Co będziemy

robić w niebie,

czyli eschatologia

- traktat o

rzeczywistości

ostatecznej

Dúllek Bolesław

Druga Księga Machabejska 12, 38-45

Ofiara za zmarłych

Potem Juda zebrał wojsko i powiódł do miasta Adullam. Ponieważ zaś wypadł siódmy dzień,

zgodnie ze zwyczajem oczyścili się i tam spędzili szabat. Następnego dnia w tym czasie, w

którym należało już to wykonać, żołnierze Judy przyszli zabrać ciała tych, którzy polegli, i

pochować razem z krewnymi w rodzinnych grobach. Pod chitonem jednak u każdego ze

zmarłych znaleźli przedmioty poświęcone bóstwom, zabrane z Jamnii, chociaż Prawo tego

Żydom zakazuje. Dla wszystkich więc stało się jasne, że to oni i z tej właśnie przyczyny

zginęli. Wszyscy zaś wychwalali Pana, sprawiedliwego Sędziego, który rzeczy ukryte czyni

jawnymi, a potem oddali się modlitwie i błagali, aby popełniony grzech został całkowicie

wymazany. Mężny Juda upomniał lud, aby strzegli samych siebie i byli bez grzechu mając

przed oczyma to, co się stało na skutek grzechu tych, który zginęli. Uczyniwszy zaś składkę

pomiędzy ludźmi, posłał do Jerozolimy około dwu tysięcy srebrnych drachm, aby złożono

ofiarę za grzech. Bardzo pięknie i szlachetnie uczynił, myślał bowiem o zmartwychwstaniu.

Gdyby bowiem nie był przekonany, że ci zabici zmartwychwstaną, to modlitwa za zmarłych

byłaby czymś zbędnym i niedorzecznym, lecz jeśli uważał, że dla tych, którzy pobożnie

zasnęli, jest przygotowana najwspanialsza nagroda - była to myśl święta i pobożna. Dlatego

właśnie sprawił, że złożono ofiarę przebłagalną za zabitych, aby zostali uwolnieni od

grzechu.

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

2

Tytułem wstępu

• Sensem przekazu wiary nie jest zaspokajanie ludzkiej

ciekawości. Tam, gdzie przekaz ten wykracza poza granice

ludzkiego doświadczenia, chodzi o ukazanie człowiekowi drogi.

Brama zaświatów uchyla się przed nami tylko w takim stopniu,

w jakim służy to naszej orientacji życiowej tutaj na ziemi

(Joseph Ratzinger, Echatologia)

• Tak mało, jak dzieci w łonie matki wiedzą o swoich narodzinach,

tak mało my wiemy o życiu wiecznym (M. Luter)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

3

Dygresje

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Dygresja 1. – czemu eschatologia jest
taka ważna

Jeżeli zatem głosi się, że Chrystus zmartwychwstał, to dlaczego

twierdzą niektórzy spośród was, że nie ma zmartwychwstania?

Jeśli

nie

ma

zmartwychwstania,

to

i

Chrystus

nie

zmartwychwstał. A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne

jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara. Okazuje

się bowiem, żeśmy byli fałszywymi świadkami Boga, skoro

umarli nie zmartwychwstają, przeciwko Bogu świadczyliśmy, że

z

martwych

wskrzesił

Chrystusa.

Skoro

umarli

nie

zmartwychwstają, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeżeli

Chrystus nie zmartwychwstał, daremna jest wasza wiara i aż

dotąd pozostajecie w swoich grzechach. Tak więc i ci, co pomarli

w Chrystusie, poszli na zatracenie. Jeżeli tylko w tym życiu w

Chrystusie nadzieję pokładamy, jesteśmy bardziej od

wszystkich

ludzi

godni

politowania.

(1Kor 12-19)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

5

Dygresja 2. – inklinacje liturgiczne

• Chrystus umarł, Chrystus zmartwychwstał, CHRYSTUS

POWRÓCI

• Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu, wyznajemy Twoje

zmartwychwstanie, i OCZEKUJEMY TWEGO PRZYJŚCIA W

CHWALE.

• Ile razy ten chleb spożywamy, i pijemy z tego kielicha głosimy

śmierć Twoją, Panie, OCZEKUJĄC TWEGO PRZYJŚCIA W

CHWALE.

• Wierzę w jednego Boga … I oczekuję WSKRZESZENIA

UMARŁYCH. I ŻYCIA WIECZNEGO W PRZYSZŁYM ŚWIECIE.

• Wierzę w Boga Ojca … CIAŁA ZMARTWYCHWSTANIE I ŻYWOT

WIECZNY.

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

6

Dygresja 3. – kwestia „czasu” i
„wieczności”

• Po powtórnym przyjściu Chrystusa na ziemię czas (w naszym

rozumieniu) przestanie istnieć

• Czas nie istniał przed stworzeniem świata i nie będzie istnieć po

jego odnowieniu; Bóg tworząc świat stworzył także czas

• Dlatego pytania typu: „Co robił Bóg nim stworzył świat?” oraz

„Czy w niebie nie będziemy się nudzić?” są bezzasadne

• Wieczność oznacza okres nie mający początku i końca
• Odpoczynek nie jest „wieczny” gdyż ma początek; ale nie ma

końca

• Tylko Bóg jest wieczny, gdyż tylko On nie ma początku (i końca)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

7

Istotne
zagadnienia
wprowadzające

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Tanatologia – nauka o śmierci

• Nieprzerwanie i w niezmiennym tempie śmierć każdego dnia przybliża się do

nas. Boimy się śmierci. Śmierć jest tak stara jak człowiek. (Zbigniew

Danielewicz)

• Prawdopodobnie nigdy nie widywało się tylu martwych ludzi, co od momentu

pojawienia się fotografii, filmu a zwłaszcza telewizji (Martin L. West, Człowiek,

przeznaczenie i śmierć w tradycji indoeuropejskiej)

• Człowiek biblijny jest „cały z jednej bryły” (José-Maria González-Ruiz)
• To nie umarli chwalą Pana, nikt z tych, którzy zstępują do Szeolu (Ps 115, 17)
• Przez jednego człowieka grzech wszedł na świat, a przez grzech śmierć (Rz 5,

12)

• W śmierci umiera cały człowiek, radykalnie i całkowicie (Karl Barth)
• Kto umiera ten wkracza w teraźniejszość ostateczną, również teraźniejszość

dnia sądu i zmartwychwstania. (Gisbert Greshake, Naewartung – Auferstehung

– Unsterblichkeit. Untersuchungen zur christlischen Eschatologie)

• Memento mori. Danse macabre. Ars moriendi. Mors porta vitae.

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

9

Nieśmiertelność duszy

• Poświęcono piętnasty rozdział Pierwszego Listu Pawła do Koryntian na rzecz Fedona

Platona (Oscar Cullmann, Immortality of the Soul or Resurrection of the Dead)

• Kościół przyjmuje istnienie i życie, po śmierci, elementu duchowego, obdarzonego

świadomością i wolą w taki sposób, że "ja ludzkie" istnieje nadal, chociaż w tym czasie

brakuje dopełnienia jego ciała. Na oznaczenie tego elementu Kościół posługuje się

pojęciem "duszy", którego używa Pismo Święte i Tradycja. Chociaż pojęcie to ma w Biblii

różne znaczenia, Kościół stwierdza jednak, że nie ma poważnej racji, by je odrzucić, a co

więcej, uważa, że jest bezwzględnie konieczny jakiś aparat pojęciowy dla

podtrzymywania wiary chrześcijan (Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów o

niektórych zagadnieniach dotyczących eschatologii)

• Dusza ludzka nie jest ze swej natury nieśmiertelna, ale może nie umrzeć dzięki

Chrystusowi (Tacjan, Przemowa do Greków)

• Wiadomo przecież, że dusza z samej swojej natury złączona jest z ciałem (materią),

oddzielona zostaje od niego tylko wbrew swojej naturze przypadłościowo. Dlatego

dusza, oddzielona od ciała, jak długo żyje, pozbawiona go, jest niedoskonała (św.

Tomasz, Summa contra gentiles)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

10

Zmartwychwstanie

• Jeśli zrezygnujemy z wiary w zmartwychwstanie umarłych, to cała doktryna upada (św.

Augustyn)

• Bo jeśli nie ma zmartwychwstania wali się cały gmach wiary (Kongregacja Nauki Wiary,

List do biskupów o niektórych zagadnieniach dotyczących eschatologii)

• Celem człowieka nie jest szczęście duszy oddzielonej od ciała, lecz życie istoty

złożonej z obydwu składników (Atenagoras z Aten, O zmartwychwstaniu umarłych)

• Preczże z myślą taką, żeby wszechmocność Stwórcy nie była zdolna, gwoli

wskrzeszenia ciał i ożywienia ich, zgromadzić wszystkie cząstki ciała, bądź strawione

poprzez zwierzęta lub ogień, bądź rozsypane w proch i popiół, bądź roztopione w

wilgoci lub ulotnione w powietrzu (św. Augustyn, Państwo Boże)

• Nadzieja nasza nie jest więc „nadzieją robaków”, a dusza nasza nie pożąda „zgniłego

ciała” (Orygenes, Przeciw Celsusowi)

• Koniecznie musi nastąpić zmartwychwstanie ludzi, którzy zmarli i ulegli zupełnemu

rozkładowi, i na nowo muszą zaistnieć ci sami ludzie, a niemożliwe jest, żeby na nowo

powstali ci sami ludzie, jeśli te same ciała nie zostaną obdarzone tymi samymi

duszami (Atenagoras z Aten, O zmartwychwstaniu umarłych)

• W dniu ostatecznym zostaniemy wskrzeszeni w tym ciele, w którym teraz żyjemy

(Damazy, Wyznanie wiary)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

11

Dwa modele
eschatologiczne

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Model wertykalny

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

13

Model horyzontalny

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

14

Sądy

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Sąd szczegółowy

• Każdy człowiek w swojej nieśmiertelnej duszy otrzymuje zaraz

po śmierci wieczną zapłatę na sądzie szczegółowym, który

polega na odniesieniu jego życia do Chrystusa i albo dokonuje

się przez oczyszczenie, albo otwiera bezpośrednio wejście do

szczęścia nieba , albo stanowi bezpośrednio potępienie na

wieki Jego wyrok jest nieodwołalny (KKK 1022)

• Pod wieczór naszego życia będziemy sądzeni z miłości (Jan od

Krzyża, Sentencje)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

16

Sąd ostateczny

• Ten, który przybył w łagodności, wróci z wielką grozą.

Sprawiedliwi miłują ten powrót Jego sądu, bo otrzymają

Królestwo, a niesprawiedliwi lękają się, bo zostaną strąceni w

ogień wieczny (Św. Augustyn, Komentarz do Credo)

• Na końcu wieków Chrystus przyjdzie sądzić żywych i umarłych i

odda każdemu według uczynków jego, zarówno odrzuconym jak

i wybranym (Sobór Laterański IV)

• Sąd Ostateczny nastąpi podczas chwalebnego powrotu

Chrystusa. Jedynie Ojciec zna dzień i godzinę sądu. Tylko On

decyduje o jego nadejściu. (KKK 1040)

• Prawda o Sądzie Ostatecznym wzywa do nawrócenia. […]

Pobudza świętą bojaźń Bożą (KKK 1041)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

17

Rzeczy
ostateczne

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Niebo

• Niewypowiedziana radość (Dante Alighieri, Boska komedia)
• Deus semper maior
• Nie zdumiewaj się tym, gdyż następne niebo jest bardziej świetliste i nieporównywalne (Apokryf

Testament Lewiego)

• Ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało, ani serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy

przygotował Bóg tym, którzy Go miłują (1 Kor 2,9)

• Królestwo Boże
• Gliniane naczynia różnych rozmarów
• Albowiem w owym czasie ci, którzy będącemu u Boga Słowu dotrą do Boga, będą mieć jedno zadanie

– oglądać Boga; a to w tym celu, aby wszyscy przekształceni przez poznanie Ojca, stali się w pewien

sposób doskonałym synem Bożym i znali Boga, tak jak teraz tylko Syn zna Ojca […] wszyscy poznają

Go wówczas, gdy staną się jednością, tak jak jednością jest teraz Syn i Ojciec (św. Augustyn, In

Iohannem)

• Jest to miejsce żyjących, w których nie ma nocy, ani snu – naśladowcy śmierci; nie ma w nim żadnej

żywności ani napojów podtrzymujących naszą słabość; nie ma w nim chorób, cierpienia, lekarstw,

sądów ani rynków, nie ma żadnego rzemiosła ani pieniędzy – źródła wszelkiego zła, przyczyny wojny,

korzenia nienawiści. Nie, to jest miejsce tych, którzy żyją, nie tych, co umierają przez grzech –

miejsce żyjących prawdziwym życiem, którym jest Jezus Chrystus (św. Bazyli Wielki, Homilia o Ps 114)

• Będziemy kontemplować, jak gdyby z odkrytą twarzą i nieskrępowanym umysłem piękno Boskiej

natury naszego Boga i Ojca (św. Augustyn, In Iohannem)

• On będzie kresem naszych pragnień, On, którego bez końca będziemy oglądali, bez przesytu

miłowali, bez utrudzenia wychwalali (Św. Augustyn, Państwo Boże)

• Kiedyś baliśmy się piekła, dziś zaś… nieba, z uwagi na jego nudę (Carol Zaleski, The Book of Heaven)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

19

Piekło

• Szeol, hades, gehenna (dolina Hinnon)
• Kto sieje w ciele swoim, jako plon ciała zbierze zagładę; kto sieje w duchu, jako plon

ducha zbierze życie wieczne (Ga 6,8)

• Dusze umierających w uczynkowym grzechu śmiertelnym zaraz po śmierci zstępują

do piekła, gdzie doznają kar piekielnych (Benedykt XII, Benedictus Deus)

• Nauczanie Kościoła stwierdza istnienie piekła i jego wieczność. Dusze tych, którzy

umierają w stanie grzechu śmiertelnego, bezpośrednio po śmierci idą do piekła,

gdzie cierpią męki, "ogień wieczny" . Zasadnicza kara piekła polega na wiecznym

oddzieleniu od Boga; wyłącznie w Bogu człowiek może mieć życie i szczęście, dla

których został stworzony i których pragnie. (KKK 1035)

• Wśród wszystkich tajemnic Bożych, w które powinniśmy wierzyć, nie ma na pewno

ani jednej, która by z naszego ludzkiego punktu widzenia budziła większy sprzeciw

niż tajemnica potępienia. Przykazałeś mi Boże wierzyć w piekło. […] Lecz zabroniłeś

mi mniemać, jakoby choć jeden człowiek został na pewno potępiony. (Teilhard de

Chardin)

• Nie przyszedłem bowiem po to, aby świat sądzić, ale by świat zbawić (J 12,47)
• Nadzieja na puste piekło

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

20

Czyściec

• Gdyby bowiem nie był przekonany, że ci zabici zmartwychwstaną, to modlitwa za zmarłych

byłaby czymś zbędnym i niedorzecznym (2Mch 12, 44)

• Doczesne kary jedni ludzie ponoszą tylko w tym życiu, inni po śmierci, a jeszcze inni i

teraz, i po śmierci, ale tylko do czasu, gdy nastąpi ów surowy sąd ostateczny. Nie wszyscy

bowiem, co ponoszą po śmierci kary doczesne, idą na wieczne karanie, które nastanie po

sądzie: wielu będzie mieć w przyszłym życiu odpuszczone to, co w tym życiu odpuszczone

nie jest (Św. Augustyn, Państwo Boże)

• W życiu przyszłym, z racji stanu, w jakim dusze trwają, oczyszczające cierpienie

przewyższy największe cierpienia życia doczesnego (św. Bonawentura)

• Dusze w czyśćcu łączą w jedno wielką radość z wielkim cierpieniem. Jedno nie umniejsza

drugiego. Żaden pokój nie może być porównany z tym, jakim cieszą się dusze w czyśćcu,

chyba że pokój świętych w niebie. Z drugiej strony dusze w czyśćcu znoszą takie

cierpienia, jakich żaden język wysłowić nie zdoła i żaden umysł pojąć (św. Katarzyna

Genueńska, Traktat o czyśćcu)

• O miejscu, trwaniu i formie życia w czyśćcu nie mamy żadnego bezpośredniego

objawienia; pewnym jest tylko, że przebywający w nim nie znajdują się jeszcze w wymiarze

wieczności, choć nie żyją w sposób mierzony upływem czasu, jednak w jakimś miejscu

niedającym się konkretnie określić (Michael Schmaus, Bóg udoskonalający w Chrystusie)

• Kosmiczny obóz koncentracyjny (Yves Congar)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

21

Inne zagadnienia

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

„I zstąpił do piekieł”

•

Chrystus bowiem również raz umarł za grzechy, sprawiedliwy za

niesprawiedliwych, aby was do Boga przyprowadzić; zabity wprawdzie

na ciele, ale powołany do życia Duchem. W Nim poszedł ogłosić

zbawienie nawet duchom9 zamkniętym w więzieniu (1P 3, 18-19)

•

Jezus przyniósł wyzwolenie wszystkim sprawiedliwym (Z. Danielewicz)

•

Zstąpienie Chrystusa do piekieł jest dopełnieniem kenozy (Yves Congar)

•

Przyjąwszy na siebie los grzesznika i grzechy całego świata, Jezus

dopełnił miary solidarności losu z nami (Hans Urs von Balthasar)

•

W tym artykule znajdujemy pełnię znaczenia słów konania i opuszczenia

Jezusa na krzyżu. Stajemy tu nad przepaścią ludzkiego istnienia i

samym jego dnem. Przez zstąpienie do piekieł Chrystus wkracza w

obszar bezdennego opuszczenia i samotności człowieka, jakie stają się

jego udziałem w śmierci. Teraz każdy umierający spotyka Go w śmierci i

wraz z nim swoją szansę zbawienia (Joseph Ratzinger)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

23

Stan przejściowy między sądem szczegółowym a
ostatecznym

• Wskrzesił nas Bóg przed dniem ogólnego zmartwychwstania,

abyście niezachwianie wierzyli, że jest zmartwychwstanie ciał.

Prawdziwie bowiem zmartwychwstaliśmy i żyjemy, a jak dziecię jest

w żywocie matki, nie czując niczego z zewnątrz, a żyje, tak byliśmy

przy życiu, leżąc tu, śpiąc i nic nie czując (Legenda o siedmiu

śpiących z Efezu, IV wiek)

• Dusza po śmierci natychmiast zaczyna odpoczywać i doświadczać

błogosławieństw, które na nią czekają (św. Bazyli Wielki)

• Co czeka nas wszystkich w dzień sądu, spełnia się na jednostkach

w dniu ich śmierci (św. Hieronim)

• Święci nie są wcale zatrzymani w podziemiach (św. Hieronim)
• Zmarli dostępują błogosławionej obecności Jego Boskości zaraz po

śmierci (św. Hieronim)

• Brak zobowiązujących wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego

Kościoła

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

24

Nadzieja zbawienia dla dzieci bez chrztu

• Bóg pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni (1 Tm 2,4)
• Jeśli się ktoś nie narodzi z wody i Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego (J 3,5)
• Dzieci umarłe bez chrztu zasługują na piekło, ale cierpią karę najmniejszą ze wszystkich (Św. Augustyn)
• Dusze zaś umierających w uczynkowym grzechu śmiertelnym lub tylko w pierworodnym, wkrótce

zstępują do piekła, gdzie jednak podlegają nierównym karom (Sobór Florencki)

• Dzieci nieochrzczone wędrują do otchłani, gdzie nie mogą radować się z bliskości Boga, ale też nie

cierpią, ponieważ naznaczone grzechem pierworodnym nie zasługują ani na niebo, ani na czyściec, ani

na piekło (Pius X, Katechizm)

• Podstawowa norma antropologii biblijnej – wyższość natury odkupionej przez Chrystusa nad naturą

związaną z Adamem (Rada Naukowa Konferencji Episkopatu Polski, Opinia teologiczna o losie dzieci

zmarłych bez Chrztu, n.5.)

• Bóg związał zbawienie z sakramentem Chrztu, ale sam nie jest związany swoimi sakramentami (KKK

1257)

• Istnieją poważne teologiczne i liturgiczne powody dla nadziei, że dzieci, które umierają bez chrztu,

mogą być zbawione i radować się wieczną szczęśliwością (Kongregacja Nauki i wiary, Nadzieja

zbawienia dla dzieci, które zmarły bez chrztu, n. 102.)

• Tak też nie jest wolą Ojca waszego, który jest w niebie, żeby zginęło jedno z tych małych (Mt 18, 14)
• Duch Święty wszystkim daje możliwość uczestniczenia w misterium paschalnym w tylko Bogu znany

sposób (Sobór Watykański II, Gaudium et spes)

• W kluczowych momentach historii doktryny być może opatrznościowo, Magisterium opowiadało się za

tym, by nie definiować, że dzieci te pozbawione są błogosławionej wizji, ale pozostawiało problem

otwarty (Kongregacja Nauki i wiary, Nadzieja zbawienia dla dzieci, które zmarły bez chrztu, n. 70.)

• Chrzest pragnienia przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem (KKK 1258)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

25

Zbawienie poza Kościołem

• Extra Ecclesia nulla salus (św. Cyprian)
• Bóg związał zbawienie z sakramentem chrztu, ale sam nie jest

związany swoimi sakramentami (KKK1257)

• Kościół katolicki nic nie odrzuca z tego, co w religiach owych

prawdziwe jest i święte. Ze szczerym szacunkiem odnosi się do owych

sposobów działania i życia, do owych nakazów i doktryn, które chociaż

w wielu wypadkach różnią się od zasad przez niego wyznawanych i

głoszonych, nierzadko jednak odbijają promień owej Prawdy, która

oświeca wszystkich ludzi. (Sobór Watykański II, Nostra aetate)

• Bóg pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni (1 Tm 2,4)
• Duch Święty wszystkim daje możliwość uczestniczenia w misterium

paschalnym w tylko Bogu znany sposób (Sobór Watykański II,

Gaudium et spes)

• Chrzest pragnienia przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem

(KKK 1258

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

26

Nowe niebo i nowa ziemia

• I ujrzałem niebo nowe i ziemię nową, bo pierwsze niebo i

pierwsza ziemia przeminęły, i morza już nie ma. I Miasto Święte -

Jeruzalem Nowe ujrzałem zstępujące z nieba od Boga,

przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża. I

usłyszałem donośny głos mówiący od tronu: «Oto przybytek Boga

z ludźmi: i zamieszka wraz z nimi, i będą oni Jego ludem, a On

będzie „Bogiem z nimi". I otrze z ich oczu wszelką łzę, a śmierci

już odtąd nie będzie. Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu już [odtąd]

nie będzie, bo pierwsze rzeczy przeminęły». I rzekł Zasiadający

na tronie: «Oto czynię wszystko nowe». (Ap 21, 1-5a)

• Nie nastąpi to poprzez uprzedni zniszczenie świata, ale jego

cudowne przekształcenie (H. Langkammer)

• Nie znamy czasu końca ziemi i ludzkości ani też sposobu

przemiany wszechświata (Sobór Watykański II, Gaudium et spes)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

27

Dygresja 4. – Negatywne ujęcie
dogmatyki
… anathema sit!

• Jeśli ktoś twierdzi lub sądzi, że dusze ludzkie istniały uprzednio jako

duchy i święte moce, ale że sprzykrzywszy sobie oglądanie Boga

zwróciły się ku złemu i przez to oziębły w miłości ku Bogu, w

następstwie czego otrzymały nazwę dusz i za karę zostały rzucone

w ciała … (Synod Konstantynopolski, kan. 1)

• Jeśli ktoś twierdzi lub sądzi, że kara szatanów i złych ludzi jest

tymczasowa i że kiedyś nastąpi jej koniec, czyli, że nastąpi

apokatastaza dla diabłów i bezbożnych ludzi … (Synod

Konstantynopolski, kan. 9.)

• Jeśli ktoś twierdzi, że po otrzymaniu łaski usprawiedliwienia

każdemu grzesznikowi pokutującemu tak jak wina odpuszczona i

zgładzona kara wieczna, iż nie zostaje żadna kara doczesna do

odpokutowania czy na tym świecie, czy w przyszłym - w czyśćcu -

przed wejściem do królestwa niebieskiego … (Sobór Trydencki, Sesja

VI, kan. 30)

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

28

Dodatki

Eschatologia – traktat o rzeczywistości ostatecznej

Lektury uzupełniające

• Kongregacja Nauki Wiary – List do biskupów o niektórych zagadnieniach

dotyczących eschatologii Retentiores Episcoporum Synodi

• KKK – n. 988-1065.
• Sobór Watykański II – Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen

gentium, p. 48-51 (Rozdział VII – Eschatologiczny charakter Kościoła

pielgrzymującego i jego jedność z Kościołem w niebie)

• Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Nadzieja zbawienia dla dzieci,

które umierają bez chrztu

• Benedykt XII – Benedictus Deus z 1336
• Apokalipsa świętego Jana
• Zbigniew Danielewicz – Traktat o rzeczywistości ostatecznej [w.:]

Dogmatyka, Tom 6

• Dante Alighieri – La Divina Commedia

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

30

Lektury z

„zadania domowego”

• List Apostolski Jana Pawła II Dies Domini – O Świętowaniu

Niedzieli

• Posynodalna adhortacja apostolska Jana Pawła II Christifideles

Laici - O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w

świecie

• Dekret Soboru Watykańskiego II Apostolicam Actuositatem -

O apostolstwie świeckich

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

31

Księga Daniela 12, 1-3

Zmartwychwstanie w czasach ostatecznych

W owych czasach wystąpi Michał, wielki książę, który jest

opiekunem dzieci twojego narodu. Wtedy nastąpi okres ucisku,

jakiego nie było, odkąd narody powstały, aż do chwili obecnej.

W tym czasie naród twój dostąpi zbawienia: ci wszyscy, którzy

zapisani są w księdze. Wielu zaś, co posnęli w prochu ziemi,

zbudzi się: jedni do wiecznego życia, drudzy ku hańbie, ku

wiecznej odrazie. Mądrzy będą świecić jak blask sklepienia, a

ci, którzy nauczyli wielu sprawiedliwości, jak gwiazdy przez

wieki i na zawsze.

2012-07-22

Miejsce na tekst stopki

32