Adaptowana

Adaptowana

aktywność ruchowa –

aktywność ruchowa –

choroba

choroba

niedokrwienna serca

niedokrwienna serca

Zakład Medycyny Sportowej

Zakład Medycyny Sportowej

Uniwersytetu Medycznego w

Uniwersytetu Medycznego w

Łodzi

Łodzi

Co to jest choroba

Co to jest choroba

niedokrwienna serca?

niedokrwienna serca?

Choroba niedokrwienna

Choroba niedokrwienna

serca

serca

Stan uszkodzenia mięśnia sercowego

Stan uszkodzenia mięśnia sercowego

wywołany zachwianiem równowagi

wywołany zachwianiem równowagi

pomiędzy wielkością przepływu

pomiędzy wielkością przepływu

wieńcowego a zapotrzebowaniem

wieńcowego a zapotrzebowaniem

mięśnia sercowego na tlen co jest

mięśnia sercowego na tlen co jest

spowodowane zmianami

spowodowane zmianami

strukturalnymi i (lub) czynnościowymi

strukturalnymi i (lub) czynnościowymi

w krążeniu wieńcowym.

w krążeniu wieńcowym.

Choroby sercowo-naczyniowe

Choroby sercowo-naczyniowe

stanowią główną przyczynę

stanowią główną przyczynę

przedwczesnych zgonów w większości

przedwczesnych zgonów w większości

populacji europejskich, są ważną

populacji europejskich, są ważną

przyczyną inwalidztwa i są w dużej

przyczyną inwalidztwa i są w dużej

mierze odpowiedzialne za rosnące

mierze odpowiedzialne za rosnące

koszty opieki zdrowotnej

koszty opieki zdrowotnej

Przyczyną chorób układu krążenia jest

Przyczyną chorób układu krążenia jest

w większości przypadków miażdżyca,

w większości przypadków miażdżyca,

rozwijająca się podstępnie przez wiele

rozwijająca się podstępnie przez wiele

lat już zaawansowana w chwili

lat już zaawansowana w chwili

wystąpienia objawów podmiotowych

wystąpienia objawów podmiotowych

Na

tur

al

Na

tur

al

na

his

tor

ia

na

his

tor

ia

I

I

HD

HD

Narastanie zmian miażdżycowych

S Capewell 2004

Możliwości prewencji

Możliwości prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Na

tur

al

Na

tur

al

na

his

tor

ia

na

his

tor

ia

I

I

HD

HD

Narastanie zmian miażdżycowych





S Capewell 2004

Możliwości prewencji

Możliwości prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Zgon, zawał serca, udar mózgu są

Zgon, zawał serca, udar mózgu są

niejednokrotnie pierwszymi objawami,

niejednokrotnie pierwszymi objawami,

występują niespodziewanie a wtedy

występują niespodziewanie a wtedy

może już być za późno na interwencję

może już być za późno na interwencję

Częstość występowania chorób

Częstość występowania chorób

układu krążenia ściśle wiąże się

układu krążenia ściśle wiąże się

ze stylem życia i poddającymi się

ze stylem życia i poddającymi się

modyfikacji czynnikami

modyfikacji czynnikami

fizjologicznymi

fizjologicznymi

Na

tur

al

Na

tur

al

na

his

tor

ia

na

his

tor

ia

I

I

HD

HD

Narastanie zmian miażdżycowych









S Capewell 2004

Możliwości prewencji

Możliwości prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Na

tur

al

Na

tur

al

na

his

tor

ia

na

his

tor

ia

I

I

HD

HD

Narastanie zmian miażdżycowych





S Capewell 2004

Prewencja wtórna

Możliwości prewencji

Możliwości prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Modyfikacja czynników ryzyka zmniejsza

Modyfikacja czynników ryzyka zmniejsza

umieralność i chorobowość, zwłaszcza u

umieralność i chorobowość, zwłaszcza u

osób ze stwierdzoną, lub jeszcze nie

osób ze stwierdzoną, lub jeszcze nie

rozpoznaną chorobą sercowo-

rozpoznaną chorobą sercowo-

naczyniową.

naczyniową.

Choroba sercowo-naczyniowa zwykle

Choroba sercowo-naczyniowa zwykle

stanowi następstwo jednoczesnego

stanowi następstwo jednoczesnego

wpływu kilku czynników ryzyka.

wpływu kilku czynników ryzyka.

Na

tur

al

Na

tur

al

na

his

tor

ia

na

his

tor

ia

I

I

HD

HD

Narastanie zmian miażdżycowych





S Capewell 2004

Prewencja wtórna

PREWENCJA PIERWOTNA

PREWENCJA PIERWOTNA

Możliwości prewencji

Możliwości prewencji

choroby niedokrwiennej serca

choroby niedokrwiennej serca

Jakie są czynniki ryzyka

Jakie są czynniki ryzyka

choroby niedokrwiennej

choroby niedokrwiennej

serca ?

serca ?



Wiek >45 lat u mężczyzn >55 lat u kobiet

Wiek >45 lat u mężczyzn >55 lat u kobiet



Płeć męska

Płeć męska



Czynniki genetyczne (wywiad rodzinny)

Czynniki genetyczne (wywiad rodzinny)



Obecność choroby na podłożu miażdżycy*

Obecność choroby na podłożu miażdżycy*



Obecność cukrzycy*

Obecność cukrzycy*

* Wcześnie wykrywać i właściwie leczyć

* Wcześnie wykrywać i właściwie leczyć



palenie tytoniu

palenie tytoniu



niewłaściwa dieta

niewłaściwa dieta



niska aktywność fizyczna

niska aktywność fizyczna



otyłość

otyłość



palenie tytoniu*

palenie tytoniu*



niewłaściwa dieta

niewłaściwa dieta



niska aktywność fizyczna

niska aktywność fizyczna



otyłość*

otyłość*

* w razie wskazań wspomaganie farmakologiczne

* w razie wskazań wspomaganie farmakologiczne



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



hiperlipidemia/dyslipidemia

hiperlipidemia/dyslipidemia



zaburzenia tolerancji glukozy

zaburzenia tolerancji glukozy



czynniki trombogenne

czynniki trombogenne



nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze



hiperlipidemia/dyslipidemia

hiperlipidemia/dyslipidemia



zaburzenia tolerancji glukozy

zaburzenia tolerancji glukozy



czynniki trombogenne

czynniki trombogenne

Dla zapobiegania

Dla zapobiegania

chorobom sercowo-

chorobom sercowo-

naczyniowym

naczyniowym

konieczne jest postępowanie

konieczne jest postępowanie

polegające na

polegające na

zmniejszaniu ogólnego ryzyka

zmniejszaniu ogólnego ryzyka

sercowo-naczyniowego

sercowo-naczyniowego

zamiast leczenia

zamiast leczenia

izolowanych czynników ryzyka

izolowanych czynników ryzyka

Styl życia

Styl życia

Cechy biochemiczne

Cechy biochemiczne

i fizjologiczne

i fizjologiczne

(poddające się

(poddające się

modyfikacji)

modyfikacji)

Cechy indywidualne

Cechy indywidualne

(nie poddające się

(nie poddające się

modyfikacji)

modyfikacji)

Dieta obfitująca w

Dieta obfitująca w

tłuszcze nasycone,

tłuszcze nasycone,

cholesterol i kalorie

cholesterol i kalorie

Podwyższone stężenie

Podwyższone stężenie

cholesterolu (LDL

cholesterolu (LDL

cholesterol)

cholesterol)

Wiek:

Wiek:

mężczyzna

mężczyzna

≥

≥

45 lat*

45 lat*

kobieta

kobieta

≥

≥

55 lat*

55 lat*

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu

Podwyższone stężenie

Podwyższone stężenie

triglicerydów

triglicerydów

Przedwczesna

Przedwczesna

menopauza

menopauza

Niska aktywność

Niska aktywność

fizyczna

fizyczna

Hiperglikemia/cukrzyca

Hiperglikemia/cukrzyca

Czynniki trombogenne

Czynniki trombogenne

Zwiększone stężenie

Zwiększone stężenie

homocysteiny

homocysteiny

Istniejąca u pacjenta

Istniejąca u pacjenta

IHD lub

IHD lub

choroby innych tętnic

choroby innych tętnic

na tle miażdżycy

na tle miażdżycy

Cukrzyca w kwalifikacji ryzyka

Cukrzyca w kwalifikacji ryzyka

sercowo-naczyniowego jest

sercowo-naczyniowego jest

traktowana jako ekwiwalent choroby

traktowana jako ekwiwalent choroby

niedokrwiennej serca

niedokrwiennej serca

Konieczność wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2

Konieczność wczesnego wykrywania cukrzycy typu 2

i właściwego leczenia zaburzeń tolerancji glukozy

i właściwego leczenia zaburzeń tolerancji glukozy

Działania profilaktyczne

Działania profilaktyczne

Zapobieganie wszystkim incydentom

Zapobieganie wszystkim incydentom

naczyniowym,

naczyniowym,

nie tylko chorobie

nie tylko chorobie

wieńcowej

wieńcowej

.

.

Szereg chorób sercowo-naczyniowych ma to

Szereg chorób sercowo-naczyniowych ma to

samo podłoże patogenetyczne - miażdżyca

samo podłoże patogenetyczne - miażdżyca

działania mające na

działania mające na

celu zapobieganie

celu zapobieganie

wystąpieniu choroby.

wystąpieniu choroby.

dotyczy osób już chorujących

dotyczy osób już chorujących

ma na celu zapobieganie postępowi

ma na celu zapobieganie postępowi

choroby ponownemu wystąpieniu

choroby ponownemu wystąpieniu

ostrych incydentów, powikłań (także

ostrych incydentów, powikłań (także

ponownych).

ponownych).

•

Zaprzestanie palenia tytoniu

Zaprzestanie palenia tytoniu

•

Modyfikacja diety

Modyfikacja diety

•

Zwiększenie aktywności fizycznej

Zwiększenie aktywności fizycznej

•

Dieta zróżnicowana, zawierająca taką ilość kalorii,

Dieta zróżnicowana, zawierająca taką ilość kalorii,

która

która

zapewnia utrzymanie należnej masy

zapewnia utrzymanie należnej masy

ciała.

ciała.

•

Duża zawartość owoców, warzyw, pełnoziarnistych

Duża zawartość owoców, warzyw, pełnoziarnistych

produktów zbożowych, niskotłuszczowych

produktów zbożowych, niskotłuszczowych

produktów

produktów

mlecznych, ryb, chudego mięsa

mlecznych, ryb, chudego mięsa

•

Zwiększone spożycie

Zwiększone spożycie

ω

ω

-3 nienasyconych kwasów

-3 nienasyconych kwasów

tłuszczowych (tłuste ryby)

tłuszczowych (tłuste ryby)

•

30% podaży energetycznej w formie tłuszczów z

30% podaży energetycznej w formie tłuszczów z

czego

czego

tylko 1/3 tłuszczów nasyconych

tylko 1/3 tłuszczów nasyconych

•

Zaprzestanie palenia tytoniu

Zaprzestanie palenia tytoniu

•

Zmniejszenie masy ciała u osób

Zmniejszenie masy ciała u osób

otyłych

otyłych

•

Leczenie zaburzeń lipidowych

Leczenie zaburzeń lipidowych

•

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego

•

Zwiększenie aktywności ruchowej

Zwiększenie aktywności ruchowej

Badania epidemiologiczne wykazują,

Badania epidemiologiczne wykazują,

że:

że:

mała aktywność fizyczna jest

mała aktywność fizyczna jest

niezależnym czynnikiem ryzyka IHD, w

niezależnym czynnikiem ryzyka IHD, w

wyniku:

wyniku:

niekorzystnego wpływu na stężenie

niekorzystnego wpływu na stężenie

cholesterolu HDL (mniejsze stężenia)

cholesterolu HDL (mniejsze stężenia)

na krzepnięcie (większe stężenia

na krzepnięcie (większe stężenia

fibrynogenu i czynnika VII).

fibrynogenu i czynnika VII).

Ćwiczenia fizyczne (częstość, czas

Ćwiczenia fizyczne (częstość, czas

trwania i intensywność) odwrotnie

trwania i intensywność) odwrotnie

korelują z

korelują z

umieralnością ogólną,

umieralnością ogólną,

co stwierdzono w badaniach

co stwierdzono w badaniach

obserwacyjnych.

obserwacyjnych.



Poprawa profilu lipidowego osocza:

Poprawa profilu lipidowego osocza:

•

wzrost cholesterolu HDL,

wzrost cholesterolu HDL,

•

redukcja zawartości w osoczu

redukcja zawartości w osoczu

małych

małych

gęstych LDL)

gęstych LDL)



Obniżenie ciśnienia krwi (szczególnie

Obniżenie ciśnienia krwi (szczególnie

u

u

ludzi z granicznym

ludzi z granicznym

nadciśnieniem)

nadciśnieniem)



Poprawa tolerancji glukozy

Poprawa tolerancji glukozy



Wzrost wrażliwości tkanek na insulinę

Wzrost wrażliwości tkanek na insulinę



Ułatwienie utrzymania należnej masy

Ułatwienie utrzymania należnej masy

ciała

ciała

Dla pacjentów objętych profilaktyką

Dla pacjentów objętych profilaktyką

wtórną

wtórną

rodzaj i intensywność

rodzaj i intensywność

aktywności fizycznej ustala się

aktywności fizycznej ustala się

indywidualnie, biorąc pod uwagę wynik

indywidualnie, biorąc pod uwagę wynik

testu wysiłkowego.

testu wysiłkowego.

Ćwiczenia fizyczne

Ćwiczenia fizyczne

większość dni w tygodniu

większość dni w tygodniu

co najmniej 30 minut

co najmniej 30 minut



Duże spożycie

Duże spożycie

wysokoprocentowego alkoholu

wysokoprocentowego alkoholu

(powyżej 70-80 g dziennie)

(powyżej 70-80 g dziennie)

zwiększa znacznie zagrożenie

zwiększa znacznie zagrożenie

nagłym zgonem.

nagłym zgonem.



spożywanie małych ilości

spożywanie małych ilości

zmniejsza zagrożenie IHD

zmniejsza zagrożenie IHD

.

.

BEZPOŚREDNI:

BEZPOŚREDNI:

•

wzrost stężenia cholesterolu HDL,

wzrost stężenia cholesterolu HDL,

•

zmniejszenie agregacji płytek i/lub

zmniejszenie agregacji płytek i/lub

krzepnięcia

krzepnięcia

•

nasilenie fibrynolizy.

nasilenie fibrynolizy.

POŚREDNI

POŚREDNI

inne składniki napojów alkoholowych niż sam

inne składniki napojów alkoholowych niż sam

alkohol. (substancje polifenolowe, które mogą

alkohol. (substancje polifenolowe, które mogą

działać jako antyoksydanty lub inhibitory

działać jako antyoksydanty lub inhibitory

płytek).

płytek).

Mniejsza umieralność na IHD w zależności od spożycia

Mniejsza umieralność na IHD w zależności od spożycia

alkoholu wydaje się być szczególnie wyraźnie

alkoholu wydaje się być szczególnie wyraźnie

związana ze spożywaniem czerwonego wina, które

związana ze spożywaniem czerwonego wina, które

zawiera duże ilości polifenoli (flawonoidy)

zawiera duże ilości polifenoli (flawonoidy)

Mężczyźni do 2 drinków

Mężczyźni do 2 drinków

dziennie

dziennie

.

.

Kobiety do 1 drinka

Kobiety do 1 drinka

dziennie.

dziennie.

1 drink

1 drink

•

kieliszek wódki (25 ml),

kieliszek wódki (25 ml),

•

1 lampkę wina (100 ml)

1 lampkę wina (100 ml)

•

lub 0,33 l piwa 3,6%,

lub 0,33 l piwa 3,6%,

co odpowiada 10 g

co odpowiada 10 g

czystego

czystego

etanolu.

etanolu.

Prewencja wtórna

Prewencja wtórna

choroby wieńcowej

choroby wieńcowej



Modyfikacja czynników zagrożenia

Modyfikacja czynników zagrożenia



Ogólne i niefarmakologiczne metody

Ogólne i niefarmakologiczne metody

postępowania

postępowania



Profilaktyka farmakologiczna

Profilaktyka farmakologiczna



Zabiegi na naczyniach wieńcowych

Zabiegi na naczyniach wieńcowych

PTCA, protezowanie naczyń, CABG

PTCA, protezowanie naczyń, CABG

KARDIOPROTEKCYJNY

KARDIOPROTEKCYJNY

WPŁYW

WPŁYW

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

•

zwolnienie częstotliwości

zwolnienie częstotliwości

rytmu serca

rytmu serca

•

obniżenie ciśnienia

obniżenie ciśnienia

tętniczego krwi

tętniczego krwi

•

wydłużenie okresu

wydłużenie okresu

rozkurczu serca

rozkurczu serca

•

wzrost COmax i SV

wzrost COmax i SV

Kardioprotekcyjny wpływ

Kardioprotekcyjny wpływ

aktywno

aktywno

ś

ś

ci fizycznej

ci fizycznej



obni

obni

ż

ż

enie wyrzutu katecholamin w

enie wyrzutu katecholamin w

czasie

czasie

wysiłku

wysiłku



korzystne zmiany w układzie hemostazy

korzystne zmiany w układzie hemostazy



wzrost wydolno

wzrost wydolno

ś

ś

ci fizycznej i poprawa

ci fizycznej i poprawa

tolerancji wysiłkowej

tolerancji wysiłkowej



modyfikacja innych czynnik

modyfikacja innych czynnik

ó

ó

w zagro

w zagro

ż

ż

enia

enia

CH.N.S.

CH.N.S.

Wpływ wysiłku fizycznego

Wpływ wysiłku fizycznego

na kr

na kr

ąż

ąż

enie wie

enie wie

ń

ń

cowe

cowe



adaptacja budowy naczy

adaptacja budowy naczy

ń

ń

- wzrost

- wzrost

ś

ś

rednicy t

rednicy t

ę

ę

tnic wie

tnic wie

ń

ń

cowych

cowych

- angiogeneza

- angiogeneza

t

t

ę

ę

tniczek

tniczek

naczy

naczy

ń

ń

włosowatych

włosowatych

kr

kr

ąż

ąż

enia obocznego

enia obocznego



obni

obni

ż

ż

enie oporu naczyniowego

enie oporu naczyniowego



wzrost przepływu wieńcowego

wzrost przepływu wieńcowego



wzrost zdolno

wzrost zdolno

ś

ś

ci transportowych

ci transportowych

naczy

naczy

ń

ń

włosowatych

włosowatych

KARDIOPROTEKCYJNY

KARDIOPROTEKCYJNY

WPŁYW

WPŁYW

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

WYSIŁKU FIZYCZNEGO

•

zmiany w autonomicznym układzie

zmiany w autonomicznym układzie

nerwowym (AUN)

nerwowym (AUN)



Wzrost aktywności składowej

Wzrost aktywności składowej

przywspółczulnej AUN

przywspółczulnej AUN



Obniżenie aktywności składowej

Obniżenie aktywności składowej

współczulnej AUN

współczulnej AUN



Poprawa wskaźników dobowej

Poprawa wskaźników dobowej

zmienności rytmu serca i czułości

zmienności rytmu serca i czułości

odruchu z baroreceptorów

odruchu z baroreceptorów



obniżenie stężenia katecholamin w

obniżenie stężenia katecholamin w

czasie wysiłku

czasie wysiłku

Kardioprotekcyjny wpływ

Kardioprotekcyjny wpływ

aktywności ruchowej-

aktywności ruchowej-

czynniki zagrożenia CVD(1)

czynniki zagrożenia CVD(1)



Eliminacja czynnika „

Eliminacja czynnika „

brak

brak

aktywności ruchowej”

aktywności ruchowej”



Wzrost wydolności fizycznej

Wzrost wydolności fizycznej



Modyfikacja profilu lipidowego

Modyfikacja profilu lipidowego







stężenia HDL-cholesterolu

stężenia HDL-cholesterolu







stężenia trójglicerydów

stężenia trójglicerydów



Wzrost aktywności układu

Wzrost aktywności układu

antyoksydacyjnego

antyoksydacyjnego

Kardioprotekcyjny wpływ

Kardioprotekcyjny wpływ

aktywności ruchowej

aktywności ruchowej



Obniżenie masy ciała i zawartości tkanki

Obniżenie masy ciała i zawartości tkanki

tłuszczowej

tłuszczowej



Obniżenie oporności na insulinę i poprawa

Obniżenie oporności na insulinę i poprawa

tolerancji glukozy

tolerancji glukozy



Działanie przeciwzakrzepowe

Działanie przeciwzakrzepowe



Zmniejszenie aktywacji płytek

Zmniejszenie aktywacji płytek



Wzrost aktywności fibrynolitycznej osocza

Wzrost aktywności fibrynolitycznej osocza



Obniżenie stężenia fibrynogen

Obniżenie stężenia fibrynogen

Kardioprotekcyjny wpływ

Kardioprotekcyjny wpływ

aktywności ruchowej

aktywności ruchowej



Poprawa nieswoistej

Poprawa nieswoistej

odporności organizmu

odporności organizmu



Efekt p/zapalny: redukcja

Efekt p/zapalny: redukcja

stężenia białka C-reaktywnego

stężenia białka C-reaktywnego



Obniżenie poziomu lęku

Obniżenie poziomu lęku



Poprawa jakości życia

Poprawa jakości życia



Redukcja liczby palaczy tytoniu

Redukcja liczby palaczy tytoniu

Wpływ aktywności

Wpływ aktywności

ruchowej

ruchowej

na wydolność fizyczną

na wydolność fizyczną



Osoby zdrowe – wzrost VO

Osoby zdrowe – wzrost VO

2

2

max o ok.

max o ok.

20%

20%



Osoby z chorobą wieńcową – wzrost

Osoby z chorobą wieńcową – wzrost

VO

VO

2

2

max od 11 do 36% w czasie 3-6

max od 11 do 36% w czasie 3-6

miesięcy RK

miesięcy RK

Wyniki badań

Wyniki badań

epidemiologicznych

epidemiologicznych



Poprawa przeżywalności chorych

Poprawa przeżywalności chorych



Redukcja nawrotów incydentów

Redukcja nawrotów incydentów

wieńcowych

wieńcowych



Redukcja ilości zabiegów

Redukcja ilości zabiegów

interwencyjnych

interwencyjnych



Redukcja ogólnej umieralności (śr.

Redukcja ogólnej umieralności (śr.

20-30%)

20-30%)



Poprawa jakości życia

Poprawa jakości życia

•

Aktywność fizyczna ma działanie

Aktywność fizyczna ma działanie

ochronne

ochronne

•

Systematyczna aktywność fizyczna

Systematyczna aktywność fizyczna

zmniejsza

zmniejsza

ryzyko wieńcowe o 50-

ryzyko wieńcowe o 50-

65%

65%

•

Aktywność ruchowa stanowi czynnik

Aktywność ruchowa stanowi czynnik

ochronny także przy zwiększonym

ochronny także przy zwiększonym

ryzyku

ryzyku

•

Korzyści wynikające z podejmowania

Korzyści wynikające z podejmowania

aktywności fizycznej zdecydowanie

aktywności fizycznej zdecydowanie

przewyższają potencjalne ryzyko

przewyższają potencjalne ryzyko

•

Osoby ćwiczące żyją dłużej

Osoby ćwiczące żyją dłużej

Rehabilitacja

Rehabilitacja

kardiologiczna

kardiologiczna



Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa



Pacjenci po zabiegach

Pacjenci po zabiegach

kardiochirurgicznych:

kardiochirurgicznych:

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa

Wady zastawkowe

Wady zastawkowe



Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Miażdżycowe niedokrwienie kończyn

Miażdżycowe niedokrwienie kończyn

dolnych

dolnych

Kwalifikacja medyczna do

Kwalifikacja medyczna do

wysiłku fizycznego

wysiłku fizycznego



Badanie lekarskie

Badanie lekarskie



Oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego

Oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego



Rozpoznanie chorób współistniejących

Rozpoznanie chorób współistniejących



Badania dodatkowe

Badania dodatkowe



Wskaźniki oceniające ogólny stan zdrowia: OB,

Wskaźniki oceniające ogólny stan zdrowia: OB,

morfologia krwi, badanie ogólne moczu

morfologia krwi, badanie ogólne moczu



Stężenie glukozy

Stężenie glukozy



Lipidogram

Lipidogram



EKG spoczynkowe

EKG spoczynkowe



Test wysiłkowy

Test wysiłkowy



badanie echokardiograficzne

badanie echokardiograficzne



24-godzinna rejestracja zapisu EKG

24-godzinna rejestracja zapisu EKG

Limit tętna = 85% x (220 - wiek w
latach)

Limit tętna = 85% x (220 - wiek w
latach)

Submaksymalna próba wysiłkowa

Submaksymalna próba wysiłkowa

HR treningowe

HR treningowe

=

=

(HR spoczynkowe)

(HR spoczynkowe)

+

+

(60% do 80%)

(60% do 80%)

x

x

(HR szczytowe osiągnięte

(HR szczytowe osiągnięte

podczas testu wysiłkowego – HR

podczas testu wysiłkowego – HR

spoczynkowe)

spoczynkowe)

met

metoda Karvonena

metoda Karvonena

Etapy rehabilitacji

Etapy rehabilitacji

kardiologicznej

kardiologicznej

I etap

szpitalna

II etap

/wczesna poszpitalna /

stacjonarna

lub

ambulatoryjna

III etap

/późna /

ambulatoryjna



indywidualna

Zalecane formy ruchu

Zalecane formy ruchu

Forma : WYSIŁEK WYTRZYMAŁOŚCIOWY

Forma : WYSIŁEK WYTRZYMAŁOŚCIOWY

- marsz

- marsz

- jogging

- jogging

- jazda na rowerze

- jazda na rowerze

- pływanie

- pływanie

- narciarstwo biegowe

- narciarstwo biegowe

Wzbogacony o ćwiczenia usprawniające

Wzbogacony o ćwiczenia usprawniające

układ ruchu i ćwiczenia siłowe (10-15%)

układ ruchu i ćwiczenia siłowe (10-15%)

Wzrastająca składowa dynamiczna

Wzrastająca składowa dynamiczna

A. Mała

A. Mała

< 40%

< 40%

VO

VO

2

2

max

max

B.

B.

Umiarkowana

Umiarkowana

40-70%

40-70%

VO

VO

2

2

max

max

C. Duża

C. Duża

> 70% VO

> 70% VO

2

2

max

max

I. Mała

I. Mała

< 20%

< 20%

MVC

MVC

kręgle

kręgle

krykiet

krykiet

golf

golf

strzelectwo

strzelectwo

bilard

bilard

szermierka

szermierka

tenis stołowy

tenis stołowy

tenis ziemny

tenis ziemny

(pary)

(pary)

piłka siatkowa

piłka siatkowa

baseball

baseball

a

a

/softball

/softball

a

a

badminton

badminton

chodzenie

chodzenie

bieg maratoński

bieg maratoński

narciarstwo biegowe

narciarstwo biegowe

(klasyczne)

(klasyczne)

squash

squash

biegi na orientację

biegi na orientację

II.Śred

II.Śred

nia

nia

20-

20-

50%

50%

MVC

MVC

sporty

sporty

samochodowe

samochodowe

ab

ab

nurkowanie

nurkowanie

b

b

sporty

sporty

motocyklowe

motocyklowe

gimnastyka

gimnastyka

a

a

karate/judo

karate/judo

a

a

żeglarstwo

żeglarstwo

łucznictwo

łucznictwo

jeździectwo

jeździectwo

ab

ab

LA skoki

LA skoki

jazda figurowa

jazda figurowa

na lodzie

na lodzie

a

a

biegi kr

biegi kr

ó

ó

tkie

tkie

koszyk

koszyk

ó

ó

wka

wka

a

a

biathlon

biathlon

hokej na lodzie

hokej na lodzie

a

a

hokej na trawie

hokej na trawie

a

a

rugby

rugby

a

a

soccer

soccer

a

a

narciarstwo biegowe

narciarstwo biegowe

(łyżwowe)

(łyżwowe)

biegi średnie i długie

biegi średnie i długie

pływanie

pływanie

tenis ziemny

tenis ziemny

piłka ręczna

piłka ręczna

a

a

III.

III.

Duża

Duża

50%

50%

MVC

MVC

bobsleje

bobsleje

ab

ab

LA rzuty

LA rzuty

saneczkarstwo

saneczkarstwo

ab

ab

wspinaczka

wspinaczka

ab

ab

narty wodne

narty wodne

ab

ab

podnoszenie

podnoszenie

ciężar

ciężar

ó

ó

w

w

a

a

windsurfing

windsurfing

ab

ab

kulturystyka

kulturystyka

a

a

narciarstwo

narciarstwo

zjazdowe

zjazdowe

ab

ab

zapasy

zapasy

a

a

deska

deska

snowbordowa

snowbordowa

(snow

(snow

boarding)

boarding)

ab

ab

boks

boks

a

a

kanadyjki / kajaki

kanadyjki / kajaki

wioślarstwo

wioślarstwo

kolarstwo

kolarstwo

ab

ab

dziesięciob

dziesięciob

ó

ó

j

j

ab

ab

triathlon

triathlon

ab

ab

łyżwiarstwo

łyżwiarstwo

szybkie

szybkie

W

zr

a

s

ta

ją

c

a

s

k

ła

d

o

w

a

s

ta

ty

c

z

n

a

W

z

ra

s

ta

ją

c

a

s

k

ła

d

o

w

a

s

ta

ty

c

z

n

a

a niebezpieczeństwo urazu VO2max – maksymalne pobieranie tlenu

b wzrasta ryzyko omdlenia MVC – maksymalna siła skurczu dowolnego

Częstotliwość zajęć

Częstotliwość zajęć

treningowych

treningowych

Nie powinna być mniejsza niż 2 razy w

Nie powinna być mniejsza niż 2 razy w

tygodniu.

tygodniu.

Zajęcia powtarzane 3 razy w tygodniu

Zajęcia powtarzane 3 razy w tygodniu

przynoszą na ogół znacznie większy

przynoszą na ogół znacznie większy

efekt niż 2 razy w tygodniu,

efekt niż 2 razy w tygodniu,

natomiast różnica pomiędzy efektami

natomiast różnica pomiędzy efektami

zajęć powtarzanych 4 – 5 razy

zajęć powtarzanych 4 – 5 razy

tygodniowo, a 3 razy jest już

tygodniowo, a 3 razy jest już

mniejsza.

mniejsza.

Rehabilitacjia

Rehabilitacjia

kardiologiczna

kardiologiczna

ambulatoryjna

ambulatoryjna



3 razy w tygodniu po 30-45 minut.

3 razy w tygodniu po 30-45 minut.



Zaleca się trening wytrzymałościowy,

Zaleca się trening wytrzymałościowy,

z przewagą elementów

z przewagą elementów

dynamicznych prowadzony w formie

dynamicznych prowadzony w formie

interwałowej lub ciągłej - najczęściej

interwałowej lub ciągłej - najczęściej

jest to trening monitorowany na

jest to trening monitorowany na

rowerach stacjonarnych.

rowerach stacjonarnych.



Ćwiczenia oporowe prowadzi się

Ćwiczenia oporowe prowadzi się

często w formie treningu stacyjnego.

często w formie treningu stacyjnego.

Trening w warunkach

Trening w warunkach

domowych

domowych



3 – 5 razy w tygodniu po 30 minut.

3 – 5 razy w tygodniu po 30 minut.



Powinien bazować na wysiłku

Powinien bazować na wysiłku

wytrzymałościowym uzupełnianym

wytrzymałościowym uzupełnianym

ćwiczeniami oporowymi.

ćwiczeniami oporowymi.



Intensywność wysiłku najłatwiej

Intensywność wysiłku najłatwiej

monitorować za pomocą pomiaru

monitorować za pomocą pomiaru

tętna – należy trenować z tętnem

tętna – należy trenować z tętnem

zbliżonym do treningowego nie

zbliżonym do treningowego nie

przekraczając go.

przekraczając go.

Intensywnoś

Intensywnoś

ć

ć

%HRR

%HRR

%HRmax

%HRmax

Borg

Borg

Bardzo

Bardzo

lekki

lekki

<20

<20

<35

<35

<10

<10

Lekki

Lekki

20-39

20-39

35-54

35-54

10-11

10-11

Umiarkowa

Umiarkowa

ny

ny

40-59

40-59

55-69

55-69

12-13

12-13

Dość ciężki

Dość ciężki

60-84

60-84

70-89

70-89

14-16

14-16

Bardzo

Bardzo

ciężki

ciężki

>84

>84

>89

>89

17-19

17-19

Maksymaln

Maksymaln

y

y

100

100

100

100

20

20

Praktycznie: zalecana intensywność

Praktycznie: zalecana intensywność

taka aby przy aktualnej wydolności

taka aby przy aktualnej wydolności

fizycznej pacjent mógł kontynuować

fizycznej pacjent mógł kontynuować

wysiłek przez co najmniej 20 minut

wysiłek przez co najmniej 20 minut

Praktycznie: zalecana intensywność

Praktycznie: zalecana intensywność

taka aby przy aktualnej wydolności

taka aby przy aktualnej wydolności

fizycznej pacjent mógł kontynuować

fizycznej pacjent mógł kontynuować

wysiłek przez co najmniej 20 minut

wysiłek przez co najmniej 20 minut



W badaniach wykazano, że wysiłek o objętości

W badaniach wykazano, że wysiłek o objętości

odpowiadającej wydatkowi kalorycznemu

odpowiadającej wydatkowi kalorycznemu

1600 kcal/tyg skutecznie hamowała postęp

1600 kcal/tyg skutecznie hamowała postęp

choroby wieńcowej

choroby wieńcowej



Przy wydatku kalorycznym rzędu 2200 kcal/tyg

Przy wydatku kalorycznym rzędu 2200 kcal/tyg

stwierdzano zmniejszenie objętości blaszek

stwierdzano zmniejszenie objętości blaszek

miażdżycowych

miażdżycowych



Intensywność stosowanego wysiłku fizycznego

Intensywność stosowanego wysiłku fizycznego

liniowo koreluje ujemnie z umieralnością

liniowo koreluje ujemnie z umieralnością

American College of Sports

American College of Sports

Medicine stwierdziło, że korzyści

Medicine stwierdziło, że korzyści

zdrowotne występują już przy

zdrowotne występują już przy

zastosowaniu wysiłków fizycznych

zastosowaniu wysiłków fizycznych

związanych z wydatkowaniem 700

związanych z wydatkowaniem 700

kcal tygodniowo a dodatkowe

kcal tygodniowo a dodatkowe

korzyści występują

korzyści występują

proporcjonalnie do ilości wysiłku

proporcjonalnie do ilości wysiłku

Wydaje się, że już z wydatkiem

Wydaje się, że już z wydatkiem

energetycznym rzędu 500 kcal

energetycznym rzędu 500 kcal

tygodniowo, w formie wysiłku

tygodniowo, w formie wysiłku

fizycznego można wiązać korzyści

fizycznego można wiązać korzyści

zdrowotne

zdrowotne

Częstotliwość treningu

Częstotliwość treningu

Minimum 3 razy w

Minimum 3 razy w

tygodniu

tygodniu

Intensywność treningu

Intensywność treningu

Umiarkowana:

Umiarkowana:

40-60% VO

40-60% VO

2

2

max;

max;

60%-75% max tętna

60%-75% max tętna

Czas jednostki

Czas jednostki

treningowej

treningowej

Minimum 20-60 min.

Minimum 20-60 min.

śr.40 min

śr.40 min

Rodzaj zalecanego

Rodzaj zalecanego

treningu

treningu

Wysiłki

Wysiłki

wytrzymałościowe

wytrzymałościowe

Ćwiczenia oporowe –

Ćwiczenia oporowe –

uzupełnienie (10 - 15%)

uzupełnienie (10 - 15%)

Wydatek energetyczny

Wydatek energetyczny

Powyżej 1000 kcal/tydz.

Powyżej 1000 kcal/tydz.

Optymalnie >2000

Optymalnie >2000

kcal/tydz.

kcal/tydz.

Min. 200-300

Min. 200-300

kcal/trening

kcal/trening

4

Trening wytrzymałościowy o niskiej

Trening wytrzymałościowy o niskiej

intensywności

intensywności

20-39% HRR 2-4 MET

20-39% HRR 2-4 MET

Ok. 60’ dziennie

Ok. 60’ dziennie

W większość dni tygodnia (najlepiej codziennie)

W większość dni tygodnia (najlepiej codziennie)

Przykład: spokojny spacer

Przykład: spokojny spacer

Poprawa stanu zdrowia

Poprawa stanu zdrowia

bez istotnej zmiany wydolności fizycznej

bez istotnej zmiany wydolności fizycznej

Warburton DER i wsp. CMAJ2006;174(7):961-74

Physical activity for people with cardiovascular
disease:recommendations of the National Heart Foundation of Australia
BriffaTG i wsp. MJA 2006; 184: 71–75



Co najmniej 30 minut wysiłku

Co najmniej 30 minut wysiłku

fizycznego o

fizycznego o

umiarkowanej

umiarkowanej

intensywności w

intensywności w

większość dni

większość dni

tygodnia

tygodnia



Przy zaawansowanej chorobie

Przy zaawansowanej chorobie

mniejsza

mniejsza

intensywność a nawet

intensywność a nawet

krótsze treningi

krótsze treningi



Systematyczne treningi oporowe

Systematyczne treningi oporowe

początkowo

początkowo

o niskiej później

o niskiej później

umiarkowanej

umiarkowanej

intensywności,

intensywności,

początkowo pod kontrolą

początkowo pod kontrolą

lekarską

lekarską



Pacjenci z rozpoznaną chorobą

Pacjenci z rozpoznaną chorobą

niedokrwienną serca i

niedokrwienną serca i

podwyższonym ryzykiem ostrych

podwyższonym ryzykiem ostrych

incydentów wieńcowych nie powinni

incydentów wieńcowych nie powinni

uprawiać sportu związanego ze

uprawiać sportu związanego ze

współzawodnictwem powinni

współzawodnictwem powinni

natomiast podejmować

natomiast podejmować

indywidualnie zaplanowaną

indywidualnie zaplanowaną

aktywność fizyczną w czasie wolnym

aktywność fizyczną w czasie wolnym

ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in leisure-
time physical activity and competitive sports for patients with ischaemic heart
disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh 13(2):137-149, April 2006.



Pacjenci z rozpoznaną chorobą

Pacjenci z rozpoznaną chorobą

niedokrwienną serca i niskim

niedokrwienną serca i niskim

ryzykiem ostrych incydentów

ryzykiem ostrych incydentów

wieńcowych oraz ci bez ch.n.s. z

wieńcowych oraz ci bez ch.n.s. z

ryzykiem >5% SCORE mogą uprawiać

ryzykiem >5% SCORE mogą uprawiać

sporty oparte o wysiłki z niską do

sporty oparte o wysiłki z niską do

umiarkowanej komponentą statyczną

umiarkowanej komponentą statyczną

i niską dynamiczną (I-IIA) oraz

i niską dynamiczną (I-IIA) oraz

indywidualnie zaplanowaną

indywidualnie zaplanowaną

aktywność fizyczną w czasie wolnym

aktywność fizyczną w czasie wolnym

ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in
leisure-time physical activity and competitive sports for patients with
ischaemic heart disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh
13(2):137-149, April 2006.



Pacjenci z bez ch.n.s, z ryzykiem

Pacjenci z bez ch.n.s, z ryzykiem

>5% SCORE oraz ujemnym

>5% SCORE oraz ujemnym

wynikiem testu wysiłkowego oraz ci

wynikiem testu wysiłkowego oraz ci

o nie podwyższonym ryzyku

o nie podwyższonym ryzyku

wieńcowym (SCORE<5%) mogą

wieńcowym (SCORE<5%) mogą

uprawiać wszystkie sporty

uprawiać wszystkie sporty

wyczynowe z pojedynczymi

wyczynowe z pojedynczymi

wyjątkami

wyjątkami

ESC Study Group of Sports Cardiology: recommendations for participation in
leisure-time physical activity and competitive sports for patients with
ischaemic heart disease. Borjesson, M. Europ J of Cardiov Prev & Reh
13(2):137-149, April 2006.

Plan treningu

•Rozgrzewka ok. 10 min
•Ćwiczenia wyciszające ok. 10 min

Plan treningu

•Rozgrzewka ok. 10 min

•Ćwiczenia wyciszające ok. 10 min

Praktyczne uwagi dla chorego

stosującego wysiłek fizyczny

Praktyczne uwagi dla chorego

stosującego wysiłek fizyczny

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

musi być bezpieczna

musi być bezpieczna

każda podejmowana aktywność fizyczna

musi rozpoczynać się od niewielkiej

objętości wysiłku i zwiększać stopniowo

do docelowej określonej indywidualnie

dla pacjenta

każda podejmowana aktywność fizyczna

musi rozpoczynać się od niewielkiej

objętości wysiłku i zwiększać stopniowo

do docelowej określonej indywidualnie

dla pacjenta

•

Zawsze objętość

Zawsze objętość

podejmowanego wysiłku musi

podejmowanego wysiłku musi

być dostosowana do

być dostosowana do

możliwości pacjenta,

możliwości pacjenta,

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna

powinna być przyjemna

powinna być przyjemna