Typy organizacji

produkcji

1

Typ organizacji produkcji

Typ organizacji produkcji – lub krótko typ

produkcji – to stopień specjalizacji stanowiska
roboczego i związany z nim poziom stabilności
wykonywanej na tym stanowisku produkcji.

Typ produkcji wynika więc z częstotliwości

przezbrajania stanowiska roboczego i odnosi się
do konkretnego stanowiska roboczego, które
stanowi decydujące ogniwo produkcyjne w
strukturze procesu wytwórczego.

2

Typy organizacji produkcji

W klasycznym ujęciu wyróżnia się następujące typy

produkcji:

• jednostkową

• seryjną (wraz z odmianami: mało-, średnio- i

wielkoseryjną)

• masową

3

Typy organizacji produkcji

• Produkcja jednostkowa – (indywidualna), jest

produkcją pojedynczych wyrobów, względnie
bardzo niedużej ich ilości.

• Produkcja seryjna charakteryzuje się tym, że

liczba wytwarzanych jednorazowo wyrobów jest
duża i tworzy tzw. serię.

• Produkcja masowa – polega z kolei na stałej

produkcji jednakowych wyrobów na stanowiskach
roboczych.

4

• Seria – jest to łączna ilość wyrobów

wykonywanych według jednego, niezmienionego

wzoru, przy czym nie ma tutaj znaczenia długość

okresu czasu, w jakim ta seria powstaje, nie jest

też istotne czy wyrób ten jest wytwarzany bez

przerwy czy z przerwami.

• Partia produkcyjna – jest to łączna ilość

wyrobów tego samego rodzaju wytworzonych w

określonym ciągu technologicznym, bez przerw, w

których ten zespół stanowisk zajmowałby się

wytwarzaniem innych wyrobów (czyli jest to część

serii).

5

Charakterystyka typu organizacji
produkcji:

1. Przykład procesu produkcyjnego
2. Różnorodność asortymentu produkcji na danym

stanowisku, częstość zmian produktu

3. Charakter i cechy produktu, cena
4. Zakres i szczegółowość przygotowania produkcji
5. Park maszynowy i wyposażenie (w tym: poziom

mechanizacji i automatyzacji)

6. Różnorodność czynności pracy na stanowisku

roboczym, kwalifikacje pracowników

7. Koszty całkowite jednostkowe, zaangażowanie

kapitału

6

Cechy

procesu

produkcyjne

go

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna

średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

Przykład

procesu

produkcyjne

go

– meble na

zamówienie,

– biżuteria ręcznie

robiona,

– garnitur na miarę,

– luksusowe

samochody,

– budowa domu

według

indywidualnego

projektu,

– budowa statku

– produkcja

specjalistycznych

pojazdów,

– restauracja

– wytwarzanie konfekcji odzieżowej, –

produkcja obuwia,

– montaż komputerów

– produkcja

samochodów,

urządzeń AGD i

RTV,

– zapałki,

– gwoździe,

– mleko,

– makaron,

– prąd

Różnorodnoś

ć

asortymentu

produkcji,

częstość

zmian

produktu

– asortyment

różnorodny,

– ciągłe zmiany

produktu

(brak stabilności

produkcji)

– różnorodne

typy wyrobów w

różnych

wariantach (np.

wielkości),

– częste zmiany

produktu

(niski stopień

stabilizacji

produkcji),

– powtarzalność

serii w

nierównomiernyc

h odstępach

czasu lub brak

powtarzalności

– różne typy

wyrobów, w

większej części w

jednym wariancie

(np. wielkości),

– względnie

ustabilizowany

przebieg produkcji,

– powtarzalność

serii w określonych

odstępach czasu,

– częstość zmian

produktu

sporadyczna

– wyroby jednego

typu w

zróżnicowanych

wariantach (np.

wielkości),

– całkowita

stabilność

produkcji,

– powtarzalność

serii w rytmicznych

odstępach czasu,

– częstość zmian

produktu

sporadyczna

– jeden produkt

produkowany w

dłuższym okresie

czasu

7

Cechy

procesu

produkcyjneg

o

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna

średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

Charakter i

cechy

produktu,

cena

– wyroby

produkowane

jednorazowo lub z

trudną do przewidzenia

powtarzalnością,

– na zamówienie

indywidualnego

odbiorcy,

– unikatowe,

– dostosowane do

jednostkowych

potrzeb,

– niepowtarzalne,

– niestandardowe,

– stosunkowo drogie

– produkcja na

zamówienie

odbiorcy,

– im mniejsza

seria tym

charakterystyka

produktu bardziej

zbliżona do

produkcji

jednostkowej

– im większa seria tym bardziej

zbliżony do produkcji masowej,

– produkcja na zapas – według planu

– produkty

zestandaryzowane,

– niedostosowane

do indywidualnych

potrzeb,

– stosunkowo tanie,

– produkcja na

zapas, według planu

8

Cechy

procesu

produkcyjneg

o

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna

średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

Zakres i

szczegółowoś

ć

przygotowani

a produkcji

– duży stopień

ogólności

dokumentacji

dotyczącej organizacji

procesu produkcji

– projekt wyrobu jest

dokładny, ale ramy

produkcji są jedynie

ogólnie określone

– W miarę wzrastania wielkości serii wzrasta

kompleksowość

i szczegółowość czynności objętych przygotowaniem

produkcji

– proces

produkcyjny

przygotowany aż do

najmniejszego

detalu,

– każda operacja

jest ściśle określona

w czasie i

przestrzeni

9

10

Cechy

procesu

produkcyjneg

o

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

park

maszynowy,

oprzyrządowa

– nie

– uniwersalne,

– przystosowane do

wykonywania

różnorodnych operacji,

– dużo operacji

wykonywanych

ręcznie,

– specjalistyczne

maszyny i urządzenia

są pożyczane lub

roboty zlecane

– mała możliwość

mechanizacji i

automatyzacji

– uniwersalne,

– sporadycznie

wykorzystuje
się specjalne

oprzyrządowani

e

– średnio specjalizowane

– wysoka specjalizacja

środków pracy,

– wysoki poziom

mechanizacji i automatyzacji

10

11

Cechy

procesu

produkcyjneg

o

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

Różnorodność

czynności

pracy,

kwalifikacje

pracowników

– niepogłębiony

techniczny podział

pracy,

–wysokie kwalifikacje

pracowników,

– specjaliści,

mistrzowie posiadający

wiedzę, jak dany

produkt stworzyć,

– wielozawodowość

wykonawców

– Wysoka

różnorodność

czynności

pracy,

– wraz ze

wzrostem

wielkości serii

rośnie

specjalizacja

pracowników

– niska

różnorodność

czynności pracy,

– wraz ze

wzrostem

wielkości serii

rośnie

specjalizacja

pracowników

– pełna

powtarzalnoś

ć operacji na

stanowisku

robo

– wraz ze

wzrostem

wielkości serii

rośnie

specjalizacja

pracowników

– Pełna powtarzalność

operacji na stanowiskach

roboczych,

– wysoka specjalizacja,

– duży podział pracy,

– w przypadku robotyzacji

(pełnej automatyzacji)

możliwość eliminacji czynnika

ludzkiego,

– wysokie kwalifikacje

(organizacja pracy i nadzór

nad przebiegiem procesu

technologicznego)/ niskie

kwalifikacje – pozostali

pracownicy

– rozmieszczenie stanowisk

zgodnie z przebiegiem

procesu technologicznego,

12

Cechy

procesu

produkcyjneg

o

Typ produkcji

jednostkowa

małoseryjna średnioseryjna

wielkoseryjna

masowa

Koszt

całkowity

jednostkowy,

zaangażowan

ie kapitałowe

Koszt jednostkowy

wysoki,

zaangażowanie

kapitałowe stosunkowo

niewielkie

Koszt jednostkowy maleje wraz ze

zwiększaniem skali produkcji;

Zaangażowanie kapitałowe rośnie wraz ze

zwiększaniem skali produkcji;

Koszt jednostkowy niski

zaangażowanie kapitałowe

bardzo duże

13

Typ produkcji
a koszt całkowity
jednostkowy

K

o

sz

t

ca

łk

o

w

it

y

je

d

n

o

st

ko

w

y

Wielkość produkcji

A

B

C

Odcinek A – produkcja jednostkowa
Odcinek B – produkcja seryjna
Odcinek C – produkcja masowa

13

Miernik określający typ produkcji –
liczba detalooperacji przypadających na
stanowisko robocze

Typ produkcji

Liczba

detalooperacji na

stanowisku

roboczym

Stanowisko robocze

Uniwersaln

e

Specjalizowan

e

Specjalne

Jednostkowy

>30

x

 

 

Małoseryjny

20 – 30

x

 

 

Średnioseryjn

y

10 – 20

x

x

 

wielkoseryjny

2 – 10

 

x

 

masowy

1

 

x

x

14

I. Durlik, Inżynieria zarządzania cz. I, Strategie i projektowanie systemów produkcyjnych, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2007,
M. Brzeziński, Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa 2013

Zalety produkcji masowej i wielkoseryjnej
w stosunku do jednostkowej

15

 Większa efektywność wykorzystania możliwości

produkcyjnych,

 Większa wydajność pracy,

 Lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń,

 Lepsze wykorzystanie materiałów i zmniejszenie

zapasów produkcji w toku,

 Krótsze cykle produkcyjne,

 Możliwość zastosowania większego podziału pracy, co

pociąga za sobą większą specjalizację stanowisk
roboczych,

 Sprzyjają mechanizacji i automatyzacji, co prowadzi do

obniżenia nakładów pracy,

 Niższe koszty produkcji,

 Korzystniejsze wartości wskaźników techniczno –

ekonomicznych.

Wybór wariantu

technologicznego

produkcji

Projektowanie nowych wyrobów lub racjonalizacja

procesów wytwórczych produktów już
wytwarzanych powinny opierać się na rachunku
ekonomicznym.

Jedną z decyzji podejmowanych w procesie

produkcyjnym jest wybór technologii, która
zostanie zastosowana w produkcji danego
wyrobu. Problem decyzyjny polega w tym
przypadku na określeniu zakresu wielkości
produkcji, dla której koszt zastosowania danej
technologii będzie minimalny.

17

Koszt wariantu
technologicznego

Suma kosztów dla każdego z rozpatrywanych

wariantów technologicznych przy danej wielkości
produkcji wyraża się wzorem:

gdzie:

• K – suma kosztów danego wariantu

• KS – koszty stałe

• – koszt zmienny jednostkowy

• P – wielkość produkcji

18

KS

k

P

K

zj







zj

k

Wybór wariantu
technologicznego produkcji

1. Określenie kosztów stałych i kosztów zmiennych

jednostkowych związanych z danym wariantem

2. Sprawdzenie czy któryś z wariantów nie jest

absolutnie droższy lub absolutnie tańszy od
innych

19

• Wariant absolutnie droższy – zarówno Ks jak i kzj

są wyższe niż dla innych wariantów – ten wariant
od razu eliminujemy z analizy

• Wariant absolutnie tańszy – zarówno Ks jak i kzj

są niższe niż dla innych wariantów – jest to
wariant, który jest najbardziej ekonomiczny w
każdych warunkach (czyli dla każdej wielkości
produkcji).

20

21

K

o

s

z

ty

c

a

łk

o

w

it

e

Produkcja

C

(Wariant absolutnie droższy)

A

B

21

22

K

o

s

z

ty

c

a

łk

o

w

it

e

Produkcja

A

B

C

(Wariant absolutnie

tańszy)

22

Wybór wariantu
technologicznego produkcji

23

Ustalona wielkość produkcji

Nieznana wielkość produkcji

3. Wybór optymalnego wariantu

wymaga oszacowania kosztów

zastosowania każdego wariantu

technologii dla ustalonej

wielkości produkcji i dokonywany

jest w oparciu o jedno kryterium

minimalizacji kosztów

całkowitych (przy założeniu

równej ceny wyrobów dla

wszystkich wariantów)

3. Obliczenie produkcji

granicznej,

tj. takiej przy której koszty dwóch

wariantów zrównują się.

Produkcję graniczną obliczamy

dla wszystkich kombinacji

analizowanych wariantów

4. Graficzne przedstawienie

sytuacji dla wskazania

przedziałów wielkości produkcji,

w których dana technologia jest

najbardziej ekonomiczna.

Produkcja graniczna

• Produkcja graniczna dla dwu wariantów

technologicznych to punkt przecięcia prostych
kosztów technologicznych porównywanych
wariantów

• Dla tej wielkości produkcji koszty przy obu

wariantach technologii są sobie równe.

24

Produkcja graniczna

-

produkcja graniczna

- koszty stałe wariantu A i B

- koszty zmienne jednostkowe wariantu A i

B

25

zjA

zjB

B

A

gr

k

k

KS

KS

P







gr

P

B

A

KS

KS ,

zjB

zjA

k

k ,

26

K

o

s

z

ty

Produkcja

C

A

B

26

Pgr

A-B

Pgr

A-C

Pgr

B-C

A

B

C