Podstawowe operacje

systemu Linux 1

Na podstawie książki
Systemy operacyjne i sieci
komputerowe.
Podręcznik z płytą CD-ROM. Wydanie
zmienione
Krzysztof Pytel, Sylwia Osetek,

Linux umożliwia pracę w środowisku

graficznym lub tekstowym.

Środowisko graficzne jest wygodne

dla użytkownika, lecz wymaga więcej

zasobów komputera, np. pamięci.

W środowisku tekstowym można

wykonać

wszystkie

czynności

związane

z

administracją

komputerem,

bez

konieczności

uruchamiania środowiska graficznego.

Wymaga

to

od

użytkownika

znajomości poleceń oraz lokalizacji

plików konfiguracyjnych.

Zaletą środowiska tekstowego jest:

1. szybkość działania

2. małe wymagania sprzętowe.

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Liczba poleceń w Linuksie jest bardzo duża.

Ponadto większość poleceń zawiera mnóstwo

dodatkowych opcji, niejednokrotnie mających

duży wpływ na polecenia. Na szczęście nie

musimy znać wszystkich poleceń, a już na

pewno nie ma osoby, która mogłaby pochwalić

się znajomością wszystkich opcji.

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Linux dysponuje systemem pomocy, która

jest dostępna podczas pracy dla każdego

użytkownika. Opis większości poleceń

systemu

jest

dostępny

w

postaci

elektronicznego podręcznika (manual).

Podręcznik ten jest zwykle instalowany

wraz z systemem.

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

W sytuacji gdy podręcznik nie został

zainstalowany, można go zainstalować

poleceniami:

# yum install man

# yum install man-pages-pl

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Pierwsze z poleceń instaluje program

do przeglądania podręcznika.

Natomiast drugie polecenie instaluje

zawartość podręcznika w języku

polskim.

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Podczas sprawdzenia do czego służą dane komendy w

Linux wpisujemy np.:

$ man ls

Jeśli okaże się że podany tekst będzie w języku angielskim,

żeby go spolszczyć wystarczy wydać polecenie:

# apt-get install manpages-pl

po wykonaniu instalacji będzie można cieszyć się opisem w

języku polskim.

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Aby skorzystać z oferowanej pomocy,

wpisuje się polecenie man, np.:

Aby wyświetlić pomoc dla polecenia

kill, należy wpisać polecenie

# man kill

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Opisy poszczególnych poleceń mogą być

bardzo

długie

i

zawierać

przykłady

korzystania z poleceń i opcji. Do przewijania

tekstu wykorzystuje się klawisze sterowania

kursorem. Aby zakończyć przeglądanie

podręcznika, należy nacisnąć klawisz [Q].

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Nowszą wersją podręcznika man jest info.

Posiada

interakcyjną

możliwość

przechodzenia między kolejnymi tematami.

Część opisów programów jest dostępna już

tylko w tej postaci. Pomoc w postaci info do

polecenia ls otrzymamy, wpisując polecenie:

# info ls

Uzyskiwanie pomocy

systemowej

Krótką

informację

o

sposobie

używania polecenia można uzyskać

przez wywołanie pomocy. Aby uzyskać

pomoc dla polecenia ls, należy wpisać

polecenie:

# ls --help

Ułatwienia i zasady korzystania

z konsoli

Wielkość liter we wpisywanych:
• nazwach poleceń,
• parametrach (przełącznikach) poleceń,
• nazwach plików,
• parametrach katalogów
ma znaczenie, np.:
PLIK.TXT
plik.txt
pLiK.TXt

- to trzy różne
pliki

Ułatwienia i zasady korzystania

z konsoli

Polecenia wpisuje się zawsze małymi

literami, np. ls jest poleceniem

listującym

zawartość

katalogu,

natomiast polecenie LS - nie istnieje.

Ułatwienia i zasady korzystania

z konsoli

Polecenia Linuksa, zwłaszcza zawierające opcje,

mogą być bardzo długie. Aby ułatwić ich

wprowadzanie, warto nauczyć się posługiwania

historią poleceń. Powłoka Linuksa przechowuje

listę ostatnio używanych poleceń. Jest ona

domyślnie zapisywana w pliku .bash_history w

katalogu domowym użytkownika.

Aby przywołać ostatnio wydane polecenie, należy

wciskać klawisze strzałek na klawiaturze.

Ułatwienia i zasady korzystania

z konsoli

Powłoka Linuksa dysponuje funkcją automatycznego

uzupełniania poleceń.

Jeżeli początkowa część polecenia jest unikatowa i

system może jednoznacznie określić, co użytkownik

chce wpisać, wystarczy użyć klawisza [Tab], aby system

dopisał resztę.

Zasada ta dotyczy również nazw plików i katalogów.

Aby przerwać działanie polecenia należy użyć

kombinacji klawiszy [Ctrl] + [C].

Znaki blankietowe

Gdy wykonujemy operacje na kilku plikach w
systemie MS Windows lub chcemy wyszukać
wszystkie plików o pewnej własności, możemy
skorzystać

z

tak

zwanych

znaków

blankietowych (wildcard). Zastępują one
inne

znaki.

Wyróżniamy

dwa

znaki

blankietowe:
* (gwiazdka) – zastępuje dowolny ciąg znaków
? (znak zapytania) – zastępuje jeden znak.

Znaki globalne

W Linuksie występują specjalne znaki

zastępujące inne. Tak jak w systemie

Windows, znak:
* reprezentuje zero lub więcej znaków,
? reprezentuje dokładnie jeden znak.

Znaki globalne

Oprócz tego można również skorzystać z dodatkowych symboli:

[abcde]

-

reprezent

u

je dokładnie jeden z wymienionych

z

naków

,

[a-e]

-

reprezentuje dokładnie jeden znak z przedziału,

[ ! abcde]

-

repreze

ntu

je dowo

l

ny niewymieniony znak

,

[ ! a-e]

-

reprezent

u

je dowo

l

ny znak niena

l

eżący do

przedziału,

{ala, kot,
mysz}

-

reprezent

u

je dowo

l

ny z wymienionych ciągów

.

Znaki globalne

Przykłady

*

- reprezentuje wszystkie pliki

,

*.txt

-

reprezentuje wszys

t

kie pliki kończące się znaka

m

i

.txt

,

? [ 0-9 ] [a

-d]

-

reprezentuje trzyznakowe pliki

,

gdzie pierwszy znak j

est

dowolny

,

drugi cyfrą

,

a trzeci literą od

a

do

d

,

{plik, file}

*

.
b

a

t

-

repreze

n

tuje wszys

t

kie p

li

ki zaczy

n

ające się od

plik

lub

file

będące plikami

bat

.

Ćwiczenie



spol.conf



mnanoc.conf



nets.cs



network



su-to-root



sys.ctl



syslog.conf



media



rc1.d



rc2.d



rc3.d



rc4.d



rc5.d



rc6.d



enviro.sys



gr6.g



ucv.conf



tabs.mem

1. Załóż w katalogu domowym podkatalog etc:
2. W katalogu etc utwórz pliki:

Ćwiczenie

Wyświetl z katalogu /etc:
1.

Wszystkie zbiory zakończone ciągiem
znaków .conf.

2.

Wszystkie zbiory, których nazwa zaczyna
się od liter s lub m.

3.

Zbiory o nazwach rc1.d, rc2.d, rc5.d.

4.

Zbiory, które w nazwie na trzeciej pozycji
mają liczbę.

5.

Zbiory, które w nazwie na piątej pozycji
mają - (kropkę).

Uwaga

Jeżeli argumentem polecenia ls jest

nazwa katalogu, to wyświetlane są

nazwy wszystkich zbiorów z danego

katalogu.

Zarządzanie plikami i

katalogami

Do

wygodnego

zarządzania

plikami

i

katalogami wykorzystać można programy

narzędziowe, np. Midnight Commander lub

środowisko graficzne.

Oprócz tego Linux dysponuje poleceniami

umożliwiającymi wykonanie wszystkich zadań

z poziomu konsoli. Najczęściej używane

polecenia do zarządzania plikami:

Zarządzanie plikami i

katalogami

mkdir

mkdir - tworzy katalog, np.:

Zarządzanie plikami i

katalogami

rmdir

rmdir - usuwa pusty katalog, np.

Uwaga
sprawdź w pomocy, jak usunąć niepusty
katalog

Zarządzanie plikami i

katalogami

touch

touch - tworzy plik tekstowy, np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

rm

usuwa pliki i katalogi.
Jest to jedno z podstawowych poleceń w
trybie konsolowym w systemie Linux
(także Unix).
rm nie jest wbudowanym poleceniem
basha, tylko osobnym programem np.

# rm plik.txt

Zarządzanie plikami i

katalogami

rm

rm - usuwa pliki, np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

cp

cp - kopiuje pliki, np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

mv

mv - przenosi pliki, np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

cd

cd - zmienia aktualny katalog roboczy, np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

pwd

wyświetla ścieżkę dostępu do aktualnego katalogu

roboczego,

Zarządzanie plikami i

katalogami

wc

Służy do poznania liczby wierszy w pliku, bajtów, słów
czy też znaków. Opcje tego polecenia:
-c – zliczanie liczby bajtów
-m – zliczanie liczby znaków
-l – zlicza linie
-L – wypisuje długość najdłuższej linii w pliku
-w – zlicza ilość słów

Zarządzanie plikami i

katalogami

ls

listuje pliki z katalogu, np.

ls, najczęściej używa się polecenia z opcją -la

Uwaga

sprawdź w pomocy, co to zmieni w działaniu
polecenia

Zarządzanie plikami i

katalogami

find

find - wyszukuje np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

ln

ln - tworzy nowe dowiązanie do pliku.
Dowiązanie symboliczne (skrót do pliku) np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

ln

ln - tworzy nowe dowiązanie do pliku.
Dowiązanie twarde (ta sama zawartość) np.

Zarządzanie plikami i

katalogami

cat

wyświetla zawartość pliku tekstowego.

Zarządzanie plikami i

katalogami

Większość z wyświetlonych poleceń

działa analogicznie jak w systemie

Windows.

Omówienia

wymagają

jednak

polecenia find i ln.

Zarządzanie plikami i

katalogami

stycze
n

tydzien
1

poniedzial
ek

Lekcja1.txt

Lekcja2.txt

wtorek

Utwórz strukturę zbioru jak wyżej opierając się na
planie lekcji.

Ćwiczenie