POZYTYWIZM

PRAWNICZY

Agnieszka Wójcik
Wioletta Rutkowska
Joanna Pawłowska
Arkadiusz Chyliński
Luiza Brochocka
Katarzyna Salach
Krzysztof Janus
Grzegorz Paczowski
Marcin Łochowicz

DEFINICJA PRAWA
POZYTYWNEGO

̶̶

Prawo stanowione (ius civile) - to zbiór norm,

które zostały ustanowione przez organy

państwowe, ustawodawcze, uwzględniając normy

ogólne przyjęte w danym społeczeństwie.

Państwo gwarantuje przestrzeganie tego typu

prawa za pomocą przymusu. Prawo stanowione

niektórzy określają jako prawo pozytywne, gdyż

jest wolne od ocen moralnych i tylko jego należy

przestrzegać.

ZAŁOŻENIA PRAWA
POZYTYWNEGO



postulat oczyszczenia wiedzy „pozytywnej”

z wszelkich metafizyk



wartościowanie poznania ludzkiego zgodnie

z zasadami empiryzmu



negacja wartości poznawczej wypowiedzi oceniających



program jedności metodologicznego modelu nauki

i rezerwowanie miana poznania naukowego tylko dla tego

typu poznania, które można osiągnąć za pomocą metod

wypracowanych przez nowożytne przyrodoznawstwo



preferowanie eksperymentalnych
i indukcyjnych metod w nauce



odrzucenie twierdzeń nie dających się
zredukować do jednostkowej wiedzy
empirycznej



ograniczenie zainteresowań do sfery
empirycznie danych faktów naukowych

Angielski prawnik i filozof prawa,

przedstawiciel pozytywizmu

prawniczego, twórca rozkazowej teorii

prawa

John Austin

I teza: prawodawca nie jest ograniczony
w swej aktywności żadnymi normami,
gdyż wszystkie formy pochodzą z jego
arbitralnej woli

II teza: organ prawodawczy nie czerpie
legitymacji ze świadomej decyzji adresatów
swej decyzji , mają oni honorować istnienie
organu z przyzwyczajenia.

Twórca jurysprudencji analitycznej
(pozytywizm prawniczy) głoszącej
dwie tezy

‣

Prawo boskie (ustanowione przez Boga dla człowieka),

‣

Prawo pozytywne,

‣

Pozytywna moralność (różnego rodzaju normy społeczne),

‣

Prawa figuratywne (określane jako prawo przez analogię,

np. prawa ekonomii czy prawa fizyki).



Od pozostałych rodzajów oddzielić należy prawo

pozytywne; tylko ono jest prawem

w ścisłym rozumieniu i tworzy właściwy zakres teorii

prawa.

Zdaniem Austina prawo, podzielić
można na cztery kategorie:

Austin określa prawo jako „regułę

ustanowioną dla istoty myślącej przez inną

istotę myślącą, mającą nad tą pierwszą

władzę”.

Prawem jest więc rozkaz poparty groźbą,

ale tylko taki, który ustanowiony został

przez suwerena

.

Suweren rozumiany może być na dwa sposoby:

jako suweren de iure (czyli taki, któremu władzę

przyznają przepisy prawa) oraz de facto (taki,

który ma faktyczny posłuch).

Tylko w tym drugim znaczeniu posługuje

się pojęciem suwerena Austin, rozumiejąc jego

władzę jako faktyczną i będącą pierwotną

w stosunku do prawa.

Data i miejsce urodzenia : 18/07/1907
r. Harrogate, Wielka Brytania
Data i miejsce śmierci: 19/12/1992 r.
Oksford, Wielka Brytania
Wykształcenie: New College w
Oksfordzie
Narodowość: Brytyjczyk pochodzenia
żydowskiego
Zawód: Adwokat, wykładowca
akademicki

Herbert Lionel Adolphus
Hart

Są to reguły nakładające obowiązki bezpośrednio

na członków społeczności. Szereg przyczyn

sprawia, że ujmowanie systemu prawa jako zbioru

wyłącznie tego typu reguł jest niewystarczająca.

wada statyczności

‣

wada niepewności

‣

wada nieskuteczności

Reguły pierwotne

Hart określa je jako „pasożytnicze” wobec

pierwotnych, bo same w sobie nic nie znaczą.

Mają charakter proceduralny, wskazują sposoby

posługiwania się regułami pierwotnymi, pozwalają

na usunięcie ich wad

‣

reguły zmiany

‣

reguły orzekania

‣

reguły uznania

Tak jak inni pozytywiści, Hart uznaje rozdział

prawa

i moralności. Określa to „minimum treści prawa

natury”.

Prawo natury

Pozytywizm kontynentalny znalazł

zwolenników przede wszystkim w Niemczech

po stronie prawników, wykazujących

służalczość wobec władzy państwowej,

najpierw cesarstwa niemieckiego, a później

dyktatury nazistowskiej

POZYTYWIZM
KONTYNENTALNY

Rudolf von Ihering

(22/08/1818 w Aurich,
zm. 17/09/1892),
profesor w Getyndze,
prawnik niemiecki)

Rudolf von Ihering rozwinął własną koncepcję

„jurysprudencji interesów”, według której prawo należy

pojmować jako zbiór norm rozstrzygających sprzeczne

interesy jednostek i społeczeństwa.

Pochodził z prawniczej rodziny o wielowiekowych

tradycjach. Uważany jest za prekursora solidaryzmu.

Stworzył „teorię interesu”, która zakłada, że

w społeczeństwie istnieją różne grupy o różnych

interesach i prawo albo powinno je uwzględniać albo

wprowadzać rozwiązania ugodowe, czyli likwidować

konflikty i antagonizmy.

Jego zdaniem cel prawa ma charakter

utylitarystyczny. Sprowadza się bowiem,

zgodnie z racjonalnym ustawodawstwem,

do maksymalizacji przyjemności przy

jednoczesnej minimalizacji przykrości.



Rudolf von Jhering sformułował podstawy metody

formalno-dogmatycznej.



Ideą przyświecającą twórcy było uczynienie

z prawoznawstwa dyscypliny zbliżonej do nauk ścisłych.

Logiczna budowa zdań prawnych ma tworzyć podstawę

konstrukcji systemu prawa. Materiał prawny ma być

uporządkowany, pogrupowany i tworzyć spójny system.

Prawnik natomiast powinien kierować się zasadą

niesprzeczności wewnętrznej systemu.

Metoda formalno-
dogmatyczna =
jurysprudencja pojęciowa.

Metodologia badawcza pozytywizmu prawniczego Georga Jellinka opiera się na
propozycji równoczesnego ujmowania tzw.

1.

elementu obiektywnego, czyli państwa

TRÓJELEMENTOWA DEFINICJA PAŃSTWA wg GEORGA JELLINKA (1851-1911)

Wymienia jako elementy składowe państwa: ludność, terytorium i władzę
najwyższą

‣

Państwo jest korporacją osiadłego ludu, wyposażoną w bezpośrednią,
samorodną władzę zwierzchnią, terytorialną

‣

Definicja G. Jellinka ma szczególne znacznie w prawie międzynarodowym
publicznym;

‣

Pozwala na odróżnienie państwa od innych organizacji występujących w
stosunkach międzynarodowych.

‣

Zgodnie z KARTĄ NARODÓW ZJEDNOCZONYCH państwami są suwerenne
jednostki geopolityczne

Georg Jellinek - pozytywizm
prawniczy

2.

elementu subiektywnego, czyli prawa

Definicja prawa opiera się u Jellinka na kategoriach teleologicznych,

zakładających uznanie przez społeczeństwo danej normy prawnej, jako

instrumentu służącego ochronie, utrzymaniu i popieraniu interesów ludzkich.

Wymienia trzy cechy charakteryzujące normę prawną w

porównaniu

z innymi normami, np. moralnymi czy etycznymi obowiązującymi

w społeczeństwie:

3.

dotyczą one zewnętrznego zachowania ludzi względem siebie;

4.

ujmowane są przez autorytet działający na zewnątrz;

5.

ich przestrzeganie jest zagwarantowane uznanym autorytetem

działającym legalnie.

Data i miejsce 11/10/???

Urodzenia Praga, Austro-Węgry

Tytuł: profesor zwyczajny

Narodowość: austriacka



Podstawowe zagadnienia nauki prawa

państwowego ( 1911)



O istocie i wartości demokracji (1920)



Czysta teoria prawa (1934)

Hans

Kelsen

Źródła filozoficzne



Kantyzm

Główne koncepty



czysta nauka prawa, dualizm bytu i powinności,



koncepcja normy podstawowej (Grundnorm),



hierarchiczność systemu prawa, pojęcie



systemu prawa

Powiązane szkoły



Szkoła Wiedeńska, Szkoła Berlińska

CZYSTA NAUKA PRAWA
(Reine Rechtslehre):

To całość:



hierarchiczna,



autonomiczna,



samoorganizująca,



samostwarzająca

Trzy typy systemu



system statyczny,



system dynamiczny,



system mieszany,

SYSTEM NORMATYWNY :



System statyczny- związki między normami wyższą i niższą (hierarchicznie)

mają charakter inferencyjny (treściowy), wobec czego

z treści normy bezpośrednio wyższej możemy dedukcyjnie wyprowadzić

normę niższą



System dynamiczny- powiązania między normami nie mają charakteru

treściowego, a jedynie czysto formalny (kompetencyjny), wobec czego norma

bezpośrednio wyższa zawiera tylko kompetencję normodawczą do wydania

normy niższej



System mieszany- oba typy powiązań- statyczne( materialne)

i dynamiczne (formalne)- są tu obecne; ostatecznie system prawny

ma taki właśnie charakter

Typologia systemów prawnych
wg. H. Kelsena:

Gustav Radbruch (1878-1949)

Teoria prawa przed wojną

„Filozofia Prawa” (1932)

Idea prawa:



sprawiedliwość



celowość



bezpieczeństwo (pewność) prawa

„Wolałbym popełnić niesprawiedliwość, aniżeli
musieć znieść brak porządku„ (Goethe)

Teoria prawa po wojnie –
„Formuła Radbrucha”

„To bezpieczeństwo, jakie daje prawo stanowione,

może usprawiedliwić obowiązywanie prawa

niesprawiedliwego i niecelowego, lecz mogą istnieć

prawa haniebne, którym sumienie odmawia

posłuchu.”



„Pięć minut filozofii prawa” (1945)



„Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo”

(1946)

„Pozytywizm uczynił nas o tyle bezbronnymi wobec

bezprawia, o ile przykładał wagę tylko do formy

ustawy. Musieliśmy zrozumieć, ze istnieje bezprawie

w formie ustawy – „ustawowe bezprawie” – i że

jedynie miarą prawa ponadustawowego możemy

określać, czym jest prawo, bez względu na to, czy to

prawo ponad wszelkimi ustawami nazwiemy prawem

natury, prawem boskim czy prawem rozumu. Także to

prawo ponadustawowe może przybrać formę ustawy.”

Teoria prawa po wojnie –
„Formuła Radbrucha”

Teoria prawa po wojnie –
„Formuła Radbrucha”

„Istnieją zasady prawne, które są silniejsze od wszystkich

przepisów prawnych. Ustawa, która przeczy tym zasadom,

pozbawiona jest mocy obowiązującej. Zasady te określa się

mianem prawa naturalnego bądź rozumowego. Oczywiście,

pewne szczegóły w interpretacji tego prawa nasuwają

wątpliwości, ale wielowiekowy wysiłek doprowadził do stworzenia

trwałego modelu prawa natury. W tak zwanych deklaracjach praw

człowieka i obywatela panuje daleko posunięta jednomyślność i

tylko w stosunku do niektórych zasad pewne wątpliwości mogą

się utrzymać.”

Teoria prawa po wojnie –
„Formuła Radbrucha”

Zastosowanie „Formuły Radbrucha”:



rozporządzenie nr 11 do Ustawy o Obywatelstwie Rzeszy

z 25 listopada 1941 r.



tzw. procesy strzelców – procesy strażników granicznych

strzelających do uciekających przez Mur Berliński do Berlina

Zachodniego

Badacze filozofii Radbrucha uważają, że poszukiwał jakiegoś

„złotego środka”. Chciał niejako uratować pozytywizm,

posiłkując się prawem natury i jego formuła jest tego

wynikiem.

PRAWO NATURALNE

Jest to zbiór norm, które obowiązują

społeczeństwo i władzę państwową bez

względu na to, czy są one przez tą władzę

ustanawiane i uznawane, czy nie.

Prawo naturalne a Prawo
Pozytywne

PRAWO NATURALNE

prawo przyrodzone człowiekowi, wypływające

z ludzkiej natury

nauka kościoła katolickiego prawo naturalne

utożsamia z prawami boskimi i nie wiąże go

z ustanowieniem i uznaniem przez władzę,

wywodząc je z natury człowieka, który

posiada rozum i wolną wolę

PRAWO NATURALNE

miało decydujący wpływ na kształtowanie się

koncepcji praw człowieka

Ogół norm zachowania, ustanowionych lub

uznanych przez władzę państwową,

zagwarantowanych przymusem państwowym

PRAWO POZYTYWNE
(STANOWIONE)

idea prawa naturalnego pozwoliła osądzić

zbrodniarzy wojennych podczas procesu

norymberskiego i tokijskiego po zakończeniu

II wojny światowej

PRAWO NATURALNE

traktowane jest obecnie jako nadrzędne wobec

prawa stanowionego, jako wzór na którym

powinno opierać się prawo tworzone przez

człowieka, w tym także uprawnione władze

państwowe.

PRAWO POZYTYWNE

dobre prawo pozytywne powinno być oparte na

prawie naturalnym. Nie powinno być

konstruowane dla doraźnych interesów ludzi lub

grupy ludzi sprawujących władzę, powinno być

sprawiedliwe.

PRAWO POZYTYWNE

dobre prawo pozytywne to:



prawo stabilne



nie działa wstecz



przejrzyste



zapewniające człowiekowi poszanowanie

i ochronę jego praw i bezpieczeństwa