Czynniki szkodliwe dla zdrowia,

uciążliwe i niebezpieczne

występujące

w procesach pracy

Szkolenie
okresowe

Czynniki środowiska pracy

Fizyczne -

hałas

• drgania (wibracja)

• promieniowanie (jonizujące, podczerwone, nadfioletowe, laserowe)

• pole elektromagnetyczne

• elektryczność statyczna

• pyły przemysłowe

• czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do urazów:

– poruszające się maszyny

– ruchome elementy maszyn

– przemieszczające się wyroby i materiały

– ostre oraz wystające elementy i krawędzie

Czynniki środowiska pracy

Chemiczne

w zależności od możliwych skutków i rodzaju ich działania:

– toksyczne

– drażniące

– uczulające

– rakotwórcze

– mutagenne

– upośledzające funkcje rozrodcze

• w zależności od sposobów wchłaniania:

– przez drogi oddechowe

– przez skórę i błony śluzowe

– przez przewód pokarmowy

Biologiczne

• mikroorganizmy

– bakterie

– wirusy

– grzyby

– pierwotniaki

Czynniki środowiska pracy

• substancje wytwarzane
przez mikroorganizmy

•- toksyny

•- alergeny

•makroorganizmy

•- rośliny

•- zwierzęta  

Czynniki środowiska pracy

• Psychofizyczne

• obciążenie fizyczne (statyczne

i dynamiczne)

• obciążenie nerwowo-psychiczne:

– obciążenie umysłu

– obciążenie lub niedociążenie percepcyjne

– obciążenie emocjonalne

Hałas

• Najwyższe dopuszczalne natężenie hałasu

135

Szczytowy poziom dźwięku C

115

Maksymalny poziom
dźwięku A

85

Dopuszczalne wartości hałasu
przy 8-godzinnej ekspozycji

Poziom ekspozycji

na hałas (dB)

Parametry hałasu

Czynniki środowiska pracy

• Niektóre pojęcia związane z hałasem
Hałas słyszalny:

16 ÷16 000 Hz

Hałas infradźwiękowy:

2 ÷ 50 Hz

Hałas ultradźwiękowy:

10 000 ÷ 100 000 Hz

Próg słyszalności:

2 x 10

-5

Pa (paskala)

Próg bólu:

ok. 100 Pa

Ciśnienie akustyczne – przyrost ciśnienia
środowiska powodowany przez dźwięk
– mierzone w paskalach (Pa)

Czynniki środowiska pracy

Wibracja

Drgania najbardziej oddziałujące na organizm człowieka mają
Częstotliwość 0,7 ÷ 1400 Hz. Szczególnie niebezpieczne są

częstotliwości

niskie z uwagi na możliwość powstania rezonansu z drganiami własnymi
organów człowieka.

Czynniki środowiska pracy

Czynniki środowiska pracy
*

Rezonans

60 – 90 Hz

Oczy

10 – 18 Hz

Pęcherz moczowy

4,5 – 10 Hz

Inne narządy jamy brzusznej

8 Hz

Żołądek

4 – 9 Hz

Płuca i serce

Przykładowe częstotliwości rezonansowe

Rezonans powoduje niebezpieczeństwo wybroczyn, krwotoków,
a nawet rozerwania narządów. Ponadto wibracja powoduje m.in.:
niedokrwienie części ciała, zmiany zwyrodnieniowe stawów

(zwłaszcza

nadgarstków, łokci i kręgosłupa), zaburzenia czucia, ból kończyn,
zwyrodnienia w rdzeniu kręgowym i mózgu.

Czynniki środowiska pracy

Czynniki środowiska pracy

Profilaktyczne badania lekarskie

Co 4 lata

Jak przy
wstępnych

Ogólne
neurologiczne

Wibracja ogólna

Po roku,
następnie
co 3 lata

Jak przy
wstępnych

Ogólne, ze
zwróceniem uwagi
na układ
naczyniowy,
nerwowy, kostny

Wibracja
przekazywana
na kończyny
górne

Częstotliwość

Zakres badania

Badania okresowe

Badania

wstępne

Rodzaj wibracji

Czynniki środowiska pracy

Promieniowanie termiczne

18...20

23...25

4 – praca bardzo ciężka

22 (przy odczuwalnym ruchu

powietrza – 23)

25 (przy odczuwalnym ruchu

powietrza – 26

)

3 – praca ciężka

26

28

2 – praca umiarkowana

29

30

1 – praca lekka

32

33

0 – wypoczynek

Osoba niezaaklimatyzowana

Osoba zaaklimatyzowana

Dopuszczalne wartości obciążenia termicznego (°C)

Intensywność pracy

(klasa)

Czynniki środowiska pracy

Oddziaływanie optyczne światła

Ś

w

ia

tł

o

w

id

zi

a

ln

e

P

ro

m

ie

n

io

w

a

n

ie

p

o

d

c

z

e

rw

o

n

e

P

ro

m

ie

n

io

w

a

n

ie

re

n

tg

e

n

o

w

s

k

ie

U

V

(u

lt

ra

fi

o

l

e

t)

Czynniki środowiska pracy

Oddziaływanie optyczne światła

• silne światło białe

• promieniowanie

rentgenowskie

• promieniowanie ultrafioletowe

• promieniowanie podczerwone

• promieniowanie laserowe

 wysoko jaskrawość osłabia wzrok

 oddziaływanie m.in. kancerogenne,

oparzenia

 zapalenia rogówki i spojówek,

oparzenia, zmiany nowotworowe
skóry

 oparzenia siatkówki i rogówki, zaćma,

przegrzanie organizmu (udar cieplny)

 punktowe zniszczenie siatkówki

Promieniowanie elektromagnetyczne

Podział fal elektromagnetycznych ze względu na częstotliwość

1. fale bardzo długie

- do 0,02 MHz

2. fale radiowe

- 0,02 ÷ 300 000 MHz

3. podczerwień

- 3 x 10

6

÷ 4 x 10

8

MHz

4. fale widzialne

- 4 x 10

8

÷ 8 x 10

8

MHz

5. ultrafiolet

- 8 x 10

8

÷ 6 x 10

10

MHz

6. promienie X

- 6 x 10

10

÷ 75 x 10

13

MHz

7. promienie gamma

- 75 x 10

13

÷ 3 x 10

15

MHz

 

Fale elektromagnetyczne rozchodzą się w przestrzeni
jako fala kulista, czyli z jednakową prędkością
we wszystkich kierunkach.

Promieniowanie elektromagnetyczne

Strefy ochronne

Dopuszczalne natężenia

pola

elektrycznego i pola
magnetycznego w

strefach

ochronnych przy
częstotliwościach:
0,1 ÷ 10 MHz 

 

Promieniowanie elektromagnetyczne

Promieniowanie podczerwone

Najwyższe, dopuszczalne średnie natężenie

napromieniowania oka
promieniowaniem podczerwonym
wynosi:

150 W/m

2

 
Średnie natężenie promieniowania jest
to iloraz wartości napromieniowania oczu
lub skóry i czasu trwania ekspozycji:

E

śr

= N/t

gdzie:
Eśr – średnie
natężenie
napromieniowania w
W/m2
N – napromieniowanie
w J/m2
T – czas trwania
ekspozycji

Promieniowanie elektromagnetyczne

Dawka graniczna dla osób zatrudnionych w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące

•

W ciągu kolejnych 12 miesięcy:

50 mSv

– jeżeli są znane wartości dawek w poszczególnych tkankach

i narządach oraz w szpiku kostnym

50 mSv

– jeżeli napromieniowanie całego ciała jest równomierne

150 mSv

– w soczewkach oczu

500 mSv

– w innych tkankach lub narządach, w tym także

w skórze.

•

Dla kobiet w wieku do 45 lat – w ciągu kolejnych 3 miesięcy:

12 mSv

– wyrażona jako równoważnik dawki w narządach

jamy brzusznej.

•

Dla kobiet w ciąży:

1 mSv

– wyrażona jako efektywny równoważnik dawki

w ciągu 12 miesięcy.

Promieniowanie elektromagnetyczne

Zastosowanie pól elektromagnetycznych wysokiej częstotliwości

•

Do 3 MHz:

– termiczna obróbka metali, łączność radiowa;

•

 3 ÷ 30 MHz:

– termiczna obróbka dielektryków, suszenie i sterylizacja produktów
spożywczych,

oczyszczanie ziarna ze szkodników, medycyna itp.;

•

30÷ 300 MHz:

– łączność radiowa i telewizyjna, medycyna itp.;

•

300 ÷ 300 000 MHz:

– radiolokacja, radionawigacja, łączność radiotelefoniczna, radiometeorologia,

radioastronomia, radiospektroskopia, fizyka jądrowa, termiczna obróbka
produktów spożywczych, medycyna itp.

Najwyższe dopuszczalne stężenia i
natężenia czynników szkodliwych dla
zdrowia

• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS)

– średnie

ważone, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-
godzinnego dobowego i tygodniowego, określonego w Kodeksie
pracy, wymiaru czasu pracy, przez okres jego aktywności
zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego
stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia

czynników szkodliwych dla zdrowia

• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE NATĘŻENIE (NDN)

• fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia – ustalone jako wartość

średnia, której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego

dobowego

i tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy,

przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować

ujemnych

zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń

.

Najwyższe dopuszczalne stężenia i
natężenia czynników szkodliwych dla
zdrowia

• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh)

– wartość średnia, która nie powinna spowodować ujemnych zmian
w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie zdrowia jego przyszłych
pokoleń, jeżeli utrzymuje się w środowisku pracy nie dłużej niż 30
minut w czasie zmiany roboczej.

Najwyższe dopuszczalne stężenia i

natężenia czynników szkodliwych dla

zdrowia

• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE

PUŁAPOWE(NDSP)

,

które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia
pracownika nie może być w środowisku pracy
przekroczone w żadnym momencie.

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

Znaki ostrzegawcze

Znaki ostrzegawcze stosowane są w zakładach przemysłowych;
na stanowiskach pracy do ostrzegania i informowania pracowników

oraz innych osób tam przebywających o grożącym
niebezpieczeństwie.

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

ogólny znak ostrzegawczy

(ostrzeżenie, ryzyko

niebezpieczeństwa

)

ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

zatrucia substancjami

toksycznymi

ostrzeżenie przed

substancjami żrącymi

ostrzeżenie przed

wiszącymi przedmiotami

(wiszącym ciężarem)

ostrzeżenie przed

urządzeniami

do transportu poziomego

ostrzeżenie przed

porażeniem prądem

elektrycznym

uwaga, zły pies

ostrzeżenie przed

kruchym dachem

ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

uszkodzenia głowy

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

• agresywnych

właściwości
fizycznych,
chemicznych
i biologicznych
materiałów

• środków transportu

• prądu

elektrycznego

• elementów

konstrukcyjnych
budynku

• zwierząt

ostrzeżenie przed

ograniczeniem wysokości

ostrzeżenie przed

promieniowaniem

laserowym

ostrzeżenie przed

substancjami radioaktywnymi

i promieniowaniem jonizującym

ostrzeżenie przed

skażeniem

biologicznym

ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

potknięcia się

ostrzeżenie przed

śliską nawierzchnią

ostrzeżenie przed

silnym polem

magnetycznym

Znaki ostrzegawcze

Znaki ostrzegawcze stosowane są w miejscach,
w których występują niebezpieczne zagrożenia

od:

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

ostrzeżenie przed

ograniczeniem wysokości

ostrzeżenie przed

promieniowaniem

laserowym

ostrzeżenie przed

substancjami radioaktywnymi

i promieniowaniem jonizującym

ostrzeżenie przed

skażeniem

biologicznym

ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

potknięcia się

ostrzeżenie przed

śliską nawierzchnią

ostrzeżenie przed

silnym polem

magnetycznym

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

Znaki nakazu

Znaki nakazu są
to znaki ochrony
i higieny pracy
stosowane w celu
pracownikom
i osobom postronnym
informacji
o konieczności
zastosowania
odpowiednich
środków

technicznych

i organizacyjnych
w celu zapobiegania
wypadkom, utracie
zdrowia i uniknięcia
niebezpieczeństwa.

ogólny znak nakazu

nakaz stosowania

ochrony oczu

nakaz stosowania

ochrony głowy

nakaz stosowania

ochrony stóp

nakaz stosowania

ochrony rąk

nakaz stosowania

osłony twarzy

nakaz używania

pasów bezpieczeństwa

nakaz przechodzenia

w oznakowanym miejscu

nakaz stosowania

osłony nastawnej

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

nakaz stosowania

ochrony słuchu

nakaz stosowania

ochrony dróg oddechowych

nakaz stosowania

osłony

nakaz stosowania

zamknięcia

nakaz umycia rąk

nakaz używania

sygnału

Znaki nakazu

Znaki nakazu stosowane są w miejscach, w których występują
niebezpieczne zagrożenia wymagające zastosowania odpowiednich
środków ochronnych w postaci:
• ochron

indywidualnych

• osłon na ruchome

lub niebezpieczne
wystające części
maszyn i urządzeń

• wygrodzeń

i zabezpieczeń miejsc
niebezpiecznych

• czynności

higienicznych

• sygnalizacji dźwię-

kowej, świetlnej itp.

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

pierwsza pomoc

medyczna

prysznic bezpieczeństwa

prysznic

do przemywania oczu

zatrzymanie awaryjne telefon awaryjny

nosze

Znaki informacyjne

Znaki informacyjne są to znaki ochrony i higieny pracy stosowane w celu
oznakowania miejsc, w których znajdują się urządzenia i instalacje dla
higieny osobistej oraz urządzenia niezbędne w sytuacjach wypadkowych.

Uzupełnienie znaków ochrony i higieny pracy

Uzupełnieniem znaków
ochrony i higieny pracy
są znaki zakazu, nakazu
i ostrzegawcze,
stosowane, gdy brak jest
odpowiedniego
symbolu dla określenia
rodzaju zagrożenia,
zakazu, nakazu lub
ostrzeżenia.
Do znaków tych należą:

Znaki bezpieczeństwa
Ochrona i higiena pracy

B. Znaki ochrony i higieny pracy

Przestrzeń
zamknięta

Zakaz jedzenia

i picia wewnątrz

Nie zbliżać się

Nieupoważnionym wstęp

i przejście wzbronione

A. Znaki ogólne zakazu, nakazu i

ostrzegawcze

Założyć okulary

Bezpieczeństwo pracy przy obrabiarkach do metali

Wszystkie obrabiarki uruchamiane po raz pierwszy po 2.06.1997 r.
muszą posiadać certyfikat na znak bezpieczeństwa

Wszystkie elementy ruchome obrabiarek powinny być osłonięte

Każda z osób obsługujących maszynę musi mieć
dostęp
do wyłącznika awaryjnego

Bezpieczeństwo pracy przy obrabiarkach

do metali

Wióry można usuwać tylko przy pomocy sprężonego

powietrza, pędzla, szczotki lub haczyka

Naprawa obrabiarki może być przeprowadzona tylko przez osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje

Wszystkie obrabiarki o napędzie elektrycznym muszą mieć
skuteczną ochronę przeciwporażeniową

Bezpieczeństwo pracy przy obrabiarkach do metali

Miejsca niebezpieczne

•

Sposoby

oznaczani
a miejsc

niebezpiec
znych

•

Osłona miejsc

niebezpiecznych

•

Ruchome oznaczenie

miejsc niebezpiecznych

Bezpieczeństwo pracy przy obrabiarkach do metali

Oświetlenie stanowisk

•

Oświetlenie naturalne

Maksymalna odległość
stanowiska pracy od
źródła światła
naturalnego

•

Prawidłowe oświetlenie

sztuczne stanowiska
pracy

•

Zawieszenie lampy

prawidłowe

nieprawidłowe,
powodujące zaciemnienie
miejsca pracy

KONIEC