Percepcja-tworzenie

odzwierciedlenia rzeczywistości

PERCEPCJA- jest to odzwierciedlenie świata konkretów, rzeczywistości

materialnej, aktywny odbiór, analiza i interpretacja zjawisk zmysłowych.



Odbiór wrażeń- (proces tworzenia obrazowej reprezentacji jednej cechy

bodźca)~powstaje wrażenie



Spostrzeganie- (proces tworzenia obrazowej reprezentacji kilku cech bodźca

równocześnie)~ powstaje spostrzeżenie

Narządy zmysłów-furtka dla
bodźców fizycznych

Istota spostrzegania polega na natrafieniu odpowiednich bodźców na odpowiedni narząd zmysłu.
Muszą one działać z określoną siłą.
Przeprowadzając eksperyment z ciężarkami naukowcy starają się określić PRÓG RÓŻNICY czyli
najmniejszą wyczuwalną różnicę między dwoma bodźcami. Jest on wartością niezmienną.
Badacze określili również dla zmysłów PRÓG ABSOLUTNY czyli siłę bodźca wystarczającą do
zarejestrowania go przez człowieka w 50% przypadków. I tak progi absolutne dla poszczególnych
zmysłów to:

1.

Wzrok-(płomień świecy widziany z odległości 50 km w ciemną pogodna noc.)

2.

Słuch- (dźwięk tykającego zegarka w odległości 6m)

3.

Smak- (łyżeczka cukru rozpuszczona w 7 litrach wody)

4.

Zapach- (kropla perfum rozpuszczona w małym domu)

5.

Dotyk- (nacisk skrzydła muchy spadającego na twarz z odległości pół centymetra)
PRAWO WEBERA- mówi o tym, iż człowiekowi łatwo przychodzi rozpoznawanie niewielkich zmian
słabego bodźca podczas gdy intensywny bodziec musi się zmieniać dużo silniej by zmiany zostały
zauważone.
Narządy zmysłów mają zdolność do ADAPTACJI- czyli dostosowywania się do nowych warunków,
aby podnieść sprawność określonego narządu.
TRANSDUKCJA- zdolność narządu zmysłu polegająca na przekładaniu zarejestrowanych bodźców
zarówno mechanicznych, elektromagnetycznych lub chemicznych na język układu nerwowego.
Podstawą zarejestrowania określonego doznania jest pobudzenie danej komórki zmysłowej.
Zasada „wszystko albo nic” mówi o tym iż musi zostać osiągnięta określona wartość progowa aby
impuls w neuronie został przekazany.

Budowa i sposób
funkcjonowania narządu
wzroku

Wzrok uważany jest za najważniejszy ze
zmysłów.
Wrażenia wzrokowe wywołuje światło
widzialne, które jest odbierane przez
receptory znajdujące się na siatkówce. Są
to pręciki i czopki.Pręcików jest 120
milionów, są rozproszone na całej
siatkówce i odpowiadają za postrzeganie
kształtów i ruchu. Czopków jest ok. 6
milionów, znajdują się w plamce żółtej i
umożliwiają widzenie kolorów.
Spostrzeganie wzrokowe jest to proces
organizowania i nadawania sensu
wrażeniom wzrokowym. Choć jest
wywoływane przez fale
elektromagnetyczne jest również
uzależnione od naszej wiedzy, oczekiwań i
procesów emocjonalnych i
motywacyjnych.
Jest to proces aktywny, ponieważ
pragniemy dopasowywać dopływające do
nas informacje do sensownych, znanych
nam wzorców.

Spostrzeganie wzrokowe:

Prowadzi do uporządkowania informacji,
dokonania korekty oraz uzupełnienia
brakujących szczegółów.
Są to procesy szybkie i automatyczne
Elementarne procesy spostrzegania
nazwane są wrażeniami. Psychologowie
spierają się jednak czy możliwe jest
uchwycenie wrażeń czyli nie
przetworzonych przez mózg informacji z
narządów zmysłów.
Informacje wzrokowe są przez nas
odbierane w kontekście całego obrazu
np..

Właściwości wzroku sprawiają że często
widzimy coś czego nie ma
Rysunek ten obrazuje nam prawo
wzajemnego oddziaływania na siebie
komórek nerwowych.
Gdyby receptory działały niezależnie,
każdy z nich wysyłałby do mózgu własny
sygnał i powstawało by wrażenie

Organizacja
spostrzegania:



Mózg po odbiorze wrażeń rozpoczyna ich

organizację czyli łączenie informacji

pochodzących z narządów zmysłów w sensowne

jednostki. Dzięki temu spostrzegamy znane

kształty.

FORMY ORGANIZACJI:



Figura-tło: zasadniczy czynnik porządkowania

polegający na tym, że określony przedmiot czyli

figura zawsze kontrastuje ze swoim tłem. Figura

ma jasno określone granice dlatego ludziom łatwo

jest ją odróżnić od tła, które rociąga się

bezkształtnie na wszystkie strony.



Obrazy odwracalne: trudności z podziałem na tło

i figurę np.. Kielich Rubina lub drzeworyt Eschera



Prawa formy:

1.

Prawo bliskości- obiekty znajdujące się blisko

siebie spostrzegamy jako pewne podgrupy

widzianej całości.

2.

Prawo podobieństwa- obiekty podobne do siebie

są spostrzegane jako nawzajem do siebie

przynależące (tworzą figurę)

3.

Prawo domykania figury- umysł uzupełnia

brakujące fragmenty tak by ułożyły się w figurę

mającą znaczenie w całości.

4.

Prawo kontynuacji- serię punktów lub przerywaną

linię widzimy jako pewną całość, nie ma

rozróżnienia na dwie figury.

Złudzenia optyczne:

Jest to zrelatywizowanie cech danego
przedmiotu przez mózg.

RODZAJE ZŁUDZEŃ:

1.

Mullera-Lyera- linie pozime zotaną
mylnie odebrane jako różnej długości
choć w rzeczywistości są takie same.

2.

Ponza- tworzy wrażenie że linie
poziome mają różne długości

Oba te złudzenia są wyjaśnione

poprzez zasadę stałości spostrzegania,
która stwierdza,że mózg jest
poinformowany o określonej długości
lub kształcie przedmiotu, a to co
widzimy to tylko korekcja
spostrzegania. Obie te linie są
odtworzone na siatkówce jako takie
same ale znając zasady perspektywy
górna zostanie odebrana jako dłuższa.

Złudzenie Wundta- linie pozione wydają
się delikatnie wykrzywione choć w
rzeczywistości są proste.

Złudzenie Ebbinghausa- koło
znajdujące się w środku pomiędzy małymi
kołami wydaje się większe niż to
pomiędzy dużymi. Jedno ze złudzeń
kontrastowych

Złudzenie Zöllnera-linie pionowe zdają
się zbliżać do siebie i oddalać w
zależności od nachylenia się strzałek.

Nieistniejące kontury- przykład
wyraźnych białych konturów widocznych
na białym tle! Złudzenie to wymyślił
włoski psycholog Gaetano Kanizsa.

Złudzenie Münstenberga-Linie
oddzielające poszczególne poziome rzędy
tej ciekawej mozaiki wydają się
pokrzywione. Są jednak proste, a nawet -
wzajemnie równoległe.

Spostrzeganie odległości:

Człowiek dysponuje wieloma możliwościami określenia odległości od różnych punktów
otoczenia. Są one związane ze zdolnościami funkcjonownia jednego oka lub obojgu.
KONWERGENCJA- podczas przyglądania się przedmiotowi, który się przybliża gałki oczne
zbiegają się w kierunku nosa.
Podczas oglądania przedmiotu na siatkówkach tworzą się niezupełnie takie same obrazy,
gdyż osie oczu są od siebie oddalone. Przyglądanie się oddalonemu o 15 cm. Ołówkowi
najpierw jednym a potem drugim okiem powoduje że widzimy go pod innym kątem.
Osoby posługujące się tylko jednym okiem nie popełniają błedów w ocenie odległości dzięki
procesom uczenia się.

SPOSTRZEGANIE RUCHU: opiera się na zmianie położenia względem innych przedmiotów.

•

Zjawisko autokinetyczne- patrzenie długo w ten sam punkt na ścianie powoduje złudzenie
że się on porusza.

•

Zjawisko f- polega na tym iż światło zapalane po kolei wzdłuż jakiejś linii daje wrażenie
ruchu.

•

Paralaksa ruchowa- spostrzeganie obiektów odległych jako poruszających się z nami, a
bliskich w przeciwnym kierunku.

•

Ruch stroboskopowy- odnosi się do sztuki filmowej. Pokazywanie obrazów co najmniej 16
klatek na sekundę daje wrażenie ruchu.

Czynniki modyfikujące
spostrzeganie:

I.

Uprzednie doświadczenia sensoryczne i wiedza o obiekcie

II.

Emocje, nastawienia, postawy, uczucia

III.

Właściwości tła

IV.

Cechy sensoryczne bodźca- czy wystarczająco różni się od innych bodźców

V.

Sytuacja w jakiej się znajdujemy podczas odbioru bodźca

Spostrzeganie
pozazmysłowe:

ZALICZAMY DO NIEGO:

I.

Jasnowidzenie- spostrzeganie zdarzeń lub przedmiotów bez udziału jakichkolwiek
znanych narządów zmysłów.

II.

Telepatię- przekazywanie myśli na odległość bez udziału narządów zmysłów i
środowiska fizycznego.

III.

Wizjonerstwo- przepowiadanie wydarzenia, które nastąpi w przyszłości

IV.

Kontakty ze zmarłymi

V.

Doznania poza własnym organizmem (np.. Po śmierci klinicznej, gdy widzimy własne
ciało i przyglądamy mu się z boku.)

Badaniem spostrzegania pozazmysłowego zajmuje się parapsychologia, a osoby

badane w trakcie eksperymentów otrzymują karty z pięcioma symbolami i koncentruje
się by osobie znajdującej się w sąsiednim pokoju przekazać dany symbol. Naukowcy
podchodzą do tego zagadnienia bardzo sceptycznie ponieważ
Większość zjawisk udaje się wyjaśnić fizycznie
Nie można jednoznacznie wykluczyć działania przypadku
Udoskonalenie metod badań zmniejszyło liczbę zdarzeń występowania spostrzegania
pozazmysłowego.
Znalazły się przypadki których nie można było zakwalifikować do żadnej hipotezy, nie
pozwalało to na rozwinięcie teorii.

Uwaga a spostrzeganie:

Uwaga jest to proces określający, które informacje zostaną wybrane
do dalszego przetwarzania. Uwaga pilotów spowodowała jednak, że
określone informacje które być może mogły uratować życie nie
zostały dostrzeżone. Procesy uwagi sprawiają, że wrażenia
pochodzące z narządów zmysłu mogą być przekazywane dalej jak i
odrzucane.

Procesy związane z uwagą powodują, że niektóre dane pochodzące z
narządów zmysłu trafiają do CENTRUM ZAINTERESOWANIA,
podczas gdy inne spychane są na DRUGI PLAN.

Efekt Stroopa

Jeśli pojęcie czerwony napisane zostanie kolorem żółtym

(

czerwony

), to o zauważenie rywalizują ze sobą 2 czynniki:

        Znaczenie napisanego wyrazu



        Kolor napisanego wyrazu



Zignorowanie koloru pisma zmniejsza szybkość czytania.

Sytuacje a uwaga:

Sytuacje działające stymulujące na uwagę, dostarczają bodźców

o szczególnej:

       intensywności,
       wielkości
       ruchu (niektóre zwierzęta z pozoru udają martwe gdy

zagraża im to życiu)

       Powtarzaniu (mama często woła dziecko na obiad

powtarzając kilka razy jego imię)

Metoda słuchania
dychotomicznego:

Obojgu uszom dostarczane są stereofoniczne, przez 2

kanały słuchawek różne informacje. Zadaniem osoby
badanej jest skierowanie uwagi np. na prawe ucho i
powtarzaniu

tego

co

usłyszała.

Naukowcy

zainteresowali się wyjaśnieniem dwóch kwestii, co się
dzieje z informacjami pochodzącymi z tego źródła które
osoba badana ignorowała i kiedy komunikat, który miał
być przez osobę badaną zlekceważony, wpływa ba
informację pierwszoplanową.

Okazało się , że osoby badane ignorowały informację

pochodzącą z drugiego kanału, jeśli ich zadaniem było
skierowanie całej uwagi na kanał pierwszy. Z drugiego
kanału rozpoznawały tylko płeć rozmówcy i jego głosu.

Efekt Cocktail Party:

Jeśli rozmawiamy z osobą siedzącą naprzeciwko, to tak

długo ignorujemy rozmowy innych osób dopóki nie
usłyszymy dobiegającego stamtąd własnego imienia.
Bezpośrednio po tym odkryciu staramy się wychwycić z
tej rozmowy jak najwięcej. Rozmawiając z naszym
rozmówcą potrafimy odpowiadać mu sensownie na
pytania, podczas gdy jesteśmy skupieni na rozmowie
ludzi siedzących obok nas <ale tez nie zawsze!>

Teoria fltra:
Wybór informacji dokonywany jest w bardzo wczesnym

procesie

postrzegania,

tzn.

jeszcze

przez

przetworzeniem informacji.

Obiekty niejednoznaczne:

Oto obiekty

niejednoznaczne.
Możemy wprawdzie
z łatwością
"przestawiać się"
między dwiema
wersjami obrazka,
ale nie możemy
zobaczyć obu
naraz.