Wydatek

Wydatek

energetyczny

energetyczny

Pomiar wydatku

Pomiar wydatku

energetycznego

energetycznego

Część energii wyzwolonej w organizmie zostaje

Część energii wyzwolonej w organizmie zostaje

zużyta na pracę, a część na procesy

zużyta na pracę, a część na procesy

wegetatywne organów wewnętrznych, czyli

wegetatywne organów wewnętrznych, czyli

służy do podtrzymania życia i temperatury ciała.

służy do podtrzymania życia i temperatury ciała.

Na procesy podstawowe (życia) dorosły człowiek

Na procesy podstawowe (życia) dorosły człowiek

zużywa 1,1 do 1,3 kcal/min, czyli na dobę

zużywa 1,1 do 1,3 kcal/min, czyli na dobę

6700 – 7835 kJ; dla kobiet zużycie jest mniejsze

6700 – 7835 kJ; dla kobiet zużycie jest mniejsze

o 15%. Zużycie energii na pracę nie powinno

o 15%. Zużycie energii na pracę nie powinno

przekraczać 2000 do 2500 kcal/8h, optymalnie

przekraczać 2000 do 2500 kcal/8h, optymalnie

3325 – 5028kJ/8h.

3325 – 5028kJ/8h.

Składnikami dobowego

Składnikami dobowego

wydatku energetycznego

wydatku energetycznego

:

:

1. podstawowa przemiana materii,

1. podstawowa przemiana materii,

2. wydatek na pracę zawodową - w ciągu 8

2. wydatek na pracę zawodową - w ciągu 8

godzin,

godzin,

3. wydatek energetyczny związany ze swoiście

3. wydatek energetyczny związany ze swoiście

dynamicznym działaniem pożywienia,

dynamicznym działaniem pożywienia,

4. wydatek na czynności poza pracą.

4. wydatek na czynności poza pracą.

Pomiaru wydatku energetycznego można

Pomiaru wydatku energetycznego można

dokonać stosując różnego rodzaju metody:

dokonać stosując różnego rodzaju metody:

a)     kalorymetrię bezpośrednią,

a)     kalorymetrię bezpośrednią,

b)     kalorymetrię pośrednią,

b)     kalorymetrię pośrednią,

c)    

c)    

chronometrażowo-tabelaryczną według

chronometrażowo-tabelaryczną według

Lehmanna

Lehmanna

d)     oceny na podstawie mechanicznego efektu pracy,

d)     oceny na podstawie mechanicznego efektu pracy,

e)     na podstawie zachodzących w czasie pracy zmian

e)     na podstawie zachodzących w czasie pracy zmian

fizjologicznych,

fizjologicznych,

f)      ocenę uciążliwości wynikającej z wysiłku

f)      ocenę uciążliwości wynikającej z wysiłku

statycznego,

statycznego,

g)     ocenę uciążliwości związanej z monotypowością

g)     ocenę uciążliwości związanej z monotypowością

ruchów roboczych,

ruchów roboczych,

h)     badanie „odnowy tętna” jako metody stopnia

h)     badanie „odnowy tętna” jako metody stopnia

obciążenia pracą.

obciążenia pracą.

1. Wstęp

1. Wstęp

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą

szacunkowo-tabelaryczną wg Lehmanna brane są

szacunkowo-tabelaryczną wg Lehmanna brane są

pod uwagę następujące składniki:

pod uwagę następujące składniki:

a)

a)

wydatek energetyczny [kJ/8h], wyrażający pracę

wydatek energetyczny [kJ/8h], wyrażający pracę

mechaniczną (wysiłek dynamiczny) wykonaną

mechaniczną (wysiłek dynamiczny) wykonaną

podczas czynności roboczych,

podczas czynności roboczych,

b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem

b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem

mięśni podczas pracy w wymuszonej pozycji ciała,

mięśni podczas pracy w wymuszonej pozycji ciała,

c) powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość

c) powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość

pracy wywołaną jednostronnym obciążeniem

pracy wywołaną jednostronnym obciążeniem

układu mięśniowego w wyniku wykonywania

układu mięśniowego w wyniku wykonywania

jednostajnych, monotonnych ruchów roboczych

jednostajnych, monotonnych ruchów roboczych

(np. na taśmie montażowej).

(np. na taśmie montażowej).

Sposób posługiwania się metodą jest

Sposób posługiwania się metodą jest

następujący:

następujący:

a) opracować tabelę „fotografia dnia

a) opracować tabelę „fotografia dnia

roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A ,

roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A ,

b) obliczyć wielkość wydatku energetycznego

b) obliczyć wielkość wydatku energetycznego

z tabel 1 i 2,

z tabel 1 i 2,

c) ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali

c) ocenić kolejne składniki uciążliwości w skali

punktowej wg tabel 4-6,

punktowej wg tabel 4-6,

d) podsumować oceny punktowe wg tabeli 3.,

d) podsumować oceny punktowe wg tabeli 3.,

wpisać je do tabeli B

wpisać je do tabeli B

e) odczytać łączną uciążliwość danej pracy

e) odczytać łączną uciążliwość danej pracy

fizycznej z tabeli 6

fizycznej z tabeli 6

Wydatek

energetyczny

metodą

Wydatek

energetyczny

metodą

Lehmanna można oszacować dla

Lehmanna można oszacować dla

prac średnio ciężkich i ciężkich z

prac średnio ciężkich i ciężkich z

dokładnością rzędu 10%, co jest

dokładnością rzędu 10%, co jest

wystarczające

dla

potrzeb

wystarczające

dla

potrzeb

przemysłowych

przemysłowych

Uwagi do posługiwania się metodą

Uwagi do posługiwania się metodą

Lehmanna:

Lehmanna:

a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje

a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje

wartości z tabel,

wartości z tabel,

b) przerwy w pracy winny być wliczone,

b) przerwy w pracy winny być wliczone,

z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała,

z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała,

w jakiej pracownik te przerwy spędza,

w jakiej pracownik te przerwy spędza,

c)

dokładność

szacowania

wydatku

c)

dokładność

szacowania

wydatku

energetycznego spada, gdy okresy pracy

energetycznego spada, gdy okresy pracy

przedzielone są długimi przerwami.

przedzielone są długimi przerwami.

2. Fotografia dnia roboczego

2. Fotografia dnia roboczego

Przed przystąpieniem do oceny

Przed przystąpieniem do oceny

należy

sporządzić

zestawienie

należy

sporządzić

zestawienie

wszystkich

czynności

roboczych

wszystkich

czynności

roboczych

wykonywanych przez pracownika w

wykonywanych przez pracownika w

ciągu 8 godz. zmiany roboczej

ciągu 8 godz. zmiany roboczej

Oznaczenia

Oznaczenia

t

t

- czas trwania danej czynności roboczej [min],

- czas trwania danej czynności roboczej [min],

wa

wa

- wydatek energetyczny z uwagi na pozycję

- wydatek energetyczny z uwagi na pozycję

tułowia [kJ/min],

tułowia [kJ/min],

wb

wb

- wydatek energetyczny z uwagi na pracę

- wydatek energetyczny z uwagi na pracę

kończyn [kJ/min],

kończyn [kJ/min],

wc

wc

- wydatek energetyczny na daną czynność

- wydatek energetyczny na daną czynność

roboczą [kJ], obliczony jako

roboczą [kJ], obliczony jako

wc = (wa+wb)* t

wc = (wa+wb)* t

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1.

Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1.

i tab.2.

i tab.2.

Wielkość całkowitego wydatku

Wielkość całkowitego wydatku

energetycznego we [kJ/8h] obliczamy

energetycznego we [kJ/8h] obliczamy

sumując wydatki energetyczne wc dla

sumując wydatki energetyczne wc dla

wszystkich czynności w ciągu 8-

wszystkich czynności w ciągu 8-

godzinnej zmiany roboczej.

godzinnej zmiany roboczej.

Obliczona wielkość wydatku energetycznego

Obliczona wielkość wydatku energetycznego

powinna mieścić się w zakresie:

powinna mieścić się w zakresie:

do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich,

do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich,

od 3500 do 6500 kJ/8h - dla prac średnio

od 3500 do 6500 kJ/8h - dla prac średnio

ciężkich,

ciężkich,

od 6500 do 10000 kJ/8h - dla prac ciężkich.

od 6500 do 10000 kJ/8h - dla prac ciężkich.

Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za

Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za

granicę

dopuszczalną

wydatku

granicę

dopuszczalną

wydatku

przyjmuje się ok. 8400kJ/8h dla

przyjmuje się ok. 8400kJ/8h dla

mężczyzn, ok. 7100kJ/8h dla kobiet,

mężczyzn, ok. 7100kJ/8h dla kobiet,

natomiast za zakres optymalny dla obu

natomiast za zakres optymalny dla obu

płci 3300-6500kJ/8h.

płci 3300-6500kJ/8h.

Tabela. 1.

Tabela. 1.

Wydatek energetyczny WA z

Wydatek energetyczny WA z

uwagi na pozycję tułowia

uwagi na pozycję tułowia

Tabela. 2.

Tabela. 2.

Wydatek energetyczny WB

Wydatek energetyczny WB

z

z

uwagi na pracę kończyn

uwagi na pracę kończyn

3. Ocena punktowa uciążliwości

3. Ocena punktowa uciążliwości

Po obliczeniu wielkości wydatku

Po obliczeniu wielkości wydatku

energetycznego kolejne składniki

energetycznego kolejne składniki

wysiłku fizycznego należy oszacować

wysiłku fizycznego należy oszacować

w skali punktowej

w skali punktowej

Tabela. 3. Ocena łączna uciążliwości

Tabela. 3. Ocena łączna uciążliwości

Tabela. 4. Ocena wydatku energetycznego

Tabela. 4. Ocena wydatku energetycznego

przy pracy fizycznej

przy pracy fizycznej

Tabela. 5. Ocena stopnia obciążenia

Tabela. 5. Ocena stopnia obciążenia

statycznego

statycznego

Tabela. 5. Ocena stopnia obciążenia

Tabela. 5. Ocena stopnia obciążenia

statycznego

statycznego

Tabela. 6. Ocena stopnia uciążliwości

Tabela. 6. Ocena stopnia uciążliwości

pracy fizycznej wskutek powtarzalności

pracy fizycznej wskutek powtarzalności

ruchów

ruchów

Tabela. 7. Ocena sumaryczna

Tabela. 7. Ocena sumaryczna

obciążenia pracą fizyczną w skali

obciążenia pracą fizyczną w skali

punktowej

punktowej

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku

fizycznego

fizycznego

Po zakończeniu obliczeń należy określić:

Po zakończeniu obliczeń należy określić:

a) który ze składników obciążenia pracą fizyczną

a) który ze składników obciążenia pracą fizyczną

najbardziej przyczynia się do jej uciążliwości,

najbardziej przyczynia się do jej uciążliwości,

b) wskazać, które czynności robocze są

b) wskazać, które czynności robocze są

najbardziej energochłonne i uciążliwe.

najbardziej energochłonne i uciążliwe.

Należy zaproponować metody pracy i

Należy zaproponować metody pracy i

usprawnienia techniczno-organizacyjne

usprawnienia techniczno-organizacyjne

zmierzające do:

zmierzające do:

a) zmniejszenia wydatku energetycznego,

a) zmniejszenia wydatku energetycznego,

b) ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy

b) ogólnego zmniejszenia uciążliwości pracy

fizycznej na badanym stanowisku.

fizycznej na badanym stanowisku.

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego:

4. Analiza składników uciążliwości wysiłku fizycznego:

.....................................................................................

.....................................................................................

..........

..........

.....................................................................................

.....................................................................................

..........

..........

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na

5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na

stanowisku pracy

stanowisku pracy

.....................................................................................

.....................................................................................

..........

..........

.....................................................................................

.....................................................................................

..........

..........