HORMONALNA

REGULACJA

PRZEBIEGU CIĄŻY,

PORODU I

LAKTACJI

Ewa Duchnicz, Weronika Geściak,

Paulina Krawczyk, Małgorzata Turek,

GRUPA 7

WPROWADZENIE – NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY

FIZJOLOGICZNE W ORGANIZMIE MATKI

Zmiany fizjologiczne obejmują

:

Układ krążenia:



- zwiększenie objętości krwi, głównie wskutek zwiększenia
objętości osocza (40-50%) i w mniejszym stopniu przez wzrost
masy erytrocytów ( o 20-30%)



- zwiększenie stężenia fibrynogenu oraz czynników krzepnięcia
VII, X, XII



- zwiększenie objętości wyrzutowej - serce ulega powiększeniu
wskutek rozszerzenia i przerostu



- wzrost obj. krwi krążącej do około 30%

Układ oddechowy:



- rozszerzenie naczyń włosowatych i obrzęk wyściółki nosa,
nosowej części gardła, krtani i tchawicy



- mimo uniesienia przepony pojemność płuc zmniejsza się
nieznacznie



- zwiększa się wentylacja minutowa o około 50% w 2 trymestrze
ciąży

ZMIANY FIZJOLOGICZNE C.D.

Układ pokarmowy:



- zwiększenie ciśnienia wewnątrz żołądka i zmiana kąta położenia
żołądka z przełykiem – zwiększa się refluks żołądkowo-przełykowy



- zwiększenie łaknienia, wzrost masy ciała



- wzrost masy ciała płodu, płynu owodniowego, błon płodowych



- szczególnie w drugiej połowie ciąży wzrasta podstawowa przemiana
materii o 15%



- może występować niedobór na wapń, fosfor, żelazo i witaminy

Układ rozrodczy:



- wzrost masy macicy i jej znaczne powiększenie wraz ze wzrostem
płodu



- ściana mięśniowa macicy grubieje na początku ciąży a później
stopniowo cienieje



- szyjka macicy staje się elastyczna i rozpulchniona



- powiększenie piersi – przygotowanie do laktacji

CZYNNOŚĆ WYDZIELNICZA JAJNIKÓW



Cykl jajnikowy składa się z 2 faz: pęcherzykowej i
lutealnej.



W fazie pęcherzykowej rozwijają się pęcherzyki
jajnikowe które wytwarzają estrogeny po owulacji.



Powstające w jajniku ciałko żółte rozpoczyna
produkcję progesteronu → rozpoczyna się faza
wydzielnicza cyklu macicznego.



W momencie zapłodnienia, komórka jajowa
zaczyna się dzielić a okres czynności ciałka
żółtego zostaje wydłużony dzięki HCG
wytwarzanej przez kosmówkę od ok. 8-go dnia po
zapłodnieniu

CZYNNOŚĆ WYDZIELNICZA

JAJNIKÓW W OKRESIE CIĄŻY



Zapłodnione jajeczko wydziela hormon zwany gonadotropiną kosmówkową
(HCG) → dochodzi do stymulacji i widocznego powiększania się jajników



W miejscu, z którego została uwolniona w danym cyklu miesięcznym komórka
jajowa nazywamy ciałkiem żółtym.



- Odpowiada ono za syntezę estrogenu i progesteronu przez około 2 miesiące.



Od ciałka żółtego zależy utrzymanie ciąży do około 8-9 tygodnia jej trwania.



Ciałko żółte powiększa się, co powoduje powiększanie się jajników (jeden jajnik
zawsze jest większy od drugiego).



Od około czwartego miesiąca ciąży dochodzi do stopniowego zanikania ciałka
żółtego, a w konsekwencji do zmniejszania jajnika.



funkcja wydzielnicza zostaje stopniowo przejmowana przez łożysko. . Około 9
tygodnia ciałko żółte nie jest już odpowiedzialne za utrzymanie ciąży.



Łożysko zaczyna wytwarzać wystarczające ilości hormonów do utrzymania
ciąży.



Rozmiary obu jajników powoli powracają do prawidłowej wielkości w trzecim
trymestrze ciąży.  - wycięcie jajników około 4 miesiąca ciąży nie wpływa na jej
utrzymanie.

ZMIANY OSOCZOWYCH STĘŻEŃ HORMONÓW OSI

PODWZGÓRZE-PRZYSADKA-JAJNIKI W OKRESIE CIĄŻY

CZYNNOŚĆ WEWNĄTRZWYDZIELNICZA

ŁOŻYSKA

Polega na wytwarzaniu:
- progesteronu
- estrogenów
- gonadotropiny kosmówkowej
- somatomammotropiny
(zwanej także laktogenem łożyskowym)
Hormony te odgrywają kluczową rolę w
donoszeniu ciąży i prawidłowym jej przebiegu. Pod
wpływem hormonów wydzielanych przez łożysko
następuje rozrost gruczołów
wewnątrzwydzielniczych.

ESTROGENY

(ESTRADIOL, ESTRON, ESTRIOL)



przygotowują błonę śluzową macicy



wywołują zmiany zachodzące w
gruczołach piersiowych



biorą udział w procesach syntezy
białek niezbędnych do normalnego
rozwijania się płodu



mają pośredni wpływ na skurcze
macicy w trakcie porodu

ESTRADIOL

WPŁYW NA DZIECKO



nadnercza dziecka
zaczynają
produkować związki
steroidowe



poziom estriolu
rośnie do momentu,
gdy jest go więcej
niż estradiolu –
impuls do
rozpoczęcia porodu

WPŁYW NA MATKĘ

• wpływa na rozwój

śluzówki macicy

• powoduje wzrost

masy mięśnia
macicznego

PROGESTERON



powstaje z

cholesterolu



jest głównym czynnikiem, od którego zależy
utrzymanie ciąży



jego poziom wzrasta

stukrotnie



przygotowuje ciało do porodu



umożliwia

zagnieżdżenie się

zarodka w

przygotowanej macicy



zmniejsza aktywność skurczową macicy



bierze udział w przygotowaniu piersi do produkcji
mleka



odpowiada za rozpoczęcie wydzielania mleka



jest głównym powodem dolegliwości podczas ciąży

WPŁYW NA MATKĘ



zmniejszenie samoistnej
czynności skurczowej macicy



relaksacja mięśni gładkich



obniżenie stężenia
aminokwasów oraz normalizacja
poziomu glukozy w surowicy krwi



spowolnienie ruchów
robaczkowych jelit i czynność
zwieraczy przełyku



pobudzenie wzrostu
pęcherzyków gruczołowych



hamowanie odpowiedzi
immunologicznej matki na
antygeny płodu



podnoszenie temperatury ciała
do ok. 37,8°C



szybsze przetłuszczanie się
włosów

WPŁYW NA DZIECKO

• prekursor hormonów

steroidowych płodu

•  jest dla płodu

prekursorem
kortyzolu, kortyzonu i
aldosteronu

• hormon o działaniu

silnie
uspokajającym

• wpływ na

samopoczucie
kobiety, przez co
także na dziecko

GONADOTROPINA KOSMÓWKOWA
(HCG)



główne zadanie: utrzymanie ciąży we
wczesnym etapie



wydzielana od momentu zagnieżdżenia się
jaja w macicy



najwyższy poziom w 80 – 90 dniu ciąży



obecność w moczu umożliwia potwierdzenie
ciąży na bardzo wczesnym etapie



jej poziom określa, czy ciąża przebiega
prawidłowo



odgrywa bardzo ważną rolę w produkcji
hormonów koniecznych do utrzymania ciąży



utrzymuje funkcje ciałka żółtego

WPŁYW NA MATKĘ



pomaga utrzymać
ciążę



stymuluje nowopowstałe
ciałko żółte do produkcji
progesteronu



wpływa na ograniczanie
odpowiedzi układu
immunologicznego
matki na struktury płodu



stymulowanie przemiany
androgenów w
estrogeny w łożysku

WPŁYW NA DZIECKO

• utrzymuje ciałko

żółte  i przekształca
je w ciałko żółte
ciążowe

• stymuluje pracę

nadnerczy i
przemianę
androgenów w
estrogeny

• pobudzenie komórek

Leydiga u płodu do
wydzielania
testosteronu

LAKTOGEN
ŁOŻYSKOWY (HPL)



zapewnienie dostatecznej podaży
składników odżywczych dla płodu



wytwarzany od 5 tygodnia ciąży



wykazuje działanie anaboliczne



powoduje pobudzenie erytropoezy



przygotowuje gruczoł sutkowy do
laktacji



ma działanie przeciwinsulinowe



uważa się go za wskaźnik
prawidłowej czynności łożyska

WPŁYW NA MATKĘ



zmniejsza wrażliwość
komórek m. szkieletowych
organizmu matki



czynnik stymulujący dla
gruczołów mlecznych



wykazuje aktywność
laktogenną oraz słabą
aktywność hormonu
wzrostu



zwiększa lipolizę 



obniżenie
wydalania wapnia,
potasu i azotu



ogranicza zużycia glukozy



powoduje
pobudzenie erytropoezy

WPŁYW NA DZIECKO

•  w niewielkim stopniu

wpływa na
utrzymanie ciałka
żółtego

• dociera do

płodu jedynie w
niewielkich ilościach

RELAKSYN
A

WPŁYW NA MATKĘ



wpływa hamująco na
skurcze mięśni macicy



wpływa rozluźniająco na
spojenie łonowe w
czasie porodu



stymuluje rozwój
gruczołów mlecznych



aktywuje system
rozkładający kolagen



zmniejsza ruchomość
miednicy



zmniejsza stabilność
stawów

WPŁYW NA

DZIECKO 

• przenika przez

łożysko i także
wywiera wpływ na
stawy dziecka

• jeżeli to

dziewczynka, to
sytuacja jest
bardziej poważna

FAZY PORODU:

1)

Faza otwierania się szyjki macicy

-rozpoczęcie skurczów macicy wywołane przez oksytocynę i prostaglandyny
-wzrost poziomu oksytocyny
-rozciągnięte podczas ciąży mięśnie macicy zaczynają kurczyć się coraz regularniej i

mocniej

-bóle coraz bardziej odczuwalne
-uwolnienie dużej ilości

adrenaliny

2) Faza wypierania płodu (0,5h - 2h)

-główka dziecka schodzi w dół
-w macicy robi się

wolne miejsce

, następuje kurczenie się przed ponownym

wywieraniem ciśnienia

-poziom oksytocyny

wzrasta

-

w momencie gdy główka dziecka zaczyna naciskać na nerw sygnalizujący chęć

wypróżnienia, kobieta odczuwa niepohamowaną potrzebę parcia

3) Faza wypierania łożyska (10-30 min)

-po narodzinach dziecka wydzielane są

ogromne ilości endorfin

- spada poziom adrenaliny

- wysokie stężenie prolaktyny powoduje wydzielanie mleka
- wydalone zostaje łożysko, macica obkurcza się
-nadal wydzielana jest oksytocyna - dzięki jej działaniu otwierają się kanaliki mleczne.

Dziecko może być nakarmione, co powoduje sprzężenie zwrotne w postaci dalszego
wzrostu poziomu oksytocyny i prolaktyny.

SYGNAŁY HORMONALNE Z ORGANIZMU

MATKI I DZIECKA DO ROZPOCZĘCIA AKCJI

PORODOWEJ



Zwiększona ilość krążących estrogenów wytwarzanych przez
zwiększoną liczbę DHEA (Dehydroepiandrosteron)



Zwiększona liczba produkowanych prostaglandyn



Wzrost wydzielania CRH (hormon uwalniający hormon
adrenokortykotropowy) przez podwzgórze płodu, które
uzupełnione jest wzrostem CRH łożyskowego



Wzrost stężenia krążącego ACTH ( hormon
adrenokortykotropowy - kortykotropina), w efekcie produkcja
kortyzolu przez korę nadnerczy płodu



Produkcja estriolu



Podniesienie poziomu oksytocyny

UDZIAŁ OKSYTOCYNY W

REGULACJI AKCJI PORODOWEJ

Oksytocyna :



hormon wydzielany przez tylny płat przysadki
mózgowej



jej stężenie stymuluje skurcze porodowe



po porodzie powoduje obkurczanie się ścian macicy
oraz znajdujących się w ścianie macicy naczyń
krwionośnych



wydzielanie oksytocyny po porodzie może być
stymulowane ssaniem brodawki, głosem lub nawet
widokiem dziecka

.

MECHANIZM DODATNIEGO SPRZĘŻENIA

ZWROTNEGO OKSYTOCYNY

Zwiększenie receptorów oksytocyny

Prostaglandyny

Skurcze

macicy

Rozszerzenie szyjki macicy oraz poszerzenie
pochwy

Bodźce z szyjki macicy i pochwy

Zwiększenie wydzielania oksytocyny

ETAPY

LAKTACJI

1. Mammogeneza - przygotowanie do czynności wydzielniczej
-Estrogeny odpowiadają za rozwój i przyrost drobnych pęcherzyków
wyprowadzających
- Prolaktyna stymuluje rozwój pęcherzyków mlecznych
2. Laktogeneza- wyzwolenie laktacji
- Trwa przez około tydzień od chwili porodu
-wzrasta poziom prolaktyny, odpowiedzialnej za początek
wydzielanego mleka i regulacji jego ilości
- Dzięki odruchom ssącym dziecka z każdym dniem ilość mleka się
zwiększa
-ten okres związany jest również z wydzieleniem siary i „mleka
przejściowego”
3. Galaktopoeza- utrzymanie laktacji
Zaczyna się od drugiego tygodnia po porodzie zależna jest od
częstotliwości karmienia dziecka.

Na jej utrzymanie wpływają dwa podstawowe odruchy
nerwowo - hormonalne matki :



prolaktynowy



oksytocynowy

ODRUCH OKSYTOCYNOWY = UWALNIANIA POKARMU.



Pobudza go:

-spokój matki,
-wygodna pozycja do karmienia,
-odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu,
-masaż szyi i karku,
-dobre myśli, wiara w siebie,
widok dziecka.



Hamuje go:

-silny ból,
-zdenerwowanie,
-niepewność,
-nikotyna, alkohol.

ODRUCH PROLAKTYNOWY = WYTWARZANIA
POKARMU



Może go zaburzyć przez:



dokarmianie,



-dopajanie,



-podawanie smoczka.



Pobudza go:



prawidłowe, częste ssanie.

PODSUMOWANIE

CIĄŻA

PORÓD

LAKTACJA

Progesteron- wzrost

po zapłodnieniu

Kortykotropina

Estrogeny

Estrogeny- wzrost

Kortyzol płodu

Progesteron

Relaksyny- wzrost

Oksytocyna

Laktogen łożyskowy

Łożysko wytwarza:

gonadotropinę

kosmówkową, laktogen

łożyskowy, relaksynę,

testosteron,

progesteron,

estrogeny.

Katecholaminy=

hormony walki i

ucieczki

adrenalina i

noradrenalina

Prolaktyna

przysadkowa

Oksytocyna

Hormony zaangażowane w regulację przebiegu ciąży, porodu i
laktacji.

BIBLIOGRAFIA



A.Michajlik, W.Ramotowski. Anatomia i fizjologia człowieka,
Wyd. PZWL. 2009.



D.McLaughlin, J.Stamford, D.White. Fizjologia człowieka. Krótkie
wykłady. Wyd. PWN, Warszawa 2008.



W.F. Ganong, Fizjologia, wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2007