Postępowanie ze skażoną
żywnością i wodą

Marta Walczak kl. III e

Kiedy przyda się wiedza o
odkażaniu?

Zwykle, kiedy posiadamy skażoną lub w inny
sposób nieprzydatną do spożycia żywność
wywalamy ją i kupujemy świeżą, z gwarancją
dobrej jakości. Jednak gdy zdarzy się przebywać
na skażonym terenie bez dostępu do nieskażonej
żywności i wody, będziemy zmuszeni do
korzystania z żywności skażonej tak, aby nie
oddziałała ona szkodliwie na nasz organizm.
Wtedy trzeba będzie umieć odkażać.

Jak postępować ze skażoną żywnością

i wodą?

Aby uzdatnić produkty do spożycia i
zminimalizować ich szkodliwe działanie na ludzki
organizm można te produkty dezaktywować,
odkażać lub dezynfekować.

Wszystkie środki spożywcze
przechowywane w rejonie skażonym,
nawet jeśli nie wskazują oznak skażenia,
należy koniecznie zbadać przed
spożyciem. Dopóki badania nie zostaną
wykonane, taką żywność uważa się za
skażoną

Dezaktywacj
a

Jest to usuwanie substancji powodujących skażenie

promieniotwórcze

z: terenu, wody, żywności, sprzętu,

uzbrojenia, itp. Procesy dezaktywacji świadczone są
przez specjalistyczne służby DDD.
Najprostszym lecz długotrwałym sposobem
dezaktywacji jest pozostawienie skażonego przedmiotu
w nieskażonym środowisku. Wtedy każdego dnia będzie
następował systematyczny spadek promieniowania.
Istnieją 3 rodzaje dezaktywacji:



mechaniczna



fizyczna



chemiczna

Przenikanie substancji
promieniotwórczych

Żywność

Głębokość
przenikania (w cm)

Kasza

2

Mięso

1

Chleb

2

Cukier, sól

2

Tłuszcze twarde

1

Licznik Geigera – przyrząd do pomiaru
promieniowania

Dezaktywacja żywności w
opakowaniach z plastiku

Przy dezaktywacji żywności rozpoczyna się
mechanicznie, czyli usuwa się pył radioaktywny
poprzez zmiecenie go, strzepnięcie lub starcie.
Następnie chemicznie oczyszcza się opakowania,
np.: ciepłą wodą ze specjalistycznymi środkami
piorącymi lub myjącymi. Po zabiegu należy
ponownie zmierzyć stężenie substancji
promieniotwórczych. W razie gdy skażenie nie
zmniejszy się lub zmniejszy się minimalnie należy
poddać dalszej dezaktywacji.

Dezaktywacja żywności w

papierowych opakowaniach

Produkty przechowywane w papierowych
torbach (sól, cukier, mąka czy kasza)
można dezaktywować poprzez usunięcie
wierzchniej
warstwy. Aby to zrobić okłada się o
pakowanie mokrymi tkaninami (np.:
ręcznikami). Wtedy powstawać będzie
twardniejąca skorupka i gdy będzie
całkiem twarda można wysypać z środka
produkt.

Dezaktywacja innych produktów

żywnościowych



Utwardzone tłuszcze (masło, margaryna,

smalec i sery) – należy pozbawić zewnętrznej
warstwy długim i szerokim nożem.



Wędliny, mięso i ryby – należy wielokrotnie

przemyć pod bieżącą wodą. Następnie odkroić
zewnętrzne warstwy i osuszyć.



Warzywa i owoce – należy wielokrotnie obmyć,

a w przypadku kapusty usunąć zewnętrzne liście
przed myciem.

Dezaktywacja wody

Woda jest środkiem, który jest najtrudniejszy do
dezaktywacji. Jest tak, ponieważ ma ona
substancje skażające i zakażające w całej swojej
masie a nie tylko na powierzchni. Aby ją
zdezaktywować należy ją przefiltrować i
zdestylować.

Produkty dezaktywowane należy poddać
ponownej kontroli. Jeśli nadal wykrywa
się skażenie, proces uzdatniania powtarza
się aż do ich całkowitego oczyszczenia.

Destylacja

Jest to rozdzielanie ciekłej mieszaniny
wieloskładnikowej poprzez

odparowanie

, a

następnie skroplenie jej składników. Stosuje się
ją w celu wyizolowania lub oczyszczenia jednego
lub więcej związków składowych. Proces
wykorzystuje różną

lotność

względną składników

mieszaniny.

Dezaktywacja terenu



Dezaktywacja terenu o powierzchni utwardzonej

(jezdnie, chodniki) polega na odkurzaniu ich za
pomocą odkurzaczy przemysłowych i kilkakrotnym
zmywaniu ich samochodowymi polewaczkami bądź
mobilnymi sprężarkami.



Tereny nieutwardzone dezaktywuje się przez

zepchnięcie spychaczami wierzchniej warstwy
gleby wraz z roślinnością. Składuje się wtedy tę
glebę w wyznaczonym miejscu, aby później poddać
ją dalszej obróbce fizycznej i chemicznej. Można ją
również odłożyć na kilkuletnie sezonowanie w
pryzmach.

Dezaktywacja powierzchni

utwardzonych

Pryzma

Odkażanie

Są to czynności mające na celu usunięcie lub
unieszkodliwienie środków trujących z różnych
powierzchni. Mogą być przeprowadzane
sposobem fizycznym lub chemicznym, w
zależności od podatności środka trującego na
dany typ reakcji.

Przenikanie środków trujących

Żywność

Głębokość przenikania
(w cm)

Kasza

2

Mięso

2 – 6

Chleb

2

Cukier, sól

12

Tłuszcze twarde

3 - 6

Odkażanie różnych produktów

żywnościowych



Żywność w hermetycznych opakowaniach (puszki,

słoje, butelki, beczki itp.) – aby je odkazić trzeba je
obmyć roztworami odkażającymi lub środkami
piorącymi, a następnie spłukać wodą. Po wyschnięciu
ponownie bada się ich skażenia za pomocą specjalnych
przyrządów.



Żywność o stałej konsystencji – należy usunąć warstwę

trzykrotnie grubszą niż faktyczna głębokość przenikania
środków trujących.



Owoce i warzywa – należy dobrze przemyć, grubo

obrać i przegotować.



Woda – należy ją przefiltrować i gotować przez ok. 2

godziny.

Dezynfekcja

Jest to postępowanie mające na celu maksymalne
zmniejszenie liczby drobnoustrojów w odkażanym
materiale. Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne
mikroorganizmów, ale nie zawsze usuwa formy
przetrwalnikowe. Zdezynfekowany materiał nie musi być
jałowy. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do

antyseptyki

dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.
Im dłuższy jest czas działania i im wyższe stężenie
środka dezynfekcyjnego (z wyjątkami), tym większa
część drobnoustrojów zostanie zniszczona. Ze względu
na to, iż środki chemiczne zwykle nie działają w
środowisku suchym, ważny jest również stopień ich
wilgotności, co jest szczególnie istotne w dezynfekcji
powietrza.

Dezynfekcja produktów

żywnościowych

Aby zdezynfekować żywność można posłużyć się
specjalnymi roztworami chemicznymi czy gazami
lub poddać działaniu wysokiej temperatury.
Czasami do zdezynfekowania wystarczy obróbka
termiczna, czyli smażenie, gotowanie i pieczenie.
Przykłady dezynfekcji żywności:



Ryby i mięso – dokładnie rozdrobnione gotuje się

ok. 2 godziny.



Olej, margaryna, smalec – smażenie od 30 do 60

minut.
Aby zdezynfekować można również naświetlać wodę
i produkty spożywcze promieniami nadfioletowymi.

Dezynsekcja

Jest to tępienie szkodliwych owadów (zwłaszcza
pasożytniczych jak:

muchy

, komary, pchły, wszy i

karaluchy

), ich jaj i larw, ze względów sanitarnych

i gospodarczych. W szerszym znaczeniu niszczenie

stawonogów

w ogóle.

Dezynsekcję można wykonać przez zastosowanie
środków fizycznych (para,

ogień

, gorące

powietrze,

promieniowanie ultrafioletowe

),

mechanicznych (wyłapywanie, trzepanie,
oczyszczanie), chemicznych (

środki owadobójcze

)

i biologicznych (zwalczanie za pomocą innych
organizmów żywych).

Deratyzacja

Jest to zwalczanie za pomocą środków
chemicznych, fizycznych lub biologicznych
wszelkich szkodliwych gryzoni, najczęściej
szczurów i

myszy

. Przeważnie zatrutym

pokarmem lub za pomocą pułapek, rzadziej
innymi metodami.