Kuchnia jako laboratorium

POWTÓRZENIE

Zagadnienia do sprawdzianu



Jak zbudowane są substancje?



W jakich stanach skupienia występują?



Zmiany stanów skupienia.



Właściwości ciał w różnych stanach skupienia.



Cechy substancji decydują o ich
wykorzystaniu.



Przykłady mieszanin jednorodnych i
niejednorodnych – sposoby rozdzielania ich
składników.



Zjawisko dyfuzji.



Przemiany odwracalne i nieodwracalne.



Zeszyt ćwiczeń zad.1

str. 58

Substancje składają się
z małych, niedostrzegalnych gołym
okiem

drobin

.

KAŻDA SUBSTANCJA MOŻE

WYSTĘPOWAĆ W JEDNYM

Z

TRZECH STANÓW SKUPIENIA

.

DROBINY SĄ BLISKO SIEBIE RÓWNO

UŁOŻONE I NIE MOGĄ SIĘ

PRZEMIESZCZAĆ WZGĘDEM SIEBIE.

STAN STAŁY – CIAŁO
STAŁE

DOBINY LEŻĄ BLISKO SIEBIE I MOGĄ

TYLKO NIEZNACZNIE SIĘ

PRZEMIESZCZAĆ.

STAN CIEKŁY - CIECZ

DOBINY SĄ OD SIEBIE ODDALONE

I MOGĄ SIĘ SWOBODNIE PORUSZAĆ

STAN GAZOWY - GAZ

Zmiany stanów skupienia

Zależą

od:

temperatury

Cechy ciał w różnych stanach
skupienia.

CIAŁA STAŁE

CIECZE

GAZY

• Mają stały,
określony
kształt.
• Nie są ściśliwe, nie
można zmienić ich
objętości.

• Nie mają stałego
kształtu,
dostosowują
kształt do naczynia
w którym się
znajdują.
• Są bardzo mało
ściśliwe, nie można
zmienić ich
objętości.

• Nie mają stałego
kształtu,
dostosowują
kształt do naczynia
w którym się
znajdują.
• Wypełniają
dostępną
przestrzeń.
• Są ściśliwe, można
zmienić ich
objętość.

ZE WZGLĘDU NA ZRÓŻNICOWANIE

WŁAŚCIWOŚCI CIAŁA STAŁE DZIELIMY

NA TRZY GRUPY:

SPRĘŻYST
E

PLASTYCZN
E

KRUCHE

MOŻEMY

ŁATWO JE

WYGINAĆ,

LECZ GDY

PRZESTANIEMY

WRÓCĄ DO

POPRZEDNIEJ

POSTACI

PO WYGIĘCIU
NIE WRACAJĄ

DO SWOJEGO

POPRZEDNIEG

O KSZTAŁTU

PRZY PRÓBIE

ZMIANY

KSZTAŁTU

ŁAMIĄ SIĘ

Właściwości poszczególnych

substancji

decydują o ich wykorzystaniu

do produkcji różnych przedmiotów.

przedmiot

substancja

właściwość

kaloryfer

żeliwo

dobre przewodnictwo

cieplne

szyba

szkło

przezroczystość

piłka

guma

sprężystość

garnki do

gotowania

metal

dobre przewodnictwo

cieplne

uchwyt żelazka

tworzywo

sztuczne

złe przewodnictwo

cieplne



stal



tworzywo sztuczne



Co zadecydowało o zastosowaniu tych substancji?



Cechy substancji : dobre i złe przewodnictwo
cieplne.

Zeszyt ćwiczeń zad.5 str.59

Mieszaniny powstają przez zmieszanie
ze sobą co najmniej dwóch
substancji.

Przykłady mieszanin:

Zeszyt ćwiczeń zad.2,3 str.

58,59

PODZIAŁ MIESZANIN

JEDNORODNE

składników nie

można rozróżnić

„gołym

okiem” ani za

pomocą

przyrządów

optycznych.

składniki są

rozróżnialne

„gołym okiem”

lub za pomocą

przyrządów

optycznych.

NIEJEDNORODNE

MIESZANINA JEDNORODNA

ROZTWÓR

substancja rozpuszczona

rozpuszczal
nik

np. sól, cukier,

np. woda

Od czego zależy szybkość rozpuszczania się
substancji?

Szybkość rozpuszczania substancji

zależy

od:



intensywności mieszania;



temperatury rozpuszczalnika,



stopnia rozdrobnienia substancji.

Sposoby rozdzielania składników

mieszanin jednorodnych



Krystalizacja substancji rozpuszczonej

– proces powolny, tworzą się duże

kryształy.



Odparowanie rozpuszczalnika przez

podgrzanie mieszaniny – proces

przebiega szybko, a kryształy są bardzo

drobne.

Sposoby rozdzielenia mieszanin niejednorodnych:



zlanie roztworu znad osadu

DEKANTACJA



przesączenie przez filtr lub sito

CEDZENIE, SĄCZENIE, FILTROWANIE



przesypanie przez sito

PRZESIEWANIE



ręczne wybieranie

SEGREGACJA

Rozdzielanie składników mieszanin
niejednorodnych na co dzień.

Dyfuzja samorzutne mieszanie się
drobin jednej substancji z drobinami
drugiej substancji.

PRZYKŁADY DYFUZJI:

• Spaliny samochodów z

powietrzem

• Dym z kominów z powietrzem

• Sok malinowy z wodą

• Parzenie herbaty

• Atrament z wodą

• Tlen i woda (dzięki takiej dyfuzji

możliwe jest natlenianie

zbiorników wodnych)

Topnienie i rozpuszczanie



TOPNIENIE

-

podczas tego zjawiska zmienia

się ruchliwość drobin jednego rodzaju
substancji np. topnienie lodu, parafiny.



ROZPUSZCZANIE

–

podczas tego zjawiska

powstaje mieszanina różnego rodzaju
drobin np. rozpuszczanie cukru, soli,
miodu w wodzie.

Zeszyt ćwiczeń zad.4

str.59



PRZEMIANY ODWRACALNE



TOPNIENIE , KRZEPNIĘCIE , PAROWANIE,

SKRAPLANIE, SUBLIMACJA, RESUBLIMACJA

KRYSTALIZACJA, ROZPUSZCZANIE



RODZAJ DROBIN NIE ULEGA ZMIANIE,

ZMIENIA SIĘ TYLKO SPOSÓB ICH UŁOŻENIA

WZGLĘDEM SIEBIE

PRZEMIANY NIEODWRACALNE

GOTOWANIE, PIECZENIE, SMAŻENIE, ŚCINANIE
BIAŁKA, KWAŚNIENIE MLEKA, OGÓRKÓW,
KAPUSTY, SPALANIE, PLEŚNIENIE, RDZEWIENIE

Inne występujące w przyrodzie przemiany nieodwracalne:

kiełkowanie nasion, powstawanie owoców z kwiatów,
opadanie liści i ich butwienie



SUBSTANCJE ZMIENIAJĄ SWOJE WŁAŚCIWOŚCI, ULEGAJĄ

PRZEMIANOM, POWSTAJĄ NOWE SUBSTANCJE



SĄ TRWAŁE, NIE JEST MOŻLIWY POWRÓT DO STANU

POCZĄTKOWEGO.