Nabywanie prawa do emerytury

w nowym ( kapitałowym)

systemie emerytalnym

Wykład dla studentów studiów niestacjonarnych

Podstawy prawne

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i

rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( T.j. Dz.U.

z 2015 r., poz. 748, ze zm.)

•Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i

funkcjonowaniu funduszy emerytalnych ( T.j. Dz.U. z

2013 r. , poz. 989 ze zm.)

•Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach

kapitałowych ( T.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1097)

Przesłanki nabywania prawa do

emerytury

• Jedyna przesłanka : osiągnięcie wieku emerytalnego
• Wiek emerytalny ( art. 24 ust.1a ustawy o emeryturach i

rentach…) 67 lat ;

• W sprawie wieku emerytalnego Wyrok TK z 7 maja 2014 r.

( sygn. K 43/12) – TK stwierdził zgodność nowelizacji ustawy

wydłużającej wiek emerytalny z Konstytucją;

Podstawa obliczania emerytury

• Na emeryturę składają się kwoty zgromadzone w drodze opłacania składek ,

tj. z 19,52% podstawy wymiaru,

• Podstawa naliczania emerytury: kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,

z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie

ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego

przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego ( z

art. 173-175) oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie;

• (W przypadku nieodprowadzania składki lub zaprzestania odprowadzania

składki do OFE składka w wysokości 7,3% podstawy wymiaru jest

ewidencjonowana na subkoncie w ZUS;

• - 2,92% odprowadzana do wybranego OFE,
• - 4,38% podstawy ewidencjonowana na subkoncie w ZUS
• -bądź w całości 7,3 ewidencjonowane na subkoncie w ZUS )

…………………………………………………………

…

• Gromadzenie kapitału w OFE

Członkostwo w OFE

• Podstawa prawna: Ustawa 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i

funkcjonowaniu funduszy emerytalnych ( T.j. Dz.U. z 2013 r. ,

poz. 989)

• Członkostwo w OFE nie jest obowiązkowe
• - zawarcie umowy z OFE ( umowa może być zawarta – zgodnie z

art.39 ustawy systemowej- z OFE nie później niż w terminie 4

miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku zgłoszenia do

ubezpieczenia społecznego);

• - umowa może być zawarta przez osobę, która podlega lub

podlegała co najmniej przez 4 miesiące ubezpieczeniu

emerytalnemu,

• -umowa może być zawarta wyłącznie z jednym OFE,
• - umowa może być zawarta wyłącznie korespondencyjnie,

Członkostwo w OFE

• Obowiązki po stronie ubezpieczonego:
• -podanie danych niezbędnych do wstąpienia do OFE,
• -wskazanie imienne jednej lub więcej osób fizycznych na rzecz których

ma nastąpić wypłata środków po śmierci ubezpieczonego; dyspozycja

może być zmieniona w każdym czasie,

• -złożenie pisemnego oświadczenia o stosunkach majątkowych

istniejących między nią a jej małżonkiem; obowiązek udokumentowania

nie istnienia wspólnoty majątkowej; obowiązek informowania o

wszystkich zmianach w stosunku do treści oświadczenia;

• -obowiązek informowania o wszystkich zmianach dotyczących danych

określających status ubezpieczonego;

• - obowiązek zawiadomienia OFE o zmianie funduszu,

Członkostwo w OFE

• Członek OFE ma prawo wystąpić z systemu – w przypadku

wystąpienia z OFE, składka przekazywana jest na subkonto do

ZUS;

Członkostwo w OFE

• Dysponowanie środkami :
• Podział środków w razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa;

połowa zgromadzonych środków w ramach wypłaty transferowej

przekazywana jest na rachunek byłego współmałżonka w OFE;

• - w przypadku braku konta, OFE otwiera konto byłemu

współmałżonkowi i potwierdza warunki członkostwa;

• -osoby, którym OFE otworzył rachunek mają prawo do jednorazowej

wypłaty wszystkich środków w terminie 14 dni od złożenia wniosku:

• = w razie złożenia wniosku z decyzją przyznającą emeryturę,
• =nienabycia prawa do emerytury, o ile ukończyły wiek emerytalny,

Członkostwo w OFE

• =złożenia wniosku przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia

1969 r. jeżeli zgromadzony na koncie kapitał nie jest wyższy niż:

• a) 50% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli otwarcie rachunku

nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2002;

• b) 150% przeciętnego wynagrodzenia- jeżeli otwarcie rachunku

nastąpiło po 1 stycznia 2002;

• Wypłata środków następuje bezpośrednio na rzecz byłego

współmałżonka, w terminie 1 miesiąca od dnia przedstawienia

dowodu upoważniającego do wypłaty,

Członkostwo w OFE

• W razie śmierci członka OFE
• - w przypadku wspólnoty małżeńskiej – wypłata na rzecz

pozostałego małżonka połowy środków, w terminie po upływie

miesiąca od daty przedstawienia dokumentów;

• - pozostałe środki przekazywane osobom wskazanym przez

zmarłego w terminie 3 miesięcy ( nie wcześniej niż po upływie

miesiąca) od momentu udokumentowania tożsamości

uprawnionego; wypłata jednorazowa bądź w ratach płatnych przez

okres nie przekraczający 2 lat;

• - w przypadku braku uprawnionych ( uposażonych) pozostała

kwota podlega spadkobraniu; osoby uprawnione obowiązane są

przedstawić nabycie spadku;

Członkostwo w OFE

• Obowiązki OFE:
• - obowiązek zawarcia umowy, jeśli ubezpieczony spełnia warunki

do zawarcia umowy ( OFE nie może odmówić zawarcia umowy),

• - obowiązek otwarcia rachunku na który wpływają składki z

chwilą przystąpienia członka do OFE,

• -obowiązek zwrotu do ZUS nienależnie otrzymanej składki,
• - obowiązek wypłaty transferowej w przypadku zmiany funduszu,
• - obowiązek równego traktowania wszystkich członków

funduszu,

Członkostwo w OFE

• W przypadku ubezpieczonego, który nie zawarł umowy z OFE –

ZUS informuje o obowiązku złożenia pisemnego oświadczenia o

stosunkach majątkowych pomiędzy małżonkami oraz o

wskazaniu osób uprawnionych; składki gromadzone na

subkoncie w ZUS podlegają takim samym zasadom , jak kapitał

gromadzony w OFE co do przekazywania części składek w

przypadku rozwodu bądź unieważnienia małżeństwa oraz

śmierci ubezpieczonego;

………………………………………………

……………

•…………………………………………………………………………

………………….

Emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•Obecnie:
•Dwa rodzaje emerytur:
•- okresowa emerytura kapitałowa
•-emerytura z FUS

Emerytura kapitałowa

……………………………………………………………………………

………………………………

Podstawa prawna

•Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach

kapitałowych ( T.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1097)

Zakres przedmiotowy ustawy

•Ustawa określa:
•-rodzaje świadczeń pieniężnych wypłacanych ze

środków zgromadzonych w OFE oraz

zewidencjonowanych na subkoncie,

•-zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych,
•-zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych,
•-zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur

kapitałowych;

Generalna zasada ustalania

emerytur kapitałowych

•W zakresie ustalania wysokości emerytur kapitałowych

„ustawa stoi na gruncie równego traktowania

wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę,

pochodzenie etniczne, narodowość, stan zdrowia, stan

cywilny oraz stan rodzinny”

Zasady ustalania emerytur

kapitałowych

•Ze środków zewidencjonowanych na subkoncie

przysługuje okresowa emerytura kapitałowa ( nie

ma tzw. emerytury dozywotniej)

•Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkom

OFE do ukończenia 67 roku życia ( wg. zasady

określonej w art. 7 ust.2a)

•Złożenie wniosku o ustalenie okresowej emerytury

kapitałowej oznacza jednocześnie złożenie wniosku o

ustalenie prawa do emerytury na odstawie ustawy o

emeryturach i rentach…

Zasady gromadzenia na subkoncie bądź

przenoszenia kapitału na subkonto w ZUS

•

Na subkoncie w ZUS gromadzone są składki:

•

- 4,38% podstawy ewidencjonowana na subkoncie w ZUS, jeśli

ubezpieczony jest członkiem OFE

•

-bądź w całości 7,3 ewidencjonowane na subkoncie w ZUS jeśli

ubezpieczony nie jest członkiem OFE

•

Ponadto : ZUS zaprzestaje odprowadzania do OFE składek od

dnia następującego po dniu poinformowania przez Zakład OFE o

obowiązku przekazania środków zgromadzonych na rachunku

członka OFE na subkonto w związku z ukończeniem przez

ubezpieczonego wieku niższego o 10 lat od wieku emerytalnego

( o którym mowa w art. 24 ustawy o emeryturach)

Zasady gromadzenia na subkoncie…

w sprawie konstytucyjności przeniesienia kapitału do
ZUS: wyrok TK z 4 listopada 2015 r. ( sygn. akt K 1/14)

Zasady gromadzenia na subkoncie

bądź przenoszenia kapitału na

subkonto w ZUS

•Na subkoncie ewidencjonowane są :
•- składki osób, którym ustalono prawo do okresowej

emerytury pomostowej albo do nauczycielskiego

świadczenia kompensacyjnego,

Przesłanki nabycia prawa do

okresowej emerytury kapitałowej

•Przesłanki:
•- osiągnięcie wieku emerytalnego,
•-odpowiednia kwota środków zewidencjonowanych na

subkoncie ( wysokość równa lub wyższa niż

dwudziestokrotność kwoty dodatku pielęgnacyjnego –

wysokość dodatku pielęgnacyjnego: 206,76 zł

( komunikat Prezesa ZUS z 18.02.2014 r., MP. , poz. 165)

Wygaśniecie prawa do okresowej

emerytury kapitałowej

•Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa:
•- w przypadku śmierci członka OFE,
•-z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek OFE

ukończył 67 lat,

•-w przypadku wyczerpania środków

zewidencjonowanych na subkoncie;

Nienabycie prawa do emerytury

kapitałowej

•W przypadku, gdy członek OFE nie spełnia warunku

nabycia prawa do emerytury kapitałowej, ZUS

uwzględnia środki zewidencjonowane na subkoncie przy

ustalaniu wysokości emerytury , o której mowa w art. 24

ustawy o emeryturach i rentach…

•Jeżeli członek OFE złoży po raz pierwszy wniosek o

emeryturę z FUS po ukończeniu wieku, o którym mowa

w art. 7 ust.2, kwotę środków zewidencjonowanych na

subkoncie uwzględnia się przy ustalaniu wysokości

emerytury z FUS

Zasady i tryb przyznawania

emerytury kapitałowej

•Prawo do emerytury i jej wysokość ustala ZUS w drodze

decyzji, wydanej na podstawie wniosku ,

•Złożenie wniosku oznacza jednocześnie złożenie

wniosku o ustalenie prawa do emerytury na odstawie

ustawy o emeryturach i rentach…

•Emerytury kapitałowe są wypłacane za pośrednictwem

jednostki organizacyjnej ZUS, właściwej dla wypłaty

emerytury z FUS;

•Emerytury kapitałowe są wypłacane z emeryturą lub

rentą;

Ustalanie wysokości emerytury

kapitałowej

•Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz

środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na

dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie

przyznana emerytura i średniego dalszego trwania życia;

•Jeżeli po dniu, od którego przyznana została okresowa

emerytura kapitałowa, ubezpieczony ( emeryt) podlegał

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, wysokość tej

emerytury podlega ponownemu ustaleniu na wniosek emeryta;

ponowne ustalenie wysokości emerytury kapitałowej następuje

na wniosek złożony nie wcześniej, niż po upływie roku

kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i

rentowego;

Ustalanie wysokości emerytury

kapitałowej

•złożenie wniosku o ponowne ustalenie emerytury

kapitałowej oznacza jednocześnie złożenie wniosku o

ponowne ustalenie wysokości emerytury z FUS;

Emerytura z FUS

•…………………………………………………………………………

…………………………………

Zasady ustalania prawa do

emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r.

przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku

emerytalnego ( art. 24 ustawy o emeryturach i

rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) – wiek

emerytalny: 67 lat

•- wydłużanie wieku emerytalny: art. 24 ust.1a ( dla

kobiet)

•- wydłużanie wieku emerytalnego ( dla mężczyzn) : art.

27 st.3;

Zasady ustalania prawa do

emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek

na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem

waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie

ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego

miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,

zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot

środków zewidencjonowanych na subkoncie

Zasady ustalania prawa do

emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•

„Kapitał początkowy” – stanowi równowartość kwoty

obliczonej według zasad określonych w ustawie, ustalany dla

ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy

przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na

ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy

składek

•

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się posiadane:

•

- okresy składkowe ( art..6),

•

-okresy nieskładkowe ( art. 7 pkt.5),

•

-okresy nieskładkowe z art. 7 pkt.1-3, 6-12 w wymiarze nie

większym niż 1/3 udowodnionych okresów składkowych;

Zasady ustalania prawa do

emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach

określonych w art.15,16 i 17 („ podstawę wymiaru emerytury i

renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów

prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych,

wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat

kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio ok, w którym

zgłoszono wniosek o emeryturę …; „przy ustalaniu kolejnych 10 lat

kalendarzowych przyjmuje się lata kalendarzowe następujące

bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z

tych lat nie pozostawał w ubezpieczeniu…”) przy czym okres

kolejnych lat kalendarzowych ustala z okresu przez 1 stycznia

1999 r.

Zasady ustalania prawa do

emerytury dla urodzonych po 31

grudnia 1948 r.

•Przy obliczaniu kapitału początkowego przyjmuje się

kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale

kalendarzowym 1998 r.

•Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty

bazowej ( 24% tej kwoty ) mnoży się przez

współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego

oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego

do dnia 31 grudnia 1998 r., według wzoru:

Zasady ustalania prawa do

emerytury…

P ( pierwiastek z:)=
wiek ubezpieczonego – 18 staż
ubezpieczeniowy
---------------------------------- x
---------------------------------
wiek emerytalny – 18
wymagany staż

Zasady ustalania prawa do

emerytury

•„p” - współczynnik ( proporcjonalny do wieku

ubezpieczonego oraz okresu składkowego i

nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998

r.,

•wiek ubezpieczonego - wiek w dniu 31 grudnia 1998 r.
•wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla

mężczyzn

•staż ubezpieczeniowy – udowodniony okres składkowy i

nieskładkowy

•wymagany staż – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

Zasady ustalania prawa do

emerytury

•Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej

wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury

przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku

równym wiekowi przejścia na emeryturę

ubezpieczonego; ( coroczny komunikat Prezesa GUS

zawierający „tablice trwania życia” dla wskazanego

wieku ubezpieczonych)

Emerytura częściowa

•Ubezpieczonym , którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego

przysługuje emerytura częściowa, po spełnieniu warunków:

•-mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej

35 lat ( kobiety), 40 lat ( mężczyźni),

•-osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata ( kobiety), 65 lat

( mężczyźni)

•Wysokość emerytury częściowej: 50% kwoty ustalonej na

zasadach ustalania emerytury dla osób urodzonych po 31

grudnia 1948 r;

•Kwota emerytury częściowej nie podlega podwyższeniu do

kwoty najniższej emerytury,

Emerytura częściowa

•Po spełnieniu warunków:
•- osiągnięcie przez uprawnionego wieku emerytalnego,
•-ustanie stosunku pracy
•emerytura częściowa podlega – na wniosek

ubezpieczonego – zamianie na emeryturę obliczaną wg.

ogólnych zasad; podstawę obliczenia emerytury stanowi

kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z

uwzględnieniem waloryzacji składek

zewidencjonowanych na koncie, zwaloryzowanego

kapitału początkowego oraz środków

zewidencjonowanych na subkoncie

………………………………………………

…………………….

•…………………………………………………………………………

………………………………..