GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

Krytyka systemu kapitalistycznego tematem różnych

publikacji, wskazujących szczególnie na (konflikt: kapitał -

praca):

- pauperyzację klasy robotniczej,
- negatywne skutki kryzysów gospodarczych,
- bezrobocie jako wielki problem społeczny.

Wystąpienia utopistów (socjalistów utopijnych):

-

Cloude Henry Saint Simone (koncepcja ustroju przyszłości

alternatywnego do stanowego),

-

Charles Fourier (wspólnoty falanstery)

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

socjalizm rewolucyjny - zmiana w drodze przewrotu społecznego i

uspołecznienia środków produkcji nie rezygnowanie z postulatów
doraźnych w dziedzinie warunków pracy i życia rob.

F. Engels, Położenie klasy robotniczej w Anglii (1845):
- wszechstronny obraz warunków życia robotników (na podstawie badań

obejmujących kilkadziesiąt lat) w kraju, który wówczas przodował w
rozwoju gospodarczym

- przedstawienie skali; kwestii robotniczej (jej syndromu), a także

konkurencji między robotnikami,

- konieczność zmiany stosunków społecznych (nowe prawo z 1834 r.

zmniejszyło zakres pomocy ubogim, zgodnie z tezą Malthusa, że pomoc
zwiększa rozrodczość, czyli przyrost naturalny)

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

reformiści:
- umocnienie ustroju kapitalistycznego poprzez

wprowadzenie zmian łagodzących konflikty
społeczne,

- ustrój kapitalistyczny to naturalny porządek,
- państwo głównym realizatorem przemian,
- w pierwszej fazie brak teoretycznej podbudowy,

tylko reakcja na ruchy społeczne i rodzący się
socjalizm

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

Dwie odmiany reformizmu:
- utopijny, w pierwszym okresie, apelowanie do

właścicielimm środków produkcji o lepsze

traktowanie robotników, utopijność polegała głównie na

nie realności apeli, próśb.

- pragmatyczny, w okresie międzywojennym, znacznie

silniejszy, staje się elementem systemu, główne

problemy: zagadnienie warunków i stosunków pracy,

zatrudnienie i bezrobocie, warunki bytu pracujących,

podział dochodu społecznego, zabezpieczenie

społeczne, zmiany ustawodawcze, opodatkowanie,

inwestycje, itd.

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

Prace naukowo - badawcze (do XIX w.):
- oparcie na dorobku teoretycznym ekonomii,

socjologii, historii,

- niesprecyzowany zakres nowej dyscypliny i

trudności z wyodrębnieniem jej metod,

- większe znaczenie w rozwiązywaniu konkretnych

zagadnień, niż w budowie odrębnej teorii,

- nastawienie na aktualną tematykę (charakter

użytkowy).

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

Niemiecka nauka społeczna:
- pojęcie "polityka socjalna" po raz pierwszy wprowadził

do dyskusji naukowej ok. 1854 r.- W.H. Riehl (Riel), ale

termin ten ugruntował się na trwałe w Niemczech po

zalożeniu w 1872 Związku Polityki Socjalnej (grupa

historyków i ekonomistów, która podjęła pracą nad

opisem ówczesnej rzeczywistości, dostrzegając związek

pomiędzy sytuacją ekonomiczną kraju a kwestią socjalną

– poszukując reformy socjalnej w oparciu o naukę)

- wyjaśniając misję ZPS-u Gustav Schmoller mówił, że będzie

się on zajmował: ...głębokim podziałem w naszym

społeczeństwie, konfliktem kierującym przeciwko sobie

przedsiębiorców i robotników, właścicieli i klas

pozbawionych własności, groźbą rewolucji społecznej.

GENEZA POLITYKI

SPOŁECZNEJ JAKO

DYSCYPLINY NAUKLOWEJ

Trzy grupy stanowisk w kwestii polityki społecznej:

1/ Adolf Wagner - przedstawiciel „socjalizmu z katedry”, (ze stanowiska prawa):

-

przedmiot polityki społecznej to działania zmierzające do usunięcia konfliktów i

braków systemu kapitalistycznego,

-

środki: poprawa położenia pracowników najemnych poprzez regulowanie

uchybień w podziale dochodu społecznego,

2/ Bortkiewicz i Jastrow:
- zainteresowanie państwem jako podmiotem polityki społecznej
- Polityka socjalna jako działalność ustawodawcza, gospodarcza, administracyjna

państwa

3/ Werner Sombart:
- główny nacisk na cele polityki społecznej,
- klasowy charakter polityki państwa (interes klasowy),
- próby definiowania polityki społecznej.

Polityka społeczna do I wojny

światowej

:

I.

Charakter ochronny (doraźność i ex post działań, brak zmiany podstaw nierówności, itp).

II. Duże znaczenie socjalizmu w ogóle i soc. rewolucyjnego:

- nieufnego wobec reform w ramach ustroju kapitalistycznego,
- podejrzewającego w p.s. grę polityczną (taktykę),

-

uważającego p.s. jako środek do walki z socjalizmem.

III. Osiągnięcia:

- poprawa warunków bytu robotników,
- wzrost produktywności procesów gospodarczych,
- zwiększenie bezpieczeństwa pracy,
- usunięcie poczucia niepewności (ubezpieczenia).

IV. Trudności:

- brak skuteczności niektórych działań,
- upatrywanie w p.s. zwiększających się obciążeń i kosztów,
- brak podstaw teoretycznych,
- zmiany ex post (nieracjonalność),
- coraz bardziej skomplikowane zadania,
- brak skoordynowania p.s. z polityką gospodarczą.