POSZUKIWANIA

NOWEJ

KLASYFIKACJI

NAUK

Najczęściej stosowany podział nauk



Kryterium przedmiotowe zakłada, że poszczególne nauki
różnią się przedmiotem swoich badań tzn. fragmentem
rzeczywistości którym się zajmują. Zgodnie z nim
wyróżniamy nauki teoretyczne i praktyczne.



Kryterium metodologiczne przyjmuje, że w
poszczególnych naukach sposoby dochodzenia do
twierdzeń i uzyskiwania ich są z gruntu odmienne. To
kryterium doprowadziło do wyodrębnienia nauk
dedukcyjnych i nauk indukcyjnych.



Kryterium stopnia złożoności nauk zakłada, że różnymi
„dziedzinami bytu” zajmują się odrębne nauki –
podstawowe i konkretne.



Kryterium „wytworów” czynności poznawczych prowadzi
do wyróżnienia nauk nomotetycznych oraz
idiograficznych.

Reformy logiki

Petrażyckiego

Petrażycki postulował aby wprowadzić przede

wszystkim w miejsce kryterium prawdziwości

kryterium adekwatności oraz na zastąpieniu

zdań i sądów jako podstawowych kategorii

logicznych w pojęciu pozycji. Twierdzi też, że

zasada adekwatności teorii zawiera w sobie

najwyższe wskazania kierownicze do

właściwego uporządkowania wiedzy

teoretycznej. Zasada adekwatności głosi, że to

co się orzeka o pewnej klasie przedmiotowej

powinno się odnosić do niej i tylko do niej.

Czym są klasy?

Klasami są wszystkie rzeczy lub inne

przedmioty myśli (np. procesy oraz

stosunki) posiadające właściwe im

cechy – przeszłe, teraźniejsze i

przyszłe, bez granic w czasie i

przestrzeni. Ponadto są to nie tylko

realne przedmioty tego rodzaju, ale

również wszelkie mogące być

wyobrażanymi.

Pozycje jako centralna klasa logiki

Petrażycki wprowadza również nowe

pojęcie pozycji. Tym mianem proponuje

nazwać: „Odpowiednie proste, nie

dające się dalej rozłożyć sensy czy

treści sądów, zdań lub innych rzeczy

mających podobne sensy.” Przykładowo

proste zdanie oznajmujące może

zawierać wiele pozycji, znacznie więcej

aniżeli słów, z których się składa.

Rodzaje pozycji

Petrażyckiego

Petrażycki wyróżnia pozycje:



zależne – takie, których prawdziwość
zależy od prawdziwości innych pozycji



uzależniające – warunkujące prawdziwość
innych pozycji



niezależne – prawdziwość nie zależy od
innej pozycji

Innym kryterium podziału pozycji jest

charakter zdań, z których Petrażycki
wyróżnia dwa gatunki zdań:



obiektywno – pozawcze, które polega
na poznaniu tego co i jakie jest,
niezależnie od naszych upodobań



subiektywno – stosunkowe, w którym
chodzi o nasz stosunek do czegoś
istniejącego lub wyobrażanego.

Kolejny podział pozycji, który

wprowadził Petrażycki jest klasyfikacja
na:



pozycje klasowe zawierają się w
przedmiotach myśli, które nie są
ograniczone czasowo ani przestrzennie.
Podzielono je na pozycje klasowe-
całościowe oraz klasowe-częściowe



pozycje konkretno-indywidualne to te
zawarte w ideach oznaczonych za
pomocą imion własnych, czasu i
miejsca. Dzielimy je z kolei na pozycje
krytyczne i postulatowe.

Podstawowy podział nauk

Głównym podziałem nauk jest klasyfikacja

na



obiektywno-poznawcze



subiektywno-stosunkowe

Do pierwszego zaliczyć możemy chemię,

fizykę, astronomię, a do drugiego różne
techniki, higienę i terapię.
Natomiast wszystkie pozostałe mają
charakter mieszany.

Leon
Petrażyc
ki

Kliknij ikonę, aby
dodać obraz

Kliknij ikonę, aby
dodać obraz

1867-1931