Ekspansja terytorialna

Ekspansja terytorialna

państw europejskich w XIX

państw europejskich w XIX

wieku.

wieku.

Imperializm

Imperializm

W 2 poł. XIX wieku państwa kapitalistyczne

W 2 poł. XIX wieku państwa kapitalistyczne

weszły w fazę rozwoju gospodarczego i

weszły w fazę rozwoju gospodarczego i

historycznego zw.

historycznego zw.

imperializmem

imperializmem

–

–

opartym na chęci rozszerzenia wpływów

opartym na chęci rozszerzenia wpływów

politycznych, gospodarczych i militarnych

politycznych, gospodarczych i militarnych

najpotężniejszych państw świata. W

najpotężniejszych państw świata. W

krajach tych występowała koncentracja

krajach tych występowała koncentracja

przemysłu i dominacja trustów, monopoli

przemysłu i dominacja trustów, monopoli

i lokowanie kapitału w koloniach.

i lokowanie kapitału w koloniach.

Przyczyny ekspansji

Przyczyny ekspansji



Podłoże demograficzne – wzrost liczby ludności

Podłoże demograficzne – wzrost liczby ludności

spowodowany nowymi wynalazkami zwłaszcza z

spowodowany nowymi wynalazkami zwłaszcza z

zakresu medycyny oraz zwięszenie wydajności

zakresu medycyny oraz zwięszenie wydajności

produkcji rolnej;

produkcji rolnej;



Podłoże gospodarcze – wzrost liczy ludności

Podłoże gospodarcze – wzrost liczy ludności

spowodował rozruch gospodarczy ale i problem

spowodował rozruch gospodarczy ale i problem

wchłonięcia ogromnych rzesz robotników przez

wchłonięcia ogromnych rzesz robotników przez

środowisko przemysłowe. Efektem tego były masowe

środowisko przemysłowe. Efektem tego były masowe

migracje ludności na tereny mniej zaludnione;

migracje ludności na tereny mniej zaludnione;



Potrzeba nowych surowców produkcyjnych;

Potrzeba nowych surowców produkcyjnych;



Przewaga militarna Europy nad innymi kontynentami;

Przewaga militarna Europy nad innymi kontynentami;

Kolonie

Kolonie

a)

a)

stanowiły

stanowiły

źródła surowców

źródła surowców

– posiadanie ziemi bogatej w

– posiadanie ziemi bogatej w

surowce dawało możliwość tańszej eksploatacji i

surowce dawało możliwość tańszej eksploatacji i

uniezależniało państwa od eksportu z innych państw;

uniezależniało państwa od eksportu z innych państw;

b)

b)

były

były

rynkami zbytu

rynkami zbytu

– w koloniach lokowano nadwyżki

– w koloniach lokowano nadwyżki

produkcyjne;

produkcyjne;

c)

c)

były

były

miejscami wywozu i lokowania kapitałów

miejscami wywozu i lokowania kapitałów

– w

– w

koloniach siła robocza była tania, na miejscu znajdowały

koloniach siła robocza była tania, na miejscu znajdowały

się surowce, co pozwalało na zmniejszenie kosztów

się surowce, co pozwalało na zmniejszenie kosztów

produkcji i osiągnięcie dużo większych zysków; świetny

produkcji i osiągnięcie dużo większych zysków; świetny

interes robiły zwłaszcza koncerny zbrojeniowe, które

interes robiły zwłaszcza koncerny zbrojeniowe, które

sprzedawały koloniom przestarzałe uzbrojenie;

sprzedawały koloniom przestarzałe uzbrojenie;

d)

d)

były

były

bazami militarnymi

bazami militarnymi

– wiele kolonii nie miało

– wiele kolonii nie miało

znaczenia gospodarczego a jedynie militarne, pozwalały

znaczenia gospodarczego a jedynie militarne, pozwalały

metropoliom kontrolować szlaki handlowe lub miały

metropoliom kontrolować szlaki handlowe lub miały

wielkie znaczenie strategiczne;

wielkie znaczenie strategiczne;

Świat w epoce kolonializmu

Świat w epoce kolonializmu

Przebieg ekspansji

Przebieg ekspansji

Początkowo zajmowano tereny słabo zaludnione,

Początkowo zajmowano tereny słabo zaludnione,

zawierając z lokalnymi przywódcami „traktaty”,

zawierając z lokalnymi przywódcami „traktaty”,

które formalizowały stan faktyczny. Niekiedy nad

które formalizowały stan faktyczny. Niekiedy nad

terenami rozpościerano

terenami rozpościerano

protektorat

protektorat

– na czele

– na czele

państwa pozostawał lokalny wódz i działała lokalna

państwa pozostawał lokalny wódz i działała lokalna

administracja, ale u boku przywódcy stał

administracja, ale u boku przywódcy stał

przedstawiciel metropolii.

przedstawiciel metropolii.

Z czasem następowało

Z czasem następowało

przenikanie pokojowe –

przenikanie pokojowe –

stopniowe opanowywanie kolonii najpierw przez

stopniowe opanowywanie kolonii najpierw przez

uzależnienie ekonomiczne, a potem polityczne.

uzależnienie ekonomiczne, a potem polityczne.

Potem całkowicie przejmowano kontrolę w kolonii.

Potem całkowicie przejmowano kontrolę w kolonii.

Wielka Brytania

Wielka Brytania

Największymi imperiami kolonialnymi w XIX wieku

Największymi imperiami kolonialnymi w XIX wieku

były:

były:

Wielka Brytania:

Wielka Brytania:

-

-

Afryka

Afryka

– Egipt ( 1882 okupacja, 1914 protektorat),

– Egipt ( 1882 okupacja, 1914 protektorat),

Sudan ( 1899 o. i admin.), Somalii Brytyjskie

Sudan ( 1899 o. i admin.), Somalii Brytyjskie

(1884), Brytyjska Afryka Wschodnia (1886 -1895),

(1884), Brytyjska Afryka Wschodnia (1886 -1895),

Uganda (1890), Związek Południowy Afryki (dom.

Uganda (1890), Związek Południowy Afryki (dom.

1910), Beczuana ( prot. 1885), Rodezja

1910), Beczuana ( prot. 1885), Rodezja

Południowa i Północna (1891), Nigeria (1861 –

Południowa i Północna (1891), Nigeria (1861 –

1902), Złote Wybrzeże (od XVII w. do 1899),

1902), Złote Wybrzeże (od XVII w. do 1899),

Sierra Leone (1787), wyspa Sokotra ( 1886)

Sierra Leone (1787), wyspa Sokotra ( 1886)

Wielka Brytania

Wielka Brytania

-

-

Azja i Oceania

Azja i Oceania

– Oman i Bahrajn (opieka 1891

– Oman i Bahrajn (opieka 1891

– 1892), Aden i Hadraumaut (1839 – 1888),

– 1892), Aden i Hadraumaut (1839 – 1888),

Beludżystan (1876), Kaszmir i Pendżab (1846

Beludżystan (1876), Kaszmir i Pendżab (1846

– 1895), Indie ( od. XVII w., cesarstwo),

– 1895), Indie ( od. XVII w., cesarstwo),

Assam i Birma (1876 – 1886), Półwysep

Assam i Birma (1876 – 1886), Półwysep

Malajski (1819 – 1909), Północne Borneo

Malajski (1819 – 1909), Północne Borneo

(1881 – 1888), Hongkong (1839), Weihaiwei

(1881 – 1888), Hongkong (1839), Weihaiwei

(1898), Cejlon (1802), Australia (1829 – 1859,

(1898), Cejlon (1802), Australia (1829 – 1859,

dom. 1901), Nowa Zelandia (1840, dom.

dom. 1901), Nowa Zelandia (1840, dom.

1907), liczne wyspy Oceanu Indyjskiego;

1907), liczne wyspy Oceanu Indyjskiego;

Wyspy Brytyjskie

Wyspy Brytyjskie

-

-

kontynenty amerykańskie

kontynenty amerykańskie

– Jamajka,

– Jamajka,

Domimika, W-py Bahama, Bermudy,

Domimika, W-py Bahama, Bermudy,

Barbados, Grenada, Tobago, Trynidad

Barbados, Grenada, Tobago, Trynidad

– przed 1800 r. , Kanada (1867 –

– przed 1800 r. , Kanada (1867 –

dom.), Gujana Brytyjska (1814),

dom.), Gujana Brytyjska (1814),

Falklandy (1833);

Falklandy (1833);

Kolonie Wielkiej Brytanii

Kolonie Wielkiej Brytanii

Francja

Francja

-

-

Afryka

Afryka

– Algieria (1830 – 1870),

– Algieria (1830 – 1870),

Francuska Afryka Zachodnia (1857 –

Francuska Afryka Zachodnia (1857 –

1894), Wybrzeże Kości Słoniowej (1838 –

1894), Wybrzeże Kości Słoniowej (1838 –

1842), Mauretania (1890 – 93), 1903 –

1842), Mauretania (1890 – 93), 1903 –

protekt.), Senegambia (1857 -83),

protekt.), Senegambia (1857 -83),

Francuska Afryka Równikowa (2 poł. XIX

Francuska Afryka Równikowa (2 poł. XIX

w.), Madagaskar (1885 – protekt. 1896 –

w.), Madagaskar (1885 – protekt. 1896 –

fr.), Maroko (protekt. 1912), Tunezja

fr.), Maroko (protekt. 1912), Tunezja

(protekt. 1881)

(protekt. 1881)

Francja

Francja

-

-

Azja i Oceania

Azja i Oceania

– porty w Inidiach: Mah

– porty w Inidiach: Mah

é

é

,

,

Pondich

Pondich

è

è

rry, Karikal, Yanaon, Indichiny

rry, Karikal, Yanaon, Indichiny

francuskie: tereny Wietnamu oraz laosu i

francuskie: tereny Wietnamu oraz laosu i

kambodźy, strefa wpływów w pd. Chinach,

kambodźy, strefa wpływów w pd. Chinach,

wyspy w Oceanii, np. Nowa kaledonia (1853),

wyspy w Oceanii, np. Nowa kaledonia (1853),

Tahiti (1842);

Tahiti (1842);

-

-

kontynenty amerykańskie

kontynenty amerykańskie

– St. Pierre et

– St. Pierre et

Miguelon (teryt. Kanady), wyspy: Haiti (1803),

Miguelon (teryt. Kanady), wyspy: Haiti (1803),

Gawdelupa, Martynika oraz Gujana Francuska;

Gawdelupa, Martynika oraz Gujana Francuska;

Francuskie Imperium

Francuskie Imperium

Kolonialne

Kolonialne

Niemcy

Niemcy

-

Afryka

Afryka

– Togo (1884), Kamerun (1884),

– Togo (1884), Kamerun (1884),

Niemiecka Afryka Południowo –

Niemiecka Afryka Południowo –

Zachodnia (1884), Niemiecka Afryka

Zachodnia (1884), Niemiecka Afryka

Wschodnia (1880);

Wschodnia (1880);

-

Azja i Oceania

Azja i Oceania

– Kiao –Czou (1898 -1914)

– Kiao –Czou (1898 -1914)

– strefa w Chinach, wyspy na Pacyfiku;

– strefa w Chinach, wyspy na Pacyfiku;

W-pa Marshalla (1885), Mariany (1899),

W-pa Marshalla (1885), Mariany (1899),

Karoliny (1899) i W-py Samoa (1899);

Karoliny (1899) i W-py Samoa (1899);

Niemieckie kolonie

Niemieckie kolonie

Portugalia

Portugalia

-

Afryka

Afryka

– Gwinea Portugalska, Angola

– Gwinea Portugalska, Angola

od XV wieku podb. Do 1894,

od XV wieku podb. Do 1894,

Mozambik – opanowany w 2 poł. XIX

Mozambik – opanowany w 2 poł. XIX

wieku;

wieku;

-

Azja i Oceania

Azja i Oceania

– porty w Indiach i

– porty w Indiach i

Chinach (np. Makau), W-pa Św.

Chinach (np. Makau), W-pa Św.

Tomasz, Madera;

Tomasz, Madera;

Kolonie Portugalii

Kolonie Portugalii

Hiszpania

Hiszpania

-

Afryka

Afryka

– Rio de Oro (1884)

– Rio de Oro (1884)

-

Azja i Oceania

Azja i Oceania

– wyspy i tereny, które

– wyspy i tereny, które

straciła na rzecz Niemiec i Stanów

straciła na rzecz Niemiec i Stanów

Zjednoczonych;

Zjednoczonych;

-

kontynenty amerykańskie

kontynenty amerykańskie

– tereny w

– tereny w

Ameryce Południowej, z których

Ameryce Południowej, z których

powstały niezależne państwa –

powstały niezależne państwa –

Brazylia, Chile itd..

Brazylia, Chile itd..

Stany Zjednoczone

Stany Zjednoczone

-

Strefa Pacyfiku

Strefa Pacyfiku

-

Alaska i Aleuty ( kupione od Rosji w

Alaska i Aleuty ( kupione od Rosji w

1867), Filipiny (1898), Hawaje

1867), Filipiny (1898), Hawaje

(1898), w strefie amerykańskiej

(1898), w strefie amerykańskiej

znalazły się: Porto Rico (1898), Kuba

znalazły się: Porto Rico (1898), Kuba

(1898 -1902 okup.), tereny na

(1898 -1902 okup.), tereny na

pograniczu z Meksykiem;

pograniczu z Meksykiem;

Rosja

Rosja

-

Wielkie obszary Kazachstanu, tereny

Wielkie obszary Kazachstanu, tereny

azjatyckie nad Morzem Ochockim i

azjatyckie nad Morzem Ochockim i

Japońskim,

Japońskim,

-

Tereny kaukazu, Armenia, Turkiestan,

Tereny kaukazu, Armenia, Turkiestan,

Kokanda, Chiwa i Buchara;

Kokanda, Chiwa i Buchara;

-

Wyspa Sachalin i Kuryle, 1900- 1905 okup;

Wyspa Sachalin i Kuryle, 1900- 1905 okup;

Mandżurii i tereny nad Morzem żółtym;

Mandżurii i tereny nad Morzem żółtym;

-

Strefy wpływów w Mongolii i Persji – w 1907

Strefy wpływów w Mongolii i Persji – w 1907

podział terytoriów między Anglię i Rosję –

podział terytoriów między Anglię i Rosję –

Anglia otrzymała Afganistan i Persję, Rosja –

Anglia otrzymała Afganistan i Persję, Rosja –

północna Persję;

północna Persję;

Belgia, Włochy i Japonia

Belgia, Włochy i Japonia

Belgia

Belgia

-

Kongo Belgijskie, od 1908 królestwo w

Kongo Belgijskie, od 1908 królestwo w

posiadłościach kraju;

posiadłościach kraju;

Włochy

Włochy

-

Trypolitania (1912), Erytrea (1882), Somalii

Trypolitania (1912), Erytrea (1882), Somalii

Włoskie (1889);

Włoskie (1889);

Japonia

Japonia

- Korea i strefa kontroli w Chinach (1910),

- Korea i strefa kontroli w Chinach (1910),

Tajwan (1895);

Tajwan (1895);

Belgijskie i Włoskie kolonie

Belgijskie i Włoskie kolonie

Chiny

Chiny

Wielkie imperium chińskie, potęga z

Wielkie imperium chińskie, potęga z

XVIII w, w XIX wieku przeżywała

XVIII w, w XIX wieku przeżywała

kryzys. Państwo uległo znacznemu

kryzys. Państwo uległo znacznemu

osłabieniu i nie mogło zahamować

osłabieniu i nie mogło zahamować

obcej ekspansji. Państwa europejskie

obcej ekspansji. Państwa europejskie

narzucały Chinom niekorzystne umowy

narzucały Chinom niekorzystne umowy

gospodarcze, handlowe, traktaty

gospodarcze, handlowe, traktaty

przemysłowe. Postępowanie takie

przemysłowe. Postępowanie takie

nazwano

nazwano

„polityką otwartych drzwi”.

„polityką otwartych drzwi”.

Skutki kolonializmu:

Skutki kolonializmu:

-

wzrost poziomu cywilizacyjnego kolonii –

wzrost poziomu cywilizacyjnego kolonii –

zakazywano starodawnych zwyczajów, krwawych

zakazywano starodawnych zwyczajów, krwawych

wojen i kar za przestępstwa;

wojen i kar za przestępstwa;

-

rozwój komunikacji i transportu;

rozwój komunikacji i transportu;

-

upadek kolonijnego rodzimego rzemiosła;

upadek kolonijnego rodzimego rzemiosła;

-

zyski z kolonii ale i likwidacja drobnych

zyski z kolonii ale i likwidacja drobnych

przedsiębiorstw;

przedsiębiorstw;

-

spadek cen żywności w Europie;

spadek cen żywności w Europie;

-

ruchy narodowowyzwoleńcze;

ruchy narodowowyzwoleńcze;

-

likwidacja czarnego niewolnictwa;

likwidacja czarnego niewolnictwa;

-

rywalizacja państw europejskich o kolonie;

rywalizacja państw europejskich o kolonie;

-

liczne konflikty i wojny;

liczne konflikty i wojny;

Wojny Burskie 1880-1881, 1899-

Wojny Burskie 1880-1881, 1899-

1902

1902



Kolonizacja Afryki Południowej wywołała opór Burów, czyli przybyłych tam

Kolonizacja Afryki Południowej wywołała opór Burów, czyli przybyłych tam

wcześniej osadników holenderskich. Celem Anglików było zdobycie

wcześniej osadników holenderskich. Celem Anglików było zdobycie

kopalni złota i diamentów w posiadłościach Burów - Transwalu i Oranii

kopalni złota i diamentów w posiadłościach Burów - Transwalu i Oranii

(szczególnie w okolicach Kimberley i Witwatersrand).

(szczególnie w okolicach Kimberley i Witwatersrand).



Osiedlenie się uitlanderów – osadników anielskich spowodowało sprzeciw

Osiedlenie się uitlanderów – osadników anielskich spowodowało sprzeciw

Burów i w konsekwencji trwającą w latach

Burów i w konsekwencji trwającą w latach

1880 - 81, pierwszą wojnę

1880 - 81, pierwszą wojnę

burską.

burską.



W 1884 Wielka Brytania uznała niepodległość Transwalu ale już rok

W 1884 Wielka Brytania uznała niepodległość Transwalu ale już rok

później zorganizowała nieudana napaść na to państwo, skutkiem czego

później zorganizowała nieudana napaść na to państwo, skutkiem czego

było zawiązanie sojuszu niemiecko –transwalskiego w 1897 roku.

było zawiązanie sojuszu niemiecko –transwalskiego w 1897 roku.



Wielka Brytania obawiając się utraty nabytków w Afryce w

Wielka Brytania obawiając się utraty nabytków w Afryce w

1899

1899

wypowiedziała Burom wojnę

wypowiedziała Burom wojnę

. Przewaga liczebna Anglików była zbyt

. Przewaga liczebna Anglików była zbyt

wielka, a zastosowana przez gen. Kitchenera „taktyka spalonej ziemi”,

wielka, a zastosowana przez gen. Kitchenera „taktyka spalonej ziemi”,

zaowocowała zwycięstwem.

zaowocowała zwycięstwem.



Gen. Kitchener stopniowo pozbawiał zaplecza zaopatrzeniowego

Gen. Kitchener stopniowo pozbawiał zaplecza zaopatrzeniowego

partyzantów, niszczył farmy a ludność zamykał w obozach

partyzantów, niszczył farmy a ludność zamykał w obozach

koncentracyjnych (razem ok. 120 tys.).

koncentracyjnych (razem ok. 120 tys.).



31 V 1902 – Transwal i Orania zrzekły się niepodległości na rzecz

31 V 1902 – Transwal i Orania zrzekły się niepodległości na rzecz

autonomii w ramach Imperium Brytyjskiego.

autonomii w ramach Imperium Brytyjskiego.

Bloki polityczne

Bloki polityczne

Najbardziej niezadowolone z podziału świata były

Najbardziej niezadowolone z podziału świata były

Niemcy, które z powodu procesu zjednoczenia, późno

Niemcy, które z powodu procesu zjednoczenia, późno

przystąpiły do walki o kolonie. Politycy niemieccy

przystąpiły do walki o kolonie. Politycy niemieccy

snuli plany pozbawienia W. Brytanii części kolonii.

snuli plany pozbawienia W. Brytanii części kolonii.

W 1882 miedzy Niemcami, Austro- Węgrami i Włochami

W 1882 miedzy Niemcami, Austro- Węgrami i Włochami

został zawarty traktat zwany

został zawarty traktat zwany

TRÓJPRZYMIERZEM.

TRÓJPRZYMIERZEM.

W odpowiedzi Anglia i Francja w 1904 roku zawiązała

W odpowiedzi Anglia i Francja w 1904 roku zawiązała

podobny sojusz, do którego w 1907 dołączyła Rosja.

podobny sojusz, do którego w 1907 dołączyła Rosja.

Nazwano go

Nazwano go

Triple Entente

Triple Entente

lub

lub

Entente cordiale

Entente cordiale

–

–

serdecznym porozumieniem, czyli

serdecznym porozumieniem, czyli

TRÓJPOROZUMIENIEM

TRÓJPOROZUMIENIEM

lub w skrócie

lub w skrócie

ententą.

ententą.

KONIEC

KONIEC