Wariacja

Wariacja – forma muzyczna,

na którą składa się temat oraz

jego przekształcenia

wariacyjne. Zasadą jest

przetwarzanie tematu lub jego

motywów.

Wariacja – przekształcenie danego
modelu

• tem

a

t

•1

War.

•2

War.

•3

War.

•4

War.

•5

War.

•6

War.

•7

War.

•8

War.

Temat o nieskomplikowanej budowie,

charakteryzuje go prostota konstrukcji,

wyrazistość, dająca możliwość do

rozmaitych przekształceń

Temat może być:

▪własny (wymyślony przez

kompozytora)

▪zaczerpnięty z dzieła innego

kompozytora

▪np. oparty na motywach z muzyki

ludowej, z tańców.

Karol Szymanowski - Wariacje na polski
temat ludowy h-moll op. 10

Johann Sebastian Bach – Wariacje
Goldbergowskie, BWV 988

Ludwig van Beethoven - Diabelli Variations,
op. 120 (33 Variations on a waltz by Anton
Diabelli)

Johannes Brahms - Variations on a Theme
by Joseph Haydn (Saint Anthony
Variations) op. 56a, na orkiestrę

Arnold Schönberg - Variations for
Orchestra, Op. 31

Felix Mendelssohn Bartholdy - Variations
sérieuses, Op. 54, na fortepian

Benjamin Britten - The Young Person's
Guide to the Orchestra (Variations
and Fugue on a Theme of Purcell)

Sergiej Rachmaninoff - Rapsodia na temat
Paganiniego na fortepian i orkiestrę

temat
własny

zaczerpnięty
z dzieł
innego
kompozytora

oparty ma
motywach
muzyki
ludowej,
tańcach

Johannes Brahms - Variations on a
Hungarian Song, Op.21 No.2 

Wariacje mogą występować
jako:
samodzielny utwór (np.
Temat z wariacjami, Wariacje
na temat…)
część utworu cyklicznego
(np. część w symfonii, sonacie,
koncercie)

Pod względem rozplanowania mogą
tworzyć:
• wyodrębniony cykl (numerowane)
• wariacje ciągłe, przechodzenie

jednej w drugą w sposób płynny
(nienumerowane)

Wariacje
charakterystyczne

- stopień zmian w wariacji
jest tak znaczny, że temat
jest już trudno
rozpoznawalny .

Sposoby zmiany/wariacji tematu:

Zmiany melodyczne

✓ figuracja (przednutki, ozdobniki,

obiegniki, dodawanie dźwięków

przejściowych)

✓ uproszczenia melodii

✓ inwersja

✓ całkowita zmiana melodii, ale

zachowana harmonika

Zmiany harmoniczne

✓ sharmonizowanie melodii poprzez

inne funkcje

✓ zmiana tonacji

✓ zmiana trybu (dur-moll)

✓ schromatyzowanie tematu

Zmiany rytmiczne

✓ zmiana wartości rytmicznych

✓ augmentacja

✓ dyminucja

✓ zmiana metrum

Zmiany fakturalne

✓ zmiany rejestru

✓ przekształcenie melodii w

figuracje harmoniczną (np. bas

Albertiego)

✓ (przeniesienie melodii z jednej

ręki do drugiej - fortepian)

✓ zmiana faktury (np. z

homofonicznej na polifoniczną i

odwrotnie)

✓ użycie środków polifonicznych –

dodawanie do tematu

kontrapunktu, tech. imitacyjna

✓ zmiany kolorystyczne

(instrumentacja)

Zmiany wyrazowe

✓ artykulacji

✓ dynamiki

✓ zmiana akcentów

Johannes Brahms - Variations

on a Hungarian Song, Op.21

No.2 

Aria „La ci darem la

mano” - duet Don

Giovanniego i Zerliny z

I aktu

Saviero Mercadante (1795–
1870) – Variation Là ci darem
la mano, C-dur na flet solo

Ludwig van Beethoven –

Wariacje C-dur na temat "Là ci

darem la mano„ na 2 oboje i

rożek angielski

temat

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII + coda

Fryderyk Chopin - Wariacje B-

dur op. 2 na temat "Là ci darem

la mano” na fortepian i

orkiestrę

Largo

Piu

mosso

Temat

Wariacja I

Introdukcja

Wariacja

IV

Wariacja III

Wariacja II

Wariacja V