T 1

Daniel Zarzycki

Daniel Zarzycki

TRAUMATOLOGIA

TRAUMATOLOGIA

NARZĄDÓW RUCHU

NARZĄDÓW RUCHU

Katedra i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Katedra i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Collegium Medicum Uniwersytetu

Collegium Medicum Uniwersytetu

Jagiellońskiego

Jagiellońskiego

T 2

Uniwersytet Jagielloński Collegium

Medicum

Katedra i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

w Zakopanem

T 3



Uraz

Uraz

(trauma)

(trauma)

i złamanie, to

i złamanie, to

dwie różne rzeczy.

dwie różne rzeczy.



W złamaniach wszystkie

W złamaniach wszystkie

tkanki miękkie są uszkodzone.

tkanki miękkie są uszkodzone.



Radiogram odzwierciedla

Radiogram odzwierciedla

jedynie uraz tkanki kostnej.

jedynie uraz tkanki kostnej.



Radiogram nie pokazuje

Radiogram nie pokazuje

uszkodzeń nerwów,

uszkodzeń nerwów,

zmiażdżonych mięśni,

zmiażdżonych mięśni,

rozerwanych naczyń

rozerwanych naczyń

krwionośnych lub ścięgien.

krwionośnych lub ścięgien.

T 4



Ciężkość urazu jest wprost

Ciężkość urazu jest wprost

proporcjonalna do wielkości

proporcjonalna do wielkości

siły uderzenia (Ryc.7.1, str.

siły uderzenia (Ryc.7.1, str.

91).

91).



W urazie związanym z dużą

W urazie związanym z dużą

szybkością uszkodzone będą

szybkością uszkodzone będą

zarówno tkanki miękkie jak i

zarówno tkanki miękkie jak i

kości oraz prawdopodobnie

kości oraz prawdopodobnie

będą uszkodzone naczynia.

będą uszkodzone naczynia.

(Ryc. 7.2, str. 92).

(Ryc. 7.2, str. 92).

T 5

Trzy stadia leczenia

Trzy stadia leczenia

złamań

złamań

1.

1.

Zaopatrzenie złamań

Zaopatrzenie złamań

otwartych.

otwartych.

2.

2.

Ocena procesu gojenia

Ocena procesu gojenia

złamania aż do chwili

złamania aż do chwili

uzyskania zrostu.

uzyskania zrostu.

3.

3.

Uruchamianie stawów i

Uruchamianie stawów i

rehabilitacja kończyny.

rehabilitacja kończyny.

T 6

Objawy fizykalne

Objawy fizykalne

złamania

złamania



Patologiczna ruchomość kończyny

Patologiczna ruchomość kończyny

w miejscu złamania.

w miejscu złamania.



Krepitacje i trzeszczenia pomiędzy

Krepitacje i trzeszczenia pomiędzy

odłamami.

odłamami.



Deformacja kończyny.

Deformacja kończyny.



Zasinienie wokół złamania.

Zasinienie wokół złamania.



Nadwrażliwość na dotyk.

Nadwrażliwość na dotyk.



Ból związany z jakimikolwiek

Ból związany z jakimikolwiek

ruchami kończyny.

ruchami kończyny.



Wypadnięcie funkcji kończyny.

Wypadnięcie funkcji kończyny.



Obrzęk w miejscu złamania.

Obrzęk w miejscu złamania.

T 7

Złamania najczęściej nie

Złamania najczęściej nie

rozpoznawane

rozpoznawane

.

.



Zaklinowane złamania szyjki kości udowej.

Zaklinowane złamania szyjki kości udowej.



Złamania żeber.

Złamania żeber.



Złamania czaszki, zwłaszcza podstawy czaszki.

Złamania czaszki, zwłaszcza podstawy czaszki.



Złamania kości twarzy, zwłaszcza kości

Złamania kości twarzy, zwłaszcza kości

jażmowej.

jażmowej.



Złamania głowy kości promieniowej.

Złamania głowy kości promieniowej.



Złamania zmęczeniowe.

Złamania zmęczeniowe.



Złamania kości łódeczkowatej.

Złamania kości łódeczkowatej.



Złamania i zwichnięcia nadgarstka, zwłaszcza

Złamania i zwichnięcia nadgarstka, zwłaszcza

kości księżycowatej.

kości księżycowatej.



VII krąg szyjny.

VII krąg szyjny.



Złamania miednicy bez przemieszczeń.

Złamania miednicy bez przemieszczeń.



Złamania zęba II kręgu szyjnego.

Złamania zęba II kręgu szyjnego.



Złamania i zwichnięcia w stawie sródstopno -

Złamania i zwichnięcia w stawie sródstopno -

paliczkowym.

paliczkowym.



Złamania kości piętowej. (Ryc. 7.3, str. 93).

Złamania kości piętowej. (Ryc. 7.3, str. 93).

T 8

Naturalna historia

Naturalna historia

gojenia się złamań.

gojenia się złamań.

1.

1.

Zrost opóźniony.

Zrost opóźniony.

2.

2.

Brak zrostu.

Brak zrostu.

3.

3.

Zrost w nieprawidłowej

Zrost w nieprawidłowej

pozycji.

pozycji.

Ryc. 7.4, str. 93

Ryc. 7.4, str. 93

Ryc. 7.5, str. 94

Ryc. 7.5, str. 94

Ryc. 7.6, str. 95

Ryc. 7.6, str. 95

Ryc. 7.7, str. 95

Ryc. 7.7, str. 95

T 9

Jak goi się

Jak goi się

złamanie

złamanie



Kości i złamanie

Kości i złamanie

śródstawowe - 8

śródstawowe - 8

tygodni lecz podwojony

tygodni lecz podwojony

czas dla kończyny

czas dla kończyny

dolnej i zmniejszony o

dolnej i zmniejszony o

połowę dla dzieci.

połowę dla dzieci.

T 10

Klasyfikacja złamań

Klasyfikacja złamań

.

.

I. Proste i złożone

I. Proste i złożone



Proste - skóra i tkanki

Proste - skóra i tkanki

miękkie nieuszkodzone

miękkie nieuszkodzone



Złożone - tkanki miękkie

Złożone - tkanki miękkie

uszkodzone. Rana otwarta

uszkodzone. Rana otwarta

od strony kości.

od strony kości.

II. Złamania otwarte i

II. Złamania otwarte i

zamknięte (Ryc. 7,8, str. 96)

zamknięte (Ryc. 7,8, str. 96)

T 11

III. Przebieg szpary

III. Przebieg szpary

złamania.

złamania.



Poprzeczne,

Poprzeczne,



skośne lub spiralne,

skośne lub spiralne,



rozkawałkowane,

rozkawałkowane,



kompresyjne,

kompresyjne,



złamania zielonej

złamania zielonej

gałązki.

gałązki.

Ryc. 7.9, str. 96

Ryc. 7.9, str. 96

T 12

IV. Inne rodzaje złamań

IV. Inne rodzaje złamań



złamania bez przemieszczenia,

złamania bez przemieszczenia,



złamania zaklinowane,

złamania zaklinowane,



złamania odcinkowe,

złamania odcinkowe,



złamania stabilne.

złamania stabilne.



złamania patologiczne

złamania patologiczne



złamania zmęczeniowe

złamania zmęczeniowe

Ryc. 7.12 a,b, Ryc. 7.13, Ryc.

Ryc. 7.12 a,b, Ryc. 7.13, Ryc.

7.14, str. 89, Ryc. 9.28c.

7.14, str. 89, Ryc. 9.28c.

T 13

V. Złamania powikłane

V. Złamania powikłane

(infekcja lub uszkodzenia

(infekcja lub uszkodzenia

naczyniowe)

naczyniowe)

VI. Złamania

VI. Złamania

wielomiejscowe

wielomiejscowe

(kilka kości równocześnie)

(kilka kości równocześnie)

T 14

VI. Złamania

VI. Złamania

przeznasadowe.

przeznasadowe.



Występują najczęściej u

Występują najczęściej u

dzieci i mogą być

dzieci i mogą być

przyczyną uszkodzenia

przyczyną uszkodzenia

chrząstki wzrostowej i

chrząstki wzrostowej i

zaburzeń wzrostu osi

zaburzeń wzrostu osi

kończyny.

kończyny.

(Ryc. 7.15, Ryc. 7.16, Ryc.

(Ryc. 7.15, Ryc. 7.16, Ryc.

7.17)

7.17)

T 15

Komplikacje

Komplikacje

złamań

złamań



Natychmiastowe - w ciągu

Natychmiastowe - w ciągu

kilku godzin

kilku godzin



Wczesne - w ciągu kilku

Wczesne - w ciągu kilku

pierwszych godzin.

pierwszych godzin.



Późne - w ciągu miesięcy i lat.

Późne - w ciągu miesięcy i lat.



Miejscowe ogólne.

Miejscowe ogólne.

T 16

Komplikacje

Komplikacje

natychmiastowe

natychmiastowe

1.

1.

Masywne krwawienie.

Masywne krwawienie.

2.

2.

Uszkodzenie tętnic.

Uszkodzenie tętnic.

3.

3.

Uszkodzenie tkanek

Uszkodzenie tkanek

otaczających.

otaczających.

T 17

Krwawienia

Krwawienia

Kości ze względu na

Kości ze względu na

swoje ukrwienie oraz ze

swoje ukrwienie oraz ze

względu na uszkodzenia

względu na uszkodzenia

przez odłamy kostne

przez odłamy kostne

otaczających tkanek są

otaczających tkanek są

przyczyną masywnych

przyczyną masywnych

krwawień do

krwawień do

otaczających tkanek.

otaczających tkanek.

T 18

Utrata krwi krążącej w

Utrata krwi krążącej w

najczęstszych

najczęstszych

złamaniach (litry)

złamaniach (litry)

0,5 - 1,5

0,5 - 1,5

1 - 2,5

1 - 2,5

1,5 - 3,0

1,5 - 3,0

Piszczel

Piszczel

udo

udo

miednica

miednica

kostki kończyny dolnej

kostki kończyny dolnej

kolano

kolano

biodro

biodro

łokieć

łokieć

bark

bark

przedramię

przedramię

ramię

ramię

T 19

Uszkodzenia tętnic

Uszkodzenia tętnic



tętnica oponowa środkowa -

tętnica oponowa środkowa -

złamania kości skroniowej,

złamania kości skroniowej,



tętnica ramienna - złamania

tętnica ramienna - złamania

nadkłykciowe u dzieci,

nadkłykciowe u dzieci,



tętnica podkolanowa - złamania

tętnica podkolanowa - złamania

i zwichnięcia stawu

i zwichnięcia stawu

kolanowego,

kolanowego,



aorta - złamania 4 i 5 kręgu

aorta - złamania 4 i 5 kręgu

piersiowego,

piersiowego,



tętnica udowa - złamania uda.

tętnica udowa - złamania uda.

T 20

Uszkodzenia tkanek

Uszkodzenia tkanek

otaczających

otaczających



złamane żebro - perforacja płuca -

złamane żebro - perforacja płuca -

pneumotrax,

pneumotrax,



złamany obojczyk - rozerwanie aorty

złamany obojczyk - rozerwanie aorty

wykrwawienie,

wykrwawienie,



złamanie żebra - rozerwanie wątroby -

złamanie żebra - rozerwanie wątroby -

wykrwawienie,

wykrwawienie,



złamanie kręgosłupa szyjnego -

złamanie kręgosłupa szyjnego -

paraplegia z porażeniem nerwu

paraplegia z porażeniem nerwu

przeponowego (C3, C4, C5) - asphyxia.

przeponowego (C3, C4, C5) - asphyxia.



złamania czaszki - uszkodzenia mózgu,

złamania czaszki - uszkodzenia mózgu,



złamania twarzoczaszki - zaburzenia

złamania twarzoczaszki - zaburzenia

wentylacji - duszenie się

wentylacji - duszenie się

T 21

Powikłania wczesne

Powikłania wczesne



Infekcja rany.

Infekcja rany.



Zatory tłuszczowe.

Zatory tłuszczowe.



Mokre płuco.

Mokre płuco.



Zapalenie płuc

Zapalenie płuc



Zespół wykrzepienia

Zespół wykrzepienia

wewnątrznaczyniowego.

wewnątrznaczyniowego.



Uaktywnienie się schorzeń

Uaktywnienie się schorzeń

ogólnoustrojowych (cukrzyca,

ogólnoustrojowych (cukrzyca,

choroby serca itp..)

choroby serca itp..)



Zespół ciasnoty

Zespół ciasnoty

wewnątrzpowięziowej.

wewnątrzpowięziowej.

(Ryc. 7.18)

(Ryc. 7.18)

T 22

Powikłania późne

Powikłania późne



Deformacje kończyn

Deformacje kończyn



Artroza stawów

Artroza stawów



Nekrozy aseptyczne

Nekrozy aseptyczne



Pourazowa chondromalacja

Pourazowa chondromalacja



Algodystrofia (Zespół

Algodystrofia (Zespół

Sudecka)

Sudecka)

(Ryc. 7.20)

(Ryc. 7.20)

T 23

Najczęstsze nekrozy

Najczęstsze nekrozy

aseptyczne

aseptyczne



Głowa kości udowej

Głowa kości udowej

(złamanie szyjki kości

(złamanie szyjki kości

udowej)

udowej)



Kość łódkowata

Kość łódkowata



Głowa kości skokowej

Głowa kości skokowej

Ryc. 7.21, Ryc. 7.22.

Ryc. 7.21, Ryc. 7.22.

T 24

Pourazowa

Pourazowa

chondromalacja

chondromalacja



Jest to uszkodzenie chrząstki

Jest to uszkodzenie chrząstki

stawowej przez uraz o

stawowej przez uraz o

charakterze stłuczenia bez

charakterze stłuczenia bez

uszkodzenia kości pod

uszkodzenia kości pod

chrząstką.

chrząstką.



Chrząstka stawowa jest miękka,

Chrząstka stawowa jest miękka,

a przebieg włókien wykazuje

a przebieg włókien wykazuje

dezintegrację.

dezintegrację.



Pacjent skarży się na bóle i

Pacjent skarży się na bóle i

trzeszczenia w stawie. Objawy

trzeszczenia w stawie. Objawy

mogą rozwijać się do 2 lat po

mogą rozwijać się do 2 lat po

urazie.

urazie.

T 25

Reflex sympatetic

Reflex sympatetic

dystrophy

dystrophy



Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

przypominają causalgię.

przypominają causalgię.



Występują po urazach,

Występują po urazach,

szczególnie po

szczególnie po

złamaniach, dając zmiany

złamaniach, dając zmiany

w tkance kostnej.

w tkance kostnej.

Ryc. 7.22

Ryc. 7.22

T 26

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



oziębienie skórne,

oziębienie skórne,



skóra sina lub w innym

skóra sina lub w innym

kolorze,

kolorze,



kończyna jest szczególnie

kończyna jest szczególnie

tkliwa,

tkliwa,



pacjent nie może poruszać

pacjent nie może poruszać

kończyną normalnie,

kończyną normalnie,



skóra jest cienka i błyszcząca,

skóra jest cienka i błyszcząca,



w obrazie rtg występują

w obrazie rtg występują

plamiste odwapnienia.

plamiste odwapnienia.

T 27

Mechanizm

Mechanizm

powstawania zespołu

powstawania zespołu

jest niejasny

jest niejasny



Nieprawidłowa reakcja

Nieprawidłowa reakcja

włókien czuciowych, które

włókien czuciowych, które

interpretują zmianę

interpretują zmianę

temperatury jako bolesny

temperatury jako bolesny

bodziec.

bodziec.



Zlokalizowany w nadgarstku

Zlokalizowany w nadgarstku

nosi nazwę zespołu Sudecka

nosi nazwę zespołu Sudecka

lub algodystrofii.

lub algodystrofii.

T 28

Uszkodzenia stawów - trzy

Uszkodzenia stawów - trzy

stopnie.

stopnie.



1. Podwichnięcie

1. Podwichnięcie

(częściowe

(częściowe

podwichnięcie).

podwichnięcie).



2. Zwichnięcie.

2. Zwichnięcie.



3. Zwichnięcie ze

3. Zwichnięcie ze

złamaniem.

złamaniem.

Ryc. 2.23

Ryc. 2.23

(poszukać inny

(poszukać inny

rysunek)

rysunek)

T 29

Podwichnięcie

Podwichnięcie

Staw jest podwichnięty gdy

Staw jest podwichnięty gdy

występuje częściowy kontakt

występuje częściowy kontakt

powierzchni stawowych. Nie

powierzchni stawowych. Nie

wymaga aktywnego leczenia,

wymaga aktywnego leczenia,

jedynie stabilizacji do chwili

jedynie stabilizacji do chwili

wygojenia tkanek miękkich.

wygojenia tkanek miękkich.

T 30