I pomoc przy zatruciach

środkami chemicznymi

Znaki substancji

chemicznych

W przemyśle i gospodarce wykorzystuje się ponad 60 tysięcy różnych
związków chemicznych, przy czym każdego roku przybywa średnio
około 600 nowych. Wiele z nich wykazuje wysoką toksyczność lub silne
działanie utleniające czy też wybuchowe i łatwopalne. Zagrożenie dla
zdrowia ludzi i zwierząt ze strony tych substancji chemicznych jest duże
w wypadku awarii lub przypadkowego uwolnienia się ich w dużej ilości
do atmosfery i do gleby. Niektóre są bardzo trwałe i mogą dłuższy czas
utrzymywać wysokie stężenie, co może spowodować dostanie się ich
do organizmu drogą pokarmową lub oddechową. Mogą być także
wchłaniane przez skórę. Środki tego typu określa się mianem TSP -
Toksycznych Środków Przemysłowych. Budowa chemiczna i toksyczne
właściwości tych środków jest tak różnorodna, że uniemożliwia prostą
klasyfikację. Najczęściej klasyfikuje się je na podstawie objawów
zatrucia. Większość z tych związków działa na błony śluzowe dróg
oddechowych, spojówki, skórę. Wiele z nich oddziałuje na system
nerwowy i niektóre organy wewnętrzne (akumulacja i degradacja). W
Polsce wymienia się przynajmniej 54 substancje, które ze względu na
swoje specyficzne działanie mogą stworzyć szczególnie niebezpieczne
zagrożenie dla ludności i środowiska w trakcie awarii.

Amoniak

Amoniak jest bezbarwnym, silnie trującym gazem o ostrym

"gryzącym" zapachu.

Objawy:
Wywołuje przykre pieczenie w gardle, kaszel, ślinotok,
nudności, łzawienie i ból głowy, oparzenia skóry różnego
stopnia. Przy dużych dawkach może spowodować
nieodwracalne zmiany w organizmie np. utrata wzroku,
zmiany w płucach, osłabienie akcji serca.

PIERWSZA POMOC

1.Poszkodowanego należy wynieść ze skażonego środowiska.
2.Zdjąć skażoną odzież, ciepło okryć.
3.Zapewnić dopływ świeżego powietrza.
4.Przy zatruciu dróg oddechowych usunąć śluz z jamy ustnej i gardła,
ułożyć poszkodowanego na boku, zapewnić bezwzględny spokój i
bezruch (groźba obrzęku płuc nawet do 48 godz.).
5.Przy zatruciach drogą pokarmowa podawać rozcieńczony roztwór
kwasu octowego, sok z cytryny lub wodny roztwór kwasu cytrynowego,
mleko.
6.Skażone oczy płukać pod bieżącą wodą około 15 minut przy
podwiniętych powiekach.
7.Skórę zmywać 15 minut dużą ilością bieżącą wody.
8.Wezwać lekarza, przewozić chorego tylko w pozycji leżącej.

Ważne:
Osoby biorące udział w akcji ratowniczej lub likwidowaniu awarii muszą być wyposażone w
aparaty izolujące do ochrony dróg oddechowych oraz ubranie gazoszczelne.

Chlor

Chlor jest gazem silnie trującym i żrącym. Działa głównie na

drogi oddechowe i skórę. Tworzy ciężki, ścielący się obłok o

żółtym zabarwieniu.

Objawy:
Wywołuje podrażnienie błon śluzowych oczu, gardła i górnych
dróg oddechowych. Powoduje łzawienie, kichanie, ślinotok,
kaszel, nudności wymioty, bóle brzucha, przebarwienie
włosów na zielono i obrzęk płuc. Może doprowadzić do śmierci.

PIERWSZA POMOC

1.Poszkodowanego wynieść za skażonego środowiska.
2.Zdjąć skażoną odzież, ciepło okryć, ułożyć wysoko i zapewnić
spokój.
3.W razie zatrzymania oddechu stosować oddychanie "usta -
usta", jeżeli jest taka możliwość zastosować aparat oddechowy z
tlenem.
4.Skażoną skórę zmywać obficie wodą z mydłem i przykryć
jałowym opatrunkiem - nie nakładać opasek oparzeniowych.
5.Oczy płukać dużą ilością bieżącej wody przy odwiniętych
powiekach.
6.Wezwać lekarza. Transport jest możliwy jedynie w pozycji
leżącej.
7.W przypadku gdy istniej prawdopodobieństwo utraty
przytomności, poszkodowanego transportować w ustabilizowanej
pozycji bocznej ustalonej.

Zatrucia bojowymi środkami trującymi

Porażenie ludzi BST następuje przez wprowadzenie do
organizmu przez drogi oddechowe lub skórę skażonego
powietrza, spożycie skażonych produktów lub wody albo przez
bezpośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami.

Ze względu na trwałość BST dzielimy na:
• Trwałe środki trujące – działanie rażące od kilku godzin do

kilku dni, a nawet tygodni, bardzo powoli parują. Są to
sarin, tabun, iperyt i luizyt. Nietrwałe środki trujące – od
kilku do kilkudziesięciu minut. Są to: fosgen, dwufosgen,
kwas pruski i chloropikryna.

• Dymy trujące – wywołują łzawienie i kaszel. Zaliczamy do

nich: chloroacetofenon, adamsyt i kamit.

Ze względu na działanie toksyczne i

ochronę przed nimi dzielimy je na:

• Paralityczno-drgawkowe – powodują porażenia układu

nerwowego (sarin, soman, tabun, V-gazy). Trucizny o
zapachu owoców, bądź kamfory. Przedostają się przez
skórę, drogi oddechowe i śluzówkę.

• Ogólnotrujące – ogólne zatrucie organizmu przez drogi

oddechowe i śluzówkę (kwas pruski, arsenowodór). Zapach
gorzkich migdałów lub czosnku.

• Parzące – porażają skórę, powodują powstawanie pęcherzy i

owrzodzeń, trudno gojących się ran (iperyt, iperyt azotowy,
luizyt) Mają zapach musztardy lub kwiatów.

• Duszące – działają rażąco na układ oddechowy, obrzęk płuc,

prowadzący w konsekwencji do uduszenia (fosgen,
dwufosgen). Bezbarwne ciecze o zapachu zgniłego siana lub
gnijących jabłek.

• Drażniące i łzawiące – drażnią błony śluzowe oczu, nosa,

jamy ustnej i skórę (adamsyt, chloroacetofenon).
Krystaliczne substancje stałe.

• Psychochemiczne – związki o działaniu narkotycznym,

powodują obezwładnienie oraz zaburzenia psychiczne i
fizyczne funkcji organizmu (LSD-25, U-6056, sernyl). Są
bezsmakowe i bezzapachowe. Dostają się drogą oddechową
lub pokarmową.

• Środki roślinobójcze – herbicydy, stymulują wzrost i

dojrzewanie lub w nadmiarze całkowicie niszczą uprawy.

Związki fosforoorganiczne

Związki fosforoorganiczne zostały wynalezione przed
wybuchem II wojny światowej. Miały być zastosowane jako
trucizny bojowe do porażenia układu nerwowego i nazwano je
trylonami. Dalsze badania wykazały ich niezwykłą skuteczność
w niszczeniu
owadów i pasożytów.
Zatrucia insektydami fosforoorganicznymi kończą się śmiercią
w ciągu kilku minut. Przenikają przez drogi oddechowe,
śluzówki, skórę i odzież. Przed zatruciem zabezpiecza maska
przeciwgazowa i odzież ochronna, które należy stosować
nawet przy rozpylaniu insektycydów.
W ostrych zatruciach tego rodzaju środkami spotykamy się z
następującymi objawami chorobowymi: na początku mamy
utratę łaknienia, mdłości, pocenie się, bolesne kurcze brzucha,
zgagę, odbijanie się i ucisk w klatce piersiowej. Później
następują wymioty, biegunka, drgawki, duszności, wzrost ilości
wydzieliny w oskrzelach i obrzęk płuc.

PIERWSZA POMOC

Pierwsza pomoc powinna polega na przemyciu śluzówek oczu
kwaśnym węglanem sodu (sodą oczyszczoną ) lub dużą ilością
wody. Następnie należy nałożyć maskę przeciwgazowa.
• Przy zatruciu przez usta zaleca się płukanie żołądka 5-proc.

roztworem kwaśnego węglanu sodu wraz z węglem
zwierzęcym.

• Skórę odkaża się roztworem amoniaku lub 1 0-proc.

roztworem kwaśnego węglanu sodu. W razie braku tych
środków należy przemyć je obficie woda z mydłem.

• W przypadku porażenia oddychania stosuje się sztuczne

oddychanie metodą "usta-usta" sposobem pośrednim, za
pomoc odpowiednich przyrządów reanimacyjnych (rurka
ustno-gardłowa, odsysacz wydzieliny, prosty aparat do
sztucznego oddychania, aparat do elektrowstrząsów w razie
migotania serca) , by nie narazić ratownika na skażenie.

Alkohol etylowy

• Alkohol etylowy (etanol) należy do trucizn, które bardzo łatwo

wchłaniają się z przewodu pokarmowego - już po 15 minutach
wchłoniętych jest ponad 50% spożytego alkoholu. Na szybkość
wchłaniania etanolu wpływ ma zawartość treści żołądkowej w
czasie picia. Obecność alkoholu można wykryć we krwi już po 5-
10 minutach od chwili wypicia. W organizmie etanol jest
utleniany do aldehydu octowego następnie do kwasu octowego i
wreszcie do wody i dwutlenku węgla. Ustrój dorosłego mężczyzny
o wadze 70 kg metabolizuje etanol z szybkością około 7 gram
czystego alkoholu na godzinę został on wypity oraz osobniczej
wrażliwości na alkohol. Dawka śmiertelna dla człowieka waha się
w szerokich granicach. Przyjmuje się, że dla dorosłego człowieka
wynosi ona 200 - 400 gram czystego alkoholu, czyli około 500 -
800 ml 40% wódki wypitej w krótkim czasie. Przy takich dawkach
maksymalne stężenie alkoholu we krwi wynosi od 3 do 6 promili.

Objawy:
Alkohol etylowy jest trucizna działającą przede wszystkim narkotycznie
na ośrodkowy układ nerwowy.
• Przy stężeniu około 0,03 promila i polegają zmniejszeniu

spostrzegawczości przy wydłużonym czasie reakcji.

• Przy stężeniu około 0,3 promili występują już objawy odhamowania

emocjonalnego polegające na euforia, agresji lub smutku.

• Przy stężeniu 0,5 promili - następują zaburzenia koordynacji ruchów,

chwiejny chód, podwójne widzenie, mowa staje się bełkotliwa.

• Przy stężeniach powyżej 1 promila obserwuje się pobudzenie

psychoruchowe lub sen zbliżony do snu narkotycznego. Przy
głębokim zatruciu dochodzi do zaburzeń oddychania i pracy serca,
spadku ciśnienia tętniczego, zniesienia odruchów.

• Przy stężeniu 2 promili może wystąpić śpiączka zwłaszcza u kobiet,

dzieci i młodzieży, może natomiast nie wystąpić u przewlekłych
alkoholików ze stężeniem 4 promili. Zdarzają się zatrucia zakończone
pomyślnie pomimo stężenia etanolu we krwi powyżej 8 promili.

Leczenie

Terapia zatrucia polega na wczesnym płukaniu żołądka -
skutecznym tylko w przypadku, gdy chory spożył alkohol w
jednorazowej porcji w czasie nie dłuższym niż jedna godzina
przed przyjęciem do szpitala. Zaleca się podawanie do
żołądkowo lub dożylnie wodorowęglanu sodu. Chorym należy
zapewnić płyny dożylnie poczynając od 40% glukozy (zwalcza
ewentualną hipoglikemię) oraz tlen. W razie zaburzeń
oddychania konieczne jest zastosowanie sztucznej wentylacji.
Pomimo kontrowersji co do skuteczności można "testowo"
zastosować dożylnie nalokson. W masywnych zatruciach
alkoholem etylowym wykonuje się dializę otrzewnową lub
hemodializę. Jest to właściwie jedyna skuteczna metoda
przyspieszenia eliminacji etanolu z organizmu.

Alkohol metylowy

Alkohol metylowy, metanol, zwany jest także spirytusem
drzewnym jest stosowany w przemyśle jako rozpuszczalnik oraz
składnik środków czyszczących. Jest związkiem bardziej trującym
od alkoholu etylowego - dużo mniejsza dawka może
spowodować zaburzenia oddechu, ma też silniejsze właściwości
narkotyczne. Łatwo się wchłania przez skórę, błony śluzowe i
płuca (opary), jednak do zatruć dochodzi najczęściej drogą
doustną. W organizmie ulega rozkładowi do aldehydu
mrówkowego, następnie do kwasu mrówkowego. Aldehyd
mrówkowy tylko w małej ilości krąży w organizmie, ma jednak
silne właściwości toksyczne - prawdopodobnie odpowiada za
zmiany zwyrodnieniowe nerwu wzrokowego.
Dawka śmiertelna wynosi od 30 do 150 ml, aczkolwiek są wyjątki
(opisywano wyleczenie po spożyciu 600 ml metanolu).

Objawy
Objawy zatrucia występują nagle po kilku lub kilkunastu
godzinach (czasem dopiero po kilku dniach), a ich nasilenie
zależy od dawki spożytego metanolu. Nieraz ograniczają się
tylko do silnych bólów głowy i brzucha, odurzenia, nudności i
zaburzeń widzenia. W cięższych przypadkach stwierdza się
pobudzenie psychoruchowe, utratę przytomności, sinicę,
zaburzenia oddechu (oddech Kussmaula, bezdech). Często
dochodzi do upośledzenia funkcji wątroby oraz do uszkodzenia
nerwów wzrokowych i siatkówki powodujących zaburzenia
widzenia, ślepotę. Może także wystąpić obrzęk mózgu,
niewydolność nerek, zapalenie trzustki.

Leczenie

Od samego początku konieczne jest podawanie alkoholu etylowego, który
zmniejsza metabolizm metanolu tak, aby utrzymywać stężenie etanolu we
krwi w granicach 100-130 mg/dl ( 1 do 1,3 promili). Chorym przytomnym
należy podawać doustnie 40% etanol (rozcieńczony 6-krotnie) w dawce 2
ml/kg w ciągu 30 minut, a następnie 0,2- 0,4 ml/kg/h zależnie od tego czy
pije przewlekle czy też nie. Chorym nieprzytomnym podaje się go dożylnie
w formie 10% roztworu, początkowo około 10ml/ kg/ 30 min, następnie
przewlekle pijącym 2,0 ml/kg/h, a niepijącym 0,8 ml/kg/h.

Płukanie żołądka z dodatkiem wodorowęglanu ma sens tylko w ciągu 2 do 4
godzin po spożyciu metanolu. Węgiel aktywowany nie absorbuje alkoholu
metylowego! W ciężkich zatruciach metodą z wyboru jest hemodializa. Przy
ph poniżej 7,2 konieczne jest wyrównywanie kwasicy metabolicznej
wodorowęglanami. Podawanie kwasu foliowego przyspiesza eliminację
kwasu mrówkowego z organizmu. W ciągu całego leczenia konieczna jest
stała kontrola gospodarki wodno-elektrolitowej oraz zwalczanie
hipoglikemii.

I pomoc poszkodowanym

środkami

promieniotwórczymi

Co to jest

promieniowanie?

• Promieniowanie – to proces przenoszenia energii na

odległość. Nośnikiem w procesie jej przenoszenia mogą być
fale o różnej naturze i właściwościach (np. akustyczne,
świetlna, cieplne, radiowe) albo cząsteczki o rozmaitych
cechach (np. masa, szybkość , objętość). W zależności od
natury nośnika wyróżniamy promieniowanie falowe i
cząsteczkowe. Do najważniejszych efektów wywołanych
przez promieniowanie w atomach napotkanego ośrodka
materialnego należą: jonizacja i wzbudzenie.

Promieniowanie ze względu na

zdolność wywoływania jonizacji

dzielimy na:

• Promieniowanie jonizujące – ma zdolność jonizowania

atomów materii, na przykład: promieniowanie x, gamma,
neutronowe, elektronowe (beta), jądra helu (alfa),
protonowe, deuteronowe

Promieniowanie niejonizujące - przenoszące energię w
porcjach niewystarczających do jonizowania atomów, na
przykład: promieniowanie nadfioletowe (UV), świetlne
(optyczne), cieplne (podczerwone IR), radiowe ( o różnej
długości fal)

Do najważniejszych uszkodzeń

popromiennych zalicza się:

• -

Ostry zespół ogólnoustrojowy (ostra choroba

popromienna)

-

Ostre uszkodzenia skóry

-

Mieszane zespoły chirurgiczno-radiacyjne (np.

zespół popromienny i uraz mechaniczny, zespół
popromienny i oparzenie)

-

Inne (zmiany organiczne lub miejscowe, zespoły

podostre i przewlekłe, późne efekty działania
promieniowania jonizującego: schorzenia
nowotworowe, powstawanie zaburzeń rozwoju u
płodu, dziedziczne zmiany materiału genetycznego)

Ostra choroba

popromienna

• Ostra choroba popromienna –

ogólnoustrojowy

zespól patologiczny będący skutkiem krótkotrwałej
ekspozycji ciała ludzkiego na wystarczająco dużą dawkę
promieniowania jonizującego. Do przekroczenia
dopuszczalnych dawek promieniowania zazwyczaj dochodzi
w wyniku wypadków radiacyjnych (np. awaria reaktora
jądrowego, czasem uszkodzenie aparatury diagnostycznej
generującej promieniowanie rentgenowskie). Choroba
popromienna bywa skutkiem pochłonięcia pierwiastków i
izotopów promieniotwórczych (doustnie, albo wziewnie). Im
wyższe promieniowanie, tym poważniejsze skutki dla
zdrowia, stąd prawdziwe spustoszenie może spowodować
wybuch atomowy (jak w Hiroszimie i Nagasaki).

Okresy choroby

popromiennej

• I okres (objawy pierwotne) rozpoczyna się w kilka, kilkanaście godzin po

napromieniowaniu i trwa od jednego do kilku dni. Objawy: niepokój, bezsenność,
złe samopoczucie, bóle, zawroty głowy, brak apetytu, nudności, wymioty,
łzawienie, biegunka.
II okres (utajony, bezobjawowy) – trwa od kilku do kilkunastu dni. Brak objawów
klinicznych rozwijającego się skrycie schorzenia. Występują popromienne zmiany
we krwi
III okres (rozwinięte schorzenie) początkowo powracają objawy podobne do
występujących w pierwszym okresie, ale silniejsze (wymioty, biegunki).
Stopniowo dołączają się objawy uszkodzenia wielu narządów i układów a przede
wszystkim układu krwiotwórczego i odpornościowego, sercowo-naczyniowego,
oddechowego oraz uszkodzenia przewodu pokarmowego. Objawy ostrej choroby
popromiennej dotyczą właściwie całego napromieniowanego organizmu. Jeśli
chory nie umrze wcześniej okres ten trwa tylko kilka tygodni
IV okres (zdrowienie) – trwa kilka miesięcy. Stopniowo słabnie i znika większość
objawów chorobowych, ale bardzo rzadko dochodzi do całkowitego wyzdrowienia.
Często występują nawroty choroby oraz późne zmiany popromienne
(genetyczne, nowotworowe)

Objawy ostrej choroby

popromiennej

Postać subkliniczna (dawka promieniowania: 0,5-2 Gy) - objawia się ogólnym

zmęczeniem, znużeniem. Zwykle kilkanaście dni po napromieniowaniu można stwierdzić
spadek poziomu limfocytów we krwi (limfocytopenia). Ten rodzaj choroby popromiennej
nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia (Śmiertelność u człowieka: 0%)
Postać hematologiczna (dawka promieniowania: 2-4 Gy) - najczęściej początkowo
towarzyszą jej objawy takie same, jak przy postaci subklinicznej, jednak spadek poziomu
limfocytów jest szybszy i wyraźniejszy, co prowadzi do znacznego spadku odporności.
Pojawia się też niedokrwistość, czasem skaza krwotoczna. W wyniku tych problemów
może dojść nawet do śmierci. (Śmiertelność u człowieka: do 25% chorych)
Postać jelitowa (dawka promieniowania: 4-8 Gy) - w tym przypadku dominują
dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (charakterystyczne krwiste biegunki),
skaza krwotoczna oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej z obrzękami. Objawy
pojawiają się wkrótce po napromieniowaniu, najpóźniej w ciagu kilkunastu godzin.
Śmiertelność bardzo wysoka (Śmiertelność u człowieka: 50–100% chorych)
Postać mózgowa (dawka: 8-50 Gy) i enzymatyczna - bezpośrednia przyczyna śmierci
osób napromieniowanych, w krótkim czasie (Śmiertelność :100%)
Postać enzymatyczna (dawka powyżej 50 Gy)

- utrata przytomności, prawie

natychmiastowa śmierć "pod promieniami„ (Śmiertelność: 100%)

Zespół popromienny

Zespół popromienny to stan chorobowy spowodowany
pochłonięciem określonej dawki promieniowania
jonizującego przez organizm żywy lub jego części (tkanki,
narządy)
Cechy zespołu popromiennego:
-etiologia (przyczyna) radiacyjna
-fazowy charakter rozwoju procesu chorobowego (objawy
pierwotne, okres utajenia, okres rozwinięcia schorzenia,,
okres zejściowy)
-brak, poza etiologią radiacyjną, objawów chorobowych
typowych tylko dla zespołu popromiennego
-występowanie wtórnych zakażeń i krwawień,
spowodowanych upośledzeniem odporności i krzepliwości
krwi

Mieszane zespoły chirurgiczno-

radiacyjne

• Mieszane zespoły chirurgiczno-radiacyjne to obrażenia

powstające w skutek jednoczesnego lub kolejnego działania na
człowieka fali uderzeniowej promieniowania cieplnego i
jonizującego. Do ich cech charakterystycznych należą:
1)

Cięższy przebieg i rokowania każdego zespołu niż pojedynczego

obrażenia wchodzącego w skład zespołu – „zjawisko wzajemnego
pogarszania” (efekt działania kilku czynników uszkadzających)
-zwiększone prawdopodobieństwo krwotoków
-upośledzenie odporności
-zaburzenia wodno-elektrolitowe
-powolne gojenie ran
2) Nierównomierny rozwój obrażeń wchodzących w skład zespołu
(pierwsze powstają urazy mechaniczne, następnie ujawniają się
skutki działania promieniowania cieplnego, a najpóźniej – po
okresie utajenia – uszkodzenia popromienne
3) Rzadkie całkowite wyzdrowienie

Uszkodzenia skóry:

Uszkodzenia skóry powstałe na skutek promieniowania
gamma zależą przede wszystkim od wielkości dawek
promieniowanie pochłoniętych przez skórę
-Stopień 1 - do 4 Gy - odczyn epilacyjny – wypadanie
włosów
-Stopień 2 - 4-8 Gy - odczyn epilacyjny + rumień
popromienny
-Stopień 3 - 8-12 Gy - odczyn epilacyjny + rumień
popromienny + zmiany pęcherzowe
-Stopień 4 - powyżej 12 – odczyn epilacyjny + rumień
popromienny + zmiany pęcherzowe + zmiany wrzodziejąco-
martwiczne

Awaria w Czarnobylu

26 kwietnia 1986 roku doszło do awarii reaktora atomowego
w Czarnobylu – największej katastrofy w dziejach elektrowni
jądrowych. Bezpośrednio w wyniku katastrofy zmarło 30 osób, a
ponad 200 zachorowało na chorobą popromienną o ostrym i
przewlekłym przebiegu.
Ofiar jest jednak o wiele więcej. Do dziś na Ukrainie rodzą się
dzieci z wadami genetycznymi, odnotowano także wzrost
zachorowań na raka. Wokół Czarnobyla została utworzona strefa
zamknięta zwana „Zoną”. Obecnie na terenie Zony, organizowane
są wycieczki.

•

Dnia 30 kwietnia, po katastrofie prof. Jaworowski zaproponował
przeprowadzenie akcji profilaktycznej. Polegała ona na
podaniu płynu Lugola który średnio o połowę
zmniejszał dawkę promieniotwórczego jodu.

Pierwsza pomoc

1)

Ocena sytuacji (sprawdzenie i ustalenie poziomu zewnętrznego skażenie promieniotwórczego

przy użyciu odpowiedniej aparatury radiometrycznej)

2)

Zapewnienie bezpieczeństwa sobie i poszkodowanemu (środki ochrony osobistej, odzież

ochronna, rękawice, maska przeciwgazowa)

3)

W zależności od stanu poszkodowanego wyniesienie go lub wyprowadzenie z miejsca, gdzie

mógłby podlegać dalszemu skażeniu

4)

Przeprowadzenie odkażenie poszkodowanego

Rozebranie poszkodowanego
Usuniecie skażonej odzieży
Wykonanie zabiegów sanitarno-higienicznych – płukanie powłok ciała, jamy ustnej i nosogardzieli

wodą ( w przypadku skażenia skóry w otoczeniu naturalnych otworów ciała przy odkażaniu
należy zwrócić uwagę, aby popłuczyny nie trafiły do oczu, nosa, jamy ustnej)

Ostrzyżenie poszkodowanego (gdy skażenie dotyczy owłosionych części powłok)
Wywołanie wymiotów, podanie odtrutek uniwersalnych (węgiel aktywowany) w przypadku skażeń

promieniotwórczych przewodu pokarmowego

Zabezpieczenie skażonych materiałów (odzież, popłuczyny, włosy) aby zapobiec

rozprzestrzenianiu się skażenia

5)

Zaopatrzenie ran, oparzeń, masowych krwawień zewnetrznych, unieruchomienie złamań

6)

Przygotowanie poszkodowanego do ewakuacji ( zapewnienie poszkodowanemu spokoju,

ułożenie
przeciwwstrząsowe)

Prypeć – Miasto Widmo