Podstawy

odpowiedzialności

nieletnich

Dr Monika Kotowska

Podstawy odpowiedzialności

nieletnich

Zagadnienia związane z postępowaniem w

stosunku do nieletnich znajdują głównie
uregulowanie w przepisach ustawy z dnia 26
października 1982 roku - o postępowaniu
w sprawach nieletnich.

W szczególnych jednakże sytuacjach

zastosowanie mogą mieć także przepisy
kodeksu karnego.

Podstawowe terminy

• NIELETNI – ( art. 1 § 1 UPN) :
• osoba, która dopuściła się

czynu

karalnego

po

ukończeniu 13 lat

, ale

nie ukończyła lat 17,

• osoba, która

nie ukończyła lat 18

,

wykazująca

przejawy demoralizacji

,

• osoba

do lat 21

, względem której

zostały

orzeczone środki

wychowawcze lub poprawcze

.

Podstawowe terminy

• CZYN KARALNY – ( art. 1 § 2 pkt. 2 

UPN) – czyn zabroniony przez ustawę
jako:

• przestępstwo

lub

przestępstwo

skarbowe

albo

• wykroczenie określone

w art. : 51,

69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124,
133, 143.

Środki wychowawcze stosowane

wobec nieletnich

• art. 6 . UPN -  Wobec nieletnich sąd rodzinny może:

• udzielić upomnienia

,

• zobowiązać do określonego postępowania

, a zwłaszcza do

naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania
określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego
lub społeczności lokalnej, do przeproszenia
pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do
uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze
wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do
powstrzymania się od przebywania w określonych
środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania
alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w
stan odurzenia,

Środki stosowane wobec

nieletnich

• ustanowić

nadzór odpowiedzialny

rodziców lub opiekuna

,

• ustanowić

nadzór organizacji

młodzieżowej lub innej organizacji
społecznej, zakładu pracy albo osoby
godnej zaufania

– udzielających

poręczenia za nieletniego,

• zastosować

nadzór kuratora

,

Środki stosowane wobec

nieletnich

• skierować do

ośrodka kuratorskiego

,

a także do

organizacji społecznej lub

instytucji zajmujących się pracą z
nieletnimi o charakterze
wychowawczym, terapeutycznym lub
szkoleniowym

, po uprzednim

porozumieniu się z tą organizacją lub
instytucją,

• orzec

zakaz prowadzenia pojazdów

,

Środki stosowane wobec

nieletnich

• orzec

przepadek rzeczy

uzyskanych w związku

popełnieniem czynu karalnego,

• orzec

umieszczenie w rodzinie zastępczej, w

odpowiedniej placówce opiekuńczo- wychowawczej
albo ośrodku szkolno-wychowawczym,

• orzec

umieszczenie w zakładzie poprawczym

,

• zastosować

inne środki

zastrzeżone w niniejszej

ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak
również zastosować środki przewidziane  w
kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Sąd może też
skierować sprawę do

postępowania mediacyjnego

Postępowanie wyjaśniające

• Postępowanie wyjaśniające
• Postępowanie o czyny karalne prowadzone jest

tylko , gdy sprawca jest ustalony z nazwiska.
Postępowanie takie wszczyna Sąd Rodzinny i
Nieletnich właściwy dla miejsca zamieszkania
nieletniego lub właściwy dla jego miejsca pobytu.

• Obowiązkiem policji jest przyjęcie zawiadomienia o

przestępstwie i niezwłoczne przesłanie materiałów
wraz z zebranymi  dowodami oraz śladami czynu
zebranymi w ramach wykonywanych czynności w
niezbędnym zakresie do sądu.

Obowiązek obywatelski wynikający z

przepisów ustawy

• Każdy z nas ma społeczny obowiązek

zawiadomić właściwe organy o
popełnieniu przez nieletniego czynu
karalnego, lub występujących
objawach demoralizacji