SkÓra

Zadania

> bariera mechaniczna – warstwa
keratynowa
> odbiór bodźców – receptory skórne

– receptory układu

immunologicznego
> obrona układy – enzymatyczne
(biotransformacja)

– gruczoły łojowe (pH)
– komórki odpornościowe

> termoregulacja – naczynia krwionośne

– gruczoły potowe, łojowe
– włosy, mięśnie przywłosowe
– tkanka tłuszczowa

> synteza – witamina D

3

– prostaglandyny
– histamina
> wydalanie – złuszczanie nabłonka

– gruczołu potowe, łojowe

> magazynowanie – substancje lipidowe

– ksenobiotyki

Budowa

Naskórek

warstwa zrogowaciała
warstwa jasna
warstwa ziarnista
warstwa kolczysta
warstwa podstawna

Skóra właściwa – tkanka łączna włóknista

tkanka tłuszczowa
fibroblasty
gruczoły potowe
gruczoły łojowe

mieszek włosowy, włos

mięsień przywłosowy

naczynia krwionośne: oporowe

pojemnościowe

naczynia limfatyczne
paznokcie
receptory
komórki odpornościowe
włókna nerwowe

Receptory: dotyku

ucisku
zimna
ciepła
bólu

Czucie: mechanoreceptywne

termoreceptywne
nocyceptywne

Czynnościowa budowa receptorów:

rejon przetwornika – przetwarzanie przyjętego
bodźca na bioelektryczny
rejon potencjału iglicowego – indukcja potencjałów
czynnościowych

* intensywność bodźca – częstotliwość potencjałów
czynnościowych
* specjalizacja rodzaju odbieranego bodźca
* habituacja – adaptacja

Czucie mechanoceptywne
* dotyk – czucie powierzchowne
* ucisk – receptory w skórze właściwej (głębsze
warstwy)
* wibracja – receptory dotykowe drażnione szybko
powtarzającymi się, krótkotrwałymi bodźcami

Czucie nocyceptywne
- wolne (nagie) zakończenia nerwowe
- pośrednictwo histaminy (ciał H), bradykininy,
pośrednich

produktów przemiany materii (kwas

mlekowy), brak adaptacji
- znaczenie opioidów endogennych

Czucie termoceptywne
* receptory zimna (kolby końcowe Krausego);maksimum

wyładowania ~ 27° - 33°C

* receptory ciepła (ciałka zmysłowe Ruffiniego);
maksimum

wyładowania 38° - 43°C

* (receptory bólowe – drażnienie poniżej 10° - 15°C;
szybka

adaptacja)

Receptory dotykowe
* wolne zakończenia nerwowe (wolno adaptujące
się)
* ciałka dotykowe (czuciowe Meissnera) – siatka
rozgałęzień dendrytycznych otoczona torebką
(szybko adaptujące się)
* łąkotki dotykowe (tarczki Merkla) – siatka
łącznotkankowa otoczona grubym włóknem
zmielinizowanym (wolno

adaptujące się)

* receptory koszyczkowe mieszków włosowych –
cienkie

włókna mielinowe

* ciałka zmysłowe (narządy końcowe Ruffiniego) –
kłębki nieosłoniętych włókien nerwowych (wolno
adaptujące

się)

* ciałka blaszkowate (ciałka Paciniego) –
bezmielinowe

zakończenia nerwowe otoczone

kolbkowato komórkami satelitowymi i blaszkami
łącznotkankowymi (bardzo szybko adaptujące się)

Gruczoły łojowe (typ holokrynowy)
* wolne
* przywłosowe

łój skórny:
kwasy tłuszczowe (~ 65%)
związki woskowe

cholesterol

skwalen (~ 5%)
dzienna ilość ~1 – 2 g.d‾¹

Gruczoły potowe
* typ apokrynowy (głównie okolice narządów płciowych)
* typ ekrynowy (część wydzielnicza w skórze właściwej)

- nierównomierność rozmieszczenia
- zróżnicowanie aktywności (praca, emocje,

temperatura)

pot – woda, tłuszcze, białka, NaCl,
mocznik, kwas moczowy …

Znaczenie hormonów

* hormony tarczycy (jodowe) – przemiany
tlenowe (odporność, obrzęk śluzakowaty)
* katecholaminy – ukrwienie (temperatura
skóry, uwodnienie)
* kortyzol – przemiana materii (utrata
kolagenu)
* aldosteron – gospodarka wodno-mineralna
(uwodnienie)
* hormon melanotropowy – synteza melaniny
(obrona przed promieniami UV)
* hormony płciowe – owłosienie

– rozwój skóry właściwej (tkanka
tłuszczowa)
– gruczoły potowe apokrynowe
– gruczoły łojowe