Kierunek

marksowski

Wykonały:

Monika Baran

Adrianna Chelicka

Justyna Chmiel

Właściwie Karl Heinrich Marx (1818-1883)

Pochodził z postępowej żydowskiej rodziny o liberalnych poglądach. Studiował

prawo, historię i filozofię na uniwersytecie w Bonn (1833),
a później na uniwersytecie w Berlinie, gdzie związał się ze środowiskiem
młodoheglistów, którzy z systemu filozofii Hegla usiłowali wyciągnąć radykalne
wnioski społeczne. Doktorat z filozofii uzyskał na uniwersytecie w Jenie.

W latach 1842-43 był redaktorem gazety "Rheinische Zeitung", zamkniętej przez
władzę pruską ze względu na radykalne poglądy głoszone na jej łamach.
W 1845 roku został wydalony z kraju, wyjechał do Brukseli.
W 1848 został również wydalony z Belgi, po czym przeniósł się do Paryża, a następnie

w 1849 roku do Londynu.
Od 1947 roku członek Związku Komunistów.
W 1848 roku wspólnie z F. Engelsem napisał Manifest Komunistyczny.
W 1864 roku był współzałożycielem I Międzynarodówki.

Karol Marks - życiorys

Do zbudowania swojej teorii Marks wykorzystał

i rozwinął teorię wartości opartą na pracy w ujęciu

D. Ricarda.

Pojęcie pracy abstrakcyjnej jako rozwiązanie problemu

mierzenia wartości towaru – praca którą można kupować i

sprzedawać.

Definicja towaru – siła robocza a nie praca.

Kapitał rzeczowy (nakłady kapitału rzeczowego w ścisłym

znaczeniu np. budynki, maszyny) i kapitał zmienny

(pieniądz wydany na zakup siły roboczej).

Ekonomiczna teoria
Marksa

KAPITAŁ

Tom 1
(analiza procesu
wytwarzania kapitału)

Tom 2
(proces cyrkulacji
kapitału)

Tom 3
(całość rozważań nad
produkcją kapitalistyczną)

Tom 4
(historia myśli
ekonomicznej)

Szczególną cechą siły roboczej jako towaru jest to, że

w procesie produkcji jest ona w stanie wytworzyć

większą wartość w porównaniu z tą, jaką otrzymuje w

formie wynagrodzenia.

Ta nadwyżka wartości wytworzonej nad wartością
należną robotnikowi stanowi wartość dodatkową.

Teoria wartości dodatkowej została sformułowana w celu

wyjaśnienia źródeł pochodzenia zysku kapitalistycznego,

a w konsekwencji akumulacji, będącej podstawą rozwoju

gospodarczego.

Teoria wartości dodatkowej

Zwany także jako problem wartości i stopy zysku.

Niektóre gałęzie przemysłu są pracochłonne a inne

kapitałochłonne.

W pierwszym tomie kapitału Marks twierdził, iż ceny są wprost

proporcjonalne do czasu pracy, z czego wynika że sektory

kapitałochłonne są mniej zyskowne niż sektory pracochłonne.

Istniejące dane sugerowały jednak, że poziom zyskowności jest

w różnych sektorach w dłuższym okresie podobny, gdyż kapitał

może się przenosić z sektorów o niższej zyskowności do

sektorów o wyższej zyskowności.

Marks nigdy nie zdołał rozwiązać tego problemu.

Problem transformacji

Składa się ona z przeciętnych kosztów

wytwarzania

w poszczególnych gałęziach produkcji

powiększonych

o przeciętną stopę zysku.

Cena produkcji = koszt własny + zysk

przeciętny

Teoria ceny produkcji

Akumulacja kapitału i postęp techniczny stają się dla

kapitalistów koniecznością życiową.

Konsekwencją akumulacji kapitału jest koncentracja i

centralizacja kapitału oraz uspołecznienie czynników produkcji.

Wywołuje to sprzeczności pomiędzy społecznym charakterem

produkcji a prywatnym przywłaszczeniem. W gospodarce

pojawiają się więc załamania i kryzysy.

Konieczna staje się socjalistyczna rewolucja zapewniająca
społeczeństwu nowe stosunki ekonomiczne oparte na społecznej
własności środków produkcji i sprawiedliwym podziale dochodu
narodowego.

Teoria akumulacji kapitału

W pierwszej połowie XIX w. w reakcji na

niesprawiedliwy podział bogactwa zrodziły

się utopie szukające szczęścia wszystkich

ludzi żyjących wspólnie według reguł

zapewniających ogólną harmonię

i sprawiedliwość.

Socjalizm utopijny XIX w.

Utopia (z greki „ou” – nie oraz „topos” –

miejsce, czyli miejsce, którego nie ma).

Nazwa wywodzi się z dzieła Thomasa More'a

Prawdziwie złota książeczka o najlepszym

urządzeniu rzeczypospolitej i o nowej wyspie

Utopii, które ukazywało obraz idealnie

zorganizowanego społeczeństwa.

Znaczenie słowa utopia

1. wszelkie wyobrażenia idealnych struktur
społecznych stanowiące przeciwstawienie sytuacji,
w której powstawały,

2. koncepcje przebudowy społeczeństw nie
uwzględniające realiów i nie wskazujące środków
i sposobów ich urzeczywistnienia,

3. wszystkie całościowe obrazy przedstawiające
pożądany stan rzeczy.

Z biegiem czasu pojęcie utopia zaczęło oznaczać:

Warunki pracy w fabrykach:
1. brutalny sposób traktowania dzieci,
2. maszyny wypierające pracę ludzkich rąk.

Podłoże społeczno-ekonomiczne
socjalizmu utopijnego

1.

Socjalizm scentralizowany (Claude Henri
de Saint – Simon),

2.

Socjalizm zdecentralizowany:



fourieryzm Ch. Fourier,



utopijny.

Dwie zasadnicze odmiany
socjalizmu utopijnego:

Na terenie Anglii
najwybitniejszym
przedstawicielem
socjalizmu utopijnego
był Robert Owen
(1771-1858).

Zdecentralizowany socjalizm
utopijny Roberta Owena

Pochodził z rodziny chłopskiej, a kiedy został
właścicielem manufaktury, starał się wcielać w życie
swe pomysły.

Początkowo przez skrócenie czasu pracy, poprawę
warunków bytowych robotników chciał polepszyć ich
położenie, przynajmniej w swym zakładzie. Potem stał
się rzecznikiem zniesienia własności prywatnej i
tworzenia zawodowych organizacji robotniczych.

Wyjechał nawet do Stanów Zjednoczonych, gdzie założył
kolonię „Nowa Harmonia”, która miała stać się wzorową
gminą komunistyczną. Nie przetrwała ona jednak długo
w warunkach gospodarki kapitalistycznej.

Robert Owen

Wieś spółdzielcza

Marginaliz

m

Kierunek subiektywno-marginalny, rozwinął
się w myśli zachodniej po 1870 roku.
Przedstawiciele skupili uwagę na
subiektywnym stosunku uczestników
wymiany (producentów-konsumentów) do
sprzedawanych i kupowanych dóbr, stąd też
podstawowego znaczenia nabrały
pojęcia takie jak: pojęcie użyteczności
i użyteczności krańcowej.

Marginalizm

Wszystkie szkoły należące do kierunku
subiektywno – marginalistycznego przyjmują jako
przedmiot badań ekonomicznych zagadnienie
racjonalnego gospodarowania dobrami rzadkimi,
a więc stosunek człowieka do rzeczy, często
indywidualizując i subiektywizując ten stosunek.
Kierunek ten koncentruje więc badania
ekonomiczne wokół zachowań jednostek
gospodarczych i zależności występujących
w produkcji lub stosunkach rynkowych przy
założeniu doskonałej konkurencji.

Marginalizm

Założenia metodologiczne kierunku:



Mikroekonomiczny punkt widzenia



Subiektywizm



Uznanie prymatu konsumpcji



Zastosowanie rachunku marginalnego



Analiza funkcyjna

Marginalizm

Rewolucja marginalistyczna –
prekursorzy i twórcy



Szkoła austriacka (psychologiczna)



Szkoła lozańska (matematyczna)



Anglo – amerykańska (neoklasyczna)

Szkoły występujące w nurcie
marginalistycznym

Prekursorzy:



Etienne Bonnet de Condillaca



Herman Heinrich Gossen



Ferdinando Galiani



Karl Heinrich Rau

Szkoła austriacka

Główni przedstawiciele:



Carl Menger



Friedrich von Wieser



Eugen von Böhm – Bawerk



Hans Mayer



Friedrich A. von Hayek



Ludwig von Mises



Lionel Robbins

Szkoła austriacka



Carl Menger urodzony 28 lutego 1840 roku w Nowym Sączu,
zmarł 1921 roku.



W latach 1859 – 1860 studiował prawo i nauki polityczne na
Uniwersytecie w Wiedniu



1687 rok – doktorat na Uniwersytecie w Krakowie, rozpoczął
pracę jako reporter w Wiedniu



1871 rok – publikacja dzieła Grundsätze (Zasady nauki
ekonomicznej)



1873 rok – powołanie na stanowisko profesora zwyczajnego
na Uniwersytecie w Wiedniu



1876 rok – korepetytor arcyksięcia Rudolfa



1879 rok – powołanie na stanowisko profesora zwyczajnego
katedry prawa i ekonomii politycznej Uniwersytetu w Wiedniu



1903 rok – przejście na emeryturę

Szkoła austriacka



Główny punkt doktryny to próba
wyjaśnienia wartości i cen na podstawie
czynników kształtujących popyt, który
zależy od czysto subiektywnego
wartościowania dóbr przez jednostki
konsumujące.



Pojęcie wartości zostało przeniesione ze
sfery przymiotów danego przedmiotu do
sfery naszej psychiki.

Szkoła austriacka



Teoria potrzeb - wg Mengera potrzeby to:
„… podstawa podstaw, znaczenie jakie ich
zaspokojenie ma dla nas, jest ostatecznie
miarą spraw, a zabezpieczenie ich
zaspokojenia stanowi cel ostateczny całej
ludzkiej gospodarki.”



Teoria dóbr – Menger rozpatruje prosty
stosunek: człowiek – rzecz.

Szkoła austriacka



Subiektywna teoria wartości – konsument
dążąc do wyrównania zadowolenia
z posiadania różnych dóbr, prowadzi proces
wymiany, który trwa do momentu aż
wszystkie dobra posiadane przez
konsumenta będą posiadały równe
użyteczności krańcowe w jego odczuciu.



W sposób modelowy została ona
przedstawiona w tzw. Trójkącie Mengera.

Szkoła austriacka



Trójkąt Mengera

Szkoła austriacka

Klasa potrzeb

I

II

III

IV

V

VI

VII VIII

IX

X

Wskaźnik

(ranga)

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

8

7

6

5

4

3

2

1

0

7

6

5

4

3

2

1

0

6

5

4

3

2

1

0

5

4

3

2

1

0

4

3

2

1

0

3

2

1

0

2

1

0

1

0



Teoria kapitału – „kapitał” w danym okresie
to podporządkowanie zasobu dóbr dalszych
rzędów, które w przyszłości zapewnią
uzyskanie dóbr bliższego rzędu.



Teoria komputacji – wartość dóbr dalszego
rzędu jest następstwem przeniesienia na te
dobra subiektywnych wartości dóbr
pierwszego rzędu.

Szkoła austriacka

Prekursorzy:



Antoine Augustin Cournot



Jules Dupuit

Szkoła lozańska

Główni przedstawiciele:



Leon Walras



Wilfred Pareto



Enrico Barone

Szkoła lozańska



Leon Walras (1834 – 1910) francuz,
ochrzczony jako Marie Esprit Leon
w Normandii



Był dwukrotnie żonaty



1870 - Profesor ekonomii politycznej
Uniwersytetu w Lozannie w Szwajcarii



1874 i 1877 – publikacja kolejnych tomów
swojego dzieła



1902 - emerytura

Szkoła lozańska



Vilfredo Pareto (1848 – 1923)



Ukończył Uniwersytet w Turynie z dyplomem
inżyniera



1895 – objęcie katedry ekonomii politycznej
na Uniwersytecie w Lozannie



Był krótko żonaty z Rosjanką



1911 - emerytura

Szkoła lozańska



Szkoła matematyczna rozwinęła koncepcję
sformalizowania nauki ekonomii. Stała na
stanowisku, że wszystkie procesy
gospodarcze powinny być wzajemnie
powiązane i wzajemnie się określać.



W koncepcji tej zakładano, że poszczególne
zjawiska są ze sobą sprzężone na zasadzie
funkcji matematycznych.

Szkoła lozańska

Szkoła lozańska podejmuje próbę stworzenia
ekonomii czystej, czyli teorii hipotetycznej,
oderwanej od warunków społeczno –
gospodarczych, wyjaśniającej formalne
i idealne warunki osiągania równowagi
ogólnej, do której zmierza system
gospodarczy pod wpływem mechanizmu
rynkowego w warunkach doskonałej
konkurencji. Ekonomia czysta miała być
synonimem ekonomii ścisłej, naukowej
i obiektywnej o charakterze ponadklasowym.

Szkoła lozańska

Przedmiotem ekonomii czystej jest
mechanizm kształtowania się cen
w warunkach doskonałej konkurencji.
Przyjmuje ona, że takie wielkości
ekonomiczne jak popyt, podaż i ceny dóbr
konsumpcyjnych i kapitałowych oraz
czynników wytwórczych są współzależne.
Natomiast czynniki pozaekonomiczne nie
ulegają zmianie, są stałe, nazywane są
danymi.

Szkoła lozańska

Teoria równowagi ogólnej obejmuje system
zależności funkcyjnych wyrażających taki
stan gospodarki wymiennej, w której
wszystkie gałęzie są jednocześnie
zrównoważone wewnętrznie oraz znajdują
się w równowadze między sobą.

Szkoła lozańska

Ceteris paribus – przy pozostałych czynnikach
niezmienionych

Walras jest pierwszym, który ukazuje wszechzwiązki między
równowagą producenta i konsumenta, jest także
pierwszym, który stosuje nową metodę badania zależności
– dynamiczną – a to automatycznie oznacza, że musi
zarzucić
i skrytykować metodę ceteris paribus (nie dotyczy to tzw.
dat). Przy analizie dynamicznej bazuje na zasadach
współzależności, takie podejście jest przeciwieństwem
rozumowania przyczynowo - skutkowego. U Walrasa królują
związki funkcjonalne a nie przyczynowo - skutkowe.

Szkoła lozańska

Optimum Pareto to określenie sytuacji,
w której każda akcja mająca na celu
poprawę położenia jednostki, jego
zadowolenia czy użyteczności, nie może
nastąpić bez pogorszenia położenia innego
podmiotu.

Szkoła lozańska

Prekursorzy szkoły:



Johann Heinrich von Thunen

Szkoła anglo -
amerykańska

Główni przedstawiciele:



William Stanley Jevons



Alfred Marshall

Szkoła anglo -
amerykańska



William Stanley Jevons (1835 – 1882)



1851 – rozpoczął studia chemiczne i botaniczne na
University College w Londynie, które przerwał,
ukończył je w 1862 roku z tytułem magistra



1853 – 1858 Praca w Australii



1871 publikacja książki



1876 – powołanie do katedry ekonomii politycznej
w Uniwersity College w Londynie, przepracował
tam 4 lata



Zwany „psychometrykiem”, gdyż łączył nurt
psychologiczny i neoklasyczny

Szkoła anglo -
amerykańska

Jevons twierdził, że ekonomia powinna
w sposób wymierny i precyzyjny pokazywać
związki między poszczególnymi zmiennymi
ekonomicznymi. Uważał za konieczne
wprowadzenie nowego ujęcia
metodologicznego – wyprowadzenia
narzędzi matematycznych do analizy
zachowań gospodarczych jednostek
ekonomicznych.

Szkoła anglo -
amerykańska

Jedna z pierwszych neoklasycznych teorii
cyklu koniunkturalnego – Teoria plam na
słońcu Jevonsa. Zakłada ona, iż okresowe
pojawianie się większej liczby plam na słońcu
powoduje okresy nieurodzaju. Okresowe
zmiany w produkcji rolnej wywołują z kolei
zmiany w produkcji przemysłowej. Mamy,
zatem do czynienia z cyklem
koniunkturalnym, który wynika
z oddziaływania praw przyrody na procesy
gospodarcze.

Szkoła anglo -
amerykańska

3 prawa Jevonsa:



1. stopień użyteczności zmienia się wraz
z ilością towaru i ostatecznie spada, w
miarę jak ilość rośnie



2. krańcowe użyteczności porcji dobra
podzielonego między różne zastosowania
muszą być sobie równe



3. w warunkach wolnej konkurencji nie
mogą występować dwie ceny na ten sam
towar

Szkoła anglo -
amerykańska

Koszty produkcji według Jevonsa to
niezbędne przykrości wynikające
z powstrzymania się od zużycia. Wyznaczają
one podaż, która z kolei określa krańcowy
stopień użyteczności, a ten wartość
wymienną.

Szkoła anglo -
amerykańska

Alfred Marshall

Wykonała:

Adrianna Chelicka

Alfred Marshall

urodzony w tzw. epoce wiktoriańskiej dnia 26 lipca 1842
roku w małym miasteczku niedaleko Londynu. Zmarł 13
lipca 1924 roku. Z wykształcenia teolog, matematyk,
filozof i ekonomista. Urodzony po śmierci Ricarda i
Malthusa. Studiował prace żyjącego Milla. Założyciel
szkoły myśli ekonomicznej z Cambridge, na której
studiował, a następnie wykładał.
Ojciec Marshalla pracował w angielskim Banku,
w związku z czym jego rodzina żyła dość skromnie.
Ojciec pragnął wykształcić syna na duchownego, ten
jednak przerwał studia teologiczne w Oksfordzie
i udał się do Cambridge, gdzie rozpoczął swoją przygodę
z ekonomią zaczynając od matematyki.

1. Życiorys

W 1865 roku został zatrudniony na swoim uniwersytecie
jako wykładowca matematyki. Następnie wyjechał na
studia do Niemiec, gdzie uzyskał tytuł doktora filozofii.
Odwiedził także Stany Zjednoczone, gdzie przez dłuższy
czas zajmował się filozofią klasyczną Kanta
i Hegla pod kontem tamtejszej polityki protekcjonizmu.
W 1877 roku poślubił Mary Paley - swoją studentkę, która
w późniejszym okresie stała się jedną
z pierwszych kobiet wykładających ekonomię na wyższej
uczelni. Wspólnie z małżonką w 1879r. napisał
„Ekonomikę przemysłu”.

Jednak jego największe dzieło ukazało się w 1890r. pod
nazwą „Zasady ekonomiki” , kiedy to już na trwałe
związany był z katedrą w Cambridge. Dzieło to odegrało
ogromną rolę w historii myśli ekonomicznej.

To słynne dzieło powstawało przez ponad
20 lat (A. Marshall pracował nad nim od
roku 1867 do 1890). Swoje koncepcje i
teorie wypróbowywał na studentach
i kolegach nim je przedstawił w tzw.
Zasadach ekonomiki.

Marshall próbował stworzyć narzędzie
badawcze, dające się adoptować do
zmieniających się czasów. Miał nadzieję,
że jego własne koncepcje będą nie tylko
oryginalne, ale także trwałe
i zrozumiałe dla ogółu społeczeństwa, w
szczególności dla ludzi biznesu.

2. Dzieło: Zasady ekonomiki

Marshall nie uważał, aby ekonomika była nauką tak ścisłą jak
nauki fizyczne, jednak ograniczał jej aspiracje do pomiaru
wielkości ekonomicznych za pomocą pieniądza. Można
stwierdzić, że odszedł on od podejścia makroekonomicznego
kierując się
w stronę mikropodejścia, gdzie obiektem jego zainteresowania
stał się człowiek wraz z otaczająca go codziennością.

Marshall definiował ekonomikę jako „naukę, o tym jak żyją
ludzie, działają i myślą w codziennym życiu
gospodarczym”.

Swoją definicję napisał językiem prostym
i zrozumiałym dla każdego człowieka. W podobny jakże nie
skomplikowany sposób starał się przekazywać swoją wiedzę
studentom na uniwersytecie.

3. Marshallowska definicja
ekonomiki

Centralną część doktryny ekonomicznej
Marshalla zajmuje teoria popytu, podaży
i równowagi, będąca w znacznej mierze
syntezą dorobku ekonomii klasycznej i
koncepcji szkół kierunku marginalistycznego.
A. Marshall w swoim dziele wskazuje na
współzależność popytu, podaży i ceny.
Zarówno popyt jak i podaż oddziaływują na
cenę, a cena określa wielkość podaży i
popytu. Tak więc na cenę wpływają czynniki
stojące zarówno po stronie popytu, jak i
podaży.

4. Prawo popytu i podaży

Opis: Wzrost ceny (oś Y) powoduje spadek popytu
i wzrost podaży (oś X), zaś spadek ceny powoduje wzrost
popytu i spadek podaży. Cena równowagi to punkt P.

5. Diagram ceny równowagi

A. Marshall pojęcie użyteczności wyraził wprost
w cenie popytu. Uznał, iż użyteczność jest
maksymalną ceną, którą konsument może zapłacić za
dane dobro, czyli nabywca jest skłonny zapłacić za
dane dobro tyle ile ma ono dla niego wartości.
Do analizy rynku wprowadza także pojęcie krańcowej
ceny popytu. Oznacza to, że każdy konsument posiada
świadomość krańcowej ceny popytu, do poziomu
której gotów jest kontynuować swoje zakupy danego
dobra. Cena ta maleje wraz ze zmniejszającą się
użytecznością dobra, aż do punktu zrównania się z
tzw. Ceną rynkową.
Marshall zauważa tu, że krańcowa cena popytu zależy
także od wysokości dochodów konsumentów.

6. Pojęcie użyteczności

W teorii Marshalla pewną role odgrywała także
cena podaży, określana czynnikami podażowymi.
W jego rozumieniu cena podaży wynikała z
kosztów produkcji, które traktował jako
wynagrodzenie czynników produkcji: pracy,
kapitału i ziemi, ale także jako wynagrodzenie
specjalnego czynnika – organizacji produkcji
czy przedsiębiorczości.

Był pierwszym ekonomistą, który uznawał
istnienie czterech czynników
wartościotwórczych.

7. Czwarty czynniki produkcji

W związku z badaniem zależności pomiędzy
ceną a popytem Alfred Marshall wprowadził
do ekonomii ważne pojęcie elastyczności
cenowej popytu i elastyczności
dochodowej popytu.
Miara ta miała służyć do oceny wpływu
zmiany ceny i dochodu na popyt.

Elastyczność cenowa popytu tu stosunek
zmiany popytu do zmian ceny. Elastyczność
dochodowa popytu to zaś stosunek zmiany
popytu do zmiany dochodu.

8. Elastyczność popytu

W ramach teorii popytu i ceny Marshall wprowadził
interesujące, choć dość dyskusyjne pojęcie tzw. renty
konsumenta. W przekonaniu twórcy konsument
czerpie korzyści w warunkach wolnego rynku.

Bieżącą cenę rynkową wyznacza konsument, jeżeli
więc inny nabywca jest skłonny zapłacić cenę wyższą,
to ta nadwyżka ceny przynosi mu szczególną rentę.
Oszacowanie wysokości tej renty jest bardzo trudne,
gdyż ma ona charakter subiektywny niż obiektywny.
Rozważania nad rentą konsumenta doprowadziły do
następujących wniosków: wysokość renty zależy od
wielkości dochodu konsumenta.

9. Renta konsumencka

Z faktu, że renta konsumenta zależy od wielkości
dochodu, wynika pewne przeciwieństwo pojęć
bogactwa i dobrobytu. Te same ceny, mimo tych
samych użyteczności krańcowych, nie odpowiadają
tym samym wielkościom zadowolenia.
Marshall doszedł tym sposobem do trafnych
spostrzeżeń dotyczących polityki opodatkowania:
zwiększenie podatków pobieranych od warstw
zamożniejszych,
a zmieszenie opodatkowania warstw uboższych. Jest
to korzystne dla biedniejszych, gdyż daje im większe
zadowolenie.
Ostatecznie doprowadziło to do reformy
w postaci wprowadzenia systemu progresywnego
opodatkowania społeczeństwa.

W ramach ogólnego podejścia do analizy ekonomicznej
Marshall umieścił swoją koncepcję roli i czynnika czasu,
dokonując jego klasyfikacji z punktu widzenia działań
przedsiębiorstwa, traktowanego jako główny podmiot
gospodarczy.

Podchodząc do problematyki czynnika czasu, Marshall
wyróżnił cztery okresy. Pierwszy to okres rynkowy (market
period) - tak krótki, że podaż nie może zareagować na zmienię
ceny. Drugi (short run) nieco dłuższy, który pozwala firmie
zmienić produkcję i podaż, ale nie daje możliwości zmiany
rozmiaru zakładu produkcyjnego. Trzeci okres określany jako
długi (long run) pozwala firmom w pełni przystosować się do
zmian rynkowych, zmienić strukturę kosztów i rozbudować
moce produkcyjne. Ostatni okres zwany sekularnym (secular
period), odpowiada procesom najdłuższym, w których ma
miejsce wymiana całej technologii oraz ludności.

10. Problem czasu

„Jądro” doktryny ekonomicznej Marshalla
stanowi teoria funkcjonowania i równowagi
podmiotu jakim jest przedsiębiorstwo, które
nazwał on „reprezentatywnym” w danym
układzie społecznym.

11. Teoria przedsiębiorstwa
„reprezentatywnego”

Została zawarta we fragmencie Zasadach
ekonomiki, gdzie jak twierdzi sam autor
„najbardziej wartościowym ze wszystkich
kapitałów jest ten zainwestowany w istoty
ludzkie”.

12. Teoria kapitału ludzkiego

Główne motto A. Marshalla, które ukazało się
w „Zasadach ekonomiki” brzmiało: natura nie czyni skoków.

Jest autorem I syntezy neoklasycznej. W swojej Szkole
z Cambridge dokonał połączenia założeń trzech szkół
klasycznych (austriackiej, lozańskiej
i angloamerykańskiej).

Z inicjatywy Marshalla zaprzestano używać
w nazwie przymiotnika „polityczna” (Political Economy) i
zaczęto posługiwać się terminem „ekonomika” ( Economics).

Podkreślił on znaczenie czasu jako podstawowego elementu
w funkcjonowaniu procesu równowagi.

13. Warto wiedzieć

Reasumując A. Marshall opierał się na dziełach
wielkich teoretyków z przeszłości, dużo czerpał
z ich twórczości i myśli. Uważał swój dorobek za
kontynuację działa Smitha, Ricardo i Milla. Marshall
wszedł do ekonomiki z mocnym zapleczem
matematycznym i z głęboko humanitarnym
pragnieniem poprawienie sytuacji ludzi z niższych
sfer dochodowych. Rozwiązał i scalił osiągnięcia
trzech szkół kierunku marginalistycznego,
nawiązując do tradycji ekonomii klasycznej.
Zajmował się niejasnymi zagadnieniami teorii
ekonomicznej. Wniósł swój wkład metodologiczny
i teoretyczny do wielu zagadnień. Wywarł olbrzymi
wpływ na dalszy rozwój ekonomii.

14. Podsumowanie

1.

R. L. Heilbroner „Wielcy ekonomiści. Czasy-życie-
idee”. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 1993.

2.

H. Landreth, D.C. Colander „Historia myśli
ekonomicznej”. Wyd. PWN, Warszawa 1998.

3.

Z. B. Romanow „Historia myśli ekonomicznej
w zarysie”. Wyd. Akademia Ekonomiczna, Poznań
1999.

4.

G.B. Spychalski „Zarys historii myśli
ekonomicznej”. Wyd. PWN, Warszawa 1999.

5.

W. Stankiewicz „Ekonomika Instytucjonalna. Zarys
wykładu”. Wydawnictwo PWSBIA, Warszawa 2001.

15. Literatura