Poniżej znajdziecie przykładowe odpowiedzi z języka polskiego.

UWAGA! 

Podane poniżej odpowiedzi są odpowiedziami przykładowymi i mogą różnić się od klucza, który opublikuje CKE.

Część I - rozumienie czytanego tekstu

Zad. 1

Wyjaśnij, czemu może służyć użycie przez Tomasz Rożka czterdziestu czterech zer w zapisie liczby, którą możemy przedstawić jako 10 do potęgi 44.

Odpowiedź:

Użycie 44 zer w zapisie liczby w lepszy sposób uwidacznia jej ogrom. Bardziej przemawia do wyobraźni niż zapis matematyczny.

Zad. 2

Odwołując się do akapitu 1., wyjaśnij, na jakiej podstawie autor uznaje człowieka za istotę wyjątkową we Wszechświecie.

Odpowiedź:

Autor uznaje człowieka za istotę wyjątkową we wszechświecie, ponieważ człowiek chce poznać i zrozumieć to, co go otacza.

Zad. 3

Określenie horyzont poznania użyte przez autora tekstu w akapicie 2. to

Odpowiedź:

B. metafora

Zad. 4

Za pomocą jakich zabiegów językowych autor wyraził wątpliwości związane z niektórymi sądami prezentowanymi w akapicie 3.? Wypisz dwa i je nazwij.
Odpowiedź:

1. nazwa zabiegu językowego: zdanie pytające

przykład: "Świat przyszłości - świat czasów, w których wszystkie reguły zostaną poznane (jeżeli w ogóle to kiedykolwiek nastąpi) - będzie światem dostosowanym przez człowieka do człowieka. Tylko czy w ostatecznym rachunku dla człowieka?"

2. nazwa zabiegu językowego: użycie spójników, partykuł, itp. wprowadzających niepewność zwracających uwagę na niepewność, przykład: "Może lepiej upajać się wizją świata ułożonego, oswojonego i dostosowanego?"

Zad. 5

W kontekście akapitu 3. wyjaśnij sens dwóch wyrażeń przyimkowych użytych w zdaniach: Świat przyszłości [?] będzie światem dostosowanym przez człowieka do człowieka. Tylko czy w ostatecznym rachunku dla człowieka?

Odpowiedź:

do człowieka - oznacza to, że rzeczywistość jest budowana na użytek człowieka w stosunku do jego potrzeb

dla człowieka - oznacza to, że układanie świata według potrzeb człowieka nie musi być dla niego korzystne

Zad. 6

Wskaż dwa problemy, których dotyczą pytania zadawane naukowcom przez Tomasza Rożka.

Odpowiedź:

Jednym z problemów, którego dotyczy pytanie zadawane przez Tomasza Rożka jest kwestia odpowiedzialności w pracy naukowej, wyznaczania granic badawczych i ponoszenia odpowiedzialności za odkrycia naukowe. Kolejnym problemem jest kwestia moralności.

Zad. 7

Na podstawie tekstu podaj dwie konsekwencje wynikające z faktu, że świat rozwija się [ ] szybciej niż refleksja nad nim.

Odpowiedź:

1. Problem z nadążaniem za odkryciami - problem szybkiej dezaktualizacji informacji i możliwości bycia za nimi na bieżąco.

2. Problem jakością pozyskiwanej wiedzy - ogrom literatury stawia pod znakiem zapytania jej jakość

Zad. 8 (1 pkt)

Autor stawia pytania: Czy [...] warto zaprzątać sobie głowę refleksją nad przyszłością? Nad kierunkiem i tempem rozwoju nauki? Napisz, jakiej udziela na nie odpowiedzi i jak ją uzasadnia.

Odpowiedź:

Według autora należy podejmować stawiane przez niego pytania i zastanawiać się nad nimi, ponieważ bez tego człowiek nie jest w stanie się uczyć. Właśnie refleksja pozwala zauważyć błędy, jakie pojawiły się podczas eksperymentów oraz niwelować je.

Zad. 9 (1 pkt)

W kontekście akapitu 3. wyjaśnij sens frazy: zaglądamy za horyzont zdarzeń.

Odpowiedź:

Sens frazy "zaglądamy za horyzont zdarzeń" oznacza, że człowiek przestał zastanawiać się nad sensem rozgrywających się wydarzeń, a zaczął skupiać się na szukaniu ich przyczyn. Miejsce "za horyzontem zdarzeń" znajduje się w poznaniu praw przyrody.

Zad. 10 (2 pkt)

Od wyrazu "cybernetyka" utwórz

Odpowiedź:

nazwę specjalisty w tej dziedzinie nauki - cybernetyk

nazwę wirtualnej przestrzeni - cyberprzestrzeń

Zad. 11

Wypisz dwa przykłady zastosowania współczesnej technologii w medycynie, podane przez Tomasza Rożka.

Odpowiedź:

przykład 1. pomoc osobom niepełnosprawnym się poprzez wszczepianie implantów i protez

przykład 2. wpływanie na podświadomość

Zad. 12

Akapit 6. jest uzupełnieniem treści akapitu 5. Wyjaśnij, na czym to uzupełnienie polega.

Odpowiedź:

Akapit 6. uzupełnia akapit 5., ponieważ wyjaśnia poprzez proste pytania obawy autora zaznaczone w akapicie 5. Wskazuje na odpowiedzialność naukowca za zdobywaną wiedzę i na to jak ważne jest zachowanie norm moralnych w prowadzonych badaniach.

Zad. 13

Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiedniej rubryce literę "I", jeśli zdanie zawiera informację, lub literę "O", jeśli w zdaniu jest wyrażona opinia.

Odpowiedź:

1.Niedługo nie będzie istniała elektronika bez nanotechnologii i medycyna bez biotechnologii. O

2.Najmniejsze struktury, których istnienia jesteśmy pewni, to kwarki. I

3.Nasz świat jest pędzącym pociągiem, z którego patrzymy przez okno. O

Zad. 14

Tekst został napisany w stylu

Odpowiedź:

A. popularnonaukowym.

Określ dwie właściwości stylu, którym posłużył się autor.

Odpowiedź:

1. Unikanie języka czysto naukowego.

2. Wyjaśnianie pojęć naukowych w sposób obrazowy poprzez wskazywanie przykładów z życia codziennego.

Część II

Część II – pisanie własnego tekstu w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów). 

Wskazówki eksperta Wskazówki eksperta

Wstęp

1. Warto rozpocząć od zdefiniowania pojęcia "przeszłość". W tym kontekście warto by opisać i wyróżnić rodzaje przeszłości, np. przeszłość narodowa, przeszłość rodziny itp.

2. W kontekście tego tematu istotne jest zauważenie styku przeszłości, historii oraz pamięci.
Rozwinięcie

1. "Gloria victis" E. Orzeszkowa

- należy zwrócić uwagę, że osobą mówiącą jest przyroda, czytelnik zapoznaje się we fragmencie z rozmową drzew, Wiatru oraz kwiatów i poprzez nią dowiaduje się o przeszłości dyskutowanego miejsca 

- przyroda opowiada o tym, co się zdarzyło; nie robi jednak tego w sposób szczegółowy, nie opowiada o bitwach; opowieść o przeszłości wyrażona jest poprzez opis mogiły, użycie rzeczowników nacechowanych pozytywnie (np. bohater), wskazujących na ważność miejsca i wydarzenia 

- przyroda jawi się jako miejsce wiecznej pamięci, gdzie przechowywane historie nie mogą być zapomniane, ponieważ przyroda jest naturalna (łatwo zauważyć, to co pojawiło się w jej obrębie sztucznie) i trwała (zapewnia to trwanie opowieści, historii, jej nieprzemijalność, wieczną pamięć)

- można zauważyć, że pamięć wiąże się z kwestią upamiętniania poprzez stawianie pomników

2. "Mazowsze" K. K. Baczyński

- należy zwrócić uwagę, że osoba mówiąca ujawnia się w utworze, jest on napisany w 1 os. l. poj. 

- warto wskazać, że w otaczającej przyrodzie podmiot liryczny widzi odblaski historii (m.in. rok 1863); przyroda jest więc śladem historii - jej świadkiem - i jej uczestnikiem (np. poprzez możliwość znalezienia w lesie schronienia itp.)

- poprzez opisy odzwierciedlające zachowania ludzi względem przyrody, sytuujące ich wobec niej (np. "usta znowu przylgną do ziemi,/ będą całować długi świst kul), podmiot liryczny opowiada przeszłość (np. wojnę)

- warto zauważyć, że podmiot liryczny stawia pytania przyrodzie o to, czy pamięta ona przeszłe wydarzenia, to wskazywać może na jego niepewność, o to czy nie zostanie zapomniany (stąd w ostatniej strofie pojawia się prośba o imię); podmiot liryczny uznaje, że pamięć nie jest niczym pewnym; aby historia nie została zapomniana należy ją wciąż przypominać

Zakończenie

- należy zauważyć, że w przytoczonych fragmentach stawiane jest pytanie o pamięć zapisaną w przyrodzie, naturze; refleksja nad pamięcią jest jednak odmienna, co wynika z tego, kto jest podmiotem lirycznym

- w przypadku utworu Orzeszkowej pamięć natury o wydarzeniach jest niezbywalna, pewna, wieczna; przyroda nie pozwala zapomnieć o tym, co minione

- natomiast u Baczyńskiego jest przedstawiony podmiot liryczny, który jako że jest uczestnikiem walk, boi się zapomnienia; nie jest pewny czy natura będzie o nim pamiętać i przekaże tę pamięć kolejnym pokoleniom. 

Wskazówki eksperta Wskazówki eksperta

1. Rozpoznanie wstępne:
- rozmowa Cezarego Baryki z Szymonem Gajowcem toczy się w Warszawie, dotyczy roli inteligencji w kształtowaniu postaw społecznych
- Baryka – młody uciekinier z Baku, człowiek szukający swojej życiowej drogi
- Gajowiec – niegdyś przyjaciel matki Cezarego, pracownik ministerstwa skarbu, reformator, patriota

2. Analiza fragmentu:
- portrety wypełniające gabinet Gajowca przedstawiają autentyczne postaci wybitnych inteligentów, społeczników, którzy ukształtowali postawę bohatera
- Gajowiec pokazuje ich jako ludzi skromnych niewyróżniających się („rozpłynęli się w tłumie”), ale oddziałujących intelektualnie na całe jego pokolenie
- pierwszy z autorytetów – Marian Bohusz mógł w innym miejscu zrobić karierę jako naukowiec, ale został w kraju. Mimo niewoli, która podcinała skrzydła, gdyż zaborców nie interesował rozwój naukowy podbitych ziem, a niewolnicza eksploatacja, Bohusz wspiera swoim intelektem innych. Zmusza do myślenia, uczenia się, nie pozwala skarleć.
- kolejny to Stanisław Krzemiński – walczący w powstaniu styczniowym. Zawsze wierzył w odzyskanie niepodległości i te wiarę podsycał w innych. Jako historyk, z przeszłości wydobywał to, co świadczyło o sile narodu i dawało nadzieję
- byli dla Gajowca nauczycielami
- dzięki nim on – skromny urzędnik z prowincji nie zatracił ducha, szukał ideałów
- w czasach niewoli (zaborów) czyn zbrojny był niemożliwy, jedyne co im zostało to poezja, literatura, filozofia 
- często złośliwy felieton odnosił lepszy efekt niż pchnięcie szpadą 
- Gajowiec daje przykład tego, jak buntowali się przeciw zachowawczości, tchórzostwa części społeczeństwa. Świętowali rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja po raz pierwszy od klęski powstania styczniowego. Była to manifestacja patriotyczna. Zostali potępieni przez „poważne”, czyli współpracujące z Rosjanami gazety. Wtedy głos zabrał ich autorytet i nauczyciel – Marian Bohusz wyśmiewając w drwiącym tonie oportunizm redaktorów gazet. A zrobił to posługując się metafora, której nie zrozumiała cenzura. 
- kolejna ważna postać w życiu Gajowca to Edward Abramowski. To dzięki niemu powstawały stowarzyszenia, które z ludzi nieświadomych tworzyły światłych obywateli. Kiedyś Gajowiec szedł ślepo wyznaczoną przez niego drogą, dziś potrafi odciąć się od jego spojrzenia na świat
- Abramowski był anarchistą – nie uznawał państwa, policji. Gajowiec nazywa go „społecznym mistykiem” 
Cezary Baryka:
- nie do końca rozumie zachwyt Gajowca, jest zdystansowany, a nawet ironiczny 
- zarzuca starszym, że pracują zbyt wolno, a zmiany nie są widoczne 
- szuka własnej drogi 
- nie zna postaci z portretów
- jest w sporze z Gajowcem, często się z nim nie zgadza
- nie uznaje autorytetów, jest w nim bunt, niedojrzałość, szuka własnej tożsamości

3. Wnioski:
Stefan Żeromski pokazuje w „Przedwiośniu” myślicieli, społeczników (Bohusza, Krzemińskiego, Abramowskiego) którzy ukształtowali jego pokolenie. To oni stworzyli etos inteligenta, który w imię zasad działa dla dobra wspólnego i czuje się odpowiedzialny za los innych. Dla Gajowca byli oni nauczycielami życia, nie pozwolili mu skarleć, dawali nadzieję na odzyskanie niepodległości, uczyli czym jest wspólnota. Baryce pojęcie autorytetu jest obce, jego buntownicza natura odrzuca autorytety. Szuka swojego miejsca w świecie. Zastanawia się czy iść drogą Gajowca, czy droga komunistów.