ĆWICZENIE 12
Temat: GRUPY KRWI, OSOCZE KRWI (plazma)
1. Układ grupowy AB0
a) antygeny grupowe (aglutynogeny)
" A  gen A powoduje zmianÄ™ substancji H w antygen A; w osoczu
występuje izohemoaglutynina anty  B; enzym glikozylotransferaza
przenosi N  acetylogalaktozaminÄ™ na szkielet glikoproteinowy
" B  gen B powoduje zmianÄ™ substancji H na antygen B; w osoczu
występuje izohemoaglutynina anty  A; obecny enzym przenoszący
glukozÄ™ na szkielet glikoproteinowy
" 0  bardzo słaby antygen; w osoczu obecne izohemoaglutyniny anty 
A i anty  B; brak genu A i B  jest tylko substancja H; nie ma
enzymów
" AB  brak izohemoaglutynin; sÄ… oba geny (Ai i B) oraz oba enzymy
" Bombay (0k)  brak obu antygenów (mimo obecności genów) i
substancji H, poniewa\
jest bardzo du\
o przeciwciał anty  H; u
homozygot hh (nie mogą przetwarzać substancji prekursorowej w
substancjÄ™ H)
Krwinki surowica
czerwone grupy:
0 A B AB
0 - - - -
A + - + -
B + + - -
AB + + + -
b) odmiany antygenu A
" A1 - u większości osób; mają więcej determinant na powierzchni
erytrocytu ni\
A2; występuje u 80% osób z grupą A; duza siła antygenowa;
silna aglutynacja z surowica anty  A
" A2  słaba ( lub wcale) aglutynacja z surowicą anty  A; cztery razy mniej
determinant ni\
A1
c) częstość występowania poszczególnych grup układu
grupa krwi częstość występowania[%]
A1 31,5
A2 9,5
B 19
A1B 6,4
A2B 1,6
0 32,5
Bombay bardzo rzadko
d) występowanie substancji grupowych A, B i H
" erytrocyty
" płyny ustrojowe i inne komórki organizmu, np. gruczoły ślinowe, nerki,
trzustka, ślina wątroba, płuca, jądra, nasienie, płyn owodniowy (oprócz
komórek nerwowych i płynu mózgowo- rdzeniowego)
2. Układ grupowy Rh
a) antygeny układu Rh
" ponad 40
" praktyczne znaczenie majÄ…: Dd; Cc; Ee
" tylko na erytrocytach
" wytwarzane ju\
w \
yciu płodowym
" D mają największe znaczenie kliniczne, du\
ą siłę antygenową i
występuje u 85% populacji: erytrocyty D- dodatnie = Rh+,
erytrocyty D- ujemne = Rh-
b) przeciwciała układu Rh
" w surowicy osób Rh- nie ma naturalnych przeciwciał (aglutynin) anty- D
" alloprzeciwciała anty- D nale\
Ä… do immunoglobin klasy IgG i przechodzÄ…
przez Å‚o\
ysko
" antygeny nabierajÄ… mocy antygenowej od 6  18 m. \
. ( mimo, \
e sÄ… ju\
u
płodu)
c) Częstość występowania poszczególnych grup krwi
3. Konflikt serologiczny
" następstwo niezgodności antygenowej między dawcą, a biorcą np. przy
przetoczeniu krwi, czy transplantacji narządów, lub te\
niezgodności
antygenowej krwi matki i płodu ( przy pierwszej cią\
y objawy mogÄ… nie
wystąpić)
" konflikt serologiczny (Rh) matczyno- płodowy - między D- ujemną
matką, a D- dodatnim płodem  przeciwciała anty- D wytworzone przez
limfocyty matki powodują hemolizę erytrocytów płodu, co prowadzi do
niedokrwistości hemolitycznej, która mo\
e być przyczyną śmierci płodu
" przetoczenie krwi dawcy Rh+ dla biorcy Rh- spowoduje utworzenie aglutynin
anty- D u biorcy; ponowne przetoczenie Rh+ spowoduje u biorcy aglutynacjÄ™
krwinek
" konflikt serologiczny AB0  w przebiegu ciÄ…\
y; uodpornienie dotyczy
zazwyczaj matek nale\
ących do grupy 0, które rodziły dzieci posiadające po
ojcu krew grupy A lub B. Przeciwciała odpornościowe klasy IgG skierowane
przeciwko antygenowi A lub B przechodzÄ… przez Å‚o\
ysko do krwi płodu i mogą
uszkadzać jego krwinki czerwone
4. Powikłania poprzetoczeniowe
" wstrząs, jako wyraz reakcji serologicznej między antygenem
czerwonokrwinkowym, a specyficznym przeciwciałem  WSTRZ
S
HEMOLITYCZNY- po przetoczeniu obcogrupowej krwi lub o odmiennym
czynniku Rh
" odczyny hemolityczne  po ponownym przetoczeniu krwi dochodzi do
częściowej hemolizy
" izoimmunizacja  uodpornienie za pomocą antygenów innego osobnika tego
samego gatunku
" zaka\
enia bakteryjne i wirusowe
" powikłania uczuleniowe (np. na substancje konserwujące krew)
" hemoliza wewnÄ…trz- i zewnatrznaczyniowa
" dreszcze
" wymioty
" zmiany skórne (wysypki)
" spadek ciśnienia krwi
" podwy\
szona temperatura
5. Płyny krwiozastępcze
" roztwory fizjologiczne, np. 0.9% NaCl, 5% glukoza
" PWE ( płyn wieloelektrolitowy)
" dekstran drobno i wielkoczÄ…steczkowy ( 40 000 i 70 000)
" osocze
6. Rola płynów krwiozastępczych
" wypełnienie ło\
yska naczyniowego
" utrzymanie stałego ciśnienia tętniczego
" zachowanie warunków IZOTONI, IZOHYDRII, IZOOSMII
7. Kryteria oceny zdatności krwi do przetaczania
a) makroskopowe
b) próby zgodności serologicznej
" w temperaturze pokojowej w środowisku 0,9% NaCl ( wykrywa
przeciwciała kompletne)
" w temperaturze 37°C w Å›rodowisku koloidowym i papainy (wykrywa
przeciwciała niekompletne)
" odczyn antyglobulinowy Coombsa bezpośredni (dla określenia
obecności krwinek opłaszczonych przeciwciałami niekompletnymi, np. w
chorobie hemolitycznej noworodków i po przetoczeniu niezgodnych
grup krwi) i pośredni (wykrywa przeciwciała niekompletne w surowicy
chorego, np. przed transfuzją, u wielokrotnych biorców; określa fenotyp
badanych krwinek
c) interpretacja wyników prób krzy\
owych
" sprawdzenie, czy nie wystąpiła aglutynacja
8. Składniki osocza
element osocza ilość
Na+2 142 mmol/L
K+ 4 mmol/L
Ca+2 2,5 mmol/L
Cl- 103 mmol/L
białko 60  80 g/L
glukoza 4  6 mmol/L
mocznik 1,3  3,3 mmol/L
kreatynina 62  133 mmol/L
9. Białka osocza i ich rola
" badanie albumin i globulin
metoda elektroforetyczna
- metoda rozdziału białek
- słu\
y do oceny funkcji wątroby, stanu odporności humoralnej
oraz róznych stanów infekcyjnych i nowotworowych
ultrawirowanie
- metoda rozdziału białek
- otrzymujemy 3 zasadnicze frakcje: A  albuminy i małe
globuliny; G  większe globuliny; M - makroglobuliny
" albuminy (53  60%)
wytwarzane w wÄ…trobie
wywieraja ciśnienie onkotyczne na ścianki naczyń włosowatych o watr.
Ok. 3,3 kPa
nośnik hormonów, bilirubiny, kwasów tłuszczowych, niektórych leków,
metali, jonów
zapobiegają obrzękom tkanek
" globuliny Ä…1 (1  4%)
Ä…
Ä…
Ä…
zwiększenie ilości w ostrych stanach zapalnych, nowotworowych i
końcowym okresie cią\
y
wytwarzane w wÄ…trobie
nośnik \
elaza, węglowodanów, lipidów miedzi
" globuliny Ä…2 (3  14%)
Ä…
Ä…
Ä…
zwiększone ste\
enie w cukrzycy, kolagenozach, zespołach
nerczycowych, zapaleniach nerek, nowotworach, marskości wątroby
wytwarzane w wÄ…trobie
nośnik \
elaza, węglowodanów, lipidów miedzi
" globuliny ²
² (8  10%)
²
²
zwiększone stę\
enie w \
ółtaczce mechanicznej, marskości wątroby,
przewlekłych zapaleniach, hiperlipidemiach, mia\
d\
ycy, końcowym
okresie ciÄ…\
y
 nośnik \
elaza, węglowodanów, lipidów miedzi
wytwarzane w wÄ…trobie
" globuliny Å‚ (9  22%)
Å‚
Å‚
Å‚
IgG, IgA, IgM, IgD, IgE
wytwarzane w węzłach chłonnych
inaktywacja antygenów
" fibrynogen
wytwarzany w wÄ…trobie
w osoczu stale występują dwie formy nieaktywne: protrombina i
p[lazminogen
10.Inne układy grupowe erytrocytów
nazwa symbol Liczba antygenów
Kell KEL 22
Duffy FY 6
Kidd JK 3
Lewis LE 3
11. Przeciwciała
a) naturalne  regularne - kompletne
" IgM
" pojawiają się po urodzeniu i są obecne całe \
ycie
" nie przechodzÄ… przez Å‚ozysko
" nie mogą niszczyć erytrocytów płodu
" skierowane do antygenów, których nie ma na erytrocytach (np. anty- a
i anty- B)
" mo\
emy je wykryć od ok. 3-go m-ca \
ycia
" reagujÄ… z antygenem w 0,9% NaCl w temp. 4°C
b) odpornościowe  nieregularne - niekompletne
" IgG
" anty- D
" produkowane w wyniku wywołania odpowiedzi odpornościowej na obce
krwinki, które znalazły się w krą\
eniu, np. po przetoczeniu krwi
" przechodzÄ… przez Å‚o\
ysko
" wymagają dodatkowych enzymów proteolitycznych
" wykrywa je test Coombsa pośredni
" aglutynujÄ… w temp. 37°C
" nie wiąza się z dopełniaczem
Właściwości przeciwciał naturalnych i odpornościowych w reakcji antygen 
przeciwciało  in vitro
przeciwciała naturalne przeciwciała
odpornościowe
4°C - 18°C optymalna temperatura 37°C
reakcji z antygenem
5  10 min. czas reakcji z antygenem 10  60 min
150 mM NaCl środowisko reakcji z - niskojonowe (LISS) 30
antygenem mM NaCl
- enzymatyczne
(papaina, trypsyna)
- niskojonowe Liss) +
enzym =(LEN)
zanika aktywność w 70°C stabilna
12. Następstwa hipoproteinemii
" obrzęki np. nerkowe
" spadek ciśnienia onkotycznego
" hipoalbuminemia
"  uciekanie płynu z naczyń do przestrzeni śródmią\
szowej
" zaburzenia odporności organizmu
13. Odczyn Biernackiego , OB., ESR
" miara szybkości opadania krwinek w osoczu w jednostce czasu; zwykle
określamy po 1 lub dwóch godzinach
" wartość u kobiet: <12 mm/godz.
" wartość u mę\
czyzn: < 8 mm/godz (do 60 r.\
) i < 15 mm/godz (od
60 r.\
)
" wartość u dzieci od 2  14 r.\
: 7  8 mm/godz
" u niemowląt powiększony, zaś u noworodków zmniejszony
" zasady pomiaru:
- pobranie krwi z \
yły do strzykawki z cytrynianem sodu i umieszczenie tej
krwi w specjalnie kalibrowanej (co 1mm) rurce
" przyczyny zwiększenia:
- ciÄ…\
a i okres połogu
- miesiÄ…czka
- ostry stan zapalny
- przewlekły stan zapalny (gorączka reumatyczna, reumatoidalne
zapalenie stawów)
- niedokrwistość
- niedoczynność i nadczynność tarczycy
- ziarnica złośliwa
- nowotwory
- szpiczak mnogi
- stosowanie niektórych leków do\
ylnie
- urazy i złamania kości
- wstrzÄ…s
" przyczyny obni\
enia:
- nadkrwistość
- niewydolność krą\
enia
14. Wa\
niejsze badania
" OB.
" próby krzy\
owe
" białko CRP
" elektrolity
" pH
" hematokryt
" oraz hemoglobina i badanie białek osocza
metodÄ… elektroforetycznÄ…
15. Elektrolity
" główne kationy: sód i potas
" K+ < 3,5  HIPOPOTASEMIA
" bezmocz i brak aldosteronu prowadzÄ… do HIPERPOTASEMII (HIPERKALIEMII)
" Utrata jonów K+ poprzez:
- zaburzenia czynności nerki
- wymioty
- biegunki
" główne aniony: chlorkowy i węglanowy
" węglanowy  25 mmol; ilość uzale\
niona od pCO2 i ilości wydzielanego H+
" pH< 7,36  kwasica
" pH> 7,42  zasadowica
" ciśnienie osmotyczne osocza  280  296 mmol/L (regulują je: mocznik, sód,
glukoza)
SÅ‚owniczek:
Aglutynacja  proces serologiczny, w przebiegu którego upostaciowane antygeny
(np. krwinki czerwone posiadające w błonie antygeny grupowe) zlepiane są w
skupiska przez swoista przeciwciała
Alloimunizacja  wytwarzanie przeciwciał allogenicznych, skierowanych do
antygenu erytrocytów dawcy
Białko CRP  0  5 (10) jednostek; ilość rośnie przy infekcjach
Immunogenność  zdolność do wzbudzania swoistej odpowiedzi immunologicznej,
tzn. wytwarzania przeciwciał
Izohydria  stałość stę\
enia jonów H+, zakres prawidłowej wartości pH osocza,
zawartości wodorowęglanów zdatnych do wiązania CO2 (rezerwa alkaliczna)
Izojonia  stałość poziomu jonów w osoczu
Izotonia  stałość ciśnienia osmotycznego, jego wartość i czynniki utrzymujące
izotoniÄ™ osocza
Izohemoaglutynina  ( izoprzeciwciało układu AB0, izoaglutynina, alloaglutynina,
aglutynina, przeciwciało zlepiające erytrocyty); maja zdolność rozpoznania antygenu
znajdującego się na powierzchni erytrocytów i zlepiania tych erytrocytów w skupiska
Krwinki czerwone wzorcowe  erytrocyty  zawieszone w roztworze NaCl,
pobrane od osób mających znaną grupę krwi; słu\
ą do kontroli poprawności
oznaczania grup krwi (istniejÄ… tez surowice wzorcowe)
Osocze  płynne środowisko, w którym zawieszone są składniki morfotyczne krwi;
55% objętości krwi; w 92% składa się z wody
Próby krzy\
owe  połączenie surowicy biorcy z krwinkami dawcy i surowicy dawcy
z krwinkami biorcy w celu sprawdzenia zdatności krwi
Przeciwciała naturalne anty- A i anty- B  występują w organizmie
nieuodpornionym wcześniej krwinkami zawierającymi antygeny grupowe ; powstaja
w organizmie bardzo wcześnie pod wpływem niewielkich ilości antygenów, które
dostały się do organizmu z bakteriami lub pokarmem. Ich wytwarzanie rozpoczyna
się wkrótce po urodzeniu i narasta do 10 roku \
ycia. Po tym okresie miano ich spada.
Nale\
Ä… do IgM
Surowica  płynna część krwi powstająca po jej skrzepnięciu; ma zbli\
ony skład do
osocza, ale jest pozbawiona większości czynników krzepnięcia o strukturze białkowej
Właściwości antygenowe  zdolność do tworzenia przeciwciał i łączenia się z nimi
 Opracowała:Katarzyna Czeczko
Bibliografia:
" Władysław Z. Traczyk, Andrzej Trzebski:  Fizjologia człowieka z elementami
fizjologii stosowanej i klinicznej
" W. F. Ganong:  Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej
" A. Rybczyńska:  Badania immunohematologiczne w transfuzjologii