Wstęp do prawoznawstwa

Wymiar zajęć – 15 godzin

Forma zaliczenia – kolokwium

końcowe

Aktywność Studenta – dodatkowo

punktowana

Inne formy sprawdzania wiedzy –

fakultatywnie w zależności od

przebiegu zajęć

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

1

Forma kontaktu ze

studentem

• E-mail:

[e-mail]

• Tel. [phone]
• Konsultacje
• Indywidualne spotkania w razie

potrzeby

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

2

Zakres materiału:

1.

Zawody prawnicze

2.

Podział prawa na gałęzie

3.

Pojęcie stosowania prawa

4.

Etapy stosowania prawa

5.

Rodzaje luzów decyzyjnych

6.

Sądowy typ stosowania prawa

7.

Kierowniczy typ stosowania prawa

8.

Zasada legalnej oceny dowodów

9.

Zasada swobodnej oceny dowodów

10. Postępowanie kontradyktoryjne i postępowanie inkwizycyjne
11. Prawomocność formalna a prawomocność materialna
12. Znaczenie formalne zwrotu „rozkład ciężaru dowodu”
13. Znaczenie materialnoprawne zwrotu „rozkład ciężaru dowodu”
14. Pojęcie domniemania prawnego
15. Domniemania formalne a domniemania materialne
16. Domniemania wzruszalne i domniemania niewzruszalne
17. Domniemania faktyczne

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

3

Zakres materiału cd.:

18. Pojęcie podmiotu prawa
19. Zdolność prawna
20. Zdolność do czynności prawnych
21. Pojęcie osoby prawnej
22. Rodzaje osób prawnych
23. Sposoby powstawania osób prawnych
24. Pojęcie obowiązku
25. Czyn dozwolony, czyn fakultatywny i czyn indyferentny
26. Pojęcie uprawnienia
27. Wolność prawnie chroniona jako szczególny przypadek uprawnienia
28. Pojęcie kompetencji
29. Prawo przedmiotowe i prawo w sensie podmiotowym
30. Roszczenie
31. Pojęcie immunitetu
32. Pojęcie przywileju
33. Pojęcie stosunku społecznego
34. Stosunek społeczny o charakterze faktycznym a stosunek społeczny o charakterze tetycznym
35. Pojęcie stosunku prawnego
36. Rodzaje stosunków prawnych
37. Przedmiot stosunku prawnego
38. Treść stosunku prawnego

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

4

Zakres materiału cd.:

39. Pojęcie faktu prawnego
40. Zdarzenie jako fakt prawny
41. Zachowanie jak fakt prawny
42. Skutki nieważności czynności konwencjonalnej
43. Pojęcie kultury prawnej
44. Wielość systemów normatywnych
45. Normy moralne i obyczajowe
46. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

5

Literatura przedmiotu:

• Literatura podstawowa:

• 1. S. Wronkowska, Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa,

Ars boni et aequi, Poznań 2005;

• 2. J.Nowacki, Z.Tobor, Wstęp do prawoznawstwa, Zakamycze,

Kraków 2002;

• Literatura uzupełniająca:

• 1. A. Bator, W. Gromski, A. Kozak, S. Kaźmierczyk, Z. Pulka,

Wprowadzenie do Nauk Prawnych. Leksykon tematyczny,

Warszawa 2008

• 2. J.Jabłońska-Bonca, Wstęp do nauk prawnych, Ars boni et aequi,

Poznań 2000

• 3. T.Stawecki, P.Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, C.H.Beck,

Warszawa 2003

• 4. A. Korybski, L. Leszczyński, A. Pieniążek, Wstęp do

prawoznawstwa, Lublin 2007

• 5. M. Droba, Podstawy prawa, Plansze Becka, Warszawa 2008

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

6

Zasady uczestniczenia w

zajęciach

• Obecność obowiązkowa

• Dopuszczalna jedna nieusprawiedliwiona nieobecność (jednego dnia)

z obowiązkiem przyswojenia materiału przerobionego na tych

zajęciach

• Pozostałe nieobecności usprawiedliwiane na podstawie zwolnienia

lekarskiego bądź innych dokumentów potwierdzających niemożność

uczestniczenia w zajęciach

• W przypadku większej ilości nieobecności nieusprawiedliwionych –

student indywidualnie zalicza materiał na konsultacjach bądź pisze

pracę na zadany temat

• Preferowana forma uczestniczenia w zajęciach to aktywność

studenta poprzez interakcje, zadawanie pytań oraz udzielanie

odpowiedzi. Taki udział będzie dodatkowo punktowany na koniec

każdych zajęć oraz każdego weekendu zjazdowego. Uzyskane plusy

będą uwzględniane przy ocenianiu kolokwium

• Student nieprzygotowany do zajęć, nieuczestniczący w nich w

sposób czynny albo poświęcający w ich trakcie czas na inne rozrywki

uważany jest za nieobecnego ze wszystkimi konsekwencjami

określonymi wyżej

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

7

Katedra Teorii i Filozofii

Prawa

Informacja o pracach Katedry

Problematyka badawcza: wykładnia prawa oraz problematyka

czynności konwencjonalnych w prawie, a w szczególności -

teoretycznoprawne problemy derogacji, kształtowanie się dyrektyw

wykładni, domniemanie potoczności języka prawnego,

konwencjonalizacja i formalizacja czynności w procesie karnym i

cywilnym.

Osoby:

• dr hab. prof. US Stanisław Czepita - kierownik katedry

• prof. zw. dr hab. Maciej Zieliński - profesor

• dr Beata Kanarek - prodziekan ds. studiów stacjonarnych, adiunkt

- poczta: [e-mail]

- strona www: www.us.szc.pl/kanarek
- konsultacje w semestrze zimowym 2009/2010: środa 8.30 - 10.00

- sala 111

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

8

Nasze cele:

•

Student powinien nabyć umiejętność wyrażania się w sposób precyzyjny,

adekwatny do omawianej tematyki, z użyciem specjalistycznego słownictwa języka

prawniczego i zachowaniem dyscypliny językowej.

•

Student powinien nabyć wiedzę na temat podstawowych zasad konstrukcji

systemu prawa, umieć dostrzegać relacje zachodzące pomiędzy tworzeniem a

stosowaniem prawa.

•

Student powinien nabyć wiedzę na temat zasad organizacji wymiaru

sprawiedliwości – winien rozróżniać i prawidłowo umiejscawiać w systemie funkcje

realizowane przez przedstawicieli poszczególnych zawodów prawniczych.

•

Student winien poznać podstawowe zasady sądowego i kierowniczego typu

stosowania prawa, pojęcie domniemania, zasady oceny dowodów, pojęcie

prawomocności, pojęci luzu decyzyjnego.

•

Student powinien poznać pojęcie podmiotów prawa - osoby fizycznej, prawnej,

pojęcia zdolności prawnej, zdolności do czynności prawnej, obowiązku,

uprawnienia, prawa podmiotowego, zdarzenia prawnego i czynności prawnej.

•

Student powinien nabyć umiejętność prawidłowego posługiwania się pojęciami

tworzenia, stosowania i wykładni prawa.

•

Student powinien poznać pojęcie kultury prawnej, normy moralnej, dostrzegać

relacje między prawem a moralnością.

•

Student powinien nabyć umiejętność korzystania ze źródeł innych niż podręczniki

(orzecznictwo, glosy, komentarze, prasa fachowa) w celu systematyzowania i

uzupełniania wiedzy. Powinien nabyć umiejętność konfrontowania przeciwstawnych

stanowisk teoretyków prawa.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

9

Zawody prawnicze/dyskusja

• Motywacje do podjęcia studiów

prawniczych?

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

10

Zawody prawnicze/dyskusja

• Jakie oczekiwania związane są ze

studiowaniem prawa?

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

11

Zawody prawnicze/dyskusja

• Jakie cechy powinien posiadać

student prawa a jakie prawnik?

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

12

Zawody prawnicze/dyskusja

• Jakie funkcje w systemie wymiaru

sprawiedliwości oraz w obrocie
gospodarczym pełnią prawnicy?

- Jakie zawody prawnicze są

najbardziej znane i dlaczego?

- Jakie są inne zawody prawnicze lub

skojarzone z wykształceniem
prawniczym?

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

13

Teoretyczna baza dotycząca

zawodów prawniczych

• Tradycyjny podział ze względu na role

procesowe w procesie cywilnym oraz
karnym

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

14

Sądy i trybunały w świetle postanowień

Konstytucji RP z dnia 7 kwietnia 1997 r.

(Dz.U. 1997, NR 78 poz. 483 ze zm.)

•

Rozdział VIII

SĄDY I TRYBUNAŁY

•

Art. 173.

•

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

•

Art. 174.

•

Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

•

SĄDY

•

Art. 175.

•

Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy

wojskowe.

•

Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.

•

Art. 176.

•

Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

•

Ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy.

•

Art. 177.

•

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych

sądów.

•

Art. 178.

•

Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

•

Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków.

•

Sędzia nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami

niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

•

Art. 179.

•

Sędziowie są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieoznaczony.

•

Art. 180.

•

Sędziowie są nieusuwalni.

•

Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie

na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

•

Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania

oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa.

•

Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.

•

W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem

mu pełnego uposażenia.

•

Art. 181.

•

Sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie

może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do

zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać

natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

•

Art. 182.

•

Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

15

Sądy i trybunały w świetle postanowień

Konstytucji RP z dnia 7 kwietnia 1997 r. (Dz.U.

1997, NR 78 poz. 483 ze zm.)

•

Art. 183.

•

Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.

•

Sąd Najwyższy wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

•

Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród

kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego.

•

Art. 184.

•

Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę

działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów

samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

•

Art. 185.

•

Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród

kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

•

Art. 186.

•

Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

•

Krajowa Rada Sądownictwa może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z

Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

•

Art. 187.

•

Krajowa Rada Sądownictwa składa się z:

•

1) Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby

powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

•

2) piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i

sądów wojskowych,

•

3) czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród

senatorów.

•

Krajowa Rada Sądownictwa wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących.

•

Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata.

•

Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

16

• USTAWA

• z dnia 27 lipca 2001 r.

• Prawo o ustroju sądów powszechnych.

• (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.)

• DZIAŁ I

• SĄDY POWSZECHNE

• Rozdział 1

• Przepisy ogólne

• Art. 1. § 1. Sądami powszechnymi są sądy rejonowe, sądy

okręgowe oraz sądy apelacyjne.

• § 2. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie

nienależącym do sądów administracyjnych, sądów wojskowych

oraz Sądu Najwyższego.

• § 3. Sądy powszechne wykonują również zadania z zakresu

ochrony prawnej, powierzone w drodze ustaw.

• § 4. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sądach bez

bliższego ich określenia, rozumie się przez to sądy powszechne.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

17

Akty prawne normujące ustrój

wymiaru sprawiedliwości w

Polsce:

• Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

• Prawo o ustroju sądów powszechnych z

21 lipca 2001 r.

• Prawo o ustroju sądów wojskowych z 21

sierpnia 1997 r.

• Prawo o ustroju sądów administracyjnych

z 25 lipca 2002 r.

• Ustawa o Trybunale Stanu z 26 marca

1982 r.

• Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym z 1

sierpnia 1997 r.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

18

Schemat organizacji sądów

powszechnych

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

19

Sędzia

•

Sędzia – funkcjonariusz publiczny uprawniony do orzekania w sprawach należących do właściwości sądów i trybunałów,

na zasadach niezawisłości i bezstronności.

•

Od 1989 sędziów powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

•

Do podstawowych ustrojowych zasad związanych z tym zawodem należą, we wszystkich rodzajach sądownictwa:

•

niezawisłość,

•

Niezawisłość sędziowska - konstytucyjna zasada wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z którą sędzia rozstrzygając

sprawę podlega wyłącznie Konstytucji i ustawom, nie podlega żadnym naciskom i żadnym zależnościom z zewnątrz,

szczególnie ze strony władzy wykonawczej. Niezawisłość jest niezależnością sędziego w orzekaniu, nie oznacza

natomiast braku podporządkowania służbowego. Wymaga jednakże, aby kontrola prawidłowości orzeczenia należała

wyłącznie do innego sądu i odbywała się w trybie określonym prawem.

•

Według Trybunału Konstytucyjnego na niezawisłość sędziowską składają się następujące elementy:

•

bezstronność w stosunku do uczestników postępowania,

•

niezależność wobec organów (instytucji) pozasądowych,

•

samodzielność sędziego wobec władz i innych organów sądowych,

•

niezależność od wpływu czynników politycznych, zwłaszcza partii politycznych,

•

wewnętrzna niezależność sędziego.

•

Dbałość o niezawisłość sędziów i niezależność sądów uzasadnia się interesem ogółu społeczeństwa. Ma ona zapewniać

stabilność w wykonywaniu funkcji wymiaru sprawiedliwości bez względu na zmiany, jakie mogą zachodzić w organach

władzy ustawodawczej i wykonawczej.

•

1 Gwarancje niezawisłości

–

1.1 Nieusuwalność z urzędu

–

1.2 Nieprzenoszalność

–

1.3 Immunitet sędziowski

–

1.4 Zakaz określonej działalności publicznej

–

1.5 Zakaz dodatkowego zatrudnienia

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

20

Sędzia

•

Sędziowie sądów powszechnych

•

Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto:

•

posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

•

jest nieskazitelnego charakteru,

•

ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w

Rzeczypospolitej Polskiej,

•

jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

•

ukończył 29 lat,

•

złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,

•

ukończył aplikację sędziowską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracował w charakterze asesora prokuratorskiego - co najmniej przez

trzy lata przed wystąpieniem o powołanie na stanowisko sędziego.

•

Wymogi co do złożenia egzaminu bądź ukończenia aplikacji sędziowskiej w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracy w charakterze

asesora prokuratorskiego - co najmniej przez trzy lata przed wystąpieniem o powołanie na stanowisko sędziego nie dotyczą osób, które przed

powołaniem wykonywały przez odpowiedni okres czasu niektóre inne zawody prawnicze (art. 61 § 2–5 ustawy – Prawo o ustroju sądów

powszechnych).

•

Odpowiednio wyższe wymagania co do wspomnianych okresów przepracowanych na innych stanowiskach, jak i co do granicy wieku, obowiązują

kandydatów na sędziów sądów okręgowych i apelacyjnych.

•

Czas pracy sędziego jest nienormowany - określony jest wymiarem jego zadań.

•

Uprawnienia socjalne sędziego

•

Sędzia przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65. roku życia. Za zgodą Ministerstwa Sprawiedliwości może dalej piastować urząd, nie

dłużej niż do ukończenia 70. roku życia. Sędzia może być przeniesiony wcześniej w stan spoczynku na skutek choroby lub utraty sił

uniemożliwiających mu sprawowanie urzędu sędziowskiego przez Krajową Radę Sądownictwa.

•

Odpowiedzialność dyscyplinarna

•

Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych i uchybienia godności urzędu, sędzia odpowiada dyscyplinarnie.

•

Karami dyscyplinarnymi są:

•

upomnienie,

•

nagana,

•

usunięcie z zajmowanej funkcji,

•

przeniesienie na inne miejsce służbowe,

•

złożenie sędziego z urzędu.

•

Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów powszechnych są powołane sądy apelacyjne i Sąd Najwyższy działające jako sądy

dyscyplinarne.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

21

Reforma szkolenia sędziów

(2009 r.)

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

22

Zasady naboru na aplikację ogólną wg ROZPORZĄDZENIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 29 kwietnia 2009 r.

w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzania naboru dla kandydatów na

aplikację ogólną oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji

konkursowej

• Zakres materiału:

- test konkursowy jednokrotnego wyboru sprawdzający wiedzę z następujących dziedzin: prawo konstytucyjne

wraz z zagadnieniami ustroju sądów, prokuratury i innych organów ochrony prawnej; prawo cywilne

materialne wraz z prawem rodzinnym i opiekuńczym; postępowanie cywilne; prawo pracy; prawo spółek

handlowych; prawo karne materialne wraz z materialnym prawem wykroczeń; postępowanie karne; prawo

administracyjne materialne: ustrój samorządu terytorialnego; postępowanie administracyjne;

postępowanie sądowo-administracyjne; prawo gospodarcze publiczne: ustawa o swobodzie działalności

gospodarczej; prawo międzynarodowe publiczne: prawo traktatów i międzynarodowa ochrona praw

człowieka; prawo wspólnotowe: ustrój Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej;

• Formuła egzaminu:

- Test konkursowy składa się z 150 pytań zawierających cztery możliwe propozycje odpowiedzi, spośród

których tylko jedna jest prawidłowa. Za każde prawidłowe rozwiązanie kandydat uzyskuje jeden punkt.

- Test konkursowy trwa 240 minut, liczonych od momentu zebrania przez komisję konkursową kopert
-

Do drugiego etapu konkursu, zwanego dalej "pracą pisemną", zostają dopuszczeni kandydaci, którzy

uzyskali minimum punktów określane każdego roku przez Ministra Sprawiedliwości (w roku 2009 – 100

pkt)

-

Praca pisemna trwa 120 minut

-

W trakcie pracy pisemnej kandydaci mogą korzystać z aktów prawnych udostępnianych przez komisję

konkursową.

- Oceny każdej pracy pisemnej dokonują, niezależnie od siebie, dwaj członkowie komisji konkursowej.

Każdy z nich wystawia ocenę w systemie punktowym, przy zastosowaniu skali od 0 do 25 punktów za

każde zadanie, i sporządza pisemne uzasadnienie oceny, które dołącza się do protokołu z posiedzenia

komisji. Liczba punktów przyznanych kandydatowi za pracę pisemną jest średnią ocen wystawionych

przez obu członków komisji konkursowej.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

23

Prokurator

•

Prokurator – funkcjonariusz publiczny prokuratury uprawniony do samodzielnego wykonywania czynności prokuratorskich.

Jako funkcjonariusz prokuratury strzeże praworządności oraz czuwa nad ściganiem przestępstw, występuje w procesie

karnym w charakterze oskarżyciela publicznego, w procesie cywilnym (wg kodeksu postępowania cywilnego)

•

Art. 55. Prokurator, wytaczając powództwo na rzecz oznaczonej osoby, powinien ją wskazać w pozwie. Nie dotyczy to

spraw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

•

Art. 56. § 1. Osobę, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, sąd zawiadamia o tym, doręczając jej odpis pozwu.

Osoba ta może wstąpić do sprawy w każdym jej stanie w charakterze powoda; w tym wypadku do udziału prokuratora w

sprawie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym.

•

§ 2. Prokurator nie może samodzielnie rozporządzać przedmiotem sporu.

•

Art. 57. Jeżeli prokurator, wytaczając powództwo, nie działa na rzecz oznaczonej osoby, wnosi on pozew przeciwko

wszystkim osobom będącym stronami stosunku prawnego, którego dotyczy powództwo.

•

Art. 58. Wyrok prawomocny zapadły w sprawie wytoczonej przez prokuratora ma powagę rzeczy osądzonej pomiędzy

stroną, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, a stroną przeciwną. Jednakże w sprawach o roszczenia majątkowe

prawomocne rozstrzygnięcie sprawy nie pozbawia strony zainteresowanej, która nie brała udziału w sporze, możności

dochodzenia swoich roszczeń w całości lub w tej części, w której nie zostały zasądzone.

•

Art. 59. Sąd zawiadamia prokuratora o każdej sprawie, w której udział jego uważa za potrzebny.

•

Art. 60. § 1. Prokurator może wstąpić do postępowania w każdym jego stadium. Prokurator nie jest związany z żadną ze

stron. Może on składać oświadczenia i zgłaszać wnioski, jakie uzna za celowe, oraz przytaczać fakty i dowody na ich

potwierdzenie. Od chwili, kiedy prokurator zgłosił udział w postępowaniu, należy mu doręczać pisma procesowe,

zawiadomienia o terminach i posiedzeniach oraz orzeczenia sądowe.

Obszary interesów, które obejmują przesłanki udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym, określone w art. 7 KPC i art. 3 ust.

1 pkt. 2 ustawy o prokuraturze (ochrona praworządności, praw obywateli i interesu społecznego), zazębiają się i ścisłe ich

rozgraniczenie nie wydaje się możliwe. Uznać można, że ochrona praworządności i interesu społecznego wchodzi w grę w

każdym wypadku wszczęcia przez prokuratora postępowania cywilnego lub przystąpienia do takiego już toczącego się

postępowania. Zadania te stanowią bowiem istotę funkcji prokuratora, który działa jako strażnik i rzecznik praworządności

oraz interesu społecznego. Ochrona praw obywateli może natomiast wchodzić w rachubę w konkretnych sprawach zależnie

od stanu faktycznego i od tego, czy prokurator podejmuje działania w obronie praw oznaczonej osoby (jeden wyjątek).

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

24

Prokurator

•

Obecnie w Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, prokuraturę stanowią:

•

Prokurator Generalny

•

prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury

•

prokuratorzy wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury

•

prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

•

Funkcję Prokuratora Generalnego sprawuje z urzędu Minister Sprawiedliwości.

•

Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Prokuratury Krajowej, prokuratur apelacyjnych, okręgowych i

rejonowych.

•

Prokuratorami wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wojskowych prokuratur okręgowych i

wojskowych prokuratur garnizonowych.

•

Prokuratorami Instytutu Pamięci Narodowej są prokuratorzy Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz oddziałowych komisji

ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. a także prokuratorzy Biura Lustracyjnego i oddziałowych Biur Lustracyjnych

•

Powołanie

•

Prokuratorem może być powołany ten, kto:

•

posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich

•

jest nieskazitelnego charakteru

•

ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce

•

ukończył aplikację prokuratorską w Krajowej Szkole Sądownictwa (12 miesięcy aplikacji ogólnej oraz 30 m-cy aplikacji prokuratorskiej zakończonej egzminem)

•

jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora

•

ukończył 26 lat

•

złożył egzamin prokuratorski lub sędziowski (nie dotyczy profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej

Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych, sędziów oraz oficerów, którzy w sądach wojskowych zajmowali

stanowiska sędziów, adwokatów oraz radców prawnych, którzy wykonywali ten zawód co najmniej trzy lata)

•

pracował w charakterze asesora prokuratorskiego lub sądowego co najmniej rok albo odbył w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury okres

służby przewidziany w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych

.

•

Ponadto na prokuratora w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury może być powołany tylko oficer zawodowy lub oficer służby okresowej.

•

Prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury powołuje Prokurator Generalny, a prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych

prokuratury - Prokurator Generalny na wniosek Ministra Obrony Narodowej

•

Prokuratorów Głównej Komisji oraz oddziałowych komisji powołuje Prokurator Generalny na wniosek Prezesa IPN.

•

Sytuacja materialna

•

Zarobki prokuratorów są regulowane odpowiednimi ustawami i rozporządzeniami i tylko w niewielkim stopniu zależą od budżetu danej prokuratury. Zależą

oczywiście także od stanowiska zajmowanego w hierarchii prokuratorskiej. Mają na nie wpływ również wyniki pracy, a premie pozostawia się do decyzji

kierownictwa prokuratury. Młodzi prokuratorzy mogą liczyć na pensję w granicach 3 tys. zł, zaś doświadczeni - między 4-6 tys. zł. Na stanowiskach

kierowniczych dodatki do pensji zwiększają ją o 10-20 procent.

•

Obowiązki

•

Prokurator jest obowiązany postępować zgodnie ze ślubowaniem prokuratorskim, w służbie i poza służbą strzec powagi sprawowanego urzędu i unikać

wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności prokuratora lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności. W okresie zajmowania stanowiska prokurator nie

może należeć do partii politycznej ani brać udziału w żadnej działalności politycznej (ubiegającemu się o mandat posła, senatora albo radnego udziela się

urlopu bezpłatnego na czas kampanii wyborczej). Prokurator jest obowiązany stale podnosić kwalifikacje zawodowe. Ustawa nakłada też na prokuratora

obowiązek uczestniczenia w szkoleniach i innych formach doskonalenia zawodowego.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

25

Radca prawny

•

Radca prawny – prawnik świadczący pomoc prawną podmiotom gospodarczym,

jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym, która polega przede

wszystkim na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych,

opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i

urzędami.

•

Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określa ustawa z dnia 6 lipca 1982

r. o radcach prawnych. Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu

zawodowego. Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość

prawną są okręgowe izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych.

•

Podstawową różnicą między radcami prawnymi a adwokatami jest możliwość

świadczenia pomocy prawnej w stosunku pracy i pełnienia funkcji obrońcy w

procesie karnym. Radcowie mogą pozostawać w stosunku pracy (czego nie wolno

adwokatom), natomiast nie mogą być obrońcami w sprawach karnych i w

sprawach o przestępstwa karnoskarbowe (do czego mają prawo adwokaci).

•

W ostatnich latach znacząco rozszerzono uprawnienia radców prawnych do

występowania przed sądami i organami, powierzając im obok wcześniejszej

kompetencji do prowadzenia spraw administracyjnych, cywilnych, gospodarczych,

pracowniczych i sądowoadministracyjnych, także m.in. możliwość prowadzenia

spraw rodzinnych i obrony w sprawach o wykroczenia. Sprawiło to, że zawody

radcy prawnego i adwokata niewiele się między sobą różnią, a istniejący podział na

dwie korporacje uznawany jest za sztuczny. Z tego powodu wysuwane są

koncepcje połączenia radców prawnych z adwokatami w jednej wspólnej korporacji

.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

26

Droga do zawodu radcy

prawnego

• Art. 24. 1. Na listę radców prawnych może być wpisany ten,

kto:

•   1)    ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej

Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia

prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

•

19)

 Art. 24 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez art. 2 pkt 5 lit. a) tiret

pierwsze ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy -

Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (

Dz.U.05.163.1361

) z dniem 10 września 2005 r.

•   2)   (skreślony),

•   3)   korzysta w pełni z praw publicznych,

•   4)   ma pełną zdolność do czynności prawnych,

•   5)   jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym

zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania

zawodu radcy prawnego,

•   6)    odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i

złożył egzamin radcowski, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 1 i 2.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

27

Alternatywne drogi dojścia do zawodu radcy prawnego

•

Art. 25. 

(25)

1. Wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:

•

25)

 Art. 25 zmieniony przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. (Dz.U.09.37.286) zmieniającej nin. ustawę z dniem 25 marca 2009 r.

•

  1)   profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych,

•

  2)   osób, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,

•

  3)   osób, które zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub wykonywały zawód adwokata albo notariusza,

•

  4)   osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o

wpis na listę radców prawnych, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

•

a)  zajmowały stanowisko asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego,

aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub

•

b)  wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub

radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej,

jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r.

Nr 123, poz. 1058, z późn. zm.), lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w

art. 8 ust. 1,

•

  5)   osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę radców

prawnych, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

•

a)  zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego,

aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub

•

b)  wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub

radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej,

jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze, lub kancelarii

radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1.

•

2. Do egzaminu radcowskiego składanego przed komisją, o której mowa w art. 36

1

, bez odbycia aplikacji radcowskiej mogą przystąpić:

•

  1)   doktorzy nauk prawnych,

•

  2)   osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu

zatrudnione były na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora,

•

  3)   osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed

złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze

świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego lub adwokata w kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej,

komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1, lub kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej,

komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze, na podstawie umowy o pracę lub

umowy cywilnoprawnej,

•

  4)   osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed

złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające

wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów,

•

  5)   osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski lub notarialny,

•

  6)   osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

•

3. Osoby, o których mowa w ust. 2, muszą spełniać wymagania przewidziane w art. 24 ust. 1 pkt 1, 3-5.

•

4. W przypadku wykonywania pracy w niepełnym wymiarze okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5 oraz w ust. 2 pkt 2-4, podlegają

proporcjonalnemu wydłużeniu.

•

5. Do okresów, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, w przypadku aplikacji sądowej pozaetatowej lub aplikacji prokuratorskiej pozaetatowej

zalicza się proporcjonalnie okres trwania tych aplikacji przyjmując, że za każdy miesiąc odbywania aplikacji zalicza się 1/4 miesiąca.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

28

Adwokat

•

Adwokat (łac. advocatus od advocare - wzywać na pomoc) - prawnik

udzielający porad prawnych i prowadzący sprawy klientów w sądzie. Może

wykonywać swój zawód w zespołach adwokackich lub indywidualnie a także w

formie handlowych spółek osobowych.

•

Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na

udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu

projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich. Prawo

wykonywania zawodu ma tylko ten, kto został wpisany na listę adwokatów przez

okręgową radę adwokacką. W Polsce wpisanych na listę jest ponad 7 tys.

adwokatów.

•

Zawodem pokrewnym do adwokata jest zawód radcy prawnego. Podstawową

różnicą między radcami prawnymi a adwokatami jest możliwość świadczenia

pomocy prawnej w stosunku pracy i pełnienia funkcji obrońcy w procesie

karnym. Radcowie mogą pozostawać w stosunku pracy (czego nie wolno

adwokatom), natomiast nie mogą być obrońcami w sprawach karnych i

karnoskarbowych (do czego mają prawo adwokaci).Istniejący podział na dwie

korporacje uznawany jest za sztuczny. Z tego powodu wysuwane są koncepcje

połączenia radców prawnych z adwokatami w jednej wspólnej korporacji.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

29

Droga do zawodu adwokata

•

DZIAŁ V 

•

WPIS NA LISTĘ ADWOKATÓW

•

Art. 65. Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto:

•

  1)   jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania

zawodu adwokata;

•

  2)   korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych;

•

  3)   ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia

prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

•

  4)   odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację adwokacką i złożył egzamin adwokacki, z zastrzeżeniem art. 66 ust. 1 i 2.

•

Art. 66. 1. Wymogu odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego nie stosuje się do:

•

  1)   profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych;

•

  2)   osób, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu

Państwa;

•

  3)   osób, które zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub wykonywały zawód radcy prawnego albo notariusza;

•

  4)   osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem

wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

•

a)  zajmowały stanowisko asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza

sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego,

asystenta prokuratora lub

•

b)  wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez

adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole

adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy

prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.

o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.

3)

);

•

  5)   osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na

listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

•

a)  zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta

prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub

•

b)  wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez

adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole

adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy

prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.

o radcach prawnych.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

30

Alternatywne drogi dojścia do zawodu adwokata

•

2. Do egzaminu adwokackiego składanego przed komisją, o której mowa w art. 78, bez

odbycia aplikacji adwokackiej, mogą przystąpić:

•

  1)   doktorzy nauk prawnych;

•

  2)   osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed

złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zatrudnione były na stanowisku referendarza

sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora;

•

  3)   osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat

w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu

wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze

świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w kancelarii adwokackiej,

zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w

art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej,

komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach

prawnych, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej;

•

  4)   osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat

w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były

zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy

prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych

urzędów;

•

  5)   osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski lub notarialny;

•

  6)   osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej

Skarbu Państwa.

•

3. Osoby, o których mowa w ust. 2, muszą spełniać wymagania przewidziane w art. 65 pkt 1-3.

•

4. W przypadku wykonywania pracy w niepełnym wymiarze okresy, o których mowa w ust. 1

pkt 4 i 5 oraz w ust. 2 pkt 2-4, podlegają proporcjonalnemu wydłużeniu.

•

5. Do okresów, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, w przypadku aplikacji sądowej pozaetatowej

lub aplikacji prokuratorskiej pozaetatowej, zalicza się proporcjonalnie okres trwania tych

aplikacji przyjmując, że za każdy miesiąc odbywania aplikacji zalicza się 1/4 miesiąca.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

31

Notariusz

•

Notariusz (dawniej rejent - od słowa regent czyli uprawniona osoba, sprawująca władzę w imieniu monarchy, gdy ten nie

może wykonywać swoich obowiązków) – mianowany przez ministra sprawiedliwości prawnik notariatu upoważniony do

sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych.

•

Wybrane zadania notariusza (czynności notarialne)

•

sporządzanie aktów notarialnych

•

sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia

•

sporządzanie poświadczeń:

–

własnoręczności podpisu

–

zgodności odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem

–

daty okazania dokumentu

–

pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu

•

doręczanie oświadczeń

•

spisywanie protokołów (np. walnych zgromadzeń organizacji społecznych, spółek),

•

sporządzanie protestów weksli i czeków,

•

przyjmowanie na przechowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych,

•

sporządzanie wypisów, odpisów i wyciągów dokumentów,

•

sporządzanie projektów aktów, oświadczeń i innych dokumentów.

•

Uprawnienia

•

Notariusz w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej

funkcjonariuszom publicznym. Czynności dokonane przez notariusza mają charakter dokumentu urzędowego. Przy

dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych

interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Rolą notariuszy w systemie

prawnym Rzeczypospolitej Polskiej jest zapobieganie sporom sądowym poprzez zapewnienie pewności i bezpieczeństwa

obrotu. Dlatego, z formalnego punktu widzenia, notariusze nie wykonują usług jak adwokaci czy radcowie prawni lecz

dokonują czynności notarialnych, podobnie jak sądy.

•

Taksa notarialna i podatki

•

Notariusz za swoje czynności pobiera taksę notarialną, opłatę ustalaną rozporządzeniem ministra, która jest uzależniona od

typu czynności i wartości przedmiotu czynności notarialnej. Poza tym notariusz jest płatnikiem (czyli poborcą) podatku od

czynności cywilnoprawnych i podatku od spadków i darowizn oraz pobiera i odprowadza do sądu opłaty sądowe.

•

Regulacja prawna w Polsce

•

Działalność notariuszy reguluje ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie

.

Ustrój notariatu w Polsce jest podobny

do ustroju notariatu w innych krajach prawa łacinskiego, czyli wywodzących swoje prawo cywilne z prawa rzymskiego.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

32

Komornik

• Komornik sądowy - funkcjonariusz publiczny (niebędący

urzędnikiem państwowym), działający przy sądzie

rejonowym, zajmujący się w zasadzie wykonywaniem

rozstrzygnięć o roszczeniach cywilnych w drodze

przymusu egzekucyjnego. Komornik wykonuje także inne

czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów,

m.in. przeprowadza spis inwentarza i sporządza (na

zarządzenie sądu lub prokuratora) protokół stanu

faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub

przed wydaniem orzeczenia.

• Komornicy wykonują swoje czynności w sposób

przewidziany przez przepisy kodeksu postępowania

cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych i

egzekucji, pod nadzorem prezesa właściwego miejscowo

sądu rejonowego. Przy wykonywaniu swoich czynności są

niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz orzeczeniom

sądowym.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

33

•

Komornikiem sądowym może być osoba

spełniająca łącznie następujące warunki:

• posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i

obywatelskich,

• jest nieskazitelnego charakteru,

• ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała

tytuł magistra prawa lub zagraniczne studia prawnicze uznane w

Rzeczypospolitej Polskiej,

• odbył aplikację komorniczą,

• złożył egzamin komorniczy,

• ukończył 25 lat.

• Od wymagań określonych w pkt 4 i 5 zwolnieni są sędziowie, prokuratorzy,

adwokaci, radcowie prawni, notariusze oraz osoby, które ukończyły

aplikację sądową, prokuratorską, adwokacką, radcowską lub notarialną, a

także osoby posiadające stopień naukowy doktora nauk prawnych.

• Komornik jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości na wniosek

zainteresowanego, złożony za pośrednictwem prezesa sądu apelacyjnego,

w okręgu którego kandydat zamierza wykonywać swoje czynności. Przed

powołaniem Minister Sprawiedliwości zasięga opinii samorządu

komorniczego o zainteresowanym.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

34

Nowe zasady

naboru na aplikację adwokacką, radcowską i

notarialną od 2009 r.

• Nowe zasady

• naboru na aplikację adwokacką, radcowską i notarialną

w 2009 r.

• W dniu 25 marca 2009 r. weszła w życie ustawa o zmianie

ustawy – Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych i

ustawy – Prawo o notariacie, uchwalona przez Sejm RP w dniu

20 lutego 2009 r. (Dz. U. Nr 37, poz. 286) Ustawa ta zmienia

niektóre zasady naboru na aplikację adwokacką, radcowską i

notarialną.

• Najważniejsze z nich są następujące:

• test liczy 150 pytań,

• pozytywny wynik z egzaminu zapewnia uzyskanie co najmniej

100 pkt., czyli 66 % możliwych do uzyskania punktów,

• jednakowy test na aplikacje adwokacką i radcowską,

• obowiązek publikacji wykazu tytułów aktów prawnych

będących podstawą testu – nie później niż 90 dni przed

terminem egzaminu.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

35

Tegoroczne wyniki naboru

• Aplikacja adwokacka: zdało 76,9 proc.

zdających,

• Aplikacja radcowska: zdało 76,7 proc.

zdających

• Aplikacja notarialna – zdało 74,5 proc. -

zdających

• Aplikacja komornicza – zdało 92 proc.

zdających

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

36

Doradcy prawni

•

Doradca prawny — nazwa używana przez prawników świadczących usługi prawnicze, nie posiadających uprawnień

adwokata, radcy prawnego ani notariusza. Organizacją skupiającą znaczną część doradców oraz reprezentującą ich

interesy jest Stowarzyszenie Doradców Prawnych z siedzibą w Warszawie.

•

Status prawny doradców prawnych

•

Status doradcy prawnego nie jest uregulowany prawnie, zaś podstawą prawną świadczenia usług jest Ustawa o

swobodzie działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do wyżej wymienionych zawodów, doradcy prawni nie są

objęci obowiązkowym ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej, nie obowiązują ich żadne wiążące zasady

etyki, nie podlegają oni odpowiedzialności dyscyplinarnej, nie istnieje też wymóg posiadania wykształcenia

prawniczego, ani obowiązek zachowania w tajemnicy informacji, które doradca uzyskał w związku ze świadczeniem

pomocy prawnej (doradca prawny nie może uchylić się od zeznawania na ten temat). Z jednej strony pozwala to

doradcom prawnym oferować swe usługi po konkurencyjnych cenach, z drugiej strony nie gwarantuje (choć nie

wyklucza) jakości usług, rzetelności ani gwarancji odpowiedzialności w przypadku błędu. Propozycję uregulowania

prawnego sytuacji prawnej doradców prawnych stanowi projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo

Sprawiedliwości, przewidujący obowiązkowe egzaminy i minimalne wymogi dla osób świadczących usługi prawne

.

Projekt ten jest krytykowany przez środowiska doradców prawnych z uwagi na ograniczanie dostępu do świadczenia

usług prawnych, którzy opowiadają się za bardziej liberalnym systemem licencji prawniczych, przewidywanym w

poprzednich projektach Ministerstwa Sprawiedliwości

.

•

Zakres kompetencji

•

Doradcy prawni mogą udzielać porad prawnych i przygotowywać projekty pism. Mogą być także pełnomocnikami w

postępowaniu administracyjnym. W sprawach cywilnych mogą być pełnomocnikami, jeżeli łączy ich z klientem stała

umowa zlecenia, jednakże nie mogą być pełnomocnikami tam, gdzie istnieje przymus adwokacko-radcowski, a więc

m.in. przed Sądem Najwyższym, Naczelnym Sądem Administracyjnym, Trybunałem Konstytucyjnym i Trybunałem

Stanu. Doradcy prawni nie mogą występować w sprawach pracowniczych, rodzinnych, karnych, karnoskarbowych, o

wykroczenia, patentowych. Nie mogą także reprezentować stron w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

•

W uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2003 r. w sprawie o sygnaturze SK 22/02

po raz pierwszy został wyrażony pogląd, że obowiązujące w Polsce przepisy pozwalają osobom z wyższym

wykształceniem prawniczym prowadzić działalność prawniczą na własny rachunek. Konsekwencją wyroku było

prawne usankcjonowanie działalności tzw. biur doradztwa prawnego prowadzonych przez osoby, które ukończyły

studia prawnicze, ale nie należą do korporacji prawniczych tj. adwokackiej czy radcowskiej.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

37

Projekty zmian w systemie ochrony prawnej – projekt PiS jako

przykład koncepcji rozszerzenia uprawnień w ramach

pozaaplikacyjnych form uzyskiwania uprawnień do

świadczenia pomocy prawnej

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

38

Referendarz sądowy

•

Referendarz sądowy – sądowy organ jurysdykcyjny posiadający w zakresie powierzonych czynności kompetencje sądu,

wykonujący zadania z zakresu ochrony prawnej.

•

Referendarz sądowy jako organ procesowy został wyposażony w kompetencje w postępowaniu cywilnym w wypadkach

wskazanych w ustawie, zastępując orzekających w sądach sędziów. Wprowadzenie tej nowej instytucji odpowiada

doświadczeniom państw zachodnioeuropejskich, a także rekomendacji nr R-86/12 Komitetu Ministrów Rady Europy w

sprawie środków przeciwdziałania nadmiernemu obciążeniu sądów i jego zmniejszania, przyjętej w dniu 16 września 1986

na 399 posiedzeniu zastępców ministrów.

•

W praktyce referendarz rozpoznaje wnioski z zakresu postępowania wieczystoksięgowego, wnioski o wpis do rejestru

zastawów i do Krajowego Rejestru Sądowego. W postępowaniu rejestrowym referendarz nie może prowadzić rozprawy (art.

509

1

kodeksu postępowania cywilnego). Referendarz może wydać także nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym

(art. 353

1

§ 2 kpc). Referendarz może także rozpoznawać wnioski o zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie

adwokata lub radcy prawnego dla strony zwolnionej od kosztów sądowych (art. 123 § 2 kpc). Może również nadawać

klauzulę wykonalności niektórym tytułom egzekucyjnym (art. 781 § 1

1

kpc). Także czynności w sprawach z zakresu prawa

spadkowego może wykonywać referendarz sądowy, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy, zabezpieczenia spadku oraz

przesłuchania świadków testamentu ustnego(art. 509

1

§ 3 kodeksu postępowania cywilnego).

•

Referendarzem może zostać mianowana osoba, która m.in. ukończyła wyższe studia prawnicze, a także odbyła aplikację

referendarską i złożyła egzamin referendarski albo odbyła aplikację sądową, prokuratorską, notarialną, adwokacką lub

radcowską i złożyła odpowiedni egzamin, albo złożyła egzamin referendarski. Referendarza sądowego mianuje i rozwiązuje

z nim stosunek pracy Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa sądu okręgowego.

•

Dla określenia pozycji ustrojowej referendarza najistotniejszy jest fakt posiadania atrybutu przypisanego organom władzy

sądowniczej jakim jest niezależność w zakresie wykonywania czynności orzeczniczych nawiązująca bezpośrednio do

niezawisłości sędziowskiej. Referendarza nie obowiązują zakazy wykonywania niektórych rodzajów działalności i pełnienia

pewnych funkcji, np. prowadzenia działalności gospodarczej, członkostwa w partii politycznej, zasiadania w radach

nadzorczych spółek, sprawowania mandatu radnego, jeżeli nie koliduje to z powierzonymi obowiązkami i nie podważa

zaufania do sądu.

•

Na orzeczenie referendarza sądowego co do istoty sprawy, orzeczenia kończące postępowanie, a także orzeczenia, o

których mowa w art. 394 § 1 pkt 1-11 kpc, przysługuje skarga do sądu rejonowego. Po ostatnich zmianach w marcu 2006

r., w razie wniesienia skargi wpis w księdze wieczystej nie traci mocy. Rozpoznając sprawę, sąd zmienia zaskarżony wpis

przez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu lub wydaje postanowienie, którym zaskarżony wpis utrzymuje w mocy

albo uchyla go w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza (art.

518 z ind. 1 par. 3 kpc). Po wniesieniu skargi sprawę rozpoznaje właściwy miejscowo sąd rejonowy, działając jako sąd

pierwszej instancji.

•

Sąd Najwyższy w uchwale (sygn. III CZP 108/05) podjętej dla rozstrzygnięcia wątpliwości dotyczącej możliwości udzielenia

zabezpieczenia przez referendarza w postępowaniu upominawczym stwierdził, że w postępowaniu tym referendarz nie jest

uprawniony do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia, co oznacza, że wniosek taki musi rozpoznać sędzia

pomimo tego, że sprawę w pierwszej instancji rozstrzyga referendarz sądowy.

•

W dniu 1 grudnia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt: P 54/07 orzekł, że art. 398 ze zn.23 ustawy z dnia

17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 32 ust. 1 i art. 78 Konstytucji oraz nie jest

niezgodny z art. 176 ust. 1 Konstytucji. Trybunał potwierdził tym samym kompetencje co do orzekania referendarzy

sądowych w I - instancji w przedmiocie kosztów sądowych lub kosztów procesu.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

39

Asystent sędziego

•

Asystent sędziego — pracownik sądu, prawnik z przygotowaniem praktycznym. Wykonuje samodzielnie czynności

administracji sądowej oraz czynności przygotowania spraw sądowych do ich rozpoznania.

•

Przykładowy zakres czynności asystenta sędziego:

•

sporządzanie projektów zarządzeń przygotowujących sprawę do rozpoznania z wyłączeniem czynności zastrzeżonych dla

sędziów i przewodniczącego wydziału;

•

sporządzanie projektów orzeczeń niekończących postępowania w sprawie i ich uzasadnień;

•

kontrola sprawności, terminowości i prawidłowości wykonywania zarządzeń sędziego przez sekretariat;

•

żądanie na polecenie przewodniczącego wydziału bądź sędziego informacji niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy od

wskazanych osób i instytucji;

•

wstępna analiza akt spraw przydzielonych sędziemu do referatu;

•

podejmowanie czynności sprawdzających w sprawach zawieszonych oraz przedstawienie sędziemu spraw

nierozpoznanych;

•

sporządzanie projektów uzasadnień zaskarżonych orzeczeń;

•

przygotowanie projektów odpowiedzi na pisma wpływające do danej sprawy nie mających charakteru wniosków

procesowych;

•

gromadzenie orzecznictwa i literatury, przydatnych do rozpoznawania spraw sądowych oraz wykonywanie innych

czynności związanych z działalnością orzeczniczą wynikającą ze specyfiki wydziału;

•

wykonywanie innych czynności związanych ze sprawnością i racjonalnością postępowania.

•

Celem powołania asystentów sędziego jest odciążenie sędziów od czynności nie polegających na orzekaniu. Instytucja

asystenta sędziego od wielu lat istnieje na zachodzie Europy, w Polsce pojawiła się kilka lat temu po nowelizacji Prawa o

ustroju sądów powszechnych zmierzającej do usprawnienia pracy sądów.

•

Na stanowisku asystenta sędziego może być zatrudniony ten, kto:

•

jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

•

jest nieskazitelnego charakteru,

•

ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

•

ukończył 24 lata,

•

ukończył aplikację ogólną bądź notarialną, adwokacką, radcowską, sędziowską, prokuratorską

•

Asystent sędziego po przepracowaniu czterech lat na tym stanowisku może zgłosić prezesowi przełożonego sądu

apelacyjnego zamiar przystąpienia do egzaminu sędziowskiego. W takim przypadku asystent sędziego dopuszczany jest

do egzaminu sędziowskiego w najbliższym terminie przewidzianym dla aplikantów sądowych.

•

Szczegółowy zakres i sposób wykonywania czynności przez asystentów sędziów, określa, Minister Sprawiedliwości, w

drodze rozporządzenia, mając na uwadze zasady sprawności, racjonalności, ekonomicznego i szybkiego działania,

zapewniając rzetelne wykonywanie powierzonych zadań.

•

Źródło: art. 155 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070)

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

40

Legislator

 

•

Aplikacja legislacyjna to propozycja rozwoju kariery dla urzędników administracji

państwowej, którzy zainteresowani są uczestnictwem w procesie tworzenia prawa

bądź to na szczeblu lokalnym, bądź centralnym. Podstawowym zadaniem tego,

swego rodzaju, szkolenia jest podniesienie kwalifikacji zawodowych urzędnika i

zapoznanie go z procesem tworzenia prawa.

•

 

•

W związku ze specyficznymi wymogami, jakie muszą spełniać kandydaci i procesem

zgłaszania kandydatów, nie ma otwartego naboru na aplikację legislacyjną, jak to

ma miejsce w przypadku aplikacji korporacyjnych czy aplikacji ogólnej.

•

Na szkolenie wysłany może zostać urzędnik wyłącznie przez zatrudniający

go organ. Sami kandydaci muszą spełniać wszystkie poniższe warunki:

- mieć wykształcenie wyższe magisterskie prawnicze;

- być członkami korpusu służby cywilnej, pracownikami urzędów państwowych,

żołnierzami zawodowymi lub funkcjonariuszami służb;

- mieć co najmniej 2-letni staż pracy związanej z legislacją.

•

Szkolenie aplikantów trwa 10 miesięcy (2 semestry po 5 miesięcy). Składa się

na nie uczestnictwo w wykładach oraz konwersatoriach a także wykonywanie zadań

praktycznych, wyznaczanych przez kierownika aplikacji lub patrona. Patrona

każdemu z aplikantów wyznacza kierownik. Wykłady i konwersatoria odbywają się

w wyznaczony przez kierownika aplikacji jeden dzień w tygodniu.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

41

Legislator

• Zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dn. 27

sierpnia 2008 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej (Dz. U. z dnia 29

sierpnia 2008 r.) przedmiotem wykładów i konwersatoriów są, z

uwzględnieniem odrębności gałęzi prawa i dyscyplin prawniczych:

  1)   źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej;

  2)   metodyka pracy legislacyjnej;

  3)   procedura prawodawcza;`

  4)   wybrane problemy legislacyjne podstawowych gałęzi prawa;

  5)   standardy tworzenia prawa w państwie prawnym;

  6)   prawo Unii Europejskiej i harmonizacja prawa polskiego z

prawem Unii Europejskiej;

  7)   orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i orzecznictwo

sądowe.

• Aplikacja legislacyjna jest odpłatna, jednak za uczestnictwo

w niej nie płaci aplikant, ale pracodawca, który zgłosił daną

osobę do odbycia szkolenia. Wysokość opłaty za jeden semestr nauki

jest równa siedmiokrotności minimalnego wynagrodzenia

przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za

pracę.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

42

Syndyk

•

Syndyk to osoba zarządzająca majątkiem podmiotu gospodarczego

postawionego w stan upadłości oraz dokonująca podziału funduszy między

wierzycieli zgodnie z zasadami prawa upadłościowego i naprawczego. W trakcie

postępowania upadłościowego syndyk traktowany jest jako kierownik jednostki,

w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości. Z uwagi na status prawny

syndyk jest tzw. zastępcą pośrednim czyli dokonuje czynności prawnych we

własnym imieniu, ale na rachunek upadłego tj. ze skutkiem prawnym dla niego.

•

Zawodu syndyka nie można zaliczyć do zawodów stricte prawniczych choćby

przez to, że posiadanie wykształcenia prawniczego nie jest konieczną

przesłanką uzyskania licencji syndyka (wcześniej analogiczna sytuacja miała

miejsce w przypadku zawodu komornika).

•

Po wejściu w życie Ustawy o Licencji Syndyka - zawód syndyka stał się zawodem

regulowanym i został zaliczony do katalogu wolnych zawodów, wykonywanych

w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Syndycy, zarządcy i nadzorcy

sądowi wykonują swój zawód w ramach kancelarii syndyków.

•

Syndyk powoływany jest w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej

likwidację majątku dłużnika. W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością

zawarcia układu, powołuje się nadzorcę sądowego - w przypadku pozostawienia

zarządu majątkiem dłużnikowi lub zarządcę - w przypadku zabezpieczenia

postępowania poprzez odebranie dłużnikowi zarządu nad majątkiem. Zarządcę

przymusowego powołuje się również w przypadku egzekucji z przedsiębiorstw

lub gospodarstw rolnych według przepisów kodeksu postępowania cywilnego o

egzekucji sądowej.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

43

Wymogi do uzyskania licencji syndyka

•

Art. 3. 1. Licencję syndyka może uzyskać osoba fizyczna, która:

•

  1)   ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej

lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony

umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

•

  2)   zna język polski w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności syndyka;

•

  3)   ma pełną zdolność do czynności prawnych;

•

  4)   ukończyła wyższe studia i uzyskała tytuł magistra lub równorzędny w państwie, o

którym mowa w pkt 1;

•

  5)   posiada nieposzlakowaną opinię;

•

  6)   w okresie 15 lat przed złożeniem wniosku o licencję syndyka przez co najmniej 3 lata

zarządzała majątkiem upadłego, przedsiębiorstwem lub jego wyodrębnioną częścią w

Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie, o którym mowa w pkt 1;

•

  7)   nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;

•

  8)   nie jest podejrzana albo oskarżona o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub

przestępstwo skarbowe;

•

  9)   nie jest wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego;

•

  10)  złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną, powołaną

przez Ministra Sprawiedliwości;

•

  11)  jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do wykonywania czynności syndyka.

•

2. Do ustalania zdolności do wykonywania czynności syndyka, ze względu na stan zdrowia, o

której mowa w ust. 1 pkt 11, stosuje się odpowiednio przepisy o ustroju sądów

powszechnych regulujące zakres i sposób przeprowadzania badań kandydatów do objęcia

urzędu sędziego.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

44

Kurator sądowy

•

Kurator sądowy to w myśl ustawy (art. 115 § 13 pkt 3 kk) funkcjonariusz publiczny, pełniący swoje obowiązki w jednym

zespole kuratorskiej służby sądowej, realizujący określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo –

resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. Kuratorzy

sądowi wykonują swoje zadania zarówno w środowisku osób których dotyczy postępowanie czyli podopiecznych, w

miejscu ich zamieszkania, jak i na terenie zakładów zamkniętych i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie

zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych. Kuratorów sądowych można

podzielić na:

•

kuratorów zawodowych,

•

dla dorosłych – wykonujący orzeczenia w sprawach karnych, którzy zgodnie z art. 2 pkt 6 kkw są organami

wykonawczymi sądu,

•

rodzinnych – wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich

•

kuratorów społecznych – wykonujący orzeczenia w jednym z dwóch powyższych zespołów lecz pełniący swoje zadania

społecznie.

Zasady organizacji służby kuratorskiej i wykonywania obowiązków przez kuratorów sądowych oraz status kuratorów

sądowych określa odrębna ustawa, tj. Ustawa o kuratorach sądowych, zgodnie z którą kuratorem zawodowym, może

zostać ten kto:

•

- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

•

- jest nieskazitelnego charakteru,

•

- jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego,

•

- ukończył wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych

albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych,

socjologicznych lub prawnych,

•

- odbył aplikację kuratorską,

•

- zdał egzamin kuratorski.

•

Natomiast kuratorem społecznym może zostać osoba, która odpowiada pierwszym trzem ww. warunkom oraz: posiada

co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub

wychowawczej i złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy, jest przebadany przez psychologa

klinicznego o możliwości wykonywania czynności jako kurator.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

45

Rzecznik patentowy

• Rzecznik patentowy – inżynier lub prawnik świadczący

pomoc prawną podmiotom gospodarczym, jednostkom

organizacyjnym oraz osobom fizycznym w sprawach własności

przemysłowej.

• Zasady wykonywania zawodu rzecznika patentowego określa

ustawa o rzecznikach patentowych z dnia 11 kwietnia 2001.

Mówi ona o zasadach i warunkach wykonywania zawodu, jak

również określa organizację i zakres działania samorządu

rzeczników patentowych, reguluje świadczenie pomocy w

sprawach własności przemysłowej, a także wskazuje wszystkie

formy wykonywania zawodu. Drugą ważną ustawą poświęconą

temu zawodowi prawnemu jest Prawo własności przemysłowej

z dnia 30 czerwca 2000, które ustala zakres umocowań

rzecznika patentowego w postępowaniu przed Urzędem

Patentowym RP.

• Zawód rzecznika patentowego, podobnie jak zawód adwokata i

radcy prawnego jest wolnym zawodem oraz należy do

zawodów zaufania publicznego.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

46

Doradca podatkowy

•

Doradca podatkowy - wolny zawód zaufania publicznego powołany 1 stycznia 1997 ustawą z dnia 5 lipca 1996 r. o
doradztwie podatkowym. Praktycznie zawód wykonywany jeszcze przed ustanowieniem samorządu zawodowego tzn. Krajowej
Izby Doradców Podatkowych . Czynności doradztwa podatkowego określone są ustawą. Wykonywane być one mogą
zawodowo tylko przez:

•

osoby fizyczne, które uzyskały wpis na listę doradców podatkowych prowadzoną przez Krajową Radę Doradców Podatkowych ,

•

osoby prawne wpisane do prowadzonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych rejestru osób prawnych
uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego.

•

Państwowy egzamin na doradcę podatkowego składa się z części pisemnej (teoretycznej) i ustnej (praktycznej). Warunkiem
dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu. W przypadku negatywnego
wyniku części pisemnej, egzamin może być powtarzany. Termin ponownego egzaminu może być wyznaczony jednak nie
wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia egzaminu, którego wynik był negatywny. W przypadku pozytywnego wyniku
części pisemnej egzaminu, kandydat ma możliwość w okresie roku przystępować do ustnej części egzaminu. Do ustnego
egzaminu na doradcę podatkowego kandydat nie może jednak przystępować częściej, niż co 3 miesiące.

•

Zawodowe wykonywanie czynności doradztwa podatkowego podlega ochronie ustawowej. Wykonywanie ich przez podmioty
nie uprawnione jest zabronione i podlega karze grzywny. Czynności doradztwa podatkowego obejmują:

•

udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich
obowiązków podatkowych,

•

prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów
podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,

•

sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im
pomocy w tym zakresie.

•

Doradca podatkowy uprawniony jest do występowania w charakterze pełnomocnika w postępowaniu w zakresie sądowej
kontroli decyzji administracyjnych w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych. Może także sam uwierzytelnić odpis
udzielonego mu pełnomocnictwa. Doradca podatkowy jest uprawiony do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych .

•

Na doradcy podatkowym ciąży obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu
wykonywania zawodu. Niedopełnienie tego obowiązku stanowi jedną z przesłanek wykreślenia z listy doradców podatkowych i
utraty prawa do wykonywania zawodu doradcy podatkowego.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

47

Inne zawody wykonywane przez

prawników

•

Rzeczoznawca majątkowy - to osoba fizyczna posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania

nieruchomości nadane przez Ministra Infrastruktury lub jego poprzedników prawnych w trybie ustawy: z dnia 17

maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne, i ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce

nieruchomościami.

•

Uprawnienia zawodowe uzyskuje się przez zdanie egzaminu przed Państwową Komisją Kwalifikacyjną. Aby być

dopuszczonym do postępowania kwalifikacyjnego, którego częścią jest egzamin, należy posiadać wyższe

wykształcenie magisterskie .Oprócz tego należy mieć ukończone studia podyplomowe z zakresu wyceny

nieruchomości. Obowiązek ten nie dotyczy osoby która ukończyła studia wyższe, których program jest zgodny z

minimami programowymi dla studiów podyplomowych. Stosowne minimum programowe określa minister

właściwy ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej - obecnie Minister Infrastruktury. Należy

także odbyć roczną praktykę zawodową. Nie jest rzeczoznawcą majątkowym osoba, której nadano przed 29

listopada 1991 roku uprawnienia do szacowania gruntów, z wyłączeniem ich części składowych w trybie ustawy

Prawo geodezyjne i kartograficzne. Nie wyłącza to możliwości szacowania przez tę osobę wyłącznie gruntów,

zgodnie z art. 231 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Osoba taka nie ma prawa używać pieczęci właściwej

dla rzeczoznawców majątkowych.

•

Zarządca nieruchomościami jest to osoba fizyczna posiadająca licencję zarządcy nieruchomości nadaną w

trybie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami , prowadząca działalność w zakresie zarządzania

nieruchomościami na własny rachunek i ryzyko . Praca Zarządcy polega na analizie , monitorowaniu czynników

od których jest uzależnione prowadzenie racjonalnej gospodarki nieruchomością i podejmowaniu stosownych

decyzji mających wpływ na bieżące a także przyszłe planowanie jak najbardziej efektywnego wykorzystania

będącej w gesti zarządcy nieruchomości. Wiedza , profesjonalne przygotowanie , nabyta praktyka Zarządcy daje

gwarancję osiągnięcia spodziewanego zysku z danej nieruchomości z pożytkiem dla całej społeczności

mieszkającej w zarządzanym przez niego budynku

•

Pośrednik w obrocie nieruchomościami – zawód polegający na kojarzeniu stron transakcji (także doradztwo)

przy zakupie, sprzedaży, zamianie, najmie, wynajmie nieruchomości. Zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r.

o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741, art. 179 ust. 2) "pośrednikiem w obrocie

nieruchomościami jest osoba fizyczna posiadająca licencję zawodową nadaną w trybie przepisów ustawy o

gospodarce nieruchomościami".

•

Do końca roku 2007, aby otrzymać licencję pośrednika w obrocie nieruchomościami, wystarczyło posiadać

średnie wykształcenie, odbyć kurs, półroczną praktykę i zdać egzamin państwowy (pisemny i ustny). Z dniem

wejścia ustawy nowelizującej (1 stycznia 2008) został zniesiony egzamin państwowy. Obecnie należy posiadać

wykształcenie wyższe i ukończyć studia podyplomowe w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami lub

posiadać wykształcenie wyższe z zakresu gospodarki nieruchomościami oraz odbyć odpowiednio

udokumentowaną praktykę. Ponadto osoba ubiegająca się o licencję musi być niekarana oraz posiadać pełną

zdolność do czynności prawnych.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

48

Kierownik USC

Kierownik USC – art. 6a ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach

stanu cywilnego Dz. U. z 1986 r. Nr 36, poz. 180, z późn. zm.)

Art. 6a. 1.  Na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego oraz zastępcy

kierownika urzędu stanu cywilnego może być zatrudniona inna osoba, która:

1)   ma obywatelstwo polskie, pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z

pełni praw publicznych;

2)   nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne;
3)   cieszy się nieposzlakowaną opinią;
4)   posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku;
5)   ukończyła:
a)   studia prawnicze lub administracyjne i uzyskała tytuł magistra lub
b)   podyplomowe studia administracyjne;
6)   posiada łącznie co najmniej pięcioletni staż pracy:
a)   na stanowiskach urzędniczych w urzędach lub biurach jednostek samorządu

terytorialnego lub

b)   w służbie cywilnej, lub
c)   w urzędach państwowych, z wyjątkiem stanowisk pomocniczych i obsługi, lub
d)   w służbie zagranicznej, z wyjątkiem stanowisk pomocniczych i obsługi.

Wstęp do prawoznawstwa -

ćwiczenia

49