Czynnik

Czynnik

środowiskowy a

środowiskowy a

czynnik

czynnik

ekologiczny

ekologiczny

Przygotowali:

Przygotowali:

Krzysztof Duda, gr. 1B

Krzysztof Duda, gr. 1B

Magdalena Gałuszkiewicz, gr.

Magdalena Gałuszkiewicz, gr.

1B

1B

Agnieszka Gerlic, gr. 1B

Agnieszka Gerlic, gr. 1B

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe



Stanowią zespół czynników zewnętrznych,

Stanowią zespół czynników zewnętrznych,

które modyfikują pozytywnie lub negatywnie

które modyfikują pozytywnie lub negatywnie

genetycznie uwarunkowany przebieg rozwoju

genetycznie uwarunkowany przebieg rozwoju

dziecka, kształtując w ten sposób ostateczny

dziecka, kształtując w ten sposób ostateczny

fenotyp człowieka dorosłego.

fenotyp człowieka dorosłego.



Za podstawę rozważań o ekologii człowieka

Za podstawę rozważań o ekologii człowieka

można uznać dziedzinę badań nad rozwojem.

można uznać dziedzinę badań nad rozwojem.

Jest to bowiem stały proces przystosowania

Jest to bowiem stały proces przystosowania

się do warunków środowiska zewnętrznego,

się do warunków środowiska zewnętrznego,

w związku ze zmianami, jakimi pod jego

w związku ze zmianami, jakimi pod jego

wpływem ulega środowisko wewnętrzne

wpływem ulega środowisko wewnętrzne

organizmu.

organizmu.

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe

to pojęcie obejmujące:

to pojęcie obejmujące:



Środowisko naturalne

Środowisko naturalne

( powietrze,

( powietrze,

woda, gleba)

woda, gleba)



Żywność

Żywność



Warunki pracy

Warunki pracy

(mikroklimat

(mikroklimat

pomieszczeń, hałas, wibracje,

pomieszczeń, hałas, wibracje,

oświetlenie, inne rodzaje promieniowania

oświetlenie, inne rodzaje promieniowania

elektromagnetycznego, pyły, substancje

elektromagnetycznego, pyły, substancje

chemiczne o działaniu toksycznym,

chemiczne o działaniu toksycznym,

drażniącym i uczulającym oraz narażenie

drażniącym i uczulającym oraz narażenie

na działanie czynników biologicznych)

na działanie czynników biologicznych)



Do czynników kontrolujących i

Do czynników kontrolujących i

warunkujących rozwój człowieka należą:

warunkujących rozwój człowieka należą:



Czynniki endogenne genetyczne (determinanty),

Czynniki endogenne genetyczne (determinanty),

czyli geny zawarte w chromosomach

czyli geny zawarte w chromosomach



Czynniki endogenne matki (stymulatory), pełnią

Czynniki endogenne matki (stymulatory), pełnią

ważną rolę w trakcie rozwoju płodu

ważną rolę w trakcie rozwoju płodu



Czynniki egzogenne, środowiskowe

Czynniki egzogenne, środowiskowe

(modyfikatory), czyli te elementy środowiska

(modyfikatory), czyli te elementy środowiska

zewnętrznego, które wykraczają poza zakres

zewnętrznego, które wykraczają poza zakres

wahań warunków w których organizm się

wahań warunków w których organizm się

kształtował.

kształtował.

Modyfikatory dzielimy

Modyfikatory dzielimy

na:

na:



Modyfikatory naturalne czyli

Modyfikatory naturalne czyli

czynniki biogeograficzne

czynniki biogeograficzne



Modyfikatory kulturowe czyli

Modyfikatory kulturowe czyli

czynniki społeczno - ekonomiczne

czynniki społeczno - ekonomiczne

Modyfikatory naturalne

Modyfikatory naturalne



Fauna i flora otoczenia, w tym także

Fauna i flora otoczenia, w tym także

pożywienie

pożywienie



Pasożyty, bakterie, wirusy

Pasożyty, bakterie, wirusy



Zasoby wodne i mineralne, w tym

Zasoby wodne i mineralne, w tym

mikroelementy gleby, wody

mikroelementy gleby, wody



Skład powietrza: pyły i aerozole

Skład powietrza: pyły i aerozole



Klimat

Klimat



Ukształtowanie terenu

Ukształtowanie terenu



Grawitacja i przyśpieszenie

Grawitacja i przyśpieszenie

Modyfikatory kulturowe

Modyfikatory kulturowe



Zarobki

Zarobki



Wykształcenie

Wykształcenie



Wielkość i charakter środowiska

Wielkość i charakter środowiska

społecznego

społecznego



Miasto, wieś

Miasto, wieś



Tradycje

Tradycje



Zwyczaje

Zwyczaje



Religie

Religie



W procesie ewolucji adaptacja materiału

W procesie ewolucji adaptacja materiału

genetycznego polegała na wyeliminowaniu z

genetycznego polegała na wyeliminowaniu z

puli tych genów, które nie stanowiły o jego

puli tych genów, które nie stanowiły o jego

korzystnym przystosowaniu do warunków

korzystnym przystosowaniu do warunków

zewnętrznych w których gatunek się formował.

zewnętrznych w których gatunek się formował.



Zmiany organizmu po wpływem danych

Zmiany organizmu po wpływem danych

czynników modyfikujących mają charakter

czynników modyfikujących mają charakter

przystosowawczy, a zmiany wywołane przez

przystosowawczy, a zmiany wywołane przez

bardzo silne bodźce (lub dostatecznie długo)

bardzo silne bodźce (lub dostatecznie długo)

stają się trwałymi właściwościami organizmu.

stają się trwałymi właściwościami organizmu.

Bodźce środowiskowe możemy

Bodźce środowiskowe możemy

podzielić ze względu na ich

podzielić ze względu na ich

natężenie:

natężenie:



Jednorazowy krótkotrwały

Jednorazowy krótkotrwały



Trwający dłużej, powtarzający się,

Trwający dłużej, powtarzający się,

o umiarkowanym nasileniu

o umiarkowanym nasileniu



Długotrwały, silny

Długotrwały, silny



Bardzo silny, decydujący o

Bardzo silny, decydujący o

przeżyciu

przeżyciu

Bodziec jednorazowy,

Bodziec jednorazowy,

krótkotrwały

krótkotrwały



odpowiedź organizmu na ten

odpowiedź organizmu na ten

bodziec polega na krótkotrwałej

bodziec polega na krótkotrwałej

zmianie obronnej lub mobilizacji

zmianie obronnej lub mobilizacji

organizmu do przetrwania

organizmu do przetrwania



przykłady:

przykłady:



odruchy o działaniu obronnym

odruchy o działaniu obronnym



reakcje emocjonalne (zmiana

reakcje emocjonalne (zmiana

częstotliwości tętna i oddechu)

częstotliwości tętna i oddechu)



reakcje immunologiczne

reakcje immunologiczne

Dłużej trwający,

Dłużej trwający,

powtarzający się bodziec o

powtarzający się bodziec o

umiarkowanym nasileniu

umiarkowanym nasileniu



odpowiedź organizmu polega na

odpowiedź organizmu polega na

odwracalnych zmianach

odwracalnych zmianach

morfotycznych funkcji organów

morfotycznych funkcji organów



przykłady:

przykłady:



aklimatyzacja

aklimatyzacja



przyrost roboczy komórek mięśniowych

przyrost roboczy komórek mięśniowych



wzrost masy komórek mięśniowych

wzrost masy komórek mięśniowych



zmiana behawioryzmu

zmiana behawioryzmu

Długotrwały, silny

Długotrwały, silny

bodziec

bodziec



następują nieodwracalne zmiany

następują nieodwracalne zmiany

morfotycznych funkcji organizmu

morfotycznych funkcji organizmu



przykłady:

przykłady:



zmiany budowy kośćca

zmiany budowy kośćca



przyrost liczby komórek

przyrost liczby komórek



zmiany w ontogenezie

zmiany w ontogenezie

Bardzo silny bodziec,

Bardzo silny bodziec,

decydujący o przeżyciu

decydujący o przeżyciu



bardzo rzadko występuje

bardzo rzadko występuje



następuje zgon organizmu

następuje zgon organizmu



przykłady:

przykłady:



selekcja

selekcja



zgon osobników nieprzystosowanych

zgon osobników nieprzystosowanych



Różne czynniki (bodźce)

Różne czynniki (bodźce)

środowiskowe stają się dla

środowiskowe stają się dla

organizmu

organizmu

CZYNNIKAMI

CZYNNIKAMI

EKOLOGICZNYMI

EKOLOGICZNYMI

po

po

przekroczeniu granic

przekroczeniu granic

tolerancji organizmu.

tolerancji organizmu.

Czynnik ekologiczny

Czynnik ekologiczny



Czynnik ten wprowadza organizm w „grę ze

Czynnik ten wprowadza organizm w „grę ze

środowiskiem” tzn. zmienia kierunek rozwoju na

środowiskiem” tzn. zmienia kierunek rozwoju na

tor równoległy do zadanego mu genetycznie.

tor równoległy do zadanego mu genetycznie.



Jeżeli siła i czas działania tego bodźca

Jeżeli siła i czas działania tego bodźca

środowiskowego są duże, to organizm może nie

środowiskowego są duże, to organizm może nie

wrócić na tor genetyczny. Może pozostać na

wrócić na tor genetyczny. Może pozostać na

„nowym” torze, który stanie się jego drugą

„nowym” torze, który stanie się jego drugą

naturą, np. wpływ określonych niedoborów w

naturą, np. wpływ określonych niedoborów w

pożywieniu rosnącego dziecka, a przyrost jego

pożywieniu rosnącego dziecka, a przyrost jego

wzrostu czy masy ciała.

wzrostu czy masy ciała.



Jako przykład takiego ekologicznego rozumowania można podać

Jako przykład takiego ekologicznego rozumowania można podać

np. leczenie złamanej nogi. Długotrwały bodziec

np. leczenie złamanej nogi. Długotrwały bodziec

(unieruchomienie), czyli właśnie czynnik ekologiczny jest tu

(unieruchomienie), czyli właśnie czynnik ekologiczny jest tu

zastosowany, aby zmienić kanał rozwoju z zajmowanego obecnie

zastosowany, aby zmienić kanał rozwoju z zajmowanego obecnie

na normalny. Taki jest sens wszelkiego postępowania

na normalny. Taki jest sens wszelkiego postępowania

terapeutycznego, który poprzez zastosowanie określonych

terapeutycznego, który poprzez zastosowanie określonych

bodźców (leków, zabiegów w odpowiednich ilościach i przez

bodźców (leków, zabiegów w odpowiednich ilościach i przez

odpowiedni czas) ma na celu przywrócenie choremu kanału

odpowiedni czas) ma na celu przywrócenie choremu kanału

normalnego rozwoju, czyli zdrowia.

normalnego rozwoju, czyli zdrowia.



Trzeba pamiętać, że ilość działających na organizm czynników

Trzeba pamiętać, że ilość działających na organizm czynników

ekologicznych nie tylko zależy od ich ilości w środowisku, ale od

ekologicznych nie tylko zależy od ich ilości w środowisku, ale od

wrażliwości danego organizmu.

wrażliwości danego organizmu.



Współczynnik tolerancji u każdego człowieka różny jest w

Współczynnik tolerancji u każdego człowieka różny jest w

zależności od sytuacji, czy wieku, różny jest też pomiędzy

zależności od sytuacji, czy wieku, różny jest też pomiędzy

każdym z nas i jest oczywiście różny u innych organizmów.

każdym z nas i jest oczywiście różny u innych organizmów.

Wrażliwość danego organizmu możemy ocenić na podstawie

Wrażliwość danego organizmu możemy ocenić na podstawie

poziomu tolerancji na dany czynnik (ekosensytywności) oraz

poziomu tolerancji na dany czynnik (ekosensytywności) oraz

zdolności przystosowania się do zmian w środowisku, czyli

zdolności przystosowania się do zmian w środowisku, czyli

adaptabilności.

adaptabilności.

Dziękujemy za

Dziękujemy za

uwagę!!!

uwagę!!!