ZMIANY

DEMOGRAFICZ

NE

Paulina Zając, Katarzyna Kasicka, Filip Resiak

Warszawa 2010

MENU

Przyszłość wg Jacquesa

Attaliego

Demograficzna przyszłość

Europy

MENU

Przyszłość wg Jacquesa

Attaliego

Demograficzna przyszłość

Europy

Jacques Attali

• 1.11.1943r.
• Ekonomista, pisarz, profesor, doradca

prezydentów francuskich

• Założyciel i pierwszy prezes Europejskiego

Banku Odnowy i Rozwoju (1991 – 1993)

• Uznany za jednego z wybitnych

intelektualistów

• Napisał około 50 książek przetłumaczonych

na ponad tuzin języków, w tym eseje
biografie, powieści, nawet bajki dla dzieci

KRÓTKA HISTORIA

PRZYSZŁOŚCI

• 3 fale przyszłości:

– Hiperimperium
– Hiperkonflikt
– Hiperdemokracja

ŁAD RYNKOWY

• Ład Rynkowy – pojęcie to oznacza

grupę 9 miast „serc”, które były w
przeszłości miejscami największego
rozwoju gospodarczego i
kulturalnego. Na podstawie historii
rozwoju J. Attali tworzy jego
kontynuację

HIPERIMPERIUM

• Upowszechnianie się rynku
• Upowszechnianie się demokracji jako wartości

pożądanej

• Demokratyzacja świata za sprawą krajów

demokratycznych

• Podziały regionalne i wytworzenie się w dużej

mierze klasy robotniczej

• Iluzja równowagi
• Mocarstwa: USA, Brazylia, Meksyk, Chiny, Indie,

Egipt, Rosja, UE „połknięte” przez rynek

• Walka między demokracjami rynkowymi a rynkiem

HIPERNADZÓR

• Nanotechnologie
• Urządzenia nadzorcze
• Zanik prywatności
• Rozwój sektora ubezpieczeń

DEKONSTRUKCJA PAŃSTW

• Manipulacja społeczeństwem poprzez

reklamy za pomocą państwa,
następnie przejęcie przez spółki
wszelkich państwowych kompetencji

• Desperackie zmiany ustrojowe

państw demokratycznych dla
ratowania tożsamości narodowej

• Upadek USA

RYNEK WCHŁANIA CZAS

• Kapitalizm zamienia świat w gigantyczny rynek
• Wolność za cenę alienacji ; brak wspólnych

działań

• Powstaje trend stałego dokształcania się
• Powstanie prywatnej policji, wojska, wymiaru

sprawiedliwości

• Jedyne słuszne spędzanie czasu – KONSUMPCJA
• Błędne koło – im większa samotność, tym

większa konsumpcja, tym większa samotność…

RYNEK WCHŁANIA CZAS

• Kiedyś człowiek posłuszny regułom ; w

hiperimperium człowiek widzi świat jako
usługę

• Samotność zacznie się już w dzieciństwie,

trwa przez całe życie („świat domeną
samotności”)

• Walka z samotnością – mieszkanie z obcymi,

szukanie krótkich spotkań (płatnych lub nie)

• Dominacja dwóch przemysłów –

ubezpieczeniowego i rozrywkowego

„RUCHOME”

PRZEDSIĘBIORSTWA

•Przedsiębiorstwa pozbędą się

swoich siedzib

– Przedsiębiorstwa tymczasowe
– Przedsiębiorstwa jako plemiona

„RUCHOME”

PRZEDSIĘBIORSTWA

• Tymczasowe = zespól teatralny

– Wykonanie jednego konkretnego

zadania

– Trwałość zależna od zamiarów założycieli

i ilości klientów

– Ich żywot krótszy niż osób

zatrudnionych

– Po zrealizowaniu jednego lub kilku zadań

zostaną rozwiązane

„RUCHOME”

PRZEDSIĘBIORSTWA

• Przedsiębiorstwa = plemiona

– Rzadkie
– Skupione wokół nazwiska, historii,

projektu

– Realizacja zadań wciąż w innych

miejscach

– Opierają się na sieci stałych

wspołpracowników

– Zatrzymywanie współpracowników

poprzez gwarantowanie im tego, co
dawało państwo

„RUCHOME”

PRZEDSIĘBIORSTWA

• Przejęcie kontroli nad

przedsiębiorstwami przez
towarzystwa ubezpieczeniowe będzie
oznaczać triumf hiperimperium

• Hiperimperium osłabi państwa,

spowoduje ich zanik

• Rozwiną się firmy, którym państwo

nie zdoła zakazać działalności

Władza w Hiperimperium

• Władcy = przywódcy przesiębiorstw,

osoby wpływowe

• Hipernomadzi
• Mała grupa – kilkadziesiąt milionów
• „Zarządzają swoim życiem jak

pakietem akcji”

• Tyle samo mężczyzn i kobiet

Władza w Hiperimperium

• Hipernomadzi:

– Hipochonrycy
– Żyją w prywatnych miastach otoczonych

murem

– Paranoicy
– Megalomani
– Narcyzi
– Egocentrycy
– Manipulanci

HiperINNI

• Obok Hipernomadów – grupa około 4

miliardów ludzi

• Osiadły tryb życia, stałe pensje
• Największa grupa klientów
• Brak stałego miejsca pracy
• Wykwalifikowani

HiperINNI

• Strach przed chorobami – szybkie

rozprzestrzenianie się poprzez
nomadyzm + osiadły tryb życia

• Próba upodobnienia się do

Hipernomadów, próba życia w ich
stylu

• Ubezpieczenia i rozrywka
• Rozrywka = zapomnienie

INFRANOMADZI

• Ofiary Hiperimperium
• Narastająca bieda
• Państwa nie wypłacają zasiłków
• Wzrost gospodarczy nie zapewnia

nowych miejsc pracy

• Podatni na epidemie

HIPERIMPERIALNY RZĄD

• Rynek bez państwa
• Rynek zwycięża demokrację
• Państwa – pośrednicy miedzy

przedsiębiorstwami a
społeczeństwem

• Rynek wymaga silnego państwa,

ustalenia zasad nim kierujących

• Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe i

rozrywkowe chcą odgrywać rolę
państwa

HIPERIMPERIALNY RZĄD

• Przedsiębiorstwa te tworzą normy
• Powstanie organizacji, które przyjmują

formę autoproklamowanych rządów

• Organizacje kontrolujące przestrzeganie

norm, nadzorujące własnych członków,
członków przedsiębiorstw, używające
hipernadzoru

• Rządzenie stanie się odrębnym

sektorem gospodarki

hiperKONIEC

• Skrajne nierówności i sprzeczności
• Nierówności wychodzą na jaw, sprzeciw

wobec nich

• Kult wszystkiego, co krótkotrwałe,

natychmiastowe

• Nomadyzm zablokowany przez ograniczenia

techniczne

• Hiperimperium ponosi klęskę, rozpada się
• Powrót do przeszłości – może powstanie

nowych państw? Podbój?

CZŁOWIEK

• Indywidualizm
• Poczucie wysokiego poziomu cywilizacyjnego
• Pozwolenie na manipulację
• Zachłyśnięcie się nowościami
• Kosmopolityzm, zanik tożsamości
• Zwrot ku samowystarczalności i autonadzorowi
• Wirtualne obywatelstwo, wygoda, automatyzacja i

otyłość

• Samotność, alienacja, egoizm, brak potrzeby

obcowania z innymi ludźmi

• Nieumiejętność i brak potrzeby organizacji politycznej

KROPKA NAD „i”

• Kult komercji
• Rozwój popkultury
• Rozwój Internetu
• Osiadły tryb życia
• Zanik więzi społecznych

MEN
U

MENU

Przyszłość wg Jacquesa

Attaliego

Demograficzna przyszłość

Europy

STARZENIE SIĘ

SPOŁECZEŃSTWA W

EUROPIE

• Nieoficjalny szczyt w Hampton

Court w październiku 2005 r.

–

Szefowie państw i rządów

podkreślili, że kwestie
demograficzne są jednymi z
najważniejszych wyzwań, którym
Unia Europejska musi stawić
czoła w nadchodzących latach.

STARZENIE SIĘ

SPOŁECZEŃSTWA W

EUROPIE

• Komunikat Komisji: „Demograficzna przyszłość

Europy – przekształcić wyzwania w nowe
możliwości” (2006):

– stanowi odpowiedź na obawy wyrażone podczas tego

szczytu, które są powszechnie odczuwane przez
obywateli.

– jest kontynuacją komunikatu Komisji do Rady Europejskiej

pt. „Europejskie wartości w zglobalizowanym świecie”
oraz zielonej księgi Komisji pt. „Wobec zmian
demograficznych: nowa solidarność między pokoleniami”.

– zawiera analizę sposobów, w jakie Europejczycy mogą

sprostać wyzwaniom demograficznym opierając się na
odnowionej strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia oraz strategii
zrównoważonego rozwoju.

STARZENIE SIĘ

SPOŁECZEŃSTWA W

EUROPIE

• Starzenie się ludności UE wynika z czterech

współdziałających tendencji demograficznych:

– zbyt niski koniunkturalny wskaźnik płodności
– spadek płodności w ubiegłych dziesięcioleciach

nastąpił po powojennej eksplozji urodzeń, która
spowodowała obecny wzrost liczby ludności w
grupie wiekowej 45-65 lat.

– oczekiwana długość życia przy urodzeniu może

powiększyć się o co najmniej 5 lat do 2050 r

– W nadchodzących dziesięcioleciach UE pozostanie

prawie z pewnością głównym miejscem
przeznaczenia dla imigrantów.

WPŁYW STARZENIA SIĘ

LUDNOŚC

• Wpływ na rynek pracy, wydajność i

wzrost gospodarczy

– Ostatnie prognozy wskazują, pomimo spadku

liczby osób w wieku produkcyjnym, łączna liczba
osób zatrudnionych w UE-25 będzie powiększać
się do około 2017 r.

– Ponad dwie trzecie tego wzrostu będzie wynikać

z wyższego wskaźnika zatrudnienia kobiet.

– Pozostała część wynika z przewidywanego

wzrostu wskaźnika zatrudnienia pracowników
starszych (w wieku od 55 do 64 lat).

WPŁYW STARZENIA SIĘ

LUDNOŚC

• Stopa wzrostu gospodarczego będzie spadać wraz

ze starzeniem się ludności, głównie z powodu
zmniejszenia się liczby ludności w wieku
produkcyjnym.

• Starsi pracownicy będą stanowić powiększającą się

część zasobów ogólnych siły roboczej i produkcji
gospodarczej.

• Ponadto nie należy uważać za oczywiste, że spadek

liczby młodych osób ułatwi ich dostęp do rynku
pracy. Dostosowany system edukacji i odpowiednie
kwalifikacje będą konieczne, aby zapewnić stabilny
poziom zatrudnienia.

WPŁYW STARZENIA SIĘ

LUDNOŚC

• Wpływ na ochronę socjalną i finanse

publiczne

– Starzenie się ludności doprowadzi do znaczących

nacisków na wzrost wydatków publicznych. Presja ta
będzie odczuwalna od 2010 r. i nasili się między 2020 i
2040 r. Będzie ona dotyczyć emerytur, ochrony
zdrowia i usług świadczonych osobom starszym.

– Większość rządów w UE podjęło działania i

zapoczątkowało reformy publicznych systemów
emerytalnych, zdrowia, rynku pracy i edukacji, których
wyniki widać w szczególności na przykładzie szybko
rosnącego od 2000 r. wskaźnika zatrudnienia
starszych pracowników.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Niezbędne jest opracowanie ogólnej

strategii, aby stawić czoła
wyzwaniom demograficznym.

• Pięć podstawowych kierunków

polityki UE:

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa sprzyjająca odnowie pokoleń

– Przeciwdziałanie niekorzystnej sytuacji demograficznej

lub reakcja na spadek wskaźnika urodzeń.

– Stosowanie polityki rodzinnej w celu stworzenia

warunków sprzyjających osobom pragnącym posiadać
dzieci.

– zmniejszenie różnic w możliwościach oferowanych

obywatelom posiadającym dzieci i tym bez potomstwa,

– powszechny dostęp do usług wspomagających rodziców,

w szczególności w zakresie edukacji i opieki nad dziećmi,

– przysposobienie czasu pracy, aby zaoferować kobietom i

mężczyznom lepsze możliwości uczenia się przez całe
życie i pogodzenia życia prywatnego i zawodowego.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa sprzyjająca odnowie pokoleń

– Należy położyć również nacisk na walkę z

ubóstwem dzieci będącym zjawiskiem, którego
rozmiar pozostaje niepokojący i odzwierciedla
względne pogorszenie się sytuacji rodzin
posiadających potomstwo.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa doceniająca znaczenie

zatrudnienia: więcej miejsc pracy i
dłuższe aktywne życie o wysokiej
jakości.

– Zmniejszenie segmentacji rynku pracy
– Zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej

kobiet

– Poprawa efektywności w zakresie równości

systemów edukacji, aby poszerzać umiejętności
i sprzyjać integracji nowych pracowników,
którzy dotknięci są tym podziałem.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa doceniająca znaczenie zatrudnienia:

więcej miejsc pracy i dłuższe aktywne życie o
wysokiej jakości

– Szeroko zakrojone reformy, mające na celu usunięcie

zachęt do wczesnego opuszczania rynku pracy i
promowanie zatrudnienia starszych osób.

– Wzrost ludności czynnej zawodowo będzie częściowo

wynikiem poprawy zdrowia publicznego.

– Uczestnictwo osób w wieku powyżej 65 lat, włącznie z

tymi, które przeszły oficjalnie na emeryturę, w życiu
gospodarczym i społecznym powinno być promowane
jako nowa szansa, a nie trudność do przezwyciężenia.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa bardziej produktywna i

konkurencyjna

– poprawa wydajności Euro
– należy zaoferować europejskim podmiotom

gosp. najlepsze warunki do wykorzystania
możliwości wynikających ze zmian
demograficznych - tworzenie nowych rynków
dóbr i usług dostosowanych do potrzeb
klientów w podeszłym wieku.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa zorganizowana w taki sposób, aby

przyjąć imigrantów i zapewnić im integrację 

– Imigracja zaspokoi potrzeby związane z rynkiem pracy,

który powinien przyciągnąć zewnętrzną
wykwalifikowaną siłę roboczą.

– Unia współpracuje z państwami członkowskimi przy

opracowywaniu elementów wspólnej polityki w
dziedzinie imigracji legalnej, skupiającej się przede
wszystkim na imigracji związanej z pracą, aby zaspokoić
potrzeby niektórych sektorów rynku pracy.

– Kontynuowane jest przechodzenie ku pełnej swobodzie

przemieszczania się pracowników w ramach UE-27 do
2014 r.

KONSTRUKTYWNA ODPOWIEDŹ

NA WYZWANIA DEMOGRAFICZNE

• Europa posiadająca stabilne finanse

publiczne: gwarancja odpowiedniej
ochrony socjalnej i równości
międzypokoleniowej

– Niezbędne jest podjęcie trwałych wysiłków

mających na celu konsolidację budżetową.

WNIOSEK: PRZEKSZTAŁCIĆ

WYZWANIA W NOWE MOŻLIWOŚCI

• Starzenie się ludności jako wynik

pozytywnych zmian:

– przedłużenie oczekiwanej długości życia

w dobrym zdrowiu

– łatwiejszy wybór dotyczący narodzin

dziecka, dokonywany przez kobiety
coraz lepiej wykształcone i łatwiej
odnajdujące się na rynku pracy.

WNIOSEK: PRZEKSZTAŁCIĆ

WYZWANIA W NOWE MOŻLIWOŚCI

• Zmiany demograficzne i społeczno-gospodarcze wymagają

zreformowania obecnie funkcjonujących instytucji, zarówno
ze względu na skuteczność gospodarczą, jaki i zasady
równości społecznej.

• Realizacja części z nich jest już na zaawansowanym etapie

za pośrednictwem odnowionej strategii lizbońskiej.  

• Polityki wspólnotowe i krajowe muszą zostać dostosowane

do wyzwań demograficznych opisanych w niniejszym
komunikacie. Polityka Komisji powinna włączyć wyzwania
demograficzne w podejmowane w przyszłości wybory
polityczne. Rada obradująca w odpowiednich składach i
komitety sektorowe Parlamentu Europejskiego mają ocenić
wpływ zmian demograficznych w zakresie rodzajów
polityki, za które są odpowiedzialne.

!!! DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ !!!