Czynniki ekologiczne

Biotyczne – jest to wzajemne

oddziaływanie organizmów na

siebie, wyróżniamy homo-

typowe – zachodzące między

osobnikami tego samego

gatunku i heterotypowe

pomiędzy osobnikami

należącymi do różnych

gatunków. Interakcje te

można podzielić na: obojętne,

korzystne i szkodliwe

Stosunki między organizmami

• Stosunki obojętne (neutralizm) – to

interakcja, gdzie oba gatunki wykazują

zupełna obojętność względem siebie.

Działalność w środowisku jego nie wpływa na

drugi gatunek, występuje w przyrodzie raczej

rzadko. Zachodzi wówczas gdy zagęszczenie

populacji jest niskie, a zasoby pokarmowe

wysokie. Obie populacje różnią się

wymaganiami warunków potrzebnych im do

wzrostu, aby nie musiały konkurować o

zasoby pokarmowe czy też o inne składniki,

np. wiewiórki i kret

• Stosunki korzystne :
• Komensalizm (współbiesiadnictwo) –

to typ zależności

miedzy dwoma gatunkami, gdy jeden z partnerów

osiąga zyski ze współżycia z drugim organizmem

zaś drugi nie podlega żadnym ujemnym wpływom

takiego współżycia. Komensalizm jest szczególnie

pospolity wśród organizmów zamieszkujących

ocean, np. u każdego zwierzęcia wodnego

posiadającego skorupę występują różni nieproszeni

goście, którym dostarcza on schronienia ale w

zamian nie wywierają na swoich gospodarzy ani

wpływu korzystnego ani szkodliwego, np.. Niektóre

robaki płaskie żyją przyczepione do skrzeli krabów

z rodzaju Limulus żywiąc się resztkami ich

pożywienia. Mikroorganizmy będące komensalami

wewnętrznymi występują w przewodach

pokarmowych zwierząt morskich i kręgowców

lądowych. Niektóre z nich nigdy nie występują poza

organizmem gospodarza, gdyż po oddzieleniu od

niego są w stanie przeżyć tylko krótki okres.

• Mutualizm (symbioza) – jest to korzystanie współżycie obu

osobników należących do dwóch różnych gatunków, każdy z nich

jest w stanie przeżyć, wzrastać i rozwijać się tylko w obecności

drugiego. Mutualizm występuje gdy oba gatunki są od siebie

całkowicie zależne i bez siebie rozwijać się nie mogą.

Klasycznym przykładem takiego związku są stosunki miedzy

termitami, a ich jelitowym wiciowcami. Termity odżywiają się

drewnem, mimo ze nie maja odpowiednich enzymów trawiennych.

W ich jelitach żyją wiciowce, które maja enzymy rozkładające

zawartą w drewnie celulozę do prostych związków – cukrów.

Termity nie mogą żyć bez swoich jelitowych mieszkańców, zaś

wiciowce maja pod dostatkiem pokarmu i odpowiednie środowisko

(mogą żyć jedynie w jelitach termitów). Typowym przykładem

symbiozy są porosty – jest to współżycie glonów i grzybów. Glony

dostarczają grzybom witamin oraz związków węgla, zaś grzyby

dostarczają wody i związków mineralnych. Innym przykładem jest

symbioza roślin motylkowatych z bakteriami korzeniowymi z

rodzaju Rhizobium, które tworzą brodawki na korzeniach, stad

zwane również bakterie brodawkowe. Bakterie maja zdolność

wiązania wolnego azotu potrzebnego roślinie. Same zaś żyją

kosztem rośliny. Symbioza to także wzajemne powiązania miedzy

grzybami a korzeniami roślin, polegające na tym, ze grzyby

przekazują roślinom znaczne ilości soli nieorganicznych , a same

wykorzystują produkty fotosyntezy. Wiadomo, że dzięki mikoryzie

np.. Sosny utrzymują się na glebach ekstremalnie ubogich.

• Termit

• Wiciowce

• Protokooperacja – jest podobna do

mutualizmu, oba gatunki tworzą korzystny

dla siebie związek, ale każdy z nich zdolny

jest do przeżycia bez partnera. Przykładem

może być trofobioza występująca u mszyc i

mrówek. Mrówki korzystają ze spadzi jako

ważnego źródła pokarmu, mszyce są

chronione przed swoimi naturalnymi wrogami

i przenoszone na te części rośliny, gdzie

produkują spadzi jest największa.

Współegzystencja kraba z jamochłonem.

Jamochłon żyje na grzbiecie kraba,

przemieszcza się wraz z nim i chroni go

swymi parzydełkami przed agresja innych

populacji, sam zaś otrzymuje resztki

pożywienia kraba, lecz oba gatunki nie są

zależne od siebie.

• Krab

• Jamochłony

• Stosunki szkodliwe (antagonistyczne):

Konkurencja (współzawodnictwo) to pospolita

interakcja dwóch gatunków ubiegających się o to

samo, np. o przestrzeń, pokarm, światło, wodę, sole

mineralne. Konkurencja to ważny czynnik

wpływający na rozmieszczenie oraz liczebność roślin

i zwierząt. Eliminując słabszych wpływa

niekorzystnie na wzrost i możliwości przeżycia ich

populacji

Wyróżniamy dwa rodzaje konkurencji:

- wewnątrzgatunkowa – miedzy osobnikami

należącymi do tego samego gatunku. Jest ona

zazwyczaj intensywna, gdyż osobniki tego samego

gatunku mają podobne wymagania w stosunku do

środowiska i korzystają z tych samych zasobów

- międzygatunkowa – zachodzi wtedy gdy osobniki

dwóch gatunków korzystają z tych samych zasobów

środowiska

• Amensalizm – zależność między dwoma

gatunkami, przy której jeden działa na
drugi wyraźnie szkodliwie, sam przy tym
nie podlegając żadnym wpływom.
Przykładem może być wytwarzanie i
wydzielanie do środowiska przez osobniki
niektórych gatunkow substancji
chemicznych, szkodliwych dla osobników
innych gatunków, np. Pleśń Penicillum
produkuje penicylinę, substancję hamująca
wzrost wielu różnych bakterii. Jest to
korzystne dla pleśni, która po usunięciu
konkurującej z nią bakterii ma do
dyspozycji większa ilość pokarmu.

• Drapieżnictwo to interakcja, gdzie jeden z

partnerów zwany ofiara ponosi szkodę, a drugi

drapieżnik – osiąga korzyści. Jeden organizm żywi

się drugim, powodując jego śmierć lub

zniszczenie. Wśród drapieżców możemy znaleźć

gatunki polujące na ściśle określone ofiary, jak też

gatunki o szerokim spektrum pokarmowym.

Obserwuje się ogromną rozmaitość metod

stosowanych przez drapieżników, zaś ofiary

dysponują również wyszukanymi mechanizmami

ucieczki oraz sposobami (np.. Zmiana koloru)

przed drapieżnikami.

W świecie roślin występują również drapieżniki, są

to owadożerne rośliny które chwytają głownie

owady i zaopatrują się w ten sposób w potrzebne

im związki azotowe, przykładem u nas są m.in..:

rosiczki (Drosera) i pływacze (Urticularia)

• Pasożytnictwo – to interakcja, w której jeden z

partnerów, tzw. Żywiciel ponosi szkodę, a drugi

pasożyt – korzyści, bez której nie mógłby żyć.

Pasożyt jest zależny od żywiciela, którego kosztem

żyje. Żywiciel stanowi źródło pokarmu, a w

przypadku organizmów rozwijających się wewnątrz

tkanek, tworzy środowisko jego życia. Zjawisko

pasożytnictwa jest wśród zwierząt bardzo

rozpowszechnione i odgrywa ważna role w każdej

biocenozie. Reguluje liczebność wielu rodzimych

populacji, jak również zapobiega osiedlaniu się

niektórych gatunków napływowych. Wyróżniamy

pasożyty zewnętrzne, np..: motylica wątrobowa,

tasiemce, glista ludzka, owsiki, włośnie.

U roślin zjawisko pasożytnictwa jest znacznie

rzadsze i nie wydaje się pełnić tak istotnej roli jak

u zwierząt.