Prof. dr hab. n. med.

Prof. dr hab. n. med.

Jacek Starzewski

Jacek Starzewski

Pierwsza pomoc w

Pierwsza pomoc w

stanach

stanach

drgawkowych i

drgawkowych i

obrzęku mózgu

obrzęku mózgu

Definicja

Definicja

Mimowolne

Mimowolne

skurcze

skurcze

mięśni

mięśni

, które występują w

, które występują w

niektórych

niektórych

chorobach

chorobach

takich jak:

takich jak:

padaczka

padaczka

,

,

tężec

tężec

czy też

czy też

cukrzyca

cukrzyca

.Występują także przy

.Występują także przy

wysokiej gorączce powyżej 40 stopni celcjusza.

wysokiej gorączce powyżej 40 stopni celcjusza.

Dzieci

Dzieci



Przygodne, pojawiające się np. w czasie wysokiej

Przygodne, pojawiające się np. w czasie wysokiej

temperatury

temperatury



Pojawiające się podczas zatrucia

Pojawiające się podczas zatrucia



Być objawem przewlekłej choroby - padaczki

Być objawem przewlekłej choroby - padaczki

Postępowanie

Postępowanie

utrzymać drożność dróg oddechowych, poprzez ułożenie
na boku i lekkie odchylenie głowy do tyłu
pomoc w ewakuacji nadmiaru śliny, którą łatwo się
zachłysnąć
Nigdy nie wkładaj niczego do ust!
W ten sposób można połamać dziecku zęby, a

nieprzytomne może rozgryźć to, co ma między zębami, i

zadławić się

W przypadku wysokiej temperatury rozpocząć jej

obniżanie. Rozebrać dziecko, zrobić zimny okład, podać

środek przeciwgorączkowy najlepiej w czopku

doodbytniczo

Drgawki gorączkowe

Drgawki gorączkowe

Czym są spowodowane drgawki

gorączkowe?

Układ nerwowy (mózg) dojrzewa wraz z

dzieckiem. U dzieci małych jest on jeszcze

niedoskonały i czasem reaguje na

podwyższoną temperaturę drgawkami.

Drgawki gorączkowe nie są objawem

choroby mózgu.

Drgawki gorączkowe proste

Drgawki gorączkowe proste



Pojawiają się podczas zakażeń ogólnych- na

Pojawiają się podczas zakażeń ogólnych- na

przykład wirusowych

przykład wirusowych



przy temperaturze powyżej 39 stopni C

przy temperaturze powyżej 39 stopni C



na początku choroby

na początku choroby



na szczycie wysokiej gorączki

na szczycie wysokiej gorączki



często drgawki gorączkowe proste występują

często drgawki gorączkowe proste występują

rodzinnie. 

rodzinnie. 

Drgawki gorączkowe proste

Drgawki gorączkowe proste



Ujawniają się między 6 miesiącem, a 5 rokiem życia

dziecka.



Najczęściej ustępują samoistnie po ukończeniu przez

dziecko trzech lat.

Jak wygląda napad?

Jak wygląda napad?

- pręży się, sztywnieje,

- na moment przestaje oddychać, występuje ślinotok

lub piana na ustach, czasem obserwuje się zwrot

gałek ocznych,

- po kilku sekundach zaczyna trzepać rączkami,

nóżkami.

Drgawki gorączkowe proste

Drgawki gorączkowe proste

W trakcie napadu dziecko jest nieprzytomne - nie

W trakcie napadu dziecko jest nieprzytomne - nie

nawiązuje kontaktu wzrokowego nie reaguje na

nawiązuje kontaktu wzrokowego nie reaguje na

dotyk, głos. 

dotyk, głos. 

Napad drgawkowy trwa zwykle krótko- od jednej

Napad drgawkowy trwa zwykle krótko- od jednej

do pięciu minut.

do pięciu minut.

Jest uogólniony - to znaczy dotyczy całego ciała.

Jest uogólniony - to znaczy dotyczy całego ciała.

Drgawki gorączkowe złożone

Drgawki gorączkowe złożone



Pojawiają się podczas zakażeń ogólnych- na przykład

wirusowej infekcji gardła przy podwyższonej

temperaturze (nawet w stanie podgorączkowym).



Mogą powtarzać się, podczas tej samej choroby,

występować wielokrotnie.



Trwają dłużej niż proste- ponad 15 minut,



Drgawki gorączkowe złożone mogą pojawić się przed

6 miesiącem, lub po 5 roku życia.

Drgawki gorączkowe złożone

Drgawki gorączkowe złożone

Co dzieje się z dzieckiem?

Podczas napadu dziecko: 

Podczas napadu dziecko: 

- pręży się, sztywnieje,

- pręży się, sztywnieje,

- na moment przestaje oddychać, występuje ślinotok lub

- na moment przestaje oddychać, występuje ślinotok lub

piana na ustach, czasem obserwuje się zwrot gałek

piana na ustach, czasem obserwuje się zwrot gałek

ocznych,

ocznych,

- po kilku sekundach zaczyna trzepać rączkami, nóżkami.

- po kilku sekundach zaczyna trzepać rączkami, nóżkami.

W trakcie napadu dziecko jest nieprzytomne - nie

W trakcie napadu dziecko jest nieprzytomne - nie

nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na dotyk,

nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na dotyk,

głos. 

głos. 

Napad drgawkowy może trwać nawet 15 minut i dłużej.

Napad drgawkowy może trwać nawet 15 minut i dłużej.

Postępowanie

Postępowanie

Zachowaj spokój- drgawki nie są

niebezpieczne;

- trzymaj dziecko swobodnie na rękach, lub połóż je

na miękkim podłożu np. na tapczanie;

- usuń wszystko z ust dziecka 

- ułóż je tak, aby głowa była poniżej tułowia, w

miarę możliwości postaraj się, aby dziecko leżało na

boku, jeśli to niemożliwe obróć na bok samą główkę

dziecka, aby nie zakrztusiło się śliną;

- jeśli jest to pierwszy napad drgawkowy u dziecka,

lub trwa dłużej niż 5 minut, po upewnieniu się, że

dziecko leży bezpiecznie i nie ma niczego w buzi

skontaktuj się z lekarzem- wezwij pogotowie;

Postępowanie

Postępowanie

Czego robić nie wolno.

ˇ nie staraj się tłumić drgawek siłą, nie

unieruchamiaj dziecka;

ˇ nie wkładaj mu do ust żadnego przedmiotu; 

ˇ nie próbuj go w tym momencie karmić, ani

podawać doustnie żadnych leków;

ˇ nawet gdy temperatura jest bardzo wysoka i

chcesz ją w ten sposób obniżyć -nie kąp dziecka, ani

w trakcie napadu, ani tuż po jego zakończeniu, gdyż

dziecko jest osłabione, ma zaburzoną (chwilowo)

świadomość, może mieć (rzadko) powtórny atak.

Stan drgawkowy

Stan drgawkowy



Trwający 30 minut i dłużej napad drgawkowy lub
też nawracające napady, między którymi dziecko
nie odzyskuje świadomości.



Stan ten musi być możliwie jak najszybciej
przerwany niezależnie od jego przyczyny.



Diagnostykę przyczynową można prowadzić po
opanowaniu drgawek.

Leczenie

Leczenie



Utrzymanie drożności dróg oddechowych (intubacja), podawanie

100% tlenu do oddychania, monitorowanie podstawowych

czynności życiowych (w tym pomiar temperatury ciała).



Założenie dostępu do żyły, wyrównanie zburzeń metabolicznych

(kwasica, hipoglikemia).



Podanie leków przeciwdrgawkowych: diazepam 0,3-0,5 mg/kg m.c.

z szybkością 1 mg/kg mc/min.



Lek może wywołać niewydolność oddechową dlatego należy być

przygotowanym na prowadzenie sztucznej wentylacji (worek

samorozprężalny).



Gdy nie udaje się opanować drgawek- środek zwiotczający.



Dalsze leczenie na oddziele OIOM.

Stan padaczkowy

Stan padaczkowy



Stan, w którym napady padaczkowe powtarzają

Stan, w którym napady padaczkowe powtarzają

się jeden za drugim, a miedzy napadami chory

się jeden za drugim, a miedzy napadami chory

nie odzyskuje przytomności.

nie odzyskuje przytomności.



Pojawia się zwykle w wyniku działania

Pojawia się zwykle w wyniku działania

określonych czynników (infekcja, odstawienie

określonych czynników (infekcja, odstawienie

leków).

leków).



Stan padaczkowy toniczno- kloniczny jest groźny

Stan padaczkowy toniczno- kloniczny jest groźny

dla życia i stanowi wskazanie do hospitalizacji.

dla życia i stanowi wskazanie do hospitalizacji.

Postepowanie



Leczenie napadu padaczkowego:



10 mg diazepamu powoli i.v. lub 2 mg klonazepamu

i.v., tlen



jeżeli napady nie ustępują - powtórzenie dawki, tlen



jeżeli napady nie ustępują - 20 mg diazepamu i.v. oraz

fenytoina 15 mg/kg i.v. (do drugiej żyły nie szybciej

niż 50 mg/kg), 40% glukoza, kokarboksylaza, tlen



jeżeli napady nie ustępują - diazepam 100 mg we

wlewie kroplowym w 500 mg glukozy (40 ml/h) i.v.



jeżeli napady nie ustępują - możliwe zastosowanie

innych leków - fenobarbital, lidokaina, klometiazol



jeżeli napady nie ustępują - znieczulenie ogólne

Przyczyny

- wstrząśnienie mózgu
- stłuczenie i zranienie mózgu
- krwotoki śródczaszkowe
* krwiaki nadtwardówkowe
* krwiaki ostre i przewlekłe podtwardówkowe
* krwiaki śródmózgowe
* krwotoki podpajęczynówkowe
- padaczka pourazowa

Obrzęk mózgu

Śmiertelność w ciężkich urazach głowy wynosi ok.

Śmiertelność w ciężkich urazach głowy wynosi ok.

50%

50%

Ciężkie urazy głowy są główną przyczyna

Ciężkie urazy głowy są główną przyczyna

śmiertelności

śmiertelności

u mężczyzn w wieku < 35 r.ż.

u mężczyzn w wieku < 35 r.ż.

Główne przyczyny

Główne przyczyny

ciężkich urazów mózgu to odłamy

ciężkich urazów mózgu to odłamy

kostne czaszki i contrecoup (gwałtownie działające

kostne czaszki i contrecoup (gwałtownie działające

siły przyśpieszenia lub opóźnienia działające

siły przyśpieszenia lub opóźnienia działające

zwłaszcza po stronie przeciwnej, w mniejszym

zwłaszcza po stronie przeciwnej, w mniejszym

stopniu po stronie urazu).

stopniu po stronie urazu).

Statystyka

-

Utrata przytomności (zaburzenie czynności

fizykochemicznych tworu siatkowatego [RAS])
- Niepamięć wsteczna
- Oddech płytki
- Zwolnione tętno
- Dezorientacja
- Ból głowy
- Nudności i wymioty

Wstrząśnienie mózgu (commotio
cerebri)

-

Nasilone zmiany krwotoczne i martwicze tkanki

mózgu
- Contrecoup
- NIE WYSTĘPUJE UTRATA PRZYTOMNOŚCI (z reguły)
- Występują objawy ubytkowe
- Senność lub pobudzenie, często śpiączka
- Dezorientacja
- Halucynacje
- Czasem wyciek krwi z nosa lub ucha
- Często szybka śmierć

Stłuczenie i zranienie mózgu

(contusio at laceratio cerebri)

- W stłuczeniach śmiertelność około 5%
- W zranieniach około 40%

Leczenie tylko szpitalne
- Transport enblock, ABC, opatrunki
- Transport z głową ułożona nisko jeśli jest wypływ
płynu m-r (wtedy dodać glukozę 5%) !!!???
- O2 40%
- Obniżenie temperatury – miejscowo
- W razie drgawek (Fenytoina 50 mg/min)
- Mannitol 12,5 – 25 g / 15 – 30 min i.v. co 1 – 4 godz.
- Promazyna 50 – 100 i.m. ew Haloperidol 2 – 5 mg i.m.

Stłuczenie i zranienie mózgu

c.d.

Mannitol

Mannitol

  inj.: (20,0%) flakon 250 ml

  inj.: (20,0%) flakon 250 ml

  inj.: (20,0%) flakon 100 m

  inj.: (20,0%) flakon 100 m

l

l

100 ml zawiera 20 g D-mannitolu

100 ml zawiera 20 g D-mannitolu

250 ml zawiera 50 g D-mannitolu

250 ml zawiera 50 g D-mannitolu

Doro

Doro

śl

śl

i: obrzęk mózgu i nadciśnienie śródczaszkowe –

i: obrzęk mózgu i nadciśnienie śródczaszkowe –

1,5 - 2,0 g/kg m.c. w czasie 30-60 minut

1,5 - 2,0 g/kg m.c. w czasie 30-60 minut

rozległe zabiegi naczyniowe i

rozległe zabiegi naczyniowe i

kardiochirurgiczne –

kardiochirurgiczne –

50-100 g mannitolu

50-100 g mannitolu

- Uraz w którym złamana kość czaszki rani tętnicę
oponową środkową
- Po urazie zwykle nie ma utraty przytomności lub
krótkotrwała ale powoli postępuje śpiączka
- Przeciwstronny niedowład połowiczy
- Powoli narastają zaburzenia stanu świadomości

Leczenie tylko operacyjne
Nie leczony = nieuchronna śmierć

Krwiak nadtwardówkowy (haematoma

epidurale)

Pomiędzy oponą twardą a pajęczynówką

- Najczęściej u mężczyzn (zwłaszcza alkoholicy)
- Pochodzenie żylne (żyły zatok żylnych)
- Dominują płaty czołowy i ciemieniowy
- Często obustronnie
- Często otorbienie i śmierć przez stopniową absorpcje
płynu m-r (osmoza)

Leczenie tylko operacyjne
Nie leczony = nieuchronna śmierć

Krwiak podtwardówkowy

(haematoma subdurale)

Objawy

- Zwykle skąpe lub brak objawów klinicznych
- Ból głowy (przewlekły)
- Narastające objawy niedowładu (początkowo bardzo
skąpe)
- Poszerzenie źrenicy po stronie krwiaka
- Wygórowanie odruchów głębokich
- Zwolnienie tętna

Krwiak podtwardówkowy

c.d.

- Zwykle zamknięty uraz czaszki
- Objawy zależą ściśle od lokalizacji i wielkości
krwiaka
- Leczenie w zależności od lokalizacji czasami
zachowawcze
- Gama objawów przeróżna w zależności od
lokalizacji i ucisku na określony ośrodek korowy

Krwiak śródmózgowy

- Zwykle przyczyna nieurazowa
- 80% tętniak dużych tętnic mózgowych
- 10% naczyniak tętniczo-żylny
- 10% w przebiegu innych chorób (np. zakrzepica
zatok żylnych)
- Najczęściej pomiędzy 30 a 60 r.ż. w 90% gwałtowny
początek
- U prawie 100% ból głowy zwłaszcza w okolicy potylicznej

i czołowej
- Często wymioty u 50%
- Objawy oponowe

Krwiak podpajęczynówkowy

(haemorrhagia subarachnoidealis)

- Wyjątkowo rzadko niedowład połowiczy
- Zaburzenia orientacji
- Objawy obrzęku mózgu do wklinowania włącznie
- U 30% śpiączka

Postępowanie
Pozycja leżąca
ABCDE
Leczenie operacyjne do 3-5 dni
Leczenie zachowawcze pow. w/w czasu 180 dni leżąc

Krwiak podpajęczynówkowy

- 6 – 18 miesięcy po urazie
- Okresowo powoduje obrzęki przemijające mózgu
leczone w sposób typowy (leczenie p/padaczkowe)
- Częstość występowania napadów padaczkowych
wynosi od 2,5% do 40% w zależności od ciężkości
urazu i okolicy uszkodzonej
- Po urazach ciężkich mózgu zaleca się zażywanie
profilaktyczne przeciwpadaczkoych leków przez
okres 12 – 24 miesięcy

Padaczka pourazowa

Dziękuję z uwagę

Dziękuję z uwagę