Polityka społeczna jako

Polityka społeczna jako

działalność

działalność

praktyczna i teoretyczna

praktyczna i teoretyczna

podział nauk

podział nauk



w starożytności

w starożytności

terminy "filozofia", "nauka", "wiedza" były

terminy "filozofia", "nauka", "wiedza" były

synonimami nauki obejmującej całokształt wiedzy ludzkiej;

synonimami nauki obejmującej całokształt wiedzy ludzkiej;

w miarę gromadzenia tej wiedzy zaczęły się wyodrębniać

w miarę gromadzenia tej wiedzy zaczęły się wyodrębniać

nauki szczegółowe;

nauki szczegółowe;



→

→

Platon

Platon

dzielił naukę (filozofię) na: → logikę, fizykę i →

dzielił naukę (filozofię) na: → logikę, fizykę i →

etykę;

etykę;



→

→

Arystoteles

Arystoteles

wyodrębnił z filozofii logikę, a następnie

wyodrębnił z filozofii logikę, a następnie

podzielił ją na: teoretyczną (poznawanie zasad → bytu:

podzielił ją na: teoretyczną (poznawanie zasad → bytu:

fizyka, matematyka i pierwsza filozofia) i praktyczną

fizyka, matematyka i pierwsza filozofia) i praktyczną

(poznawanie zasad działania: → etyka i polityka);

(poznawanie zasad działania: → etyka i polityka);



Ksenokrates

Ksenokrates

podzielił filozofię na: logikę, fizykę, etykę;

podzielił filozofię na: logikę, fizykę, etykę;



W średniowieczu

W średniowieczu



Hugon od św. Wiktora

Hugon od św. Wiktora

dzielił naukę na cztery działy:

dzielił naukę na cztery działy:



teoretyczny

teoretyczny

(teologia, matematyka, fizyka),

(teologia, matematyka, fizyka),



praktyczny

praktyczny

(etyka, ekonomika, polityka),

(etyka, ekonomika, polityka),



mechaniczny

mechaniczny

(tkactwo, armatura, żeglarstwo, rolnictwo,

(tkactwo, armatura, żeglarstwo, rolnictwo,

łowiectwo, medycyna, teatryka) i

łowiectwo, medycyna, teatryka) i



logiczny

logiczny

(gramatyka, retoryka, dialektyka);

(gramatyka, retoryka, dialektyka);



encyklopedysta francuski, → d´Alambert

encyklopedysta francuski, → d´Alambert

oparł

oparł

swój podział o podstawę genetyczną, układając

swój podział o podstawę genetyczną, układając

nauki według ich wzrastającej abstrakcyjności;

nauki według ich wzrastającej abstrakcyjności;



wg → Christian

wg → Christian

Wolffa

Wolffa

nauki generalnie należy

nauki generalnie należy

dzielić na:

dzielić na:



historyczne i filozoficzne

historyczne i filozoficzne

lub

lub



teoretyczne

teoretyczne

(ontologia, kosmologia, psychologia,

(ontologia, kosmologia, psychologia,

teologia) i

teologia) i



praktyczne

praktyczne

(etyka, polityka, ekonomika).

(etyka, polityka, ekonomika).



Poza nimi istnieje jedynie matematyka.

Poza nimi istnieje jedynie matematyka.



Nauki historyczne mają charakter empiryczny,

Nauki historyczne mają charakter empiryczny,

filozoficzne - racjonalny;

filozoficzne - racjonalny;



pierwsze podają → fakty,

pierwsze podają → fakty,



drugie - racje;

drugie - racje;



pierwsze poprzez → doświadczenie podają to, co

pierwsze poprzez → doświadczenie podają to, co

dla drugich jest punktem wyjścia dla wniosków;

dla drugich jest punktem wyjścia dla wniosków;



dla pozytywisty

dla pozytywisty

→ Comte´a

→ Comte´a

nauki

nauki

dzieliły się przede wszystkim na:

dzieliły się przede wszystkim na:



abstrakcyjne (zajmują się prawami

abstrakcyjne (zajmują się prawami

rządzącymi faktami przyrody, np.

rządzącymi faktami przyrody, np.

matematyka, astronomia, fizyka i

matematyka, astronomia, fizyka i

chemia, biologia i socjologia) i

chemia, biologia i socjologia) i



konkretne (zajmują się faktami, np.

konkretne (zajmują się faktami, np.

mineralogia);

mineralogia);



koniec XIX w.

koniec XIX w.



neokantyści Windelband i Rickert

neokantyści Windelband i Rickert

(szkoła badeńska) podzielili nauki na:

(szkoła badeńska) podzielili nauki na:



nomotetyczne

nomotetyczne

– (ustanawiające

– (ustanawiające

prawa) przyrodnicze

prawa) przyrodnicze



idiograficzne

idiograficzne

– (opisujące

– (opisujące

indywidualne osobliwości

indywidualne osobliwości

poszczególnych rzeczy i zdarzeń)

poszczególnych rzeczy i zdarzeń)

humanistyczne

humanistyczne

Tradycyjny podział dychotomiczny

 

                                                                                                                                        

                     



NAUKI formalne

NAUKI formalne

(inaczej:

(inaczej:

aprioryczne, racjonalne, dedukcyjne,

aprioryczne, racjonalne, dedukcyjne,

matematyczne)

matematyczne)

–

–

takie, które są pozbawione wszelkiej

takie, które są pozbawione wszelkiej

komponenty treściowej, „puste” w

komponenty treściowej, „puste” w

tym sensie, że nie opisują świata, lecz

tym sensie, że nie opisują świata, lecz

dostarczają jedynie ścisłych form tego

dostarczają jedynie ścisłych form tego

opisu.

opisu.

–

–

obejmują podstawowe działy logiki i

obejmują podstawowe działy logiki i

matematyki.

matematyki.



NAUKI empiryczne

NAUKI empiryczne

(inaczej:

(inaczej:

indukcyjne, realne, aposterioryczne)

indukcyjne, realne, aposterioryczne)

–

–

takie, w których główną podstawą

takie, w których główną podstawą

twierdzeń są zdania bezpośrednio

twierdzeń są zdania bezpośrednio

oparte na doświadczeniu,

oparte na doświadczeniu,

uzasadnione również metodą

uzasadnione również metodą

indukcji, np. fizyka, biologia,

indukcji, np. fizyka, biologia,

socjologia.

socjologia.



Przy podziale nauk na

Przy podziale nauk na

formalne i

formalne i

empiryczne

empiryczne

uwzględnia się zarówno

uwzględnia się zarówno

różnicę w przedmiocie

różnicę w przedmiocie

badań, jak

badań, jak

i

i

w metodzie

w metodzie

, a także w rodzaju

, a także w rodzaju

formułowanych twierdzeń oraz

formułowanych twierdzeń oraz

sposobie ich uzasadniania.

sposobie ich uzasadniania.



w ramach nauk

w ramach nauk

formalnych i

formalnych i

empirycznych

empirycznych

główne różnice dotyczą

główne różnice dotyczą

przedmiotu badań (np. inny jest

przedmiotu badań (np. inny jest

przedmiot nauk przyrodniczych, a

przedmiot nauk przyrodniczych, a

inny społecznych).

inny społecznych).

Nauki empiryczne to:

Nauki empiryczne to:



przyrodnicze

przyrodnicze

– nauki, których przedmiotem badań są

– nauki, których przedmiotem badań są

zjawiska przyrody, np. botanika.

zjawiska przyrody, np. botanika.



fizyczne

fizyczne

przedmiotem badań czynią przyrodę

przedmiotem badań czynią przyrodę

nieożywioną obejmującą wszelkie działy fizyki, chemii,

nieożywioną obejmującą wszelkie działy fizyki, chemii,

astronomii, geologii, mineralogii itp.

astronomii, geologii, mineralogii itp.



biologiczne

biologiczne

badają materię ożywioną i obejmują

badają materię ożywioną i obejmują

działy biologii, geografii, nauki o Ziemi.

działy biologii, geografii, nauki o Ziemi.



społeczne

społeczne

– nauki zajmujące się społeczeństwem:

– nauki zajmujące się społeczeństwem:

socjologia, ekonomia, demografia, etnografia,

socjologia, ekonomia, demografia, etnografia,

pedagogika, prawo.

pedagogika, prawo.



humanistyczne

humanistyczne

– nauki, których przedmiotem badań

– nauki, których przedmiotem badań

jest człowiek jako istota społeczna i jego wytwory, np.

jest człowiek jako istota społeczna i jego wytwory, np.

język, literatura, sztuka, historia.

język, literatura, sztuka, historia.



Nauki podstawowe

Nauki podstawowe

odkrywają ogólne prawa przyrody

odkrywają ogólne prawa przyrody

(niektóre ustalają fakty), i społeczeństwa;

(niektóre ustalają fakty), i społeczeństwa;



Nauki stosowane

Nauki stosowane



wykorzystują wyniki nauk podstawowych

wykorzystują wyniki nauk podstawowych

do celów praktycznych,

do celów praktycznych,

formułują oceny i normy, także prawa

formułują oceny i normy, także prawa

(szczegółowe) będące przesłankami

(szczegółowe) będące przesłankami

niezbędnymi do uzasadnienia tych norm –

niezbędnymi do uzasadnienia tych norm –

to główny, pierwotny ich cel

to główny, pierwotny ich cel

Nauki społeczne

Nauki społeczne

(humanistyczne):

(humanistyczne):



psychologia,

psychologia,



pedagogika,

pedagogika,



socjologia,

socjologia,



ekonomia,

ekonomia,



historia,

historia,



nauka o polityce,

nauka o polityce,



prawoznawstwo,

prawoznawstwo,



językoznawstwo itd.

językoznawstwo itd.

Nauki empiryczne

Nauki empiryczne

Podstawowe

Podstawowe

Stosowane

Stosowane

Nomologiczne

Nomologiczne

Idiograficzno-nomologiczne

Idiograficzno-nomologiczne

topograficzn

topograficzn

e

e

historyczne

historyczne

Nauki

Nauki

przyrodnicze

przyrodnicze

Fizyka

Fizyka

Chemia

Chemia

Biologia

Biologia

Astrologia

Astrologia

Geologia

Geologia

opisowa

opisowa

Geografia

Geografia

fizyczna

fizyczna

Geografia

Geografia

roślin i

roślin i

zwierząt

zwierząt

Kosmogonia

Kosmogonia

Geologia

Geologia

historyczna

historyczna

Biologia

Biologia

ewolucyjna

ewolucyjna

Nauki

Nauki

techniczne

techniczne

Nauki rolnicze

Nauki rolnicze

Nauki

Nauki

medyczne

medyczne

Nauki

Nauki

społeczne

społeczne

Ekonomia

Ekonomia

Socjologia

Socjologia

Nauki polityczne

Nauki polityczne

Geografia

Geografia

ekonomiczna

ekonomiczna

Geografia

Geografia

polityczna

polityczna

Historia

Historia

gospodarcza

gospodarcza

Historia

Historia

polityczna

polityczna

Ekonomiki

Ekonomiki

szczegółowe

szczegółowe

Nauki

Nauki

prawnicze

prawnicze

Interdyscyplinarność polityki społecznej

Interdyscyplinarność polityki społecznej

Sposoby uprawiania polityki społecznej według

Sposoby uprawiania polityki społecznej według

koncepcji S. Grzybowskiego

koncepcji S. Grzybowskiego



teorie agregatywne: polityka społeczna to luźny

teorie agregatywne: polityka społeczna to luźny

mechaniczny zbiór kwestii społecznych

mechaniczny zbiór kwestii społecznych



teorie systemizujące: łączenie kwestii

teorie systemizujące: łączenie kwestii

społecznych i ich uogólnianie, podporządkowanie

społecznych i ich uogólnianie, podporządkowanie

polityki społecznej podmiotom zwłaszcza

polityki społecznej podmiotom zwłaszcza

państwu. (państwo – podmiot, społeczeństwo –

państwu. (państwo – podmiot, społeczeństwo –

przedmiot)

przedmiot)



teorie ogólne: badanie zmian zachodzących w

teorie ogólne: badanie zmian zachodzących w

strukturze społecznej pod wpływem działalności

strukturze społecznej pod wpływem działalności

człowieka – podejście teoretyczne oraz celowego

człowieka – podejście teoretyczne oraz celowego

przeprowadzania tych zmian – nauka praktyczna

przeprowadzania tych zmian – nauka praktyczna



teorie częściowe: polityka społeczna jest

teorie częściowe: polityka społeczna jest

działalnością specyficzną dla danego ustroju, jest

działalnością specyficzną dla danego ustroju, jest

to nauka praktycznie funkcjonująca w określonych

to nauka praktycznie funkcjonująca w określonych

warunkach czasu i przestrzeni.

warunkach czasu i przestrzeni.

Polityka społeczna jako nauka w ujęciu

Polityka społeczna jako nauka w ujęciu

nurtów filozoficznych - uproszczenie

nurtów filozoficznych - uproszczenie



Filozofia moralna

Filozofia moralna



Filozofia praktyczna

Filozofia praktyczna



Filozofia społeczna

Filozofia społeczna

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej



„…

„…

należy postulować prace nad koncepcją

należy postulować prace nad koncepcją

polityki społecznej nie jako działalności

polityki społecznej nie jako działalności

interwencyjno-korygującej, ale jako

interwencyjno-korygującej, ale jako

wszechstronnej teorii wszystkich zakresów

wszechstronnej teorii wszystkich zakresów

działalności człowieka w społeczeństwie,

działalności człowieka w społeczeństwie,

określić na tej podstawie czynniki

określić na tej podstawie czynniki

wyznaczające działalność gospodarczą

wyznaczające działalność gospodarczą

jednostek, organizacji ekonomicznej i państwa,

jednostek, organizacji ekonomicznej i państwa,

ustalić zasady kierujące całokształtem działań

ustalić zasady kierujące całokształtem działań

społeczeństwa i człowieka w społeczeństwie”.

społeczeństwa i człowieka w społeczeństwie”.



Jan Szczepański: Rozważania o konsumpcji i polityce społecznej.

Jan Szczepański: Rozważania o konsumpcji i polityce społecznej.

Warszawa 1978, s.25

Warszawa 1978, s.25

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej



„…

„…

uznanie polityki społecznej za odrębną

uznanie polityki społecznej za odrębną

dyscyplinę naukową jest uzależnione od

dyscyplinę naukową jest uzależnione od

wykrywania specyficznych praw czy

wykrywania specyficznych praw czy

prawidłowości działających w zakresie tej

prawidłowości działających w zakresie tej

nauki, a wykrycie praw i prawidłowości

nauki, a wykrycie praw i prawidłowości

umożliwia ich świadome wykorzystanie dla

umożliwia ich świadome wykorzystanie dla

osiągnięcia zamierzonych celów.”

osiągnięcia zamierzonych celów.”



M. Frank: Teoretyczne problemy polityki społecznej w

M. Frank: Teoretyczne problemy polityki społecznej w

literaturze niektórych krajów. W: Teoretyczne podstawy

literaturze niektórych krajów. W: Teoretyczne podstawy

polityki społecznej (wybrane zagadnienia). Warszawa 1981,

polityki społecznej (wybrane zagadnienia). Warszawa 1981,

s. 64

s. 64

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej

Zwolennicy budowania teorii polityki społecznej



„

„

Zmianie powinien ulec stosunek do teorii.

Zmianie powinien ulec stosunek do teorii.

Polityka społeczna nie może ograniczać się

Polityka społeczna nie może ograniczać się

do mikroteorii. Potrzebne jej są duże teorie

do mikroteorii. Potrzebne jej są duże teorie

dalekiego zasięgu. Potencjał operacyjny

dalekiego zasięgu. Potencjał operacyjny

tych teorii jest wprawdzie mały lub żaden,

tych teorii jest wprawdzie mały lub żaden,

ale coraz wyraźniej występuje zmiana

ale coraz wyraźniej występuje zmiana

funkcji teorii. Jej celem coraz częściej nie

funkcji teorii. Jej celem coraz częściej nie

jest operacjonalizacja problemu, ale jego

jest operacjonalizacja problemu, ale jego

zrozumienie. Zrozumienie oznacza, że

zrozumienie. Zrozumienie oznacza, że

możemy określić warunki, w ramach których

możemy określić warunki, w ramach których

dany sąd o rzeczywistości jest fałszywy. (…)

dany sąd o rzeczywistości jest fałszywy. (…)

Wydaje się, że polityce społecznej brak

Wydaje się, że polityce społecznej brak

takiej teorii. Bez niej nie da się zrozumieć

takiej teorii. Bez niej nie da się zrozumieć

przedmiotu, zakresu i sensu polityki

przedmiotu, zakresu i sensu polityki

społecznej. Chyba że zgodzimy się na

społecznej. Chyba że zgodzimy się na

istnienie ślepej praktyki.”

istnienie ślepej praktyki.”



K. Obuchowski: Polityka społeczna z punktu widzenia psychologa osobowości.

K. Obuchowski: Polityka społeczna z punktu widzenia psychologa osobowości.

W: Teoretyczne problemy nauki o polityce społecznej. Warszawa 1999, s. 78

W: Teoretyczne problemy nauki o polityce społecznej. Warszawa 1999, s. 78