POZYTYWIZM

Informacje wstępne



Pozytywizm jest epoką zamykającą etap narodowych
zrywów niepodległościowych, starając się pracą u
podstaw i pracą organiczną pomóc ciemiężonym przez
zaborców Polakom. 



Dysonans między twórczością „romantyczną” a
realistyczną jest tak duży, że epoka przypadająca w
Polsce na II połowę XIX-wieku, a w Europie na lata
1850-1880, jest często nazywana całkowitym
zaprzeczeniem swej poprzedniczki. Pozytywizm to
epoka propagująca filozofię wiedzy, doświadczenia,
badań naukowych, kultywująca ideał pracy, miłości do
ziemi, wiek dominacji prozy czy poezji „czasów
niepoetyckich”.

Narodziny epoki



W Polsce początek pozytywizmu
wyznacza wydarzenie historyczne,
czyli powstanie styczniowe i jego
upadek w 1864 roku, które
spowodowały utratę wiary ludzi w hasła
głoszone przez romantyków. To także
rok, w którym wprowadzono w
Królestwie Polskim reformę
uwłaszczeniową.



Epoka, która nastąpiła między
romantyzmem a Młodą Polską, swą
nazwę zawdzięcza czołowemu dziełu,
zawierającemu zbiór przyświecających
jej idei. Francuski filozof August Comte,
pisząc sześciotomowy Kurs filozofii
pozytywnej nie przeczuwał pewnie, że
tworzy historyczną nazwę epoki.

Auguste
Comte

Poglądy pozytywistyczne



Główne założenia pozytywizmu w
dużej mierze nawiązywały do
światopoglądu, który narodził się w
epoce oświecenia. Pozytywiści na
nowo deklarowali powrót do realności,
autentyczności, odrzucenie
natchnienia, wartości niematerialnych
i nieziemskich. Naturę chcą ukazywać
w sposób rzeczywisty, odrzucają
romantyczne ozdobniki, wykwintne
słownictwo, patetyzm. Ich sztuka ma
być wiarygodna, rzetelna a przede
wszystkim realistyczna.
Zrezygnowano z doniosłych,
"wielkich" haseł, wątków, motywów,
by zająć się tym, co doraźne,
teraźniejsze, być może przyziemne,
ale ważne dla społeczeństwa.

Spotkanie (Dzień Dobry, panie
Courbet),
Gustave Courbet

Najważniejsi myśliciele



August Comte
Był francuskim matematykiem,
filozofem, pisarzem politycznym i
krytykiem religii. Pionier myśli
społecznej i twórca nauki
zwanej socjologią. Jego
najważniejsze dzieło to
opublikowany w 1842 r. w sześciu
tomach Kurs filozofii pozytywnej –
od niego pochodzi nazwa kierunku
w filozofii oraz socjologii, a także
nazwa epoki literackiej w drugiej
połowie XIX w. w Polsce. W swoich
poglądach głosił przekonanie o
konieczności praktycznego
charakteru filozofii, mogącej
posłużyć poprawie warunków życia.



Herbert Spencer
Angielski filozof i socjolog.
Rozwinął
koncepcję determinizmu (zgodnie
z którą każde zdarzenie jest
określone przez ogół warunków)
oraz organicyzmu (przekonanie,
że społeczeństwo przypomina
ludzki organizm, stąd istotne
znaczenie dla rozwoju i dobrobytu
danej grupy ma każda,
najmniejsza nawet komórka
społeczna). Przyjmował też, w
oparciu o obserwację natury,
ciągłą i nieuchronną zmienność
rzeczywistości.



Karol Darwin
Jeden z czołowych ludzi
pozytywizmu. Angielski
przyrodnik i myśliciel. Twórca
teorii ewolucji, która odegrała
potem ogromną rolę w
rozwoju nauki, nie
ograniczając się tylko do
biologii. Sformułował
koncepcję naturalnego
doboru gatunków
i konieczności nieustannej
walki o byt. Główne dzieło: O
pochodzeniu gatunków drogą
doboru naturalnego.

Karol Darwin

Literatura



Przed artystami tworzącymi na
terenach dawnej Polski w okresie
pozytywizmu stawiano zadanie
kształtowania odpowiednich
postaw i nastrojów w
społeczeństwie.



Twórcy związani z polskim
pozytywizmem najchętniej sięgali
po gatunki prozatorskie, co
wiązało się ze stwarzanymi przez
nie możliwościami łatwej
komunikacji z odbiorcą. Silnie
akcentowano ich wartość
poznawczą i ceniono możliwość
przedstawiania w powieściach,
nowelach itd. krótszych lub
dłuższych historii, które
oddawałyby realia egzystencji
bohaterów.
W pozytywizmie tryumfy
święciły dwa gatunki
epickie: nowela oraz powieść.

Architektura.



W pozytywistycznej architekturze
dominują tendencje synkretyczne,
ale również artyści zaczynają
wykorzystywać nowe materiały do
swoich konstrukcji oraz
wprowadzają nowatorskie
rozwiązania w swoich projektów.
Czołowym dokonaniem architektury
dziewiętnastowiecznej jest
górująca nad stolicą Francji- wieża
Eiffla, wykonana ze stali.



Popularne stało się również tworzenie nowych
stylów nawiązujących do już istniejących a
obdarzanych przedrostkiem "neo", jak
neoarabski, neoindyjski, neochiński,
neobizantyjski, neoromański, neorenesansowy i
wreszcie najbardziej frapujący: neogotycki. W
tym ostatnim został zaprojektowany i
wybudowany chociażby budynek parlamentu
Londynu ze słynną wieżą ozdobioną Big Benem
(choć budowy neogotyckie dominowały jednak
wśród budownictwa sakralnego).

Sztuki plastyczne



W klasycznych przykładach sztuki malarskiej
dominowało wykorzystywanie pejzażu realnego,
choć nierzadko zdarzały się przykłady
poetyzacji obrazu natury. Pojawiła się również
dość powszechna tendencja do zamieszczania
na obrazach wszystkich możliwych doznań
wzrokowych, otrzymywanych poprzez
różnorodną grę za pomocą światła, barw,
kolorów i ich najróżniejszych odcieni, a także
różnego cienia. Dominatorem w takim
malarstwie był francuski artysta: C. Corot.

Główne motywy sztuki

pozytywistycznej:



Realizm



Naturalizm



Pejzaże;



sceny rodzajowe z życia niższych warstw
społecznych;



odwrócono się od rzeczy ulotnych,
metafizycznych w kierunku zjawisk pewnych,
niezaprzeczalnych, możliwych do udowodnienia,
doświadczalnych empirycznie i rozumowo;



niechęć do metafizyki, idealizmu;



hołd złożony naukom ścisłym, faktom;

Realizm



Koniec XIX wieku w sztuce
wizualnej cechował się
zaistnieniem nowego nurtu.
Ówcześni malarze odrzucili znany
z romantyzmu subiektywizm na
rzecz realizmu, czyli dokładnego,
obiektywnego przedstawiania
obrazu otaczającego człowieka
świata. Szczególną uwagę
zwracano na fenomen światła,
rozwój fotografii oraz
wprowadzanie nowych technologii
w architekturze.



Nowym pomysłem na sztukę stało
się przedstawianie przeciętnych
ludzi wykonujących rutynowe
czynności. Artyści starali się
sportretować ich życie, wygląd,
problemy, zwyczaje klasy średniej
i niższej, trud bez zbędnych
upiększeń

„Babie lato” Józefa Chełmonskiego

Naturalizm



Metoda w literaturze i sztuce
zmierzająca do wiernego, niemal
fotograficznego naśladownictwa
natury, mająca na celu ukazanie
natury w pierwszej fazie rozwoju.
Powstała we Francji w drugiej
połowie XIX wieku. Głównym
założeniem naturalizmu było wierne
naśladowanie rzeczywistości oparte
na dokładnej obserwacji bez
zbędnej oceny, komentarza, selekcji
i interpretacji. Często uwypuklano
ciemne strony życia, wybierano
przeciętny i brzydki temat lub
model. Działalność artystyczna
została ograniczona do biernego
odtwarzania zjawisk.

„Kamieniarze” Gustava
Courbeta

Podsumowanie



Pozytywizm narodził się we Francji i stąd także
pochodzili najsłynniejsi malarze tego okresu.



Podstawowym założeniem tej epoki było odejście
od norm klasycznych, a ukazanie sztuki żywej.



Dzieła miały przedstawiać przede wszystkim życie
ludzi, miały być naturalne i bardzo realistyczne.



Odsunięto się od metaforycznego i metafizycznego
przedstawiania rzeczywistości.



Generalnie rzecz biorąc sztuka stała się bardziej
powszechna, codzienna. Tematem dzieł stały się
zwykłe ludzkie czynności wykonywane przez
zwykłych ludzi.

Dziękujemy za uwagę

Ewelina Raba

Dawid Maksymowski

Karol Jankowski