FORMY DEMOKRACJI
BEZPOŚREDNIEJ W GMINIE W
POLSCE

Samorząd terytorialny w UE

Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych

ZARYS PREZENTOWANYCH

TREŚCI



Czym jest demokracja bezpośrednia?



Zalety stosowania demokracji bezpośredniej



Efekty stosowania demokracji bezpośredniej



Formy demokracji bezpośredniej na szczeblu
lokalnym



Przykłady zastosowania demokracji
bezpośredniej w polskich gminach



Wykorzystane źródła



Dyskusja

Samorząd terytorialny w UE

2

Samorząd terytorialny w UE

BEZ POMOCY INSTYTUCJI GMINNYCH
NARÓD MOŻE STWORZYĆ SOBIE WOLNY
RZĄD,
ALE NIE BĘDZIE W NIM DUCHA
WOLNOŚCI

ALEXIS DE

TOCQUEVLLE

3

DEMOKRACJA

BEZPOŚREDNIA

Samorząd terytorialny w UE



bezpośrednie panowanie ludu



bezpośrednie podejmowanie decyzji
państwowych lub ich
wykonywanie przez ogół obywateli



małe społeczności, proces decyzyjny systemów
demokratycznych



formy demokracji bezpośredniej: referendum,
inicjatywa ludowa, weto ludowe, konsultacja
społeczna



większy bezpośredni wpływ obywateli
na podejmowane decyzje

4

ZALETY STOSOWANIA

DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ

Samorząd terytorialny w UE



opinia ludzi w danej chwili, a nie w chwili ostatnich
wyborów



głosowanie całkowicie odporne na głosowanie
taktyczne



możliwość wypowiedzenia się w dowolnej sprawie
według własnego uznania, niezależnie od stanowiska
partii politycznych



wyborcy odporni na naciski, korupcję i inne czynniki,
które powodują podejmowanie decyzji wbrew ich woli



większa inicjatywa wyborców w zarządzaniu
państwem, (np. ustalanie tematu głosowania)

5

EFEKTY STOSOWANIA

DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ

Samorząd terytorialny w UE



zwiększenie zadowolenia obywateli



podwyższenie dochodu na jednostkę



obniżenie wydatków i przychodów jednostek
terytorialnych



obniżenie kosztów sektora publicznego



zwiększenie skuteczności administracji publicznej



zmniejszenie poziomu długu publicznego



zmniejszenie korupcji



podwyższenie wydatków publicznych na edukację
na mieszkańca



wzrost cen gruntów



zmniejszenie skali uchylania się od płacenia
podatków



obniżenie podatków

6

FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ NA

SZCZEBLU LOKALNYM

Samorząd terytorialny w UE

Do form demokracji bezpośredniej

wynikających z Ustawy o
samorządzie gminnym należą:

• wybory
• referendum gminne
• konsultacje z mieszkańcami
• zebranie wiejskie
• w miastach na zasadzie wyjątku
- ogólne zebrania mieszkańców osiedla

7

Wybory do Rady Gminy

Samorząd terytorialny w UE



bezpośrednie, równe, powszechne, tajne



prawo wyborcze dla apatrydów i obcokrajowców
z prawem stałego pobytu



gminne i obwodowe komisje wyborcze



okręgi wyborcze obejmujące część gminy



gminy wiejskie - sołectwa



kandydaci zgłaszani przez partie polityczne,
stowarzyszenia i organizacje społeczne oraz
wyborców

8

Wybory do Rady Gminy C.D.

Samorząd terytorialny w UE



zarządzenie Premiera

- najpóźniej na miesiąc przed upływem

kadencji  dzień wolny od pracy, przypadający po upływie kadencji



Dziennik Urzędowy

- rozporządzenie wraz z kalendarzem wyborczym



kampania wyborcza

- od ogłoszenia wyborów do 24 h przed

głosowaniem



zakaz prowadzenia

agitacji

wyborczej bez zgody pełnomocnika listy



finansowanie

kampanii ze środków publicznych lub niepublicznych



zakaz finansowania kampanii ze

źródeł zagranicznych, z budżetu

państwa i samorządu terytorialnego

; obowiązek złożenia

sprawozdania finansowego



głosowanie

od 8 do 20

w obecności

obwodowej komisji wyborczej



wyniki

podawane niezwłocznie do publicznej wiadomości



zaświadczenie o wyborze

wysyłane do osoby wybranej na radnego

9

REFERENDUM GMINNE

Samorząd terytorialny w UE



głosowanie ludowe

-głosowanie powszechne,

najbliższe

ideałowi demokracji

bezpośredniej



podstawa prawna

- Konstytucja RP, Ustawa z dnia

15 września

2000r. o Referendum

Lokalnym



przedmiot

- samoopodatkowanie

bądź odwołanie

organu

stanowiącego



inicjatywa

- organ stanowiący lub wniosek co

najmniej

10% mieszkańców uprawnionych do

głosowania



wymagana frekwencja

-

30%



uprawnieni do głosowania

: obywatele polscy,

obcokrajowcy i apatrydzi (zamiar
stałego pobytu)

10

REFERENDUM GMINNE C.D.

Samorząd terytorialny w UE



Rodzaje referendów lokalnych:

1) - przeprowadzane z inicjatywy organu stanowiącego

samorządu

- przeprowadzane z inicjatywy mieszkańców
2 ) - w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki

samorządu

- w sprawach innych niż odwołanie organu

stanowiącego

• nie przeprowadza się go:
* przed upływem 10 miesięcy od dnia wyborów albo od

dnia

ostatniego referendum w tej sprawie,
* jeżeli data wyborów przedterminowych,

przeprowadzanych

w wyniku referendum, miałaby przypaść w okresie 8

miesięcy przed

zakończeniem kadencji organu stanowiącego

11

Jak zorganizować referendum

w więcej niż jednej

gminie?

Samorząd terytorialny w UE



dopuszczalne zgodnie z przepisami

Ustawy o Referendum

Lokalnym



wymogi:

- jedynie sprawa dotycząca danej wspólnoty samorządowej
(wszystkich mieszkańców bądź znacznej ich części)
- tylko sprawa publiczna, która dotyczy danej gminy i nie

została

zastrzeżona ustawami na rzecz innych podmiotów,
- tylko taka sprawa, dla której załatwienia przepisy prawa nie
wymagają trybu postępowania wykluczającego
przeprowadzenie referendum



w każdej gminie w referendum musi wziąć udział ponad 30%
uprawnionych, więcej niż 50% musi się opowiedzieć za



w sytuacji, gdy mieszkańcy jednej gminy wyrażą zgodę, a drugiej
nie, ta zostanie wykluczona z danej sprawy

12

KONSULTACJE

Z MIESZKAŃCAMI GMINY

Samorząd terytorialny w UE



forma demokracji bezpośredniej
przewidziana w

Ustawie o samorządzie

gminnym



przewidziana w określonych
ustawowo, ważnych dla gminy
kwestiach



wymóg konsultacji z mieszkańcami
nałożony także przez

Europejską Kartę

Samorządu Terytorialnego

13

PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA

DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ W

POLSKICH GMINACH

Samorząd terytorialny w UE



postanowienie w sprawie przeprowadzenia
referendum w Gliwicach w sprawie odwołania
Prezydenta i Rady Gminy oraz karta
do głosowania



plakaty i ulotki z referendum dotyczącego
wywozu odpadów w Izabellinie



sprawozdanie finansowe z referendum na
temat budowy spalarni śmieci w Chocianowie



wiadomość o unieważnieniu referendum w
sprawie odwołania prezydenta Pabianic

14

Samorząd terytorialny w UE

15

Samorząd terytorialny w UE

16

Samorząd terytorialny w UE

17

Samorząd terytorialny w UE

18

19

Samorząd terytorialny w UE

20

Samorząd terytorialny w UE

DEMOKRACJA

UCZESTNICZĄCA

Samorząd terytorialny w UE



kolektywne podejmowanie decyzji, elementy demokracji
bezpośredniej i przedstawicielskiej



samorządy lokalne i pracownicze



decyzje o budżecie, inwestycjach, lokalnych podatkach i
podziale administracyjnym w rękach wszystkich obywateli



dyskusje i głosowania podczas otwartych zgromadzeń



kadencja ograniczona zwykle do jednego roku



możliwość odwołania delegatów i radnych przez
zgromadzenie mieszkańców ich okręgu



administracja, radni, burmistrz - egzekutywa realizująca
instrukcje od lokalnej społeczności



próby wprowadzenia demokracji uczestniczącej w Gdańsku
i Sopocie

21

22

Samorząd terytorialny w UE

23

Samorząd terytorialny w UE

WYKORZYSTANE
ŹRÓDŁA

USTAWODAWS
TWO

LITERATURA

PRASA

STRONY WWW



Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o Referendum Lokalnym



Marczewska-Rytko M. Demokracja bezpośrednia w teorii i
praktyce politycznej, Lublin 2001



Rachwał M. Demokracja bezpośrednia w procesie kształtowania
się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Warszawa 2010



http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/430375,jak_zorganizowac_
referendum_w_wiecej_niz_jednej_gminie.html



http://www.demokracjabezposrednia.pl/ Stowarzyszenie Więcej
Demokracji



http://www.wolnykraj.org/index.php/jak-zorganizowac-lokalne-
referendum



http://www.tygodnik.com.pl/numer/279707/piasecki.html



http://chocianow.bip.pbox.pl/public/get_file_contents.php?
id=90883



http://www.24gliwice.pl/wiadomosci/?p=9786



http://powiatzachodni.pl/archives/12338



http://polskalokalna.pl/wiadomosci/lodzkie/news/referendum-
wsodwolania-prezydenta-pabianic-niewazne,1410789



http://wrzeszcz.info.pl/page.php?id=1721



http://www.sopockainicjatywa.org/

Samorząd terytorialny w UE

24

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

25

Samorząd terytorialny w UE

DYSKUSJA

Samorząd terytorialny w UE



Czy w Waszych gminach odbywają się
referenda?



Czy widzicie negatywne strony
stosowania demokracji bezpośredniej na
szczeblu lokalnym?



Czy demokracja bezpośrednia może stać
się w przyszłości wiodącą
formą działania samorządu
terytorialnego?

26