosów, które

potem zostaną zastąpione nowymi

Budowa

włosa

włos

normalny

• Zdrowe, ładnie falujące

się włosy są klasycznym

przykładem tego, jak

powinien wyglądać

zdrowy włos

• Zdrowe włosy posiadają

zewnętrzną osłonkę

zbudowaną z martwych,

skeratynizowanych

komórek zachodzących

dachówkowato jedne na

drugie , dających efekt

podobny do dachówek

ułożonych na dachu

Budowa włosa

włos normalny

• Zewnętrzna osłonka włosa jest

najmocniejszą częścią włókna włosa i dobrze

zabezpiecza leżącą głębiej korę włosa

• Kora stanowiąca wnętrze włókna również

zbudowana jest z martwych komórek

zawierających keratynę, ale jest zarazem

spłaszczona i ściśnięta

• Różnice pomiędzy włosami prostymi,

falującymi się czy kędzierzawymi

(„loczkami”) polegają właśnie na

ukształtowaniu włókna włosa

• Włosy

proste

mają

okrągły przekrój włókna

• Włosy

falujące

mają więcej segmentów

owalnych

na swoim przekroju, zaś włosy

kędzierzawe (loczki)

mają bardzo

spłaszczony przekrój owalny

Budowa włosa

włos normalny

• Okrągły przekrój poprzeczny prostego włosa

zapewnia mu największą wytrzymałość

włókna włosa w każdej płaszczyźnie

przekroju włosa

• Ponieważ włosy falujące i kędzierzawe mają

poprzeczny przekrój włókna owalny, są one

prostsze i mniej elastyczne w jednym

odcinku, ale bardziej elastyczne i giętkie w

częściach spłaszczonych

• Jeżeli cebulki włosowe w skórze skierowane

są wszystkie w jednym, tym samym

kierunku, falowanie włosów jest regularne i

fale układają się w sposób równoległy w

całej wiązce włosów

Budowa włosa

włos normalny

• Włosy silnie skręcone (kedzierzawe) powstają

już na etapie mieszka włosowego, który także

jest skręcony

• Włosy

skręcają się

, ponieważ

wewnętrzna

błona włosa jest słabiej spłaszczona, niż część

zewnętrzna

włókna włosa

• Komórki budujące włókno w warstwie po

stronie zewnętrznej są także

silniej

spłaszczone i mocniej ściśnięte

, co w efekcie

umacnia skręt włosa i nadaje mu

charakterystyczny owalny przekrój

• Skręcenie włosa ma

trwały charakter

– jeżeli

pociągając wyprostujemy włos, to po

puszczeniu powróci do swojego pierwotnego

kształtu

Budowa włosa

ocena skóry głowy i badanie

włosa

• Nie wszystkie włosy i nie zawsze są prawidłowe

• Nim podejmiemy jakakolwiek decyzję,

zadbajmy, aby nie była pochopna

• Istnieje cały szereg możliwości oceny stanu

skóry głowy, a także stanu włosów

• Na tej podstawie o wiele łatwiej jest podjąć

decyzję, czy włosy danego człowieka są całkiem

zdrowe, czy też nie

• Nie wszystkie badania są zawsze dostępne, ale

jest wiele wyspecjalizowanych ośrodków

leczących i badających włosy

Budowa włosa

ocena skóry głowy i badanie

włosa

• Bardzo często stwierdzając

nieprawidłowości w budowie włosa trzeba

wykonać szereg badań:

• Hormony

T3, T4, TSH

• Test na obecność

przeciwciał przeciwjądrowych

• Oznaczenie

poziomu i przyswajalności żelaza

• Oznaczenie poziomu

witamin i minerałów

• Badanie w kierunku

grzybic (mykologiczne)

• Oznaczenie

hormonów płciowych żeńskich lub

męskich

w zależności od płci badanego

• Morfologia

i inne podstawowe badania krwi

Budowa włosa

ocena włosa – test umytych

włosów

• Wiele europejskich ośrodków używa różnych odmian

testu wywodzącego się z

„hair pull test”

, określanego

jako

test umytej głowy

• Polega on

na umyciu głowy przez pacjenta i zebraniu

wszystkich włosów

, które wypadły w czasie mycia

głowy

• Włosy te należy

policzyć i oglądnąć

pod mikroskopem

• Ten bardzo prosty test ułatwia rozwiązanie wielu

problemów związanych z przyczyną wypadania

włosów, ale

nic nie mówi o miejscu, którego dotyczyły

zmiany i wypadanie włosów

• Często się zdarza, że inaczej zachowują się włosy na

szczycie głowy, a inaczej w innych jej rejonach

Budowa włosa

ocena włosa – test umytych

włosów

• Wiele osób profesjonalnie zajmujących się włosami

jednak twierdzi, że test ten, pomimo prostoty, daje

mniej informacji, niż typowy „pull hair test”

• Wypadające w czasie mycia włosy, to zwykle włosy

telogenowe

• U dzieci obserwujemy zazwyczaj utratę tylko

niewielu włosów telogenowych (zwykle około

11

włosów na jedno mycie)

• Jednak

po okresie pokwitania i później

liczba włosów

wypadających w czasie mycia stopniowo

wzrasta

• Liczba wypadających w czasie mycia włosów nie

powinna jednak przekroczyć

50 włosów w jednym

myciu

Budowa włosa

ocena włosa – test pociągania

włosów (pull)

• Prosty, łatwy test, w którym włos (lub kilka)

wyrywa się przez lekkie pociągnięcie

• Włosy w fazie

anagenowej pozostaną

w

mieszku, podczas gdy włosy w fazie

telogenowej łatwo opuszczają

mieszek

włosowy

• Znając liczbę włosów, które udało się

wyrwać, łatwo możemy obliczyć

odsetek

włosów telogenowych

(na przykład jeżeli na

20 pociągniętych włosów wyszły 2 włosy,

odsetek włosów telogenowych to 10%)

• Za wynik w granicach dopuszczalnych

uważa się

odsetek do 25%

• Powyżej 35%

oznacza już problem, lub

przynajmniej

zagrożenie

Budowa włosa

ocena włosa – test pociągania

włosów (pull)

• Metoda ma kilka poważnych mankamentów:

• Rezultaty mogą być błędne w przypadku

złego przygotowania się pacjenta

. Jeżeli

wcześniej włosy zostały energicznie umyte,

część włosów w fazie telogenowej mogła

wypaść i odsetek włosów wyrwanych będzie

zaniżony. Dlatego test należy wykonać

nie

wcześniej, niż 24 godziny po ostatnim myciu

głowy

• Częstość utraty włosów telogenowych

jest

różna w różnych dniach

i może się zdarzyć,

że test z jednego dnia jest zupełnie inny, niż

z następnego. Dlatego lepiej wykonać kilka

testów i

uśrednić wynik

Budowa włosa

ocena włosa – test pociągania

włosów (pull)

• Metoda ma kilka poważnych mankamentów:

• Wypadanie włosów wykazuje

sezonowość,

wzrastając

wiosną i jesienią

, co należy

uwzglednić w wynikach testu

• Wyniki testu

mogą być różne na różnych

częściach głowy

, na przykład więcej włosów

telogenowych uzyskuje się ze szczytu głowy,

a znacznie mniej z potylicy, czy z okolic

bocznych. Dlatego dla pełnego obrazu w

krótkim czasie należy wykonać test w

różnych rejonach głowy i uśrednić wyniki

Budowa włosa

ocena włosa – test pociągania

włosów (pull)

• Oglądanie wyciągniętych włosów pod

mikroskopem:

• Oglądając włos pod mikroskopem należy

zwrócić uwagę na całą jego strukturę,

wygląd, krawędzie i inne elementy

• Zdrowe włókno włosa ma około

80

mikrometrów średnicy

lub więcej

• Przy uszkodzeniu

włókna jego średnica

może mieć

mniej niż 40

mikrometrów

• Włókno takie jest zbyt cienkie i podatne na

złamanie. W takich przypadkach bardziej

miarodajnym badaniem jest

trichogram

Budowa włosa

ocena włosa –

cyfrowy

trichogram

• Metoda stosowana od

2001 roku

• Wykonuje się ją

bardzo podobnie do

typowego

fototrichogramu w

określonym (i

zaznaczonym) polu

skóry

• Badanie powtarza się

dokładnie w tym

samym miejscu po 3 –

5 dniach

• Czasami badania

powtarza się

kilkakrotnie

Budowa włosa

ocena włosa –

cyfrowy

trichogram

• Uzyskany obraz

podlega pełnej

cyfrowej obróbce,

która pozwala

porównać z bardzo

dużą dokładnością

oba zdjęcia i

dokonać ich

graficznej analizy

• Łatwość

przechowywania

wybranych plików w

PC pozwala na łatwe

ich porównanie z

późniejszymi

badaniami (nawet po

wielu latach)

• Możliwe jest również

konsultowanie przez

Internet wyników na

odległość przez

zespoły specjalistów

Budowa włosa

ocena włosa – trichogram

• Prawdziwy typowy trichogram polega na

wyrwaniu od 50 do 100 włosów z różnych

regionów głowy (niektóre podręczniki

zalecają jednorazowe nawinięcie większej

ilości włosów i równoczesne wyrwanie)

• Włosy następnie ogląda się pod mikroskopem

lub czytniku mikrofilmów i ocenia odsetek

włosów znajdujących się w każdej fazie

wzrostu włosa: anagenowej, katagenowej i

telogenowej

• Zazwyczaj włosy anagenowe mają żywe

komórki przy korzeniu włosa, a telogenowe

mają zaokrąglony koniec i nie mają żywych

komórek przy korzeniu włosa, włosy

katagenowe są trudne do jednoznacznej

oceny, zazwyczaj włókno włosa jest zwężające

się na końcu

Budowa włosa

ocena włosa – trichogram

• Wyniki są traktowane tak samo, jak w innych

testach:

• 10% włosów telogenowych

jest wynikiem bardzo

dobrym

• Do 25% włosów telogenowych

jest wynikiem

normalnym

(uwaga praktyczna: odsetek włosów a fazie

anagenowej jest nieco wyższy u kobiet i dzieci, niż u

mężczyzn)

• Ponad 35% włosów telogenowych

jest wynikiem

nieprawidłowym i wskazuje na potencjalny problem

• Po pewnym czasie trichogram powinien być powtórzony,

aby poprawnie ocenić postępy naszego postępowania

Budowa włosa

ocena włosa – fototrichogram

• Metoda ta dzięki nowoczesnej technologii daje

bardzo dokładne wyniki, jest bardzo czuła i łatwa

w dokumentacji przy równoczesnej dużej

prostocie wykonania

• Znana jest od 1970 roku

• Pozwala ocenić fazę wzrostu włosów, stan włosa,

jego grubość i odsetek włosów w fazie

telogenowej

• Bada się zawsze to samo miejsce na skórze głowy

• Badanie powinno być powtórzone za kilka

miesięcy, a czasem nawet co kilka lat

• Z tego powody często granice pola zaznacza się

dyskretnym tatuażem (pomarańczowyn lub

czerwonym), na tyle płytkim, żeby go potem

można było łatwo usunąć (zwykle laserem lub

biopsją)

Budowa włosa

ocena włosa –

fototrichogram

• Zwykle ocenia się

wycinek o średnicy

około

1 cm

pod

dużym

powiększeniem

• Drugie badanie

wykonuje się

5 dni

później

w tym

samym polu

• Porównujac zdjęcia

można ocenić,

które włókna nie

rosną (sa w fazie

telogenowej), a

które rosną (są w

fazie anagenowej)

• Wylicza się też

odsetek

włosów

rosnących i ich

gęstość

(liczbę

włosów w

fotografowanym

polu)

Budowa włosa

ocena włosa – fotografowanie

całej głowy

• Metoda bardzo często stosowana do

dokumentacji klinicznej tego, co dzieje się z

pacjentem – jak powiększa się łysina, w których

miejscach, jaki jest stosunek fazy anagenowej do

telogenowej w danym okresie i temu podobnych

informacji

• Wymaga bardzo dużej dokładności, umieszczenia

aparatu na stałe w jednym punkcie nad

środkiem głowy, dobrego oświetlenia

• Często wykonuje się zdjęcia w kilku projekcjach

• Również takie elementy, jak fryzura czy długość

włosów nie powinny być diametralnie zmieniane

• Metoda

rzadko jest używana w kosmetyce,

zwykle jako dokumentacja przed przeszczepem

włosów

Budowa włosa

ocena włosa –

fotografowanie

całej głowy

•

Przykład błędu metody:

•

Fotografia powstającej

łysiny wykonana raz za

razem u tego samego

pacjenta

•

Zdjęcie dolne pokazuje

większą utratę włosów, niż

zdjęcie górne

•

Przy wykonywaniu dolnego

zdjęcia zastosowano

silniejsze światło i połysk

włosów spowodował

wrażenie większej łysiny, niż

jest naprawdę

Budowa włosa

ciekawostki na zakończenie

z Księgi Rekordów Guinnessa

•

Najdłuższe włosy zmierzone 21 lutego 1994 roku

stwierdzono u hindusa Maty Jagdamby posiadały

długość

4 m 23 cm

•

Najdłuższe włosy w Polsce stwierdzono u kobiety

w roku 1780 roku i posiadały one długość

3 m

65 cm

, a grubość warkocza wynosiła

30 cm

•

Najdłuższe wąsy posiada hindus z południa Indii

Kalyan Ramji zapuszczane od 1976 roku. Mają

one rozpiętość

339 cm (prawy 172 cm, lewy

167 cm)

•

Najdłuższą brodę posiadał Hans N. Langhset z

Norwegii żyjący w Oiowa (USA) i miała ona

długość

5 m 33 cm

•

Najdłuższa broda u kobiety liczyła

36 cm

i

należała do Janice Deveree z Kentucky (USA)

Budowa włosa

ciekawostki na zakończenie

• Ludzie od dawien dawna dbali o swoje włosy i

próbowali tuszować ich mankamenty:

• W starożytnym Egipcie do maskowania siwizny

używano cielęcej krwi gotowanej w oliwie

Budowa włosa

ciekawostki na zakończenie

• Rzymianki posypywały fryzury

sproszkowanym złotem i wplatały we

włosy złote nici, nadając im swoisty blask

Budowa włosa

ciekawostki na zakończenie

• Kobiety ze Wschodu używały do barwienia

siwiejących włosów szafranu i czarnej herbaty

Budowa włosa

ciekawostki na zakończenie

• My mamy salony kosmetyczne, salony

fryzjerskie, specjalistów i kosmetyki