FORMY I METODY

STOSOWANE W EDUKACJI

ZDROWOTNEJ

W ODBIERANIU INFORMACJI PRZEZ LUDZI
BIORĄ UDZIAŁ DWA ANALIZATORY tj wzrok
i słuch



Przyjmując informacje wyłącznie

słuchowo zapamiętuje się ich średnio
około 15%



Odbierając te same informacje ale

drogą wzrokową ilość zapamiętanych
informacji wzrasta do 25%



przy jednoczesnym zastosowaniu

odbioru za pomocą wzroku i słuchu -
zapamiętanie przekazywanych
informacji wzrasta do 65%

WYBÓR FORMY I METODY EDUKACJI
ZALEŻY OD:



STOPNIA PRZYGOTOWANIA

MERYTORYCZNEGO I METODYCZNEGO OSÓB
PROWADZĄCYCH EDUKACJĘ ZDROWOTNĄ



POZIOM INTELEKTUALNY ODBIORCY



WIEK ODBIORCY



WARUNKI W JAKICH PROWADZONA JEST

EDUKACJA



CZAS / SPOTKANIA SPORADYCZNE,

KSZTAŁCENIE SYSTEMATYCZNE/



LICZBA ODBIORCÓW

PROPONOWANE

FORMY I METODY

STOSOWANE W

EDUKACJI

ZDROWOTNEJ

1. ŻYWE SŁOWO I FORMY
AUDYTYWNE:



Żywe słowo jest formą bezpośredniego

oddziaływania umożliwiającą wpływ

osobowości nadawcy , zapewniająca

sprzężenie zwrotne odbiorca – nadawca.



Cechuje je elastyczność w doborze treści i

możliwość daleko posuniętej aktualizacji.



Jest to podstawowa grupa form w edukacji

zdrowotnej.



Powinny być wspomagana formami

wizualnymi w celu utrwalenia ważniejszych

i trudniejszych treści.

Do tej grupy należą:



Pogadanki



Różne formy dyskusji



Rozmowy indywidualne, grupowe, gawędy,

opowiadanie bajek dla dzieci



Konsultacje bezpośrednie i telefoniczne



Odczyty, wykłady



Seminaria jako element kształcenia

systematycznego



Audycje radiowe



Odsłuchiwanie nagrań

2. SŁOWO DRUKOWANE,
czytelnictwo:

To podstawowe formy pracy
samokształceniowej, stanowią
poważną pomoc dydaktyczną
przy pogadankach w utrwalaniu
ważniejszych treści i poszerzaniu
wiadomości zdobytych doraźnie
bądź przypadkowo.

FORMY SŁOWA
DRUKOWANEGO:



KSIĄŻKI I BROSZURY O ZDROWIU



CZASOPISMA I ARTYKUŁY DOTYCZĄCE

ZDROWIA



GAZETKI ŚCIENNE



AFISZE, WYWIESZKI TEKSTOWE



ULOTKI TEKSTOWE



KONSULTACJE KORESPONDENCYJNE



UTWORY O WARTOŚCIACH ARTYSTYCZNYCH /

WIERSZE, BAJKI, TEKSTY PIOSENEK, SZTUKI
SCENICZNE /

3. FORMY WIZUALNE I
AUDIOWIZUALNE

Są one źródłem pomocy poglądowych i materiałów

pobudzających zainteresowanie odbiorców.

A.

Formy wizualne – odbierane wzrokowo



Bilbordy



Plakaty



Prezentacje multimedialne



Tablice instruktażowe



Wystawy i wystawki



Drobne opracowania graficzne / składanki, zakładki,

linijki, pocztówki, znaczki itp. /

B.

Formy audiowizualne – odbierane przez słuch i wzrok



Filmy



Audycje tv

4. FORMY ARTYSTYCZNO -
ROZRYWKOWE

Grupa form przeznaczona dla dzieci. Uczy
poprzez zabawę.



Teatr lalek / kukiełki, jamajki, pacynki,

marionetki /



Teatr cieni



Imprezy estradowe, quizy



Zabawy sprawnościowe – ruchowe i psycho

– zabawy



Rozrywki umysłowe / rebusy, krzyżówki,

zagadki /

5. FORMY BEZPOŚREDNIEGO
KONTAKTU Z RZECZYWISTOŚCIĄ

Pozwalają na obserwację zjawiska,
procesu w naturalnym środowisku i na
angażowanie pełnej aktywności
odbiorcy. Są to:



Hospitacje



Wycieczki



Pokazy



Ćwiczenia praktyczne



Degustacje

6. WSPÓŁZAWODNICTWO I
KONKURSY

Formy pobudzające ambicję i
aktywność odbiorców.



Konkursy



olimpiady

ROZMOWA

Inicjatorem rozmowy indywidualnej może być
edukator( lekarz, pielęgniarka, nauczyciel, higienistka
stomatologiczna, inny pracownik ochrony zdrowia
odpowiedzialny za edukację), lub sam podopieczny, pacjent.
Jeżeli rozmowę inicjuje edukator – musi zadbać o
wzbudzenie motywacji do słuchania i zapamiętania,
zainteresowania tematem rozmowy swojego odbiorcę.
Prowadzenie rozmowy z jednym pacjentem stwarza wieksze
możliwości oddziaływania wychowawczego przez to że
przebiega w sposób nieformalny. W trakcie dialogu łatwo
zorientować się w poziomie możliwości percepcji rozmówcy i
dostosować do niego zalecenia i argumentację. Wskazania
powinny uwzględniać sytuację życiową rozmówcy i być
możliwe do wprowadzenia w życie.

CZY UMIESZ SŁUCHAĆ I
DORADZAĆ?



PORADA JEDNORAZOWA czyli po prostu RADA –
jest to zwykle krótka informacja, odpowiedź na
zadane pytanie. Rada jest krótka i nie trwa długo.



PORADA jest pełniejsza , szersza i dłuższa.
Zawiera wskazania wynikające z ogólnej sytuacji
radzącego się i wskazuje na konsekwencje danego
postępowania. Porada powinna być jasno i
konkretnie sformułowana, być zrozumiała dla
adresata, możliwa do zrealizowania, powinna
także wypływać z autentycznej fachowości
doradcy i – chyba najważniejsze = odnosić się do
problemów osoby z którą rozmawiamy.

POGADANKA



Polega na dialogu z grupa osób. Różni się tym od
zwykłej rozmowy, gdy w rozmowie zwykłej stawiamy
komuś pytania nie znamy na nie odpowiedzi, w
pogadance osoba prowadząca zna odpowiedzi na
zadawane przez siebie pytania.



Pogadanka powinna być tak prowadzona żeby
przypominała żywą rozmowę.



Ponieważ poziom słuchaczy jest zwykle
zróżnicowany przekaz musi być adresowany do
przeciętnego odbiorcy, o umiarkowanym stopniu
trudności i zrozumiałej argumentacji. Podawanie
treści banalnych, zbyt prostych, sloganów lub zbyt
trudnych nie wywołuje zainteresowania.

POGADANKA - Jak przygotować?



Czas trwania pogadanki krótki od 5 – 20 minut.



Wymaga od prowadzącego dobrego przygotowania się
polegającego na:

- przeczytaniu z różnych źródeł informacji traktujących o
poruszanym zagadnieniu;
- dokonaniu analizy i selekcji niezbędnych informacji –
JAKOŚCIOWEJ i ILOŚCIOWEJ
- uszeregowaniu wybranych do wykorzystania treści
tak, aby stanowiły LOGICZHY CIĄG myśli
- dobranie argumentacji, przykładów oraz pomocy
naukowych ( wizualnych).
- opracowanie planu lub konspektu co ułatwia sprawne jej
przeprowadzenie

POGADANKA - Jak przygotować ?
Cd….



Aby pogadanka miała planowy przebieg, żeby kształtowała myślenie
uczestników zajęć pytania, które przygotowujemy muszą spełniać
następujące postulaty:

-

Muszą być jasne, jednoznaczne, zrozumiałe dla uczestników pogadanki tj.
nie budzące wątpliwości o co w nich chodzi;

-

Kształcące, tzn.. Że powinny rozwijać myślenie, a więc zmuszać do wysiłku
myślowego do wykrywania związków i zależności między faktami, do
uogólniania. NIE SPEŁNIAJĄ TYCH WYMAGAŃ pytania podsumowujące
odpowiedź, czy też wymagające odpowiedzi potwierdzającej lub przeczącej;

-

Pytania muszą być skierowane do wszystkich uczestników A NIE
POJEDYŃCZYCH OSÓB

-

WSZYSTKIE BŁĘDY LUB BRAKI W ODPOWIEDZIACH WYMAGAJA
SPROSTOWANIA I UZUPEŁNIENIA PRZEZ PROWADZĄCEGO;



Należy dokonać trafnego wyboru miejsca przekazu zapewniającego: ciszę,
dobrą widoczność, miejsca siedzące dla słuchaczy, odpowiednią temperaturę
pomieszczenia.



Podsumowanie powinno zawierać w punktach najważniejsze informacje,
które chcemy aby się utrwaliły w pamięci słuchaczy.

DYSKUSJA

OPARTA NA DIALOGU JEST ZBIOROWĄ I WZAJEMNĄ WYMIANĄ MYŚLI.
Podstawą jest sformułowanie PROBLEMU.



Sytuację problemową można tworzyć przez nawiązanie do znanych wiadomości,

doświadczeń i przeżyć.



Nawiązanie to następuje poprzez rozmowę, w toku której uczestnicy

uświadamiają sobie brak wiadomości w określonym zakresie. TA NIEWIEDZA
POWINNA ZOSTAC SFORMUŁOWANA W POSTACI PYTANIA? – PROBLEMU głównego.



Następuje analiza postawionego zadania, czyli ustalenie zadań cząstkowych

jako PROBLEMÓW SZCZEGÓŁOWYCH



W celu ułatwienia rozwiązania tych problemów należy dostarczyć właściwie

dobrane środki dydaktyczne, jak: modele, schematy, ilustracje teksty źródłowe;



Na podstawie posiadanego zasobu wiedzy oraz nowych źródeł wiadomości-

uczestnicy wysuwają hipotezy lub koncepcje rozwiązania, oceniają je, weryfikują i
formułują odpowiedzi na problemy szczegółowe;



Drogą podsumowania rozwiązań problemów szczegółowych, ustalenia związków

między nimi zachodzących – dochodzi do rozwiązania PROBLEMU GŁÓWNEGO.

RODZAJE DYSKUSJI:



Dyskusja integracyjna – celem jest zbliżenie do siebie grupy
ludzi poprzez wzajemne poznanie, zainteresowanie
postawami, poglądami, problemami.



Dyskusja robocza – celem jest opracowanie wspólnymi
siłami nowego, optymalnego rozwiązania teoretycznego lub
praktycznego problemu. Najczęściej stosowane to: burza
mózgów, śnieżna kula, metoda sytuacyjna, metoda
przypadków i inscenizacji.



Dyskusja panelowa – celem jest wywieranie wpływu poprzez
prezentowanie poglądów, argumentacji specjalistów,
znawców i ludzi będących autorytetami w określonej
dziedzinie ( ta część może być prezentowana np. na filmie )
po wysłuchaniu dyskusji prowadzonej przez specjalistów,
dyskusja rozszerza się na całe audytorium.

ZADANIA FORM WIZUALNYCH

1.

ZATRZYMAĆ WZROK

2.

ZAINTERESOWAĆ UWAGĘ

3.

ZMUSIĆ DO MYŚLENIA

4.

ZACHĘCIĆ DO ZAPOZNANIA SIĘ
Z TEMATEM

WYBRANE KRYTERIA OPRACOWANIA FORM
WIZUALNYCH:



TREŚĆ

Logiczny układ, bezbłędność merytorycznego opracowania,

krótkie jednoznaczne teksty.



KOMPOZYCJA

Zbliżona do kompozycji plakatu. Jednolita symbolika obrazu.

Prostota i oszczędność środków.



KOLORYSTYKA

Zestawienie barw podkreślające i wyodrębniające najważniejszy

element. Kontrast ekspozycji z tłem



RODZAJ PISMA

Jednolita czcionka bez fantazyjności i wielobarwności.

Prawidłowe rozmieszczenie i wielkość.



MIEJSCE EKSPOZYCJI



Dobrze widoczne i oświetlone na wysokości wzroku, na
estetycznym sprzęcie.

PLAKAT



Plakat żeby został dostrzeżony musi czymś się wyróżniać,
zaskoczyć jakimś niezwykłym ujęciem, zaatakować kolorem,
zdziwić potraktowaniem tematu.



Myśl musi być ujęta syntetycznie, skrótowo, aby zbędne elementy
nie rozpraszały odbiorcy.



Plakat musi nas o czymś zawiadamiać, czegoś nauczać, czasem
postawić tylko znak zapytania lub wprowadzić odpowiedni nastrój.
Dobrze jeżeli reakcja odbiorcy na plakat jest emocjonalna.



Tekst w plakacie powinien być krótki (hasło - 5 słów) umieszczony
nad rysunkiem. Rysunek syntetyczny, formułowany w sposób
mobilizujący, aktywizujący odbiorcę. Ilustracja powinna
natychmiast przykuwać wzrok odbiorcy



Jeżeli plakat jest oglądany z odległości 30 m to litery muszą mieć
wysokość 7,5 cm, oglądane z 100m – wysokość 30 cm.



Unikamy w plakacie edukacyjnym zarówno w tekście jak i ilustracji
straszenia odbiorcy, stosujemy raczej zaniepokojenie

PREZENTACJIA MULTIMEDIALNA



Jest elementem wykładu prelegenta i pełni rolę wspierającą, stąd jej
struktura i wygląd nie stanowią celu podstawowego.



tekst czcionki, jej kolor, krój, ilość tekstu mają przyciągać uwagę słuchacza
na tyle, by koncentrował się na treści przekazu, a nie strukturze zapisu
informacji;



tło i kolorystyka slajdów powinna być ujednolicona, to podnosi
jednorodność i spójność prezentacji, wzmaga jej siłę pozytywnego
oddziaływania na odbiorcę, nie odwraca uwagi od treści.



Jeżeli priorytetem naszego przekazu jest treść – należy z umiarem stosować
ozdobniki graficzne ( mogą odciągać uwagę )



Wzbogacenie prezentacji stanowią zdjęcia, schematy, wykresy i tabele,
które są nośnikiem ważnych informacji, a jednocześnie podnoszą poziom
przyswajalności podawanych treści



Elementy specjalne mają pełnić rolę wspierającą, nie mogą być elementem
dominującym



Dobra prezentacja: wpływa na przyswajalność podawanych treści,
podtrzymuje koncentrację odbiorcy i motywuje go do twórczego działania

CECHY DOBREJ PREZENTACJI



PRZEMYŚLANY PLAN



KONCENTRACJA NA TREŚCI



ROLA WSPIERAJĄCA PRZEKAZU



CZYTELNY I LOGICZNY PRZEKAZ



ODPOWIEDNIE ELEMENTY GRAFICZNE



UNIKANIE ZBĘDNYCH ELEMENTÓW

POKAZ



Posługujemy się nim, gdy chcemy nauczyć
poprawnego wykonywania czynności



Tempo wykonywanych ruchów powinno być
zwolnione tak aby umożliwić odbiorcom
dokładne przyjrzenie się im i zapamiętanie



Zapamiętywaniu czynności sprzyja jednoczesne
wyjaśnienie słowne



Pokaz musi być tak przygotowany, aby
demonstrowane czynności były łatwe do
zaobserwowania



Bardziej skomplikowane działania trzeba
powtórzyć

ĆWICZENIA



Planuje się jako dalszy ciąg pokazu



Zaobserwowany wzór wykonania danej

czynności ma zostać opanowany przez
uczestników ćwiczeń pod kierunkiem osoby
wykonującej pokaz



W trakcie ćwiczeń należy zwracać uwagę na

kolejność i poprawność ruchów, korygując
błędy



W miarę powtarzania czynności ćwiczący

nabywa wprawy co znacznie ułatwia mu
posługiwanie się tymi umiejętnościami.

WYKORZYSTANIE FORM ARTYSTYCZNO - RORYWKOWYCH



Sa to atrakcyjne formy oddziaływania ponieważ
wzbogacają odbiorców w wiedzę i są źródłem
przeżyć emocjonalnych, szczególnie dla dzieci



Teatr lalek ma wielowiekową tradycję w
kształtowaniu obyczajów ( kukiełki jarmarczne,
szopki ludowe)



Można łączyć widowiska lalkowe z wykładem,
pogadanką itp.



W doborze treści musimy zwracać uwagę na
walory estetyczne tekstu i merytoryczne
( traktowanie o zdrowiu )