Zakres przedmiotowy działań 

mediacyjnych w sferze publicznej.

Mediacja

  jest  procesem  służącym  osiągnięciu 

porozumienia,  zarówno  w  przypadku  sporu,  jak  i  w 
sytuacji  konieczności  dokonania  zadośćuczynienia,  a 
także  w  sytuacji  impasu  oraz  zastoju  w  negocjacjach. 
Może służyć także nawiązaniu kontaktu między stronami.
W  sferze  publicznej  rozumianej  jako  obszar  działań 
organów  państwa,  mediacja  przybiera  postać  różnych 
zinstytucjonalizowanych  i  niezinstytucjonalizowanych 
form działania organów państwa lub osób zatrudnionych 
w strukturach państwa.

Mediacja 

jest ogólnie definiowana jako interwencja 

w  negocjacje  lub  konflikt  akceptowalnej  trzeciej  strony, 
która  ma  minimalną  możliwość  podejmowania  decyzji 
lub  w  ogóle  pozbawiona  jest  tej  możliwości,  która 
towarzyszy  zaangażowanym  stronom  w  dobrowolnym 
zmierzaniu 

do 

obustronnie 

akceptowalnego 

porozumienia.  Dodatkowo  może  ustanawiać  lub 
wzmacniać  relacje  oparte  na  wzajemnym  szacunku 
pomiędzy  stronami  lub  zakańczać  relacje  w  sposób 
minimalizujący koszty emocjonalne i straty psychiczne.

Mediator 

jest  trzecią  stroną  –    jest  to  osoba 

niezaangażowana  bezpośrednio  w  spór  lub 
konkretne  kwestie  sporne.  Obecność  osoby  z 
zewnątrz  najczęściej  dostarcza  stronom  nowego 
spojrzenia 

na 

dzielące 

je 

kwestie 

i 

stworzenia 

relacji 

ukierunkowanej 

na 

rozwiązywanie problemów.

Z 

założenia 

uprawnienia 

mediatora 

do 

podejmowania  decyzji  są  niewielkie  lub  żadne, 
nie  może  on  jednocześnie  nakazać  czegoś 
stronom,  czy  zmuszać  je  do  rozstrzygnięcia 
dzielących  ich  nieporozumień,  siłą  narzucając  im 
swoją  decyzję.  Ta  cecha  odróżnia  mediatora  od 
sędziego czy arbitra.

Tworzenie hipotez i działania mediacyjne

Mediator aby działać skutecznie , musi być w stanie 
zanalizować i krytycznie ocenić sytuacje oraz wybrać 
skuteczne  działania  służące  dotarciu  do  przyczyn 
konfliktu.
W  pierwszej  kolejności  mediator  obserwuje  i 
identyfikuje  nastawienie  stron  ,  sposoby  percepcji, 
schematy  komunikacyjne  oraz  aktualne  interakcje 
stron, przyczyniające się do powstania negatywnych 
relacji  lub  hamujące  wytworzenie  pozytywnych. 
Stara  się  ustalić  czy  brak  informacji,  dezinformacja, 
sposób w jaki zbierane są dane lub też sposób, w jaki 
dane te są oceniane, mogą leżeć u podłoża konfliktu. 
W  dalszej  kolejności  ustala  zbieżności  i  różnice  w 
wartościach, do których strony przywiązują wagę.

Fazy mediacji

Mediacje jako dynamiczny proces można podzielić 
na  sześć  faz.  Podział  ten  pozwala  między  innymi 
lepiej zrozumieć jej przebieg: 

1. Faza wstępna,
2. Formułowanie pozycji,
3. Odkrywanie interesów,
4. Poszukiwanie rozwiązań,
5. Wybór rozwiązań,
6. Faza końcowa.

Mediacje  rozpoczyna  faza  wstępna,  w  trakcie  której 
mediator  wyjaśnia  stronom  istotę  mediacji  i  rolę 
mediatora. W tej fazie następuje uzgodnienie umowy z 
mediatorem oraz ustalenie procedury mediowania.
W  fazie  drugiej  dochodzi  do  określenia  żądań  stron, 
czyli identyfikacji problemów. 
Faza  trzecia  natomiast  to  samo  sedno  mediacji. 
Mediator  pomaga  stronom  odkryć  ich  rzeczywiste 
interesy.  Odsłonięcie  rzeczywistych  interesów  to 
ujawnianie  potrzeb  stron  zarówno  tych  ukrytych  jak  i 
tych 

jawnych. 

W 

fazie 

kolejnej 

strony 

z  udziałem  mediatora  szukają  rozwiązań  problemów, 
by następnie wybrać jedno z nich w etapie piątym. 
Zamknięcie  mediacji  to  ostatnia  faza,  w  której  jest 
czas  na  formalizowanie uzgodnień i budowanie tekstu 
porozumienia.

Dyrektywy procesu mediacyjnego

• Ukierunkowanie na cel. 
• Włącznie zamiast wykluczania. Mediator powinien włączać 

do sprawy każdego, kto ma coś wspólnego z konfliktem.

• Dobrowolność. Zainteresowane strony dobrowolnie 

uczestniczą w sprawie i mają prawo do wycofania się.

• Samookreślenie. Uczestnicy sami dookreślają co jest 

przedmiotem mediacji i odpowiadają za siebie.

• Równość szans. Wszystkie strony mają takie same prawo do 

kształtowania procesu mediacji.

• Respektowanie różnych interesów.
• Limit czasowy. Uczestnicy powinni wiedzieć do jakiego 

momentu chcą uczestniczyć w konflikcie, aby móc włączyć 
poszczególne kroki postępowania do procesu mediacji.

• Realizacja. Uczestnicy muszą także doprecyzować jak widzą 

realizację umów i jak przedstawione w czasie mediacji 
problemy mogą być rozwiązane.

Zastosowanie mediacji w sferze 

administracji publicznej

W  organach  administracyjnych  występuje  nie  tylko  aparat 
służący  wykonywaniu  przepisów  prawa  (niepodlegający 
jakimkolwiek negocjacjom) ale też „mediatora” próbującego 
godzić  rozbieżne  interesy  indywidualne  lub  grupowe,  a 
nawet  stronę  mediacji  –  występującą  na  równi  w  sporze  z 
petentem  –  obywatelem.  Instytucja  mediacji  została  w 
naszym  prawie  powiązana  z  sądową  kontrolą  działań 
administracji 

na 

podstawie 

skargi 

do 

sądu 

administracyjnego.  Złożenie  takiej  skargi  świadczy  o 
zaistnieniu sporu między skarżącym a organem. Szczególny 
charakter  tego  konfliktu  wiąże  się  ze  zróżnicowanym 
statusem  jego  stron.  W  sytuacji  coraz  większego  uwikłania 
władzy  publicznej  w  organizowanie  życia  zbiorowości  oraz 
wyłaniających  się  na  tym  tle  licznych  konfliktów, 
dotychczasowe  formuły  rozstrzygania  sporów  jednostki  z 
administracją  okazują  się  zawodne.  Zachodzi  potrzeba 
usprawnienia 

sądowej 

kontroli 

administracji 

oraz 

wypracowania  alternatywnych  środków  ochrony  prawnej, 
takich jak mediacja.

Podstawowe modele rozwiązywania

i rozstrzygania sporów

W  doktrynie  wyróżnia  się  cztery  podstawowe  modele 
rozwiązywania 
i  rozstrzygania  sporów.  Zasadnicze  różnice  między  nimi 
ilustruje poniższa tabela.

Kryteria

Model

ugodowy

adjudykacyjny

kontraktow

y 

(negocjacje

)

koncyliacy

jny 

(mediacje)

arbitrażow

y

sądow

y

Udział osoby trzeciej

-

+

+

+

Strony decydują o tym kto 

będzie osobą trzecią

nie dotyczy

+

+

-

Strony decydują o trybie i 

organizacji postępowania

+

+

+/-

-

Strony decydują o wyniku 

postępowania

+

+

-

-

Bibliografia:

„Mediacje.  Teoria  i  Praktyka.”,  red.  E. 

Gmurzyńska, 
R. Morek, Warszawa 2009

„Mediacje. 

Praktyczne 

sposoby 

rozwiązywania konfliktów.”, Ch. W. Moore

„Negocjacje    i  mediacje  w  sferze 

publicznej.”, 
M. Tabernacka