Etapy rozwoju

zarodkowego

1.Zapłodnienie

2.Bruzdkowanie

3.Gastrulacja

4.Organogeneza

Zapłodnienie

• W wyniku połączenia się jader

obu haploidalnych gamet
powstaje zygota. Proces ten nosi
nazwę zapłodnienia, a zygota jest
zapłodnioną komórką jajową.
Zapłodnienie, które dokonuje się
w jajowodzie, przywraca
diploidalną liczbę chromosomów
w komórkach, zapewnia
powstanie u potomka kombinacji
genów obojga rodziców oraz
aktywuje procesy rozwojowe,
których prenatalna faza kończy
się po dziewięciu miesiącach
porodem. W chwili zapłodnienia
zostaje zdeterminowana płeć
dziecka.

Bruzdkowanie

• Bruzdkowanie pierwszy etap

rozwoju zarodkowego

organizmu człowieka i
zwierząt, w którym odbywają
się

mitotyczne

podziały

zygoty lub jaja rozwijającego
się

partenogenetycznie

. W

procesie bruzdkowania nie
ulega zmianie masa ani
kształt jaja, na jego
powierzchni tworzą się
bruzdy podziałowe, ułożone
zależnie od rozmieszczenia
materiału zapasowego
(

żółtka

). Powstające w wyniku

podziałów komórki zwane są
blastomerami.

Gestrulacja

Gestrulacja to proces przekształcania się zarodka

człowieka ze stadium blastuli w gastrulę;
polega na przemieszczaniu się komórek w
obrębie zarodka i wyodrębnieniu listków
zarodkowych, początkowo 2 ektodermy i
endodermy, następnie także trzeciego-
mezodermy.

Listki zarodkowe- warstwy komórek zarodka w

stadium gastruli; z ektodermy 3: ektoderma,
endoderma, mezoderma

EKTODERMA:
1.

Zewnętrzny listek zarodkowy, zewnętrzna
warstwa komórek zarodka w stadium
gastruli; z ektodermy powstają układ
nerwowy, naskórek

2.

Zewnętrzna warstwa ciała jamochłonów

ENDODERMA:
3.

wewnętrzny listek zarodkowy, wewnętrzna
warstwa komórek zarodka zwierząt i
człowieka w stadium gastruli; z endodermy
powstają przewód pokarmowy, płuca,
niektóre gruczoły dokrewne

4.

wewnętrzna warstwa ciała jamochłonów.

MEZODERMA: środkowy listek zarodkowy,

środkowa warstwa komórek zarodka w
stadium gastruli; z mezodermy tworzą się
wszystkie rodzaje tkanek łącznych, tkanka
mięśniowa i nabłonek surowiczy

• BLASTULA -wczesne stadium rozwojowe zarodka zwierząt i człowieka

powstałe w wyniku bruzdkowania; przeważnie kulisty pęcherzyk o ścianie
(blastoderma) zbudowanej z jednej lub kilku warstw komórek (zw.
blastomerami) otaczających jamę blastuli, tzw. blastocel (czyli pierwotną
jamę ciała), która jest wypełniona galaretowatym płynem; u zwierząt,
których jaja zawierają dużo żółtka (np. ptaki), blastula ma formę tarczki
pływającej na żółtku (dyskoblastula), blastula ssaków - tzw. blastocysta.

GASTRULA - wczesne stadium rozwojowe zarodka zwierząt i człowieka,
złożone z 2 (np. u jamochłonów) lub 3 tzw. listków zarodkowych
(ektoderma, endoderma, mezoderma) powstających w procesie gastrulacji;
może mieć postać woreczka (z 1 otworem - tzw. pragębą, prowadzącą do
jamy gastruli - tzw. prajelita, czyli gastrocelu) lub tarczki; z każdego z
listków w dalszym rozwoju powstają określone tkanki i narządy.

Organogeneza

Organogeneza - Proces tworzenia

się i rozwój narządów w trakcie
rozwoju zarodkowego i
larwalnego.

Zarodek implantuje się pod

śluzówkę macicy. Rozpoczyna
się wytwarzanie między ekto, a
endodermą kolejnego listka
zwanego mezodermą.
Poszczególne listki zarodkowe
specjalizują się, tworząc organy
zarodka.

Etapy rozwoju płodu

• 1 miesiąc
• 2 miesiąc
• 3 miesiąc
• 4 miesiąc
• 5 miesiąc
• 6 miesiąc
• 7 miesiąc
• 8 miesiąc
• 9 miesiąc

1 miesiąc

Dziecko w pierwszym okresie

swojego życia jest pojedynczą
komórką o średnicy około 0,1 mm. W
okresie tym zostają zdeterminowane
cechy dziecka, czyli płeć, kolor oczu,
włosów, rysy twarzy, tendencja do
wysokiego lub niskiego wzrostu. Przez
następne tygodnie dziecko rośnie, aby
w trzecim tygodniu osiągnąć 2,5 mm.
W 21. dniu od poczęcia serce dziecka
zaczyna funkcjonować. Krew krąży w
zamkniętym układzie naczyń,
oddzielonym od krążenia matki.
Główka, tułów i zawiązki górnych
kończyn pojawiają się w czwartym
tygodniu życia dziecka. Da się
zauważyć również pierwotne nerki,
wątrobę, przewód pokarmowy. Dziecko
mierzy już ponad pół centymetra.

2 miesiąc

Okres ten jest bardzo

intensywny. U dziecka da się
zaobserwować pierwsze
odruchy nerwowe oraz ruchy
kształtujących się rączek i
nóżek. W szóstym tygodniu
można zarejestrować fale
elektromagnetyczne – to
znaczy, że mózg dziecka
intensywnie pracuje.
Dziecko w czasie drugiego
miesiąca ma ukształtowane
wszystkie podstawowe
narządy, waży około trzech
gramów, a jego wzrost
wynosi około 2 cm.

3 miesiąc

Miesiąc ten, podobnie jak drugi, jest

intensywnym rozwojem maleństwa. Co
sekundę przybywa kilka tysięcy nowych
komórek nerwowych. Zasadnicze części
mózgu są już ukształtowane. Ciało
zaczyna być wrażliwe na dotyk. Trzeci
miesiąc jest okresem bardzo ruchliwym
dla dziecka, które ćwiczy swoje ruchy,
poruszając się w macicy. Mięśnie, które
będą mu potrzebne do oddychania,
pobierania pokarmu i wydawania głosu,
przechodzą intensywny trening. Ssanie
ćwiczy za pomocą podciągania górnej
wargi. Skóra dziecka pokrywa się
meszkiem, pojawiają się zawiązki
paznokci i zębów mlecznych. Szpik
kostny zaczyna produkować krwinki,
trzustka – insulinę, przysadka mózgowa
– hormony. Pod koniec tego okresu
życia u dziecka da się zauważyć cechy
indywidualne, zaczynają ujawniać się
dziedziczone cechy, takie jak układ
mięśni twarzy. Dziecko pod koniec tego
miesiąca waży około 30 g, a jego wzrost
wynosi około 9 cm.

4 miesiąc

W miesiącu tym narządy

doskonalą swoje funkcje,
dziecko przybiera na wadze i
wzroście. U dziewczynek w
jajnikach tworzą się wszystkie
komórki jajowe. Mózg
powiększa swoją powierzchnię,
tworząc bruzdy i zwoje.
Wzrasta sieć połączeń między
komórkami nerwowymi w
całym ciele. Ruchy dziecka
robią się płynne i pełne
wdzięku. Dziecko w tym
okresie jest wrażliwe na smak i
zapach wód płodowych. W tym
miesiącu u dziecka pojawiają
się włosy.

5 miesiąc

Tony serca słyszalne są

uchem; włosy, paznokcie,
brwi i rzęsy zaczynają
rosnąć. Ruchy dziecka stają
się odczuwalne przez
matkę. Dziecko zaczyna
być bardziej aktywne –
zależne jest to od trybu
życia matki, czasami śpi
głęboko albo czuwa.
Dziecko zaczyna poznawać
świat wewnętrzny, dotyka
siebie, pępowiny, łożyska.
Reaguje na bodźce
zewnętrzne, czyli można go
uspokoić, słuchając
muzyki, śpiewając czy
mówiąc do niego.

6 miesiąc

Dziecko osiąga 25-30 cm

wzrostu i waży 500-700 g. W
tym okresie wytwarzają się
więzadła stawowe, kostnieje
szkielet, płuca zaczynają
wytwarzać surfaktant, który
pomoże dziecku w oddychaniu
po urodzeniu. Intensywnie
powstają połączenia między
komórkami nerwowymi. W
czasie snu pojawia się u
dziecka faza REM – marzeń
sennych, w czasie której
następuje dojrzewanie mózgu.

7 miesiąc

• Dziecko wykonuje

dużo ruchów,
przeciąga się, wkłada
do buzi całą piąstkę,
otwiera i zamyka oczy.
Zaczyna gromadzić się
tkanka tłuszczowa.
Dziecko waży około
1800 g i ma około 41
cm długości.

8 miesiąc

U chłopców jądra

zstępują do moszny.
Dziecko ćwiczy
intensywnie połykanie,
ssanie i oddychanie.
Reaguje na światło. W
tym okresie dziecko
zaczyna przygotowania
do porodu, ustawia się
główką w kierunku
kanału rodnego.

9 miesiąc

• Dziecko jest w

pełni dojrzałe, czyli
jest gotowe na
opuszczenie
brzucha matki.
Płuca dziecka są
przygotowane do
oddychania. W tym
okresie następuje
poród.

Etapy porodu

• 1 okres porodu (rozwarcie szyjki

macicy)

• 2 okres porodu (parcie)
• 3 okres porodu (urodzenie

łożyska)

1 okres porodu ( rozwarcie szyjki

macicy)

W typowym przebiegu poród u ludzi zaczyna się od delikatnych skurczów mięśni macicy.

Pierwsze skurcze pojawiają się cykliczne i dość regularnie co około 10–30 minut i trwają ok. 40
sekund każdy. Czasami już na tym etapie dochodzi do przerwania błon płodowych i wypłynięcia
przez szyjkę macicy płynu owodniowego, jednak często na tym etapie błony płodowe pozostają
nienaruszone.

W trakcie tego etapu skurcze coraz bardziej się nasilają i stają się coraz częstsze,

powodując coraz większy ból. Zazwyczaj, choć nie zawsze, pod koniec pierwszego etapu
pojawiają się one co dwie minuty i trwają przez 70–90 sekund.

W trakcie skurczów, wydłużone w czasie ciąży mięśnie macicy zaczynają się kurczyć,

zmniejszając jej rozmiary. Proces obkurczania macicy zaczyna się zwykle od jej szczytu i powoli
rozszerza się ku dołowi. Po każdym skurczu mięśnie macicy ulegają częściowej relaksacji, ale za
każdym razem stają się coraz krótsze. Powoduje to, że szyjka macicy coraz bardziej się
rozszerza. Cykliczne skurcze trwają zwykle aż do momentu, gdy średnica otworu szyjki macicy
osiągnie przynajmniej 10 cm.

2 okres porodu (parcie)

W drugim etapie dziecko jest wypychane z brzucha matki przez kanał rodny, poprzez zarówno skurcze

macicy, jak i bardzo silne wypychające ruchy przepony (zwane popularnie parciem). Zazwyczaj
dziecko wychodzi z brzucha najpierw głową. Czasami jednak zdarza się nieprawidłowe ułożenie
płodu i jako pierwsze na świecie pojawiają się stopy lub pośladki noworodka.

Drugi etap porodu może trwać do 2 godzin u pierworódki (kobiety, która jeszcze nie rodziła) i ok. 30

minut u wieloródki. Etap ten jest najbardziej bolesny i niebezpieczny dla matki i dziecka. Często na
tym etapie podejmuje się decyzję o cięciu cesarskim, gdy np. dojdzie do zaklinowania dziecka w
kanale rodnym na skutek złego ułożenia kończyn, albo gdy się okazuje, że główka dziecka jest
większa od średnicy kanału rodnego.

Natychmiast po porodzie rozpoczyna się proces fizjologicznej adaptacji poporodowej dziecka, który

trwa przez pierwsze 2–3 dni od urodzenia, polegający na rozpoczęciu samodzielnego oddychania,
zmianach w funkcjonowaniu układu krwionośnego itp.

Stan dziecka po porodzie ocenia się według skali Apgar, która jest oparta na pięciu parametrach. W

Polsce oceny dokonuje się zwykle natychmiast po odcięciu pępowiny, a następnie po 15 minutach i
po godzinie od porodu. Skala ta pomaga ocenić lekarzowi-położnikowi czy dziecko wymaga
natychmiastowej interwencji pediatry, czy też można je bezpiecznie zostawić przy matce.

3 okres porodu (urodzenie

łożyska)

Ostatni etap odbywa się około 15

minut do godziny po urodzeniu
dziecka. W tym etapie macica
wypycha łożysko. Zazwyczaj w
tym czasie matka traci nie
więcej niż 500 ml krwi. Bardzo
ważne jest, aby organizm
wydalił całe łożysko, gdyż
fragmenty pozostające w
macicy po porodzie mogą
powodować krwotoki i infekcje.
Dlatego położna zawsze
sprawdza, czy wydalone
łożysko jest kompletne.

Przygotowali:

Adrian Waligóra